Στοιχεία αναγνώρισης τεκμηρίου: 01_A_P_205_IIIb Δεύτερη Πλευρά Κασετας C60 Προσωρινός τίτλος τεκμηρίου: Ομιλία Μένιου Μουρτζόπουλου στα εγκαίνια της Εκθεσης στοιχείων από την πενήντάχρονη έρευνα-μελέτη του λαογράφου Κίτσου Μακρή ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Μένιος Μουρτζόπουλος ΤΟΠΟΣ: μάλλον είναι 0 Βόλος ΧΡΟΝΟΣ: Τετάρτη 7 Οκτωβρίου 1987 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Ο ομιλητής εγκω μιάζει το έργο του Κίτσου Μακρή, αναφέρεται στη μεθοδολογία του, στα κριτήρια της ερευνητικής του δουλειάς, στη σπουδαία συμβολή του έργου του στη μελέτη της λαϊκής τέχνης. Η ηχογράφηση της διάλεξης δεν είναι ολοκληρω μένη. ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΩΝ ΜΕΤΕΓΓΡΑΦΗΣ: Διατηρείται η σύνταξη, το λεξιλόγιο, οι διαλεκτικοί - τεχνικοί όροι, οι προσωπικές λέξεις, οι βαρβαρισμοί του προφορικού λόγου. Αποδίδεται στο μέτρο του δυνατού η προφορά των ομιλητών, χωρίς ωστόσο να ακολουθείται ειδικός συμβολισμός (π.χ. γλωσσολογική μετεγγραφή)- O μετεγγραφέας δεν παρεμβαίνει στο περιεχόμενο του ηχητικού τεκμηρίου με παρεμβολές, σημειώσεις και παρατηρήσεις Προκειμένου να διατηρηθεί 0 ειρμός των ηχητικών τεκμηρίων στις περιπτώσεις που παρεμβάλλονται: V Με αποσιωπητικά (...) σημειώνονται: οι προφορικές σκέψεις > 8… προσωρινές παύσεις διαλόγου > V Όταν δεν είναι κατανοητό κάποιο τμήμα του τεκμηρίου ση μειώνεται: - για μεμονω μένες λέξεις [δυσνόητο] - για φράσεις [δυσνόητο...] V Για λέξεις και φράσεις που ακούγονται, αλλά υπάρχει επιφύλαξη από την πλευρά του μετεγγραφέα, τότε η λέξη ή η φράση μπαίνει σε αγκύλες με ερωτηματικό [λέξη;] V Οι τεχνικές διακοπές κατά τη μαγνητοφώνηση (π.χ. αλλαγή πλευράς, κλπ) επισημαίνονται με την ένδειξη: (διακοπή) ΕΝΑΡΞΗ ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΣΗΣ Κ.Α.Μ. Τετάρτη 7 Οκτωβρίου 1987, Τετάρτη 7 Οκτωβρίου 1987, ώρα 8.ΟΟμ.μ. Μιλάει ο Μένιος Μουρζόπουλος στα εγκαίνια της ΄Εκθεσης,. Μ.Μ. Κυρίες και Κύριοι, με ακούτε, Τώρα, Κυρίες και Κύριοι, εγώ σας ευχαριστώ πρώτα απ' όλα που ήρθατε και ευχαριστώ πάρα πολύ τη Βιβλιοθήκη και τον Σύλλογο των Φιλοτέχνων που ανέθεσε σε μένα να προλογίσω την έκθεση του πολύ αγαπητού μου φίλου και από πολλά χρόνια συνοδοιπόρου Κίτσου Μακρή και θα ήθελα να πω αυτά τα οποία βέβαια η καρδιά μου επιβάλει αλλά θα αναγκαστώ, επειδή η εκδήλωση είναι πρώτιστα μια απότιση τιμής γενικά στο ηθικό ή πνευματικό έργο του Κίτσου Μακρή αλλά πρώτιστα στο επιστημονικό έργο, να σας απασχολήσω και με πράγματα ίσως όχι απόλυτα κατανοητά ούτε απόλυτα ευχάριστα δηλαδή την ανάλυση με λίγα λόγια του επιστημονικού έργου του Κίτσου, γιατί δε νομίζω ότι η σημερινή μέρα μπορεί να περάσει χωρίς μια τέτοια ανάλυση. Πρέπει να λόγων δίδων να [δυσνόητο] έπρεπε να δώσουμε λόγο για τον εορτασμό του Κίτσου Μακρή απέναντι σε κάποια ιστορία, η ιστορία είναι και μεγάλη, είναι και μικρή, είναι και προφορική είναι και γραπτή, απέναντι λοιπόν σ΄ αυτόν τον παράγοντα που, όπως λέει η Άννα Κομνηνή, διασώζει τα γεγονότα από το να πέσουν «εις λύσεις βυθούς>> θα πρέπει να δώσουμε και εμείς το λόγο μας και γι' αυτόν τον λόγο θα σας παρακαλούσα, δεν θα αργήσω, να είσαστε υπομονετικοί αν πω πράγματα τα οποία δεν είναι ευκολονόητα, ή δεν είναι προς ηδονή όπως λέει ο Ηρόδοτος. Πριν απ) όλα ξέρουμε ότι για τον Κίτσο Μακρή φυσικά η δική μου παρουσίαση παρέλκει όταν έχουν μιλήσει γι' αυτόν πρόσωπα της γενικής πνευματικότητας αλλά και για την επιστημονική του προσφορά οι ειδικές εισηγήσεις των καθηγητών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, το οποίο του προσέφερε τη μεγαλύτερη αναγνώριση, του μεγαλύτερου τίτλου σπουδών δηλαδή του Επίτιμου Διδάκτορα. ΄Ετσι μίλησαν για τον Κίτσο Μακρή και είναι συσσωρευμένα σ΄ ένα τεύχος του 1972, ο Ξύδης, ο Ι .Μ. Παναγιωτόπουλος, ο Ευάγγελος Παπανούτσος, ο Άγγελος Σικελιανός, ο Γιώργος Σεφέρης, τα περισσότερα από αυτά μεγάλα ονόματα της ελληνικής πνευματικότητας και αισθαντικότητας και βέβαια εκείνος ο οποίος θα ήθελε να δει την έκταση και το βάθος της επιστημονικής του και την αξία της επιστημονικής του προσφοράς θα μπορούσε να διαβάσει την έκθεση της Κυριακίδου Νέστορος. Εγώ όμως δεν θα σταθώ σ) αυτά. Θα σταθώ με πολλή συγκίνηση σ) ένα άλλο δημοσίευμα που χαιρέτισε τον Κίτσο Μακρή και που παρόλο ότι έχει ηλικία 36 ετών, ήταν σα να χάραξε μαντευτικά την αξία του και την πορεία του, ένα φυλλάδιο που απέδωσε την ραδιοφωνική ομιλία της 3ης Μαρτίου 1951 της αγαπητής μας φίλης ΄Ερσης Σαράτση. Δεν θα έπρεπε σήμερα, σε μια γιορτή που διοργανώνουν οι Φιλότεχνοι, να αγνοηθεί αυτή η μελέτη που ήταν ο πρώτος έλλογος χαιρετισμός στο έργο του Κίτσου Μακρή και σας βεβαιώνω ότι με μεγάλη συγκίνηση το φέρνω στη μνήμη μας και θα ήταν πάρα πολύ χρήσιμο αν μαζί με τις άλλες εργασίες που κάποτε θα τυπωθούν για τον Κίτσο Μακρή την πρώτη θέση, επειδή είναι και χρονολογικά πρώτη αν θυμάμαι καλά και αν ξέρω καλά, θα έπρεπε να έχει η ομιλία αυτή της ΄Ερσης όπως είχε διατυπωθεί σε εκείνο το τευχίδιο. Ασχολούμενος με τον Κίτσο Μακρή λοιπόν θα κοιτάξω πρώτα την επιστημονική του λαογραφική δράση και θα διασκελετώσω την απασχόλησή μου μ) αυτή, σε τρία κεφάλαια βασικά, δηλαδή πρώτον τη λαογραφία πως ήταν στο ξεκίνημά του και που την έφερε ο Κίτσος Μακρής, το πλάτος του αντικειμένου των ερευνών του Κίτσου Μακρή και την ποιοτική εξέταση του πλάτους αυτού. M’ αυτά νομίζω ότι θα μπορέσω, ένας άνθρωπος που πολλά χρόνια διέθεσα και εγώ στο να ασχοληθώ όχι στη λαογραφία βέβαια αλλά στη μεθοδολογία και τη θεωρία των επιστημών, θα μπορέσω ίσως να εκφράσω και δικές μου προσωπικές γνώμες και πράγματα τα οποία ίσως δεν ελέχθηκαν ούτε στην Εισηγητική Έκθεση του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης γιατί όπως είπαμε απόψε κάνουμε σε ένα μικρό ή 6’ ένα μεγάλο βαθμό, ανάλογα, ιστορία και ιστορία κάνει ο καθένας μας και δεν θα έπρεπε να μην πούμε αυτές τις σκέψεις μου απ) αυτό το βήμα. Η λαογραφία λοιπόν στο ξεκίνημα του Κίτσου Μακρή είχε ένα ορισμένο status quo από το οποίο ο Κίτσος Μακρής την έβγαλε. Δεν είναι τυχαίο που όταν ήλθε και μίλησε εδώ η κόρη ενός από τους θεμελιωτές, δηλαδή όχι ενός του δεύτερου από τους θεμελιωτές της Λαογραφικής Επιστήμης, του Κυριακίδη, του Στίλπωνα Κυριακίδη, η κόρη του και ήδη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και αυτή η οποία ήταν που εισήγαγε τον Κίτσο Μακρή ως Επίτιμο Διδάκτορα η Άλκη Κυριακίδου Νέστωρα, όταν είπε ότι «εγώ ήλθα στο Βόλο για να βρω ένα δάσκαλο», δάσκαλος ήταν ο πατέρας της αλλά ήλθε κάποια στιγμή που η λαογραφία πέρασε την κοίτη εκείνη και η Άλκη Κυριακίδη λησμόνησε τον πατέρα της και ήλθε να βρει στο Βόλο ένα δάσκαλο, αυτό βέβαια ξένιζε αλλά από αυτά που θα σας πω θα δείτε ότι δεν ήταν και τόσο παράξενο. Η λαογραφία λοιπόν στο ξεκίνημα του Κίτσου Μακρή, δηλαδή η έρευνα του κατά παράδοση στοιχείου του ανθρωπίνου βίου στον τόπο μας, δεν θα καθίσουμε να ασχοληθούμε ποια είναι η λαογραφία. Στο αντικείμενο της έρευνάς της έπασχε από το τραύμα Φαλλμεράυερ, έπρεπε να δοθεί απολογία, έπρεπε να δοθεί ένα παρόν εθνικό απέναντι στους ισχυρισμούς του Φαλλμεράυερ και το τραύμα αυτό πραγματικά όχι μόνο οδήγησε στην ίδρυση της ελληνικής λαογραφίας σε μια ορισμένη θεμελίωση της ελληνικής ιστοριογραφίας αλλά ταυτόχρονα χωρίς να είμαστε αχάριστοι, οδήγησε τον ελληνικό λαό και το ελληνικό έθνος να το ξεπεράσει αυτό το τραύμα και ήσυχοι πλέον από αυτό το τραύμα να μπορούμε να ασχολούμαστε και να συνεχίζουμε την εθνική μας πορεία. Τι ήταν το τραύμα Φαλλμεράυερ, Ανάγκασε λοιπόν, έλεγε ο Φαλλμεράυερ ότι εμείς δεν είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων και ότι είμαστε απόγονοι Σλαβικών και άλλων επιμειξιών. Χρειάστηκε λοιπόν να δοθεί μια απάντηση 6’ αυτό. Οι ιστοριογράφοι κυρίως με τον Παπαρηγόπουλο αλλά δεν ήταν μόνο ο Παπαρηγόπουλος ακόμη και οι ξένοι κυρίως ο Hopf, ο Γκρεγορόβιος και άλλοι του απήντησαν στη λαογραφία αναζητήθηκε μέσα στη λαϊκή παράδοση το μνημείο, άμα θα δούμε τους ορισμούς της λαογραφίας από τον Πολίτη και από τον Κυριακίδη αλλά και μετέπειτα ακόμα και μέχρι τον Ρωμαίο θα δούμε ότι ψάχνουν να βρούνε τα μνημεία και ιδίως τα μνημεία του λόγου δηλαδή παραδοσιακές μορφές οι οποίες σαν μνήματα, σαν μνημεία παραμένουν μέχρι σήμερα και μας δείχνουν τη συνέχιση της εθνικής οντότητάς μας. Αυτό ήταν χρήσιμο, ήταν πολύτιμο, ήταν αναγκαίο αλλά κάποτε έπρεπε να ξεπεραστεί. Και έρχεται ο Κίτσος Μακρής ο οποίος με τις μελέτες του, από την πρώτη κιόλας μελέτη, δημιουργεί την αυτάξια περιγραφή, συνάρτηση και αιτιοθέτηση του υπάρχοντος λαογραφικού στοιχείου. Δεν βλέπει το λαογραφικό στοιχείο σαν μνημείο και του υπάρχοντος όχι στο λόγο αλλά στις υπόλοιπες εκδηλώσεις του λαϊκού βίου. Αυτό, αυτή η έξοδος την οποία το έργο του Μακρή επετέλεσε, ήδη από το 1939, ήταν κάτι που δικαιολογούσε να λέει η κόρη του θεμελιωτή της ελληνικής λαογραφίας τον Κίτσο Μακρή σαν δάσκαλο. Στο υποκείμενο της έρευνας θέλω να θυμηθώ την παρατήρηση ενός παλιού μου φίλου και δασκάλου του μεγάλου μου ψυχολόγου Φορμόζη για τον [δυσνόητο] επίσης μεγάλο μουσικολόγο, φίλο μου και από μακριά δάσκαλο. 'Οταν ο [δυσνόητο] έκανε τη μελέτες του για τη μουσική των Δωδεκανήσων, πήρε και ηχογράφησε και τον αυτοσχεδιασμό μιας γριάς Δωδεκανήσιας. Ο Φορμόλης λοιπόν λέει ότι δεν έχουμε κανένα σκοπό να ακούμε τα αυτοσχέδια δημιουργήματα οποιουδήποτε αλλά μας ενδιαφέρει η λαϊκή δημιουργία. Και αυτό το πράγμα ακόμα, ποια ήταν η λαϊκή δημιουργία, μπορούμε να το δούμε 6’ ένα ποίημα του Γρυπάρη, όταν περιγράφει πως έγινε η σκούνα στραβού τ) Αλέξη πάει Βλανίδης στο Τριέστι πως ο λαός ανώνυμα τάχα έφιαξε ένα δίστιχο γιατί είδαν τη σκούνα του στραβού τ) Αλέξη κάποτε σε μια γιορτή του Άη Γιωργιού και φώναξε κάποιους «η σκούνα του στραβού τ) Αλέξη πάει Βαλανίδης στο Τριέστι» αυτό το πράγμα το ένωσε και έφιαξε δημοτικό δίστιχο απέναντι στο οποίο ο Γρυπάρης αντιθέτει τη λόγια τέχνη μα η τέχνη τα κοινά στοιχεία κορφολογά και από τα άνθη των πραγμάτων το πενταστάλαχτο τραβά το απόσταγμά του. Λοιπόν, δεν είναι όμως δυστυχώς σωστή αυτή η αντίληψη. Ακόμα αυτή την αντίληψη την βρίσκουμε ακόμα και μέσα στον ίδιο τον Κυριακίδη, ο ίδιος σε προφορικές του συνομιλίες μαζί μου έλεγε ότι ο Αδαμαντίου και το γράφω μάλιστα και μου φαίνεται και σε κάποιο έργο του, του είπε ότι ένα τραγούδι που είχαν φκιάσει ήταν ατέλειωτο και είπαν δεν το τέλειωσαν ακόμα τα κορίτσια. Αυτό μέχρι ένα σημείο σωστό αλλά δεν είναι αυτή όμως η ορθή τοποθέτηση του λαϊκού δημιουργήματος. Ο Κίτσος λοιπόν κάνει ακόμα μία έξοδο γύρω από αυτό. Αφήνει τη ρομαντική αντίληψη της συλλογικής δήθεν και απρόσωπης δημιουργίας του λαού. Ο λαός δημιουργεί με προσωπικότητες και το έργο των προσωπικοτήτων αυτών το προσδέχεται και το κάνει δικό του. Αυτή είναι μια ρεαλιστική αντίληψη την οποία ο Κίτσος Μακρής άρχισε να την βεβαιώνει ήδη από το πρώτο του έργο. Προσέχει πρώτος το ζωγράφο Θεόφιλο και δεν τον προσέχει σα ζωγράφο ή σα Ναίφ ή οτιδήποτε, τον προσέχει σα λαϊκό ζωγράφο. Εν συνεχεία τονίζει τις προσωπικότητες των Παγώνηδων, στα 1939 το Θεόφιλο, στα 1952 τους Παγώνηδες, στα 1953 το Μίλιο, στα 1957 το Ζαπανιώτη και μας βγάνει μέσα από την ανωνυμία και από τη δήθεν λαϊκή ανώνυμη δημιουργία, μορφές δημιουργών και έχουμε πια δίπλα μας σφαδάζουσες αυτές τις μορφές και βλέπουμε τη δημιουργία του καλλιτεχνικού λαϊκού έργου σαν ένα προϊόν προσωπικότητος το οποίο, η οποία προσωπικότητα ζει μέσα σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον πλάθεται απ) αυτή και το ξαναδίνει το έργο της και το περιβάλλον το προσδέχεται και μετέπειτα σωρεία προσωπικοτήτων. Αρκεί να κοιτάξουμε τους Χιονιαδίτες ζωγράφους μέχρι τελευταία το Χριστόπουλο στις μέρες μας. Στο ζήτημα της πρωτοτυπίας της δημιουργίας επίσης έπασχε η λαογραφία από επίσης από τη κληρονομιά του ρομαντισμού. [δυσνόητο...] είναι αυτοτελής η καλλιτεχνική δημιουργία και έχουμε τις γνωστές δύο θεωρίες, τη θεωρία της δημιουργίας σε κάποιο τόπο αρχικά και εν συνεχεία της διάδοσης ή τη φιλολογία της παράλληλης δημιουργίας, τα ίδια αίτια φιάνουν τα ίδια αποτελέσματα και τα λοιπά. Ο Κίτσος Μακρής χωρίς να καθίσει να πολυλογήσει γι) αυτά, στηριζόμενος στη θετική του έρευνα, έφερε στη λαογραφική του έρευνα την τελείως μοντέρνα θεωρία της, η θεωρία [δυσνόητο] είναι το εξής, ότι ένα μεγάλο μέρος της λαϊκής δημιουργίας ίσως όχι όλο αλλά ίσως το καλύτερο και το πιο ενδιαφέρον στηρίζεται σε λόγια έργα. Τα λόγια έργα, απεδείχθηκε αυτό τουλάχιστον για τα Ακριτικά έπη. Τα Ακριτικά έπη δεν είναι προγενέστερα του λογίου έπους, είναι μεταγενέστερα του λογίου έπους. Λοιπόν, ο λαός παίρνει από λόγιες δημιουργίες και φιάνει δικά του έργα. ΄Ηδη στη πρώτη μελέτη του [δυσνόητο].για το Θεόφιλο μας δείχνει τις λόγιες πηγές απ) τις οποίες ο Θεόφιλος άντλησε τα έργα του. Το 1950 δημιουργεί μια θαυμάσια μελέτη γύρω από τη θεωρία της [δυσνόητο] τις «Παραλλαγές ενός ζωγραφικού θέματος». Και φτάνουμε μέχρι τις τελευταίες μελέτες του για τις επιδράσεις του Νεοκλασικισμού όπου η θεωρία της [δυσνόητο] διασταυρώνεται, επεκτείνεται σε μεγαλύτερα πλάτη και βρίσκουμε τον Κίτσο Μακρή με μια τρίτη έξοδο, η θεωρία της [δυσνόητο] ήταν γνωστή πια, ήταν γνωστή και ιδίως, και κυρίως στην τέχνη του λόγου, του λαϊκού λόγου αλλά 0 Κίτσος Μακρής τη φέρνει ήδη στις πλαστικές τέχνες και με μια τρίτη έξοδο βρίσκεται πάλι στην πρωτοπορία των ερευνητών. Αν θελήσουμε να πάμε τώρα στο πλάτος του αντικειμένου βλέπουμε μια διαδοχική πορεία του Κίτσου δηλαδή μια πορεία της εμπειρικής του διαγωγής από τη Λαϊκή Τέχνη του Πηλίου, πρώτα ξεκινάει να προχωράει και κυρίως θα χρησιμοποιήσω το βιβλίο του «Λαϊκή Τέχνη του Πηλίου», βλέπουμε λοιπόν ότι κατέληξε 6’ ένα ευρύτατο φάσμα αναζητήσεων το οποίο τον εχάρισε τελικά τη γενική εποπτεία του λαϊκού, μη λεκτικού αντικειμένου. Αν πάρουμε τα περιεχόμενα του βιβλίου του «Λαϊκή Αρχιτεκτονική», θα 8013118 το φάσμα αυτό σε όλη του την έκταση και το μέγεθος. Πολεοδομία, αρχιτεκτονική εκκλησιαστική κατοικίας και άλλων κτισμάτων, ξυλογλυπτική, αστική εκκλησιαστική, λιθογλυπτική, αγιογραφία και κοσμική ζωγραφική, υφαντική, φορεσιές, κέντημα, μεταλλοτεχνία, αργυροχρυσοχοϊκή. Φανταστείτε τι τεράστιο πλάτος, είναι τεράστιο το πλάτος αυτό έρευνας και καρπών. Αν θελήσουμε τώρα μια προεξέταση του πλάτους αυτού, θα 8013118 ότι, εδώ θα ήθελα να το προσέξουμε λιγάκι, το πλάτος αυτό δεν ερευνάται απλώς ανθρωπολογικά ή εθνογραφικά. (όπως είναι πια οι τελευταίες μόδες της λαογραφίας οι οποίες είναι και αυτές παρεκκλίσεις και προέρχονται από ερευνητές και από λαούς που δεν έχουν τις δικές μας λαογραφικές δυνατότητες, δεν έχουν τέτοια διαστρωμάτωση πολιτισμού μικρότερες διαστρωματώσεις πολιτισμού, υπάρχουν λαοί στους οποίους υποχρεωτικά η διαστρωμάτωση του πολιτισμού, όταν κοιτάξουμε τα κατώτερα στρώματα, μας οδηγεί σε εθνογραφία ή μας οδηγεί σε κοινωνιολογία. Λοιπόν, το πλάτος αυτό λοιπόν, όλο αυτό το πλάτος που πριν από λίγο σας ανέφερα, δεν ερευνάται απλώς ανθρωπολογικά ή εθνογραφικά ή έστω κοινωνιολογικά χωρίς να λείπουν οι εξετάσεις αυτές οι οποίες είναι απαραίτητες για την αιτιοθέτηση των φαινομένων και οι οποίες στο έργο του Κίτσου Μακρή από την πρώτη ήδη μελέτη παρουσιάζονται, υποβάλλονται τα φαινόμενα σε μια εξέταση με κύρια παράμετρο το αισθητικό στοιχείο. Ο Κίτσος Μακρής ξεκίνησε σαν μελετητής της τέχνης και εξακολουθεί να παραμένει ένας μελετητής της τέχνης. Δεν είναι δηλαδή μόνο νόμος πως, ότι αυτό επιβάλλεται από ιδιοσυγκρασική αφετηρία του μελετητού διότι θέλει αυτός ιδιοσυγκρασιακά να δει το έργο στην αισθητική του μορφή και στο βάθος, στο [δυσνόητο] του περιεχόμενο. Ούτε και ένας αισθητισμός είναι αυτό αλλά έχει μια εσώτερη αναγκαιότητα την οποία 0 Κίτσος Μακρής την είδε και την οποί θα είναι μεγάλο λάθος οι ερευνητές, οι εθνολόγοι, οι ανθρωπολόγοι, οι κοινωνιολόγοι να τον αγνοήσουν. Είναι ότι δύο στοιχεία, ένα μεθοδολογικό, ειδικά για τον Κίτσο Μακρή και ένα γενικό μια εγγενής αναγκαιότητα. Η μεθοδολογία είναι ότι 0 Κίτσος Μακρής ξεκίνησε σαν μελετητής της λαϊκής τέχνης και επομένως δεν 11710001368 να αρνηθεί το βασικό του προβολέα, το βασικό του πεδίο έρευνας, το οποίο φυσικά το αρτίωσε με τα υπόλοιπα πεδία ερεύνης αλλά έπρεπε να μείνει , στην έρευνα του λογικού. Εκείνο όμως το οποίο θα έπρεπε να μην αγνοούν οι άλλοι ερευνητές είναι μια εγγενής αναγκαιότητα της λαογραφικής μελέτης, διότι στη δημιουργία του λαού το αισθητικό στοιχείο συνοδεύει κάθε εκδήλωση του λαϊκού πολιτισμού στους τομείς μελέτης και του Κίτσου όπου είναι το μεράκι αλλά και σε ευρύτερους τομείς δημιουργίας και το στοιχείο αυτό και όταν ακόμα η μελέτη είναι γενικότερη πρέπει να μελετιέται ιδιαίτερα μαζί με τη δομικότητα και τη λειτουργικότητα του λαϊκού δημιουργήματος. Δε θα σας πολυλογήσω για το ρόλο της δομικότητας και της λειτουργικότητας, είναι 8130 0 [8136701110] και 0 [8136701110] 817011 έννοιες οι οποίες δέρνουν πολύ δυνατά 611118001 τις έρευνες των κοινωνικών και γενικότερα των ιστορικών φαινομένων και κυρίως της τέχνης. Αλλά εδώ είναι το θέμα αυτό, είναι μια πάρα πολύ σημαντική αλήθεια την οποία 0 Κίτσος Μακρής, διότι το έταξε και μεθοδολογικά ως ενδιαφέρον, το είδε και το έχει ως αναγκαία παράμετρο μέσα στο έργο του, δηλαδή την εγγενή αναγκαιότητα να μελετιέται το αισθητικό στοιχείο στη λαϊκή δημιουργία. Χωρίς να αποκλείεται όπως 817101118 0 δομισμός, χωρίς να αποκλείεται 0 λειτουργισμός και χωρίς να αποκλείεται φυσικά κατά μείζονα λόγο η κοινωνικοοικονομική τελολογία. Διότι είναι απαρχαιωμένες μαρξικές αντιλήψεις να 117100013118 701 εξετάσουμε παραδείγματος χάρη τα κοινωνικά ή τα ιστορικά φαινόμενα με κοινωνικοοικονομική τελολογία χωρίς να βρουν μια άλλη δύναμη του ανθρώπου που είναι η ομορφιά. Και αυτή την ομορφιά η οποία μπορεί να έχει αιτιοθετήσεις ιστορικές και τα λοιπά δεν ερευνάται αυτό το πράγμα, ποτέ να μην το ξεχνάμε εκείνο το οποίο τέθηκε στην επιστολή του Ένγκελς ότι πράγματι η σχέση, το πράγματι αν θέλει κανείς το προσδέχεται ή δεν το προσδέχεται. Η σχέση παραγωγικών δυνάμεων ή παραγωγικών μέσων αποτελεί την αιτία των κοινωνικών φαινομένων και του οικοδομήματος αλλά αυτή η αιτία είναι [δυσνόητο], αυτό δεν πρέπει να ξεχνιέται, είναι η τελευταία, η υστάτη των αιτιών, η δε επιστήμη δεν κοιτάει ποτέ την [δυσνόητο] δεν φτάνει εκεί αυτό είναι το θέμα της φιλοσοφίας της επιστήμης, προχωρεί στις άμεσες αιτίες, όπου είναι σαφής 0 έλεγχος της εμπειρίας και του λόγου για να μπορεί να φτάσει στην [δυσνόητο] κάποτε επιστημονικώς. Πρέπει λοιπόν το αισθητικό στοιχείο να περιγράφεται, να συναρτιέται και να αιτιοθετείται και ως προέλευση και ως αποτέλεσμα επιδράσεως και ως γενεσιουργός παράγων περαιτέρω αναπτύξεως και 6’ αυτό το σημείο λοιπόν 81701118 από τον Κίτσο Μακρή μια έξοδο. Πάμε τώρα στο πλάτος της εξετάσματος. Πραγματικά εκεί είναι πολύ συγκινητικό και εμείς οι παλιότεροι φίλοι του, τον 81701118 παρακολουθήσει να διευρύνει συνεχώς σαν τη μέλισσα, η οποία όπως ξέρουμε βγαίνει από την κυψέλη, κάνει μικρούς κύκλους, μικρούς κύκλους μέχρι να φτάσει στο μέγιστο του κύκλου για να ξανάρχεται κάθε φορά στην κυψέλη και να φέρνει τον καρπό της. Τον είδαν αρχικά να κινείται μες στο Πήλιο στα κοντινότερα χωριά, ήταν και οι συνθήκες τόσο δύσκολες, συνθήκες μεταφοράς, εμφύλιος σπαραγμός και τα λοιπά. Σιγά-σιγά κατέκτησε το Πήλιο ολόκληρο και έδωσε τη συνθετική του εικόνα στα 1975, στο μεταξύ ερευνούσε τη Θεσσαλία, ολοκλήρωσε την έρευνά του και στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο, στη Μακεδονία και στα νησιά και 81701118 111 1187019111 8131137101 701 011<0910139116013118 φέτος τα μαθήματα του εκείνα, τα συνθετικά μαθήματα τα οποία πρέπει να βγουν οπωσδήποτε 6’ 8701, 68 11101 [017101178111103611,] 1013 βίου, τα οποία δυστυχώς εκόπηκαν στη μέση που ήταν ένα μέγιστο μάθημα για τη λαϊκή τέχνη και δεν ήταν μόνο η τέχνη ήταν και 0 λαϊκός πολιτισμός της Ελλάδας πλέον ολόκληρος, σε ολόκληρη την έκταση τη γεωγραφική και (διακοπή)