Item I62 - 01_A_G_123_120_041_043.pdf

Open original Digital object

Identity area

Reference code

GR UTH-HA PC-KM-SA1-S2-SS2-F2-I62

Title

01_A_G_123_120_041_043.pdf

Date(s)

Level of description

Item

Extent and medium

Context area

Name of creator

Kitsos A. Makris
(1917 - 1988)

Repository

Archival history

Immediate source of acquisition or transfer

Content and structure area

Scope and content

  • ΣΛΑ'Π(: (Οί/4: » ("* ζ΄΄', Η |+Θ ,(43΄|Ι(/, Έµα…" Η ?ΥπΘΤ?ΤΙΥΗ.ζ'ΤΤΙΛΉΨΗ-'ΤΤ"ΤΟΠΙΟΡΡΛΦΙ?? ΈΩΝ ΒΟΡΞΤΟΈΛΛΑΛΤΨΙΚΩΝ ΨΠΙ'ΡΙΩΝ Οι τοιχογραφίες των σπιτιών της Βόρειας Ελλάδας έχουν ως τώρα μελετηθεί τόσο από την πλευρά των επιδράσεων που δέχτηκαν από ευρωπαϊκές καλλιτεχνικές σχολές /μπαρόκ-ρο- κοκό, νεοκλασικισµός, ακαδηµαϊκός ρεαλισμός/, όσο και από την πλευρά των, χαρακτικών συνήθως,προτύπων τους /σε περιορισμένη κλίμακα/ και επιχειρήθηκε µιά μορφολογική "ανά- γνωσή" τους /αφαίρεση, σχηµατοποίηση, έξαρση, ρυθµός.../. ?τη σηµερινή ανακοίνωση θα γίνει προσπάθεια απλής καταγραφής των διαφόρων αντιλήψεων στη σύνθεσή τους. Για να γί- νει κάποια απόπειρα µελέτης σε βάθος θα απαιτηθεί συστηµατική εργασία συνεξέτασης των παραµέτρων όπως χρονολογίες των έργων, ταυτότητα ή έστω καταγωγή των ζωγράφων, γεωγρα- φική κατανομή των τοιχογραφημένων σπιτιών με ομαδοποιήσεις της πληθυσμιακής σύνθεσης των αντίστοιχων χωριών, κοινωνική θέση και μορφωτικό επίπεδο των ιδιοκτητών /έµποροι, βιοτέχνες, κτηνοτρόφοι, ξενητεµμένοι, αταξίδευτοι, εγγράµµατοι, λιγογράµματοι κ.τ.λ./. "πορούμε, λοιπόν, να πούμε πως το θέμα μας, αν και φαίνεται σα να ανήκει στο χώρο της τεχνοκριτικής, αποτελεί ερέθισμα εθνογραφικής ή λαογραφικής διερεύνησης. "κοπός µου, με όσα θα πω και θα δείξω, είναι να επισημάνω το πρόβλημα που θα μείνει ανοιχτό για μελέτη μιάς και στο ακροατήριο υπάρχουν τόσοι νέοι µε εφόδια να επιχειρήσουν ένα τέτοιο έργο. Ευτυχώς τώρα πιά έχει εντοπισθεί το σύνολο σχεδόν των βορειοελλαδίτικων τοιχογραφιών με "κοσμικά" θέµατα, χωρίς να αποκλείονται και νέα πολύτιμα ευρήματα, αφού εκατοντάδες σπιτιών είναι από χρόνια κλειστά και δεν ξέρουµε τί κρύβουν. Ρντελώς πρόσφατες εμπειρί- ες του υποφαινόμενου στην Εράτυρα, στην Αρίστη και σε άλλα χωριά επιτρέπουν ευοίωνη προοπτική νέων ανακαλύψεων. Εκτός από αυτό, στο αρχείο μου υπάρχουν εκατοντάδες παλιό- τερες φωτογραφίες τοιχογραφιών που δεν υπάρχουν πιά. πίναι στη διάθεση των µελετητών. Η πρώτη µορφή διάταξης των στοιχείων µιας τοιχογραφίας, που θα εξετάσουμε,χωρίς η κατάταξη που ακολουθούµε να έχει κάποια πρόθεση αξιολόγησης, είναι η παρατακτική που παρατηρείται στις ζωγραφικές φρίζες στο επάνω μέρος των τοίχων του εσωτερικού των σπι- τιών. αυτή, άλλωστε είναι η συνηθέστερη ζωγραφική διακόσµηση, έτσι ώστε η χαµηλότερη επιφάνεια του τοίχου, που είναι φυσικό να λερώνει από τη χρήση του χώρου, να επιδέχεται ασβεστώµατα κατά διαστήματα. Υπάρχουν, βέβαια, εξαιρέσεις του κανόνα, όπως στο σπίτι του Παπαθεοδώρου /Ξράτυρα, δεκαετία 1865-1875/ όπου ζωγραφίζεται ολόκληρη η επιφάνεια των τοίχων αλλά ως το ύψος των δύο περίπου μέτρων η διακόσμηση είναι λιτή, με λίγα α- πλά θέματα και μεγάλες ομοιόχρωμες επιφάνειες. ?ε μακριά φρίζα, αµέσως κάτω από το τα- βάνι, παρατίθενται χωρίς να συντίθενται μεγάλα κτήρια, γεφύρια, δέντρα, λιβάδια, λόφοι, ατµόπλοια, τζαμιά, ιστοοφόρα, ψάρια, ξυλοκόπος, καρποσυλλέκτης, ειδύλιο, ζώα... και όχι πάντα στην ίδια κλίµακα. Δεν είναι απαραίτητο να προέρχονται από το ίδιο πρότυπο. ?ε 2 άλλη περίπτωση, στο σπίτι του Λάτσκου/Ξράτυρα γύρω στα 1900/ σώζεται μέρος της ζωγραφι- στής φρίζας µε αντίγραφο από τις "?ταχυοµαζώχτρες"του Ζαν Φρανσουά Μιλλξ, δίπλα όµως υ- πάρχει τοπίο με χωριό καθώς και αντρική μορφή που δεν ανήκουν στο έργο του Μιλλέ και ασ- φαλώς προέρχονται από άλλο πρότυπο. νηµειώνουμε ότι η αντρική µορφή είναι ενταγμένη στην οµάδα των τριών γυναικών και το τοπίο συνεχίζει το χώρο της σκηνής. Με την ίδια παρατακ- τική διάταξη ήταν η τοιχογραφία του σπιτιού Τριανταφύλλου /Λράκια Πηλίου, τέλη 180υ αι./ που παρίστανε την Κωσταντινούπολη, η καταστραµμένη στα 1943 τοιχογραφία στο αρχονταρίκι του μοναστηριού του 'Αη Δαυρέντη /Πήλιο 18ος αι./ που παρίστανε την ποµπή της Ανάρρησης του Πατριάρχη και πολλές άλλες.. Αντίστοιχη παρατακτική σύνταξη συναντούμε σε χειρόγρα- φες "ενθυμίσεις", όπως του Καλλίνικου γιά το χαλασμό της ?έλιτσας στα 1774:" κε εμπήκαν κε εσκότωσαν κε όλο το βιός έµασαν κε έκαψαν οσπήτια κε εργαστήρια 104 και έκαψαν αν- θρώπους κε απέθαναν κε επίραν βιός πολήν φορτία αµέτρητα και εκάθησαν μέσα ηµέρες 1O χε βγένοντας επίραν....και έγινε θρήνος και οδηρµός κε γράφο δια θήµιση...". Περισσότερο οργανωµένη αλλά τυπική είναι η τριαδική σύνθεση, κατά κανόνα σε έργα µι- κρότερων διαστάσεων, όπου εμφανίζονται τρία ομοειδή αλλά όχι ισόβαθµα θέµατα, τρία σπί- τια, τρία δέντρα, όπου το κεντρικό είναι ψηλότερο ή ένα κτήριο µε υπερηψωµένο ή και φαρ- δύτερο το κεντρικό τμήμα του. Αντίστοιχο φαινόµενο παρατηρείται και σε δημοτικά τραγού- δια, όπως: Τρία μεγάλα σύννεφα στο Καρπενήσι πάνε τόνα φέρνει αστραπόβροντο, τ'άλλο χαλαζοβρόχια το τρίτο το µακρύτερο μαντάτα του Λιβίνη Τρία πουλάκια κάθονται στη ράχη στο ληµέρι τόνα τηράει τον Αλµυρό, τ'άλλο κατά το Βάλτο το τρίτο το καλλίτερο μοιρολογάει και λέει και σε άλλα τραγούδια µιά από τις τρείς κοπέλες είναι η καλλίτερη ή κάνει κάτι σηµαντι- κότερο, από τα τρία μπαϊράκια ξεχωρίζει του ?ιλιχτάρη. 'ε παραμύθια ή παραδόσεις o ή- ρωας καλείται να κάνει τρείς άθλους ή υποχρεώνεται να ξεπεράσει τρία εμπόδια. Και στις δύο περιπτώσεις ένα είναι δυσκολότερο. Βέβαια, επειδή λόγος και εικόνα λειτουργούν δια- φορετικά, στο λόγο το σημαντικότερο είναι το τρίτο ενώ στην εικόνα το µεσαίο. ντην μιά περίπτωση επιδιώκεται η σταδιακή ένταση του ενδιαφέροντος, στην άλλη η συμµετρία. Από την ίδια αντίληψη ξεκινάει και η τελετή βράβευσης των νικητών σε µεγάλους αγώνες, όπου o πρώτος ανεβαίνει σε κεντρικό ψηλότερο βάθρο και οι άλλοι δύο σε χαμηλότερα πλαγινά: Χαρακτηριστικό δείγμα τριαδικής σύνθεσης είναι το κτήριο που ζωγραφίζει ο Χιονιαδίτης ζωγράφος Ιωάννης στο σπίτι του Φιλίδη /Καπέσοβο 1925/ όπου προέχει το κεντρικό του τµή- 3 µα. “to σπίτι τουρ Λαζαρίδη /Ξράτυρα ]ΏββΚ 1796/…ένα τοπίο έχει τρία δέντρα, δύο μικρά πλαγινά κυπαρίσια και μια μεγάλη κεντρική πορτοκαλίά.Συγχρόνως όµως από τον κορµό της πορτοκαλιάς απλώνονται τρία κλαριά δεξιά και άλλα τρία αριστερά που το καθένα τους έχει από τρείς ώριμους καρπούς. Μιά άλλη συνθετική αντίληψη τοπίου είναι η ΞΞιΞωνική, όπου κυριαρχούν τρείς οριζόν- τιες χρωματικές ζώνες, η επάνω με τον ουρανό, η μεσαία µε τη γή και η κάτω συνήθως με θάλασσα, λίμνη ή ποταμό. Στο σπίτι του Γενάδιου /7καμνέλι 1878/ o Χιονιαδίτης ζωγράφος Αλέξιος Π.Κ. κάνει φανταστικό τοπίο µε τρείς επάλληλες χρωματικές ζώνες σχεδόν ισόπαχες, την επάνω γαλάζια …ουρανός- τη μεσαία κεραµιδιά µε διάσπαρτα λίγα άσπρα σπιτάκια και την κάτω ώχρα -οργωμένο χωράφι- µε λοξές πράσινες αυλακιές. Ρτο ίδιο χωριό /σπίτι Βασδε- κά 1857/ o Γεώργιος Κ. κάνει παρόμοιο τοπίο µε τις ίδιες χρωματικές ζώνες, µόνο που εδώ οι γραμµές της κατώτερης ζώνης είναι καμπύλες και υποδηλώνουν χαμηλούς λόφους, ενώ στο σπίτι του Γώγολου |Τσεπέλοβο/ οι τρείς ζώνες τοπίου σε οβάλ πλαισίωση είναι αντίστοιχα ανοιχτή θαλασσιά, ώχρα, πράσινη. "το σπίτι του Παλαιού/Δίλοφο Ζαγοριού 1898/ οι αδελφοί Βούρη ζωγραφίζουν τοπίο με τις αντίστοιχες ζώνες ανοιχτή γαλάζια, κοκκινωπή, γαλαζοπρά- σινη. Γτο σπίτι του Μαλιόγκα /?ιάτιστα 1844/ άγνωστος τεχνίτης, με πρότυπο χαλκογραφία του Α. Πρόµπστ, ζωγραφίζει τη Φραγκφούρτη με κεντρική ζώνη τον ποταμό νάιν. Τέταρτη, τέλος, απόδοση είναι η ΞανΞραΞική, όπως η φρίζα του παράσπιτου Τριανταφύλ- λου στη Δράκια του Πηλίου /Παγώνης 1832/ όπου παρουσιάζονται η Χαλκίδα, το Ψαλάντι, το Δουκό, τα Πολιτικά, τα Φύλλα, το µοναστήρι του Αγίου Γεωργίου κυτταγμένα από ψηλά, από ανύπαρκτο δηλαδή σημείο. 'Αλλωστε, τα µέρη αυτά δεν είναι'ορατά την ίδια στιγµή και από το ίδιο σημείο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα πανοραμικής απόδοσης είναι η απεικόνιση του "ετσόβου από το "ικόλαο Μαρέτσο /νάρθηκας μοναστηριού λγίου πικολάου "ετσόβου 18001, 6- που το έργο παίρνει σχεδόν χαρακτήρα τοπογραφικό. Παρόµοιο είναι και ιχνογράφηµα,με μο- λύβι,της 'αμαρίνας, έργο του ντόπιου µητροπολίτη Δοµοκού Χρύσανθου /1861/.ίδώ, µάλιστα, σηµειώνονται και τα ονόµατα εκκλησιών, συνοικιών και άλλων στοιχείων του χωριού. Ο Χρύ- σανθος σηµειώνει πως το έργο σχεδιάστηκε από τα ανατολικά. ΄Άλλωστε υπάρχει και κάποια φροντίδα προοπτικής απόδοσης. Φυσικά, μεγάλο µέρος των τοπιογραφικών συνθέσεων στις τοι- χογραφίες των βορειοελλαδίτικων σπιτιών ακολουθεί τη συνηθισµένη προοπτική απόδοση του χαλκογραφικού, κατά κανόνα, πρότυπου. Τα παραδείγματα θα µπορούσαν να πολλαπλασιασθούν. Πρόθεση όµως του οµιλητή δεν είναι να εξαντλήσει το θέµα, ούτε είναι έτοιµος γι'αυτό, αλλά απλά να το θέσει. *ίναι πολύ πι- θανό πως, µε αφετηρία τεχνοτροπικά δεδομένα, να βγούν εθνογραφικά συµπεράσματα. ΚΙΨΐ0? Α. ΜΑΚΡΗ?

Appraisal, destruction and scheduling

Accruals

System of arrangement

Conditions of access and use area

Conditions governing access

Conditions governing reproduction

Language of material

  • Greek

Script of material

  • Greek

Language and script notes

Δακτυλογραφημένες σελίδες και χειρόγραφες σημειώσεις

Physical characteristics and technical requirements

Finding aids

Allied materials area

Existence and location of originals

Existence and location of copies

Related units of description

Related descriptions

Notes area

Note

  • ΣΛΑ'Π(: (Οί/4: » ("* ζ΄΄', Η |+Θ ,(43΄|Ι(/, Έµα…" Η ?ΥπΘΤ?ΤΙΥΗ.ζ'ΤΤΙΛΉΨΗ-'ΤΤ"ΤΟΠΙΟΡΡΛΦΙ?? ΈΩΝ ΒΟΡΞΤΟΈΛΛΑΛΤΨΙΚΩΝ ΨΠΙ'ΡΙΩΝ Οι τοιχογραφίες των σπιτιών της Βόρειας Ελλάδας έχουν ως τώρα μελετηθεί τόσο από την πλευρά των επιδράσεων που δέχτηκαν από ευρωπαϊκές καλλιτεχνικές σχολές /μπαρόκ-ρο- κοκό, νεοκλασικισµός, ακαδηµαϊκός ρεαλισμός/, όσο και από την πλευρά των, χαρακτικών συνήθως,προτύπων τους /σε περιορισμένη κλίμακα/ και επιχειρήθηκε µιά μορφολογική "ανά- γνωσή" τους /αφαίρεση, σχηµατοποίηση, έξαρση, ρυθµός.../. ?τη σηµερινή ανακοίνωση θα γίνει προσπάθεια απλής καταγραφής των διαφόρων αντιλήψεων στη σύνθεσή τους. Για να γί- νει κάποια απόπειρα µελέτης σε βάθος θα απαιτηθεί συστηµατική εργασία συνεξέτασης των παραµέτρων όπως χρονολογίες των έργων, ταυτότητα ή έστω καταγωγή των ζωγράφων, γεωγρα- φική κατανομή των τοιχογραφημένων σπιτιών με ομαδοποιήσεις της πληθυσμιακής σύνθεσης των αντίστοιχων χωριών, κοινωνική θέση και μορφωτικό επίπεδο των ιδιοκτητών /έµποροι, βιοτέχνες, κτηνοτρόφοι, ξενητεµμένοι, αταξίδευτοι, εγγράµµατοι, λιγογράµματοι κ.τ.λ./. "πορούμε, λοιπόν, να πούμε πως το θέμα μας, αν και φαίνεται σα να ανήκει στο χώρο της τεχνοκριτικής, αποτελεί ερέθισμα εθνογραφικής ή λαογραφικής διερεύνησης. "κοπός µου, με όσα θα πω και θα δείξω, είναι να επισημάνω το πρόβλημα που θα μείνει ανοιχτό για μελέτη μιάς και στο ακροατήριο υπάρχουν τόσοι νέοι µε εφόδια να επιχειρήσουν ένα τέτοιο έργο. Ευτυχώς τώρα πιά έχει εντοπισθεί το σύνολο σχεδόν των βορειοελλαδίτικων τοιχογραφιών με "κοσμικά" θέµατα, χωρίς να αποκλείονται και νέα πολύτιμα ευρήματα, αφού εκατοντάδες σπιτιών είναι από χρόνια κλειστά και δεν ξέρουµε τί κρύβουν. Ρντελώς πρόσφατες εμπειρί- ες του υποφαινόμενου στην Εράτυρα, στην Αρίστη και σε άλλα χωριά επιτρέπουν ευοίωνη προοπτική νέων ανακαλύψεων. Εκτός από αυτό, στο αρχείο μου υπάρχουν εκατοντάδες παλιό- τερες φωτογραφίες τοιχογραφιών που δεν υπάρχουν πιά. πίναι στη διάθεση των µελετητών. Η πρώτη µορφή διάταξης των στοιχείων µιας τοιχογραφίας, που θα εξετάσουμε,χωρίς η κατάταξη που ακολουθούµε να έχει κάποια πρόθεση αξιολόγησης, είναι η παρατακτική που παρατηρείται στις ζωγραφικές φρίζες στο επάνω μέρος των τοίχων του εσωτερικού των σπι- τιών. αυτή, άλλωστε είναι η συνηθέστερη ζωγραφική διακόσµηση, έτσι ώστε η χαµηλότερη επιφάνεια του τοίχου, που είναι φυσικό να λερώνει από τη χρήση του χώρου, να επιδέχεται ασβεστώµατα κατά διαστήματα. Υπάρχουν, βέβαια, εξαιρέσεις του κανόνα, όπως στο σπίτι του Παπαθεοδώρου /Ξράτυρα, δεκαετία 1865-1875/ όπου ζωγραφίζεται ολόκληρη η επιφάνεια των τοίχων αλλά ως το ύψος των δύο περίπου μέτρων η διακόσμηση είναι λιτή, με λίγα α- πλά θέματα και μεγάλες ομοιόχρωμες επιφάνειες. ?ε μακριά φρίζα, αµέσως κάτω από το τα- βάνι, παρατίθενται χωρίς να συντίθενται μεγάλα κτήρια, γεφύρια, δέντρα, λιβάδια, λόφοι, ατµόπλοια, τζαμιά, ιστοοφόρα, ψάρια, ξυλοκόπος, καρποσυλλέκτης, ειδύλιο, ζώα... και όχι πάντα στην ίδια κλίµακα. Δεν είναι απαραίτητο να προέρχονται από το ίδιο πρότυπο. ?ε 2 άλλη περίπτωση, στο σπίτι του Λάτσκου/Ξράτυρα γύρω στα 1900/ σώζεται μέρος της ζωγραφι- στής φρίζας µε αντίγραφο από τις "?ταχυοµαζώχτρες"του Ζαν Φρανσουά Μιλλξ, δίπλα όµως υ- πάρχει τοπίο με χωριό καθώς και αντρική μορφή που δεν ανήκουν στο έργο του Μιλλέ και ασ- φαλώς προέρχονται από άλλο πρότυπο. νηµειώνουμε ότι η αντρική µορφή είναι ενταγμένη στην οµάδα των τριών γυναικών και το τοπίο συνεχίζει το χώρο της σκηνής. Με την ίδια παρατακ- τική διάταξη ήταν η τοιχογραφία του σπιτιού Τριανταφύλλου /Λράκια Πηλίου, τέλη 180υ αι./ που παρίστανε την Κωσταντινούπολη, η καταστραµμένη στα 1943 τοιχογραφία στο αρχονταρίκι του μοναστηριού του 'Αη Δαυρέντη /Πήλιο 18ος αι./ που παρίστανε την ποµπή της Ανάρρησης του Πατριάρχη και πολλές άλλες.. Αντίστοιχη παρατακτική σύνταξη συναντούμε σε χειρόγρα- φες "ενθυμίσεις", όπως του Καλλίνικου γιά το χαλασμό της ?έλιτσας στα 1774:" κε εμπήκαν κε εσκότωσαν κε όλο το βιός έµασαν κε έκαψαν οσπήτια κε εργαστήρια 104 και έκαψαν αν- θρώπους κε απέθαναν κε επίραν βιός πολήν φορτία αµέτρητα και εκάθησαν μέσα ηµέρες 1O χε βγένοντας επίραν....και έγινε θρήνος και οδηρµός κε γράφο δια θήµιση...". Περισσότερο οργανωµένη αλλά τυπική είναι η τριαδική σύνθεση, κατά κανόνα σε έργα µι- κρότερων διαστάσεων, όπου εμφανίζονται τρία ομοειδή αλλά όχι ισόβαθµα θέµατα, τρία σπί- τια, τρία δέντρα, όπου το κεντρικό είναι ψηλότερο ή ένα κτήριο µε υπερηψωµένο ή και φαρ- δύτερο το κεντρικό τμήμα του. Αντίστοιχο φαινόµενο παρατηρείται και σε δημοτικά τραγού- δια, όπως: Τρία μεγάλα σύννεφα στο Καρπενήσι πάνε τόνα φέρνει αστραπόβροντο, τ'άλλο χαλαζοβρόχια το τρίτο το µακρύτερο μαντάτα του Λιβίνη Τρία πουλάκια κάθονται στη ράχη στο ληµέρι τόνα τηράει τον Αλµυρό, τ'άλλο κατά το Βάλτο το τρίτο το καλλίτερο μοιρολογάει και λέει και σε άλλα τραγούδια µιά από τις τρείς κοπέλες είναι η καλλίτερη ή κάνει κάτι σηµαντι- κότερο, από τα τρία μπαϊράκια ξεχωρίζει του ?ιλιχτάρη. 'ε παραμύθια ή παραδόσεις o ή- ρωας καλείται να κάνει τρείς άθλους ή υποχρεώνεται να ξεπεράσει τρία εμπόδια. Και στις δύο περιπτώσεις ένα είναι δυσκολότερο. Βέβαια, επειδή λόγος και εικόνα λειτουργούν δια- φορετικά, στο λόγο το σημαντικότερο είναι το τρίτο ενώ στην εικόνα το µεσαίο. ντην μιά περίπτωση επιδιώκεται η σταδιακή ένταση του ενδιαφέροντος, στην άλλη η συμµετρία. Από την ίδια αντίληψη ξεκινάει και η τελετή βράβευσης των νικητών σε µεγάλους αγώνες, όπου o πρώτος ανεβαίνει σε κεντρικό ψηλότερο βάθρο και οι άλλοι δύο σε χαμηλότερα πλαγινά: Χαρακτηριστικό δείγμα τριαδικής σύνθεσης είναι το κτήριο που ζωγραφίζει ο Χιονιαδίτης ζωγράφος Ιωάννης στο σπίτι του Φιλίδη /Καπέσοβο 1925/ όπου προέχει το κεντρικό του τµή- 3 µα. “to σπίτι τουρ Λαζαρίδη /Ξράτυρα ]ΏββΚ 1796/…ένα τοπίο έχει τρία δέντρα, δύο μικρά πλαγινά κυπαρίσια και μια μεγάλη κεντρική πορτοκαλίά.Συγχρόνως όµως από τον κορµό της πορτοκαλιάς απλώνονται τρία κλαριά δεξιά και άλλα τρία αριστερά που το καθένα τους έχει από τρείς ώριμους καρπούς. Μιά άλλη συνθετική αντίληψη τοπίου είναι η ΞΞιΞωνική, όπου κυριαρχούν τρείς οριζόν- τιες χρωματικές ζώνες, η επάνω με τον ουρανό, η μεσαία µε τη γή και η κάτω συνήθως με θάλασσα, λίμνη ή ποταμό. Στο σπίτι του Γενάδιου /7καμνέλι 1878/ o Χιονιαδίτης ζωγράφος Αλέξιος Π.Κ. κάνει φανταστικό τοπίο µε τρείς επάλληλες χρωματικές ζώνες σχεδόν ισόπαχες, την επάνω γαλάζια …ουρανός- τη μεσαία κεραµιδιά µε διάσπαρτα λίγα άσπρα σπιτάκια και την κάτω ώχρα -οργωμένο χωράφι- µε λοξές πράσινες αυλακιές. Ρτο ίδιο χωριό /σπίτι Βασδε- κά 1857/ o Γεώργιος Κ. κάνει παρόμοιο τοπίο µε τις ίδιες χρωματικές ζώνες, µόνο που εδώ οι γραμµές της κατώτερης ζώνης είναι καμπύλες και υποδηλώνουν χαμηλούς λόφους, ενώ στο σπίτι του Γώγολου |Τσεπέλοβο/ οι τρείς ζώνες τοπίου σε οβάλ πλαισίωση είναι αντίστοιχα ανοιχτή θαλασσιά, ώχρα, πράσινη. "το σπίτι του Παλαιού/Δίλοφο Ζαγοριού 1898/ οι αδελφοί Βούρη ζωγραφίζουν τοπίο με τις αντίστοιχες ζώνες ανοιχτή γαλάζια, κοκκινωπή, γαλαζοπρά- σινη. Γτο σπίτι του Μαλιόγκα /?ιάτιστα 1844/ άγνωστος τεχνίτης, με πρότυπο χαλκογραφία του Α. Πρόµπστ, ζωγραφίζει τη Φραγκφούρτη με κεντρική ζώνη τον ποταμό νάιν. Τέταρτη, τέλος, απόδοση είναι η ΞανΞραΞική, όπως η φρίζα του παράσπιτου Τριανταφύλ- λου στη Δράκια του Πηλίου /Παγώνης 1832/ όπου παρουσιάζονται η Χαλκίδα, το Ψαλάντι, το Δουκό, τα Πολιτικά, τα Φύλλα, το µοναστήρι του Αγίου Γεωργίου κυτταγμένα από ψηλά, από ανύπαρκτο δηλαδή σημείο. 'Αλλωστε, τα µέρη αυτά δεν είναι'ορατά την ίδια στιγµή και από το ίδιο σημείο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα πανοραμικής απόδοσης είναι η απεικόνιση του "ετσόβου από το "ικόλαο Μαρέτσο /νάρθηκας μοναστηριού λγίου πικολάου "ετσόβου 18001, 6- που το έργο παίρνει σχεδόν χαρακτήρα τοπογραφικό. Παρόµοιο είναι και ιχνογράφηµα,με μο- λύβι,της 'αμαρίνας, έργο του ντόπιου µητροπολίτη Δοµοκού Χρύσανθου /1861/.ίδώ, µάλιστα, σηµειώνονται και τα ονόµατα εκκλησιών, συνοικιών και άλλων στοιχείων του χωριού. Ο Χρύ- σανθος σηµειώνει πως το έργο σχεδιάστηκε από τα ανατολικά. ΄Άλλωστε υπάρχει και κάποια φροντίδα προοπτικής απόδοσης. Φυσικά, μεγάλο µέρος των τοπιογραφικών συνθέσεων στις τοι- χογραφίες των βορειοελλαδίτικων σπιτιών ακολουθεί τη συνηθισµένη προοπτική απόδοση του χαλκογραφικού, κατά κανόνα, πρότυπου. Τα παραδείγματα θα µπορούσαν να πολλαπλασιασθούν. Πρόθεση όµως του οµιλητή δεν είναι να εξαντλήσει το θέµα, ούτε είναι έτοιµος γι'αυτό, αλλά απλά να το θέσει. *ίναι πολύ πι- θανό πως, µε αφετηρία τεχνοτροπικά δεδομένα, να βγούν εθνογραφικά συµπεράσματα. ΚΙΨΐ0? Α. ΜΑΚΡΗ?

Alternative identifier(s)

Access points

Subject access points

Place access points

Name access points

Genre access points

Description control area

Description identifier

Institution identifier

Rules and/or conventions used

Status

Level of detail

Dates of creation revision deletion

Language(s)

Script(s)

Sources

Archivist's note

Τσιτσάνη Σ. Νεφέλη

Digital object metadata

Filename

820d6700-789a-4506-b32a-3d55ac869d10-01_A_G_123_120_041_043.pdf

Latitude

Longitude

Media type

Text

Mime-type

application/pdf

Filesize

345.3 KiB

Digital object (Master) rights area

Digital object (Reference) rights area

Digital object (Thumbnail) rights area

Accession area