% | , Θ€κα µαΘηµατα …2ς…εά τήΞ . : - r H I . I ελΜν…η ΜΗ… τα… ' € κ Ρ…… &. µακρ€ς Ε.Μ.>ΐ.Α… © ΘΈξ€ΆΆΩΜΜ€ ΘΑ"1΄΄ Γ©*ί"ξΤζ2έ "21982. τέχνη είναι έκφραση τών παραδοσιακ5ν κοινωνικ5ν μορςόν, δηλαδή έχες- νων στίς όποίες η πείρα τού παρελθόντος, η λογοτεχνία καί οί άντιλήψεις γιά τά βα- σικά Θέματα της ζωής μεταδίδονται από γενιά σέ γενιά μέ τη στοµατική παράδοση. Αύ- 16 βέβαια δέ σημαίνει πάς, σέ περιορισµένη κλίμακα, δέν ύπάρχει καί & γραπτός λό- γος. Είναι καί αύτη τέχνη παραδοσιακή κού, άντίΘετα απ'ότι πιστεύεται, ούτε ανεξέ- λικτη μένει, ούτε αύτοεπαναλαµβάνεται, µόνο πού ή έξέλιξή της ακολουθεί τό ρυθμό καί τίς διαδικασίες τού παραδοσιακού πολιτισμού. Στό δεµατολόγιο, στά ύλικά καί στίς τεχνικές μεθόδους έχει μιά συνεχή αλλαγή, άλλοτε άργή καί άλλοτε γρήγορη, άν- τίστοιΧη µέ τίς γενικότερες κοινωνικές, οίκονομικές καί πολιτιστικές αλλαγές, πού δέν είναι ταυτόχρονες σ'όλόκληρο τόν έλληνικό χώρο. Τά έμπορικά, ναυτικά καί nata- ποιητικά κέντρα είναι περισσότερο άνοιχτά σέ έπιδράσεις ένδ οί γεωργικοί καί οί κτηνοτροφικοί πληθυσµοί είναι πιό συντηρητικοί καί άπρόΘυμοι σέ αλλαγές. 'Η λαϊκή τέχνη δέχεται έπιδράσεις άπό τίς τέχνες άλλων λαόν, έπειδή όμως είναι βαθιά ριζω- µένη στόν τόπο της, &φοµοιώνει τά στοιχεία πού δέχεται καί τά κάνει δικά της, όπως καί ή γλδσσα παίρνει ξένες λέξεις μά τίς προσαρμόζει στό δικό της τυπικό, τίς κλί- νει, τίς πλέκει σέ σύνθετες λέξεις.... . Μιά από τίς πιό διαδεδομένες πλάνες είναι καί τό ότι η λαϊκή τέχνη καθηλώνε… -ται σέ χαμηλό τεχνικό έπίπεδο καί είναι, περίπου, τέχνη αύτοδίδακτων. Ούτε τό ένα ούτε τό άλλο είναι σωστά. 'Η λαϊκή τέχνη στόν τομέα της τεχνικής παρουσιάζει πλήρη έπάρκεια,…άντίστοιχη μέ τούς στόχους της. Τά θαυµαστά έπιτεύγματά της στην άργυρο- χρυσοχοϊα, στην κεντητική, στην ξυλογλυπτικη, στην ύφαντική καί τούς άλλους τομείς της φανερώνουν υψηλό έπίπεδο τεχνικής. Δέν ύπάρχει,'άσφαλ6ς, φοίτηση σέ είδικές τεχνικές σχολές, ύπάρχει όμως η πολύχρονη µαθητεία δίπλα στόν έμπειρο τεχνίτη, πού είναι φορέας μακρόχρονης παράδοσης. 'Η μαθητεία αύτη ακολουθεί σταθερά στάδια, άν- τίστοιχα µέ τό ποσοστό εύθύνης πού ανατίθεται στό µαθητευόμανο, καθώς αύτός ώριμά- ζει μέ την καθημερινή άσκηση. 'Από τίς πιό άπλές βοηθητικές έργασίες φτάνει στίς πιό δπεύΘυνες καί δ πιό προικισμένος γίνεται άρχιµάστορας. Μακροχρόνια είναι καί ή µαθητεία στην οίκοτεχνία, όπου η γιαγιά, ή μητέρα κι άκ6μα & άξια γειτόνισσα μετα- δίδουν τήν πολύτιμη πείρα τους στην ύφαντική, τό κέντηµα, την πλεκτική.>: Γιά νά μπορέσουμε νά κατανοήσουμε σωστά τη λαϊκή τέχνη πρέπει νά τη µελετού- με σέ συνάρτηση µέ τίς άλλες μορφές τού λαϊκού πολιτισμού. ΒϊΒΛΙΟΓΡΑΦΞΑ= 'Βθνικης Τραπέζης της "Ελλάδος. "Επιµέλεια Στέλιου Παπαδόπουλου; N ε- ο ε λ λ η ν ι κ ή Χ ε ι ρ o τ ε χ ν ί α, "Αθήνα 1969. 'Αγγελικπς ΐατζημιχάλη= 'Έ λ- λ η ν ι κ ή Λ α ϊ κ ή T έ χ ν η, 'Αθήνα 1955. STILPON KYRIAKIDfiSz NEUGRICHISHE νο:,κ5κ…ωΒ, Θεσσαλονίκη 1935. ' ΄ ' 2. ΠϊΠΈΞΐ…ΚΛΙ ΈΠΙΆΡ|'ιΣΕΙΣ "-… - Λι ; ι p. ν ξ ., . . l v . _ A: . Κύρια πηγξ της έλληνικξς λαιπης τέχνης ειναι η βυζαντινή τέχνη, συνεχιστης καί αύτη τόσο τών παλιότερων έλληνικ6ν τεχνών όσο καί &νατολικ6ν στοιχείων. Αύτό δέν :, ι …φορΞ μόνο την όρΘόδοξη αγιογραφία αλλά καί όλες τίς άλλες μορφές. Δέν πρέπει νά ξεχνεύυ.ε πώς κατά τη βυζαντινή ξποχή δέν καλλιεργήθηκε μόνον η έκκλησΜστικΞ Μπο- * λογίς καί ή αγιογραφία µα καί "κοσμικ€" λογοτεχνία καί τέχνη.'Η μακρόχρονη όποταγξ της 'Ελλάδας στούς Τούρκους ηταν έπόμενο νά πλουτίσει µέ μουσουλµανικά στοιχεία τη λαϊκή της τέχνη. 'Από τά μέσα τού 170υ αίώνα, καί κυρίως κατά τό 180, η ανάπτυξη έµπορικύν συναλλαγών μέ την Κεντρική καί Δυτική Εύρώπη, οί δραστήριες παροικίες τών 'Ελληνων τής διασπορΞς, ή άνθιση τύς ναυτιλίας, φέρνουν τούς 'Ελληνες σέ γόνιμη έπι- κοινωνία μέ τόν προηγµένο εύρωπαϊκό χώρο. Οί ίδέςςτού εύρωπαϊκού Διαφωτισµού άπηρε- άζουν πολλούς "Ελληνες λογίους. 'Αποτέλεσµα αύτύς τύς έπαφΞς είναι καί ή είσα€;υγη νέων τεχνικών μεθόδων καί τεχνοτροπιών καθώς καί διακοσμητικών θεμάτων. Σημαντική είναι ή έπίδραση τού μπαρόκ, πού θά τη μελετήσουμε σέ ίδιαίτερο µάθημα. Τρείς είναι οί κυριότερες πηγές θεμάτων τής λαϊκής μας τέχνης: τά παλιότερα Ξρ… γα, οί γκραβούρες καί τά μνηµεία τού λόγου. Τά παλιότερα έργα, μέ τό πρόσθετο πλεο- νέκτηµα τού σεβασμού στό πατροπαράδοτο, παίζουν άνασχετικό ρόλο στίς γρήγορες καί ριζοσπαστικές µεταβολές. Μεγάλη διάδοση είχαν οί εύρωπαϊκές χαλκογραφίες πού µετα- φύτεψαν ένα µεγάλο πλούτο θεµάτων. T6 σύνολο σχεδόν τών άπεικονίσεων μεγάλων µακρι- νών πολιτειών σέ τοιχογραφίες.άρχοντικών {fig Βόρειας 'Ελλάδας προέρχεται άπό τέτοιες χαλκογραφίες. Πολλά θέματα προέρρνται άπό άφηγήσεις,λείκόνες, μεταφορές καί παρομοι- ώσεις παρµένες άπό τήν 'Αγία Γραφή, τά Συναξάρια, την έκκλησιαστικη ύμνολογία, τίς ΄λαϊκές παραδόσεις, τά δηµοτικά τραγούδια καθώς καί άπό λόγια κείμενα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Πόπης Ζόρα= ;Η Γ ο ρ'γ ό ν α ΄ε'ι ς τ ή ν ‘E λ λ η ν ι κ 6 ν Δ α- t κ 'η ν T έ χ ν η ν, 'Αθήνα 1960 . Κίτσου 'Α. Μακρύ: Η η λ ι o p ε ίγτ ι κ η-Δ α… ϊ κ ή Φλέ χ ν η - Η η γ έ ς κ α ί ’E π ι δ ρ α σ ε ι ς, 'Αθήνα 1948 . Μανώλη Χα… τζηδάκη: ‘H’ K ρ η τμι κ ή Z ω γ ρ.α φ ι κ η κ α ί & 'I τ α λ ι κ ή Χ α λ κ 0- γ ρ α ο ί α, 'Ηράκλειον Κρήτης 1947. ΄ . ΜΟΡΦΟΛΟ… ' 'Ο χαρακτηρας τής τέχνης είναι πρόσθετος στά λαϊκά άντικείµενα, πού κατασκευά- ζονται γιά νά καλύψουν πρακτικές η θρησκευτικές &νάχκες. "Ετσι, η πρώτη άρετή ένός άντικείµενου είναι ή λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ό τ η τ α, ή ίκανότητα νά έξυπηρετεί τίς πρακτικές άνάγκες γιά τίς όποίες δημιουργήθηκε. T6 μεγάλο μυστικό (fig λαΈκύς τέχνης είναι ότι φιλοκαλεύ ύπηρετόντας τή χρεία. 'Η καλαισθητικη φροντίδα δέν έκδηλώνεται µόνο µέ τη διακόσµηση &λλά καί μέ τό όλο σχύμα πού, άν καί καθορίζεται ά€3 τη χρήση του, έχει άνεση καί &ρµονία.΄Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η διακόσµηση κάνει πιό £5- χρηστα τά σκεύη. Τά παραπάνω ίσχύουν.καί γιά τά σταθερά στοιχεία τών χτισµάτων, τα… βάνια, πόρτες, κάγκελα, µεσάντρες, λιθανάγλυφα κ.λ.π. Σηµαντικός παράγων πού έπιδρΞ στό διαµόρφωση τού σχήματοςκαί τών διακοσµητι… κών θεµάτων…είναι οί δυνατότητες πού προσφέρει τό ύλικό άπό τό δποίο είναι πατασκευασ… μένο τό κάθε είδος. "Η &ξιοποίςση τών τεχνικών καί αίσθητικΞν δυνατοτήτων κάθε ύλης είναι τό κύριο προσόν τού καλού τεχνίτη. "Ετσι, βλέπουµε πώς τό ΐδι0 διακοσμητικό θέµα τροποποιείται καθώς περνάει από όλικό σέ ύλικό. Τό κυπαρίσι, πιχι &λλοιώς έκ… Gav: εται στην ξυλογλυπτικ6, στό λιΘογλυπτική, τό κέντηµα, τόν ύφαντικη, τη δαντέλ… . . .… , ,, > , ! … λα… τό χαλκουρ…ίαη τό ;οτσαλωτό δάπεδο τόν ένθετική κυλ.π. Ακόμα καί & οπτικδ γω… | ! ( ι : ? # Κ…? 4τ &" …' -…" ",- .... "π, , ϊ»? … ΄.….,….΄.….'-. ' . " ," " " νία; (Τ.-»!) "Η ΟΑζ>.ι.'. 'γ…&'9Ξυι.ζ .)-'ν-…ν΄ώς µε ιρι΄9, τ. ιιΝ.=..-..…-!, …)΄…( :,',Ω ;! : '…ζ:".;ς,, an "(Ξ-).], *… πολογίζονται καί οί βραχύνσεις τής προοπτικής. Νά π;ζ % τεχνική πύυ …;η:ιµςπΟ,εζς:; έπιδρΞ στό μορφή κάθε θέματος. Π.Χ. διαφορετικά αποδίδεται τό ίδιο Θέμα στό "μετρυ- τό" κέντηµα από ότι στό "σχεδιαστό". Τό ίδιο συµβαίνει στα χάλκινα, άν είναι χτυπητά 6 χαρακτό κ.λ.π. 'Ε'όλη διεργασία ένός Θέματος γιό νά μεταβληθεί άπό παράσταση σέ κόσµηµα γίνε… ται µέ μιόν ένιαία διαδικασία πού, γιό λόγους καθαρό μεθοδολογικούς, µπορούμε να τή χωρίσουμε στό τρία βασικό της χαρακτηριστικό, στη σ χ η u a 1 o καί η σ η, δηλαδέ στήν µερική ή δλική &ναγωγή τΞς µορφΞς σέ &πλό γεωμετρικά σχέ- ματα, στήν & φ α ί ρ ε σ η, δηλαδή στην &ποβολή χαρακτηριστικών τής μορφύς πού είναι δευτερεύοντα, περιστασιακά 6 παροδικά καί στήν έ ξ'α ρ σ η, δηλαδή στόν τονισμό µέ τό µέγεθος καί τό γρύ- μα µερικών χαρακτηριστικών λεπτομερειών. Αύτό έκδηλώνεται καί στήν παράσταση τού άν- θρόπινου σώµατος "οπου τό πιό έκφραστικό του μέρος, τό κεφάλι γίνεται μεγαλύτερο &… πό τό Ελλα. 'Επισης, σέ συνθέσεις, ό Ήρωας σχεδιάζεται µεγαλύτερος άπό τά ξλλα πρό- σωπα καί, πολλές φορές, µέ λαμπρότερους χρωµατισµούς. Μερικές φορές η διεργασία αύ- τή φτάνει ώς τήν &ποπαραστικοποίηση, έτσι πού τό όρχικό Θέµα νά μήν &ναγνωρίζεται 'πια καί να έχει γίνει ένα παιγνίδι χρωμάτων καί σχημάτων. Αύτό παρατηρείται κυρίως σέ Θέµατα πού δέν έπιδέχονται πύκνωση % πού-είναι ξένα πρός τίς δπτικές συνήθειες καί τή µορφικύ &ντίληψη τού λαού. Οί δύσκολες συνΘΞκες κάτω άπό τίς όποίες &σκήθηκε & τέχνη κατά τούς χρόνους τής Τουρκοκρατίας δηµιούργησε καί τήν έ π ί φ α σ η π ο λ υ τ έ λ ε ι α ς, δηλα… δή τήν δποµίμηση δυσεύρετων καί δαπανηρδν ύλικύν άπό Ξλλα προσιτά καί φθηνό. ΠαρΞ… «Senna ?) ζωγραφική άποµίμπση δρΘουαρµ&ρωσης. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Κίτσου 'Α. Μακρύ: Η o p ο η κ α ί T ε χ ν ι κ ή, "Χρονικό…71" 'Δ8€- να. τού ίδιου: Η έ ε ς Τ ε χ ν ι κ έ ς κ α ί .Η 0 ρ φ έ ς σ τ 6 Χ ε ι ρ o 1 ε χ… ν ί α µ α ς, έφηρ. "το ΒΗΜΑ" 17 Νοεµβρίου 1963. Το ΠΜΠΠΚΟ Ή…ΡΟΚ. Κατά τό 18o αίώνα παρατηρείται όχι μόνο στην 'Ελλόδα µέ καί σίόλη τή Βαλκανι- κή καί τή Μικρά 'Ασία μιά πραγµατική είσβολή τού εύρωπαίκού μπαρόκ. Τό φαινόµενο ea έπρεπε νδ μελετηθεί στό σύνολό του. "Επειδή, όμως, δέν διαΘέτουμε έπαρκύ στοι- χεία γιά όλον αύτό τό χώρο, 06 έπιχειρύσουµε μι& προσέγγιση τού θέµατος μέσα στόν έλληνικό χύρο. ‘H προέλευση τού µπαρόκ δέν είναι % ίδια σ'όλες τίς ελληνικές περιο… χές &λλό έξαρτΞται από τούς πολιτισμικούς καί οίκονοµικούς δεσµούς κάθε περιοχΞς ..…ρ … , … …ο ..… :," µε χωρες της πύρωπης. Αύτου όφειλονται καί οί τοπικές &πχρώσεις του έλληνικου µπα… σ 6 .. … ο » τ.. … | ,… … , … … ροκ. ιτό "Επτανησα προερχειαι από τήν ιταλία, στό Πόλιο, στ Αµπελάκια και στη Δυτική Μακεδονία &πό τό Μεσευρώπη καί ίδιαίτερα τή Βιέννη. Τό συναντούμε οχι μονο Η Ξ.,. .: , , & ο" τ …1» , ΄Όθλ …,…" ια Ε;… ",... . ..! στη διακόσµηση σπιτιου αλλα και στους ρνοδοςους ναούς, παρ ο ο που η ιθµι…Λα…α ε…. . . 1" »… - . "ν …." …. ." ? , , µ,5 …: …) …,"... …, .… …κκΛςσία ειναι δυσιιοτυ προς κανε στοιχιιο που ερχεται απ την μνρυ.ηι ας ση… ι… ., - 7 ! ." .; . . … ώσΟυμε έδω πώς τό µπαρόκ ειναι ξ καλλιτεχνικη έκφραση της ΑνιιαεταρρυΘµισης… :… ." .ιν () . , , : : : . - - - - . τ--υ'.οις, +, οι:ιον=.:υικη ανοδος, ?; αναπτυξη των εµποοι?ιων, ναυτια… να- 11:11:01.2:— τικ5ν κοινωνικΞν στρωμάτων, ή πυ=ν5τερη έπικοινωνία μέ προηγµένους λαούς, πουπςλοΞγ µια γενική αλλαγή στήν ψυχολογία τδν ραγιέδων καί µια καινούργια κοσµοαντίληψη. τά Λ εκφραστικΞ μέσα γίνονται ανεπαρκΞ καί ανοίγει 6 δρόµος για γόνιµη είσαγωγή θα ,αλι νέων µοροδν. Τό µπαρόκ µέ τήν ανησυχία του, τα ευκίνητα φυτικά διακοσμητικά θέµατα, 16 έντονο ανάγλυφο -αντίΘετο απο τα παραδοσιακό Ερεπο "στρωτ6" - ανταποκρίνεται στίς καινούργιες εκφραστικές ανάγκες. ΕΙΒΑΙΟΓΡΑΦΙΑξ Κίτσου "Α. (ακοή: Οί φεγγίτες τών 'Αργοντικ6ν-'Απ6 16 Βυζάντιο 016 Inap6w, Πρακτικά Δ'Συµποσίου Λαογραφίας, Θεσσαλονίκη 1975, σεχ, 177 5. ΠΟΛΕΟΔΟξΠΛ * ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Τα ελληνικά χωριά µποροσµε να τα χωρίσουμε σέ τρείς βασικούς τύπους, που & καθένας τους Έχει πολλές παραλλαγές, στόν & π λ 6, 016 σ 6 ν 0 ε τ 0 καί στον Η α- ρ é λ ι ο. 'Ο πρδτος αποτελείται από Ενα κύτταρο μέ κεντρικό πυρΕνα τήν πλατεία &… που συγκεντρώνεται ή κοινωνική ζωή του χωριου, θρησκευτική, έµπορική καί ψυχαγωγι- κή. 'Ο δεύτερος, & σ 6 ν & ε τ ο ς. αποτελείται από δύο, τρία % τέσσερα, οχι αντε… λδς αποκολλημένα κύτταρα, µέ ίδιαίτερο 16 καθένα τους πυρήνα. Πάντως ένα είναι 16 κέντρο τοδ χωριου. 'Ο π α ρ ά λ ι o ; αναπτύσσεται κατά µ6κος τίς παραλίας καί σέ ΄μικρό Βάθος. "Ολα τα κτίρια έχουν πρόσοψη πρός τή Θάλασσα. Δύο είναι οί βασικοί τομείς τΞς αρχιτεκτονικΞς κατά τήν Τουρκοκρατία, & έκκλη- σιαστική αρχιτεκτονική καί 16 σπίτι. 'Υπάρχουν καί αλλες κατασκευές είδικΞς χρήσης, οπως οί βρ6σες, τα γεφύρια, τα αλώνια .... ΄Εκκλησιαστιπή έρχιτεκτονική.Οί εκκλησίες τής Τουρκοκρατίας έφαρμ6ζουν δλους σχεδόν τους τύπους τΞς βυζαντινξς &ρχιτεκτονικΞς, σέ µικρότερες διαστάσεις καί μέ ευτελέ… στερη κατασκευή. 'Ξπικρατοδν, 8µως, οί τρίκλιτες % µον6κλιτες βασιλικές, ξυλ6στεγες Β Θολωτές σέ ποικίλες παραλλαγές. Στά νησιά καί στούς βενετοκρατούμενους τόπους μπεί… νουν καί μερικα φραγκικά στοιχεία, δπως τα δξυκ6ρυφα τόξα, ή έπιμελημΕνη ίσοδομική τοιχοποιία μέ σκαλισμένες πέτρες καί.τά (ταλίζοντα ανάγλυφα. Στά καθολικά τών μονα- στηριδν συνηθίζεται 6 λεγόμενος α0ωνικ6ς τύπος μέ πλαγινοδς ήμικυκλικοδς "χορούς". Σπίτια. Λίο βασικοί τύποι σπιτιών έπισημαίνονται, 6 βορειοελλαδίτικος καί 6 αίγαισ… κελαγίτικος. 'Ο χωρισμός είναι συµβατικός γιατί σπίτια νησιδν δέν ανήκουν.στ6ν αί- γαιοπελαγίτικο καί 16 αντίστροφοο ‘0 βορειοελλαδίτικος δε προς τή γενικξ του µορφή καί τή διάταξη τδν χώρων παρουσιάζει 16v τύπο έκείνο 105 φρουριακοδ πολυόροφου σπι= τιοδ πού εφαρμόστηκε παλιότερα &π6 τους Βυζαντινοδς καί έπικράτησε κατά τήν Τουρκο… κρατία σ'δλδκληρη τήν ήπειρωτικ€ "Ελλάδα καί σέ µερικα νησιά, δπως σημειώνουν οί είδικοί µελετητές. ‘0 αίγαιοπελαγίτικος παρουσιάζει πολλές αντιστοιχίες μέ τον τύπο τού επικρατε στήν κεντρική Μεσόγειο. σ τ' ΄λ µ π ε … Ρι & ή Ο 6! &? Ό Ώ Ό & & ΒΞΒ…ΙΟΓΡΛ6ΙΑ= ολγα "Αστεριάδη: ? 6 ο π ι Γ΄- λ & κ ι α, ΄λθήνα €928. Δ. Βασιλειάδη: Ξ 6 α γ ω γ η …σ τ η ν & ί γ α ι οπ ε … .. ς µ!" … » : . .: ! " .. ..… . λ e: : C ; ι »: ".": ":; ο κ ι τ 6 ":= "6 0 v ι >! το Μ.,… 1935… κ.κ…. Μ…-.ι……ωσμετ…οω και) φ α λ η ν ι α κ &» ο "Α ρ χ ι τ ε κ τ o ν ι κ ή, λ€Πνα 1962ο "Ιω5ννου Κουμαυοδδηε , ι '-- 9 Ν , . ιΞαρατηρησεις;έκι της Αρχιτεκτονικης τινων &&ήνα .€ήνα 1943. Γεωργίου ΉΞγα: Θεσσαλικαί οίκίσεις, Αθηνα 1946. τοδ ίδιου; ;? 'Ξ λ… ι κ ή o c κ : α, 'Αθήνα 1949. τοπ ίδιου: "Η; Δ α τ κ ή κ α 1 o ι κ ε ς τ [> >» :] € 8 Οι ε κ α ν ή σ ο υ, Δοήνα 1949. Νικ. Μουτσόπουλου: T‘6 "Α ρ χ ο ν 1 ι κ 0 C‘ Ο (: Σ ι 6 ρ Η α ν ω λ & κ η σ τ 6 Β έ ρ ο ι α, 'Αθήνα 1960. Τρί ίδιου: Κ α - σ τ ο ρ ι &, Τ'ά 'Α ρ χ o ν τ ι κ &, 'ΑΘήνα 1962. 105 ίδιου: ‘Hf Δ α ί κ ή ΄Α ρ- & χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή Η ς B έ ρ o 1 a ς, 'ΑΘδνα 1967. 106 ίδιου: Σ π ί 1 1 α τ Ξ ς Χ α λ κ ι δ ι κ 5 α, 'λΘήνα 1968. 'Αργόρη Πετρονώτηι Ο ί κ ι σ ο ο ί κ'α ί 'Ο ρ ε ι ν 6 P 0 p 1 υ ν ί α , 'Α ρ χ ι τ ε κ τ o ν ι κ ά M ν η μ ε ί α ο τήν Η 'Αοήνα 1975. Πάνου- ΠικολΞ Τζελέπη: Δ ω Έ κ=ή ‘E λ λ η ν ι κ 6 'Α ρ χ ι τ ε κ τ 0- ν ι κ ή, 'ΛΘήνα 1971. 'ΑγγελικΞς ΧατζημιχάληιιΛ MAISON σπορους, 'Αθήνα 1949. β΄. AIGOI‘AYTITIKH - EYAOI‘AYHTIKH 'H έλληνικ6 λαϊκή λιθογλυπτική τοό 1Θου καί 190υ αίώνα περιορίζεται σέ χαµήλά ανάγλυφα πού είτε κοσµο6ν λίθινα αρχιτεκτονικά µέλη είτε έντοιχίζονται σέ διάφορα σημεία τής τοιχοποιίας. Οί λιθογλίφοι, οί "πελεκάνοι" όπως τους έλεγαν τότε, ανή- κουν συνήθως στίς κοµπανίες τών χτισταδων μαζί µέ αλλες είδικότητες από μαστόρους. 'Η τεχνική τους ξεκινάει από ίσλαµικξ πρότυπα αλλά πλουτίζουν τό Θεματολόγιό τους ικαί µέ αλλες παραστάσεις, όπως ανρρώπινες μορφές, ακόμα καί απόπειρες προσωπογραφίας. τα βασικά θέµατα είναι'τό &νθοδοχείο, τό κυπαρίσι, ή σχηματοποιημένη έκκλησία, µορ- φές αγίων, πουλιά, ζδα, σταυροί, "ήλιοι, δικέφαλοι αετοί καί κλιματίδες. "Ενα ένδι- αοέρον είδος λιθανξγλυφου είναι οί΄κτητορικές έπιγραφές σ'έκκλησίες καί σπίτια, μέ έσώγλυφα Η έξόγλυφα΄γράμµατα καί λογής διακοσμητικά. BE ψηλό ανάγλυφο είναι καµωµέ… νες οί αίνιγματικές ανθρώπινες μάσκες που προβάλλουν σέ τοίχους σπιτιών καί έκκλη… σιδν, για τίς δποίες δίνονται διάφορες έξηγήσεις πού καμµιά τους δέν είναι δριστική. "έ έκκλησιαστική ξυλογλυπτική ασχολήθηκε µέ τήν κατασκευή τέμπλων, δεσποτικδν θρ6νων καί είκονοστασιδν. T6 ψηλό ξυλόγλυπτο τέµπλο έμφανίζεται στήν "Ελλάδα κατά τόν 166*αίώνα καί πιθανόν προέρχεται από τήν περιοχή 106 Νόβγκοροντ τ6ς Ρωσίαςτ T6 παλιότερο γνωστό χρονολογηµένο τέμπλο βρίσκεται στήν έκκλησία του 'Αγίου Νικολάου 016 Βελβενδό Κοζάνης κι έγινε στα 1591. Τά πρδτα ξυλόγλυπτα τέµπλα είναι τα λεγόμε- να "στρωτ&", στα οποία κυριαρχο6ν συμβολικό Θέματα σέ χαµηλό ανάγλυφο… 'ΛΒγότερα, καί κυρίως από τα µισά το8 180υ αίώνα ή τεχνική γίνεται τολμηρ6τερη, 16 ανάγλυφο ένα τουσ µέ διαµπερή κενά ανάµεσα στίς μορφές καί τό Θεµατολόγιο πλουτίζεται μέ σκηνές από τήν 'Αγία Γραφή, τα Συναξάρια καί λαϊκές παραδόσεις. "Επίσης µέ δύναµη καί παλ- µό αποδίδονται είκόνες από τή φύση καί τήν καθημερινή ζωή. Σέ µερικές περιπτώσεις τό ανάγλυφο πλουτίζεται μέ χρώµατα. ΕΞ όλη αίτή τή φάση είναι φανερή & έπίδραση τοΞ ευρωπαϊκοδ µπαρδκα , "Η ξστική ξυλογλυπτική παρουσιάζεται κυρίως στα δραστήρια δμιαστικ& Εµπορικά καί βιοτεχνικά κέντρα τΠς Έδρειας "Ελλάδας καί τ5ν νησιδν. Στολίζει, µέ φυτικά πο… μ0ϊ€βα, τόσο τά σταΘερα στοιχεία τοσ σπιτιοσ …ταβάνια, πόρτες, µεσόντρες, Χέν- s …' .. ".: δι .€-… ,. . ::ξλα… 56€) Με": ΐε λζΥεστά έπιπλα 7:06 χρησιµο;ζοιΟυσαν 13055! '" σπαµν…τια, λασζΐΞλλεζΞ GO“. | 3 ποιµενικΞ ξυλογλυπτική είναι κυρίως τέ:νπ τω; ΒοσκΞν, που γεμίζουν :ίς nu— κριξς ώρες της έναγκαστικΞς τους µοναξιάς σκαλίζοντας μικροαντικείμενα. ?κλίτσες, ρόκες, κουτάλια, πιρούνια, σφραγιστερά, πίπες, βελονοΘηκες, σοοντόλια, χαράζονται μέ πολύ άπλά έργαλεΐα, συνήθως Εναν σουγιΞ, άλλα τό αποτέλεσµα είναι αξιόλογο. 'Η ναυτική ξυλογλυπτική άνθησε στά µεγάλα ναυπηγικά κέντρα της 'Ελλάδας. "Έργα της είναι κυρίως άκρόπρωρα με μορφή γυναίκας, ανάγλυφες ξπιγραφξς πλοίων καί σκαριά, δηλαδή µικρογραφίες πλοίων. ΒΙΒΛΙΟΓ?ΑΦΙΑ= Νίκου Γρηγοράκη: Λ α ? κ ά m υ λ 6 γ λ υ π τ α. Τρίπολη 1978. Νικολ. Φωκά Κοσµετάτου: τα Φ'ξ μ π λ α έν K ε φ α λ η ν ί α, 1972. Δηµ. Σταμέλλου: T ό T έ μ π λ o 1 o 6 "Α η N ι κ 6 λ α Σ τ 6 P‘a λ α ξ ε ί δ ι κ α ί ό T ε χ ν ύ «: η ς τ ο υ, 'ΑΘήνα 1973. 'ΑγγελικΗς Χατζηµιχάλη: τα περιπου sun 13013, Μισή… 1950. K£1oou>'A. Μακρη= 'Η… Ξ υ λ o γ λ υ π τ ι κ ή τ ο 6 Π η λ ί o υ, Βόλος 1958. τοσ ίδιου: 'Β λ λ η ν ι κ & Δ α ϊ κ & κ α ί Η ε τ α β υ ζ α ν τ ι v i Ξ υ Ν δ'- γ λ υ π 1 a, "Αθήνα 1962. "Αντ. Φαρμακιώτηι T ά T'é α κ λ α τ & ν 'E κ κ λ η σ ι- & ν τ o 6 Α ι 8 α 6 ί o υ , Λιβάδι 1977. Βικτωρίας Νικήτα-Σκαρτάδουι T 6 Η σ=ν α- σ τ filo ι ,1 η ς M π ο υ ν ά τ σ α ς κ α ί τ ά Δ ι 0 α ν ά γ λ υ φ ά τ ο υ, Θεσ- σαλονίκη 1977. τ6ς ίδιας: 'ο Γ λ 6 π τ η ς Η ί λ ι…ο ς σ τ 6 ν Φ 6 π 0 τ o υ, περιοδικόΛΡΜΟΛΟΙ, Αδγουστος=Δεκξµβριος 1977, σελ.47. 'Επίσης στήν ξκδοση τΞς 'ΕΘνικης Τραπέζης της 'Ελλ&δος " N ε o ε λ λ η ν ι κ ή X ε ι ρ o τ ε χ ν ί α" τά άρθρα "ΔιΘογλυπτική" της Πόπης Ζάρα καί "Ξυλογλυοτική" του Κίτσου Μακρή.… ?. ΖΩΓΡΑΦΙΞ 'Η" & γ ι o γ ρ α φ ί α, συντηρητική από τη φάση της, συνεχίζει τη βυζαντινή παράδοση σέ χειροτεχνικό ξπίπεδο. "Οπως πολύ σωστά παρατήρησε & Μανώλης Ξατζηδάκης, Οί &γιογράφοι του 180υ καί του 19ου αίωνα είναι χωρικοί. Στίς έπιγραφξς των Εκκλη- σιδν συναντοδμε &γιογράοους χωρικούς από τους Χιονιάδες, τό Καπξσοβο, τη Ξαμαρίνα, τή Γαλάτιστα, τό Φορτόσι, τή Δράκια καί άλλα χωριά. Φυσικά καί από τό Λγιον "Ορος. XE μικρές δμάδες περιτρΞχουν τον Ελληνικό χωρο καί τοιχογραφοσν έκλλησίες χωριδν καί μοναστηριδν. Πολλοί από αύτούς τό χειμωνα έργάζονται στά χωριά τους καί δτοιμά… ζουν φορητές είκόνες που τίς πουλοδν κατά τίς περιοδείες τους. 'Επιδράσείς από τή δυτικοευρωπαΞκή ζωγραφική συγκερασμ€νες µέ βυζαντινά στοιχεία καί λαϊκή διακοσµητι… κή αντίληψη χαρακτηρίζουν την αγιογραφία της Ξποχης. 'Ενδιαφ€ρουσες είναι οί σκηνές με διδακτικό…ηΘικολογικό περιεχόμενο, καθώς καί οί σκληρές τιµωρίες τόν άμαρτωλδν στοάς νάρθηκες καί πιό σπάνια στους γυναικωνίτες. Ζωηρή φαντασία καί εκφραστική τόλ… µη δίνουν μιάν ίδιαίτερη δύναμη στά έργα αυτά. "Από τά μέσα του 18ου αίώνα καί πέρα Έχουµε Ενα πληθος από ζωγραφικές διακοσµή… σεις σπιτιδν στή Σιάτιστα. την Καστοριά, τ'Αµπελάκια, τό Πήλιο, τό ΜόλυΒσ Μυτιλήνης, τά Ζαγοροχώρια κ.λ.π. Είναι κυρίως απεικονίσεις μεγάλων λιμανιών της Μεσογείου %Κω… σταντινούπολη, Βενετία. Καλκίδα… "η άλλων πόλεων …Βιδννη, Φραγκφούρτη… πού άπλ&νον… ται σέ ζωγραφική φρίζα ψηλά στούς τοίχους του δυµάτιου όποδοχΞς τόν σπιτι6ν. Σπανιόω τερα βλέπουµε πολεµικές σκηνές;Ξ προσωπογραφίες %ρΞων. Πολύ συνηθισμένο €Ξµα είναι ξ ξν0οδοχεζα σέ ποικίλες παραλλαγές, τού τά συναντοΠ;ς επίσης 1ξίς ποδιά: "τα …΄-- πλων. Τά περισσότερα άπό τά θέματα προέρχονται άπό χαλκογραρικά πρότυπα. Πίνακες ζωγραφικής Ξχουµε σίγουρα άπό τήν τρίτη δεκαετία 105 19ου αίόνα. Οί πιό γνωστοί είναι οί ίστορικές σκηνές άπό την 'Επανάσταση το6 1821 πού ζωγράφισε δ άγο- νιστής Παναγιώτης Ζωγράφος μέ τά παιδιά του γιά νά συνοδεύσουν τά άπομνημονεόµατα τοδ Στρατηγοδ Μακρυγιάννη. Πίνακες σε πανί, χαρτόνι, τενεκΕ κ.λ.π. εκανε καί ό Θεό- φιλος, γιά τόν δποΐο δά μιλήσουµε ίδιαίτερα. 'Από τά μέσα τοσ 19ου, κυρίως, αίώνα άναπτόσσεται καί ή πλοιογραφία, μέ παραγγελίες τόν καραβοκόρηδων. 'Ενδιαφ€ρουσες περιπτώσεις είναι οί συόΐασµοί ζωγραφικΞς μέ τή λιθογλυπτική % την ξυλογλυπτική. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Σπόρου Βασιλείου: P a λ α ξ ε ι δ ι ώ τ ι κ α Κ α ρ ά β ι α, 'Αδήνα 1934. Βασ. Λαοόρδα: "Β'ν α ς A α !! κ 6 ς Z ω γ ρ ά ο ο ς τ o 6 Η α κ ε 6 ο ν ι- κ o σ 'Α γ & ν o ς ,'ΑΘήνα 1962. Ρ. Μελετόπουλου: E ί κ o ν o γ ρ α φ ί α 1 o 6 2 1, 'Λθήνα 1971. "Αγγελου Προκοπίου: T 6 E ί κ 0 σ ι έ ν α σ τ 6 A α !! κ ή z ω- Υ ρ α φ ι κ ή τ ο υ, 'λΘήνα 1940. Γιώργου Σαματοόρα= Δ ώ δ ε κ α A a ί κ 0 ί Z …… Υ τ Ό άφοί,'ΑΘήνα1974.Κ.Γ.Σταλίδηι 'Βδεσσαίοι Ζωγράφοικατά Δ ι ά ρ κ ε ι α τ η ς T o υ ρ κ ο κ ρ α τ ί α ς, "Έδεσσα 1973. Κίτσου ’A. Μα… δι κρΗι 'Ο Z ω γ ρ ά φ o ς θ ε 6 φ ι λ'ο ς σ τ 6 Π 6 λ ι ο, Βόλος 1939. του ίδιου: λ α ϊ κ έ ς Z ω γ ρ.α φ ι έ ς σ 1 6 M o ν α σ τ ή ρ ι τ o 6 "Α η A α υ ρ ό ν - 1 η, Βόλος 1947. τοδ ίδιου: Δ 6 0 A a ϊ κ o ί Z ω γ ρ ά φ o ι, Βόλος 1952. 'Εθνι… κης Τραπέζης τάς 'Ελλάδοςε Σ…τ ο χ α σ μ ό ς Η a π ρ υ γ ι 6 ν ν π, χ ε ί ρ Π α - ν α γ ι ώ τ η Z ω γ ρ ά φ o υ, "Αθήνα 1976. 4 8. ΧΙΟΝΙΑΔΙΤΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ Είναι γνωστό πώς κατά την Τουρκοκρατία πολλά έλληνικά χωριά είχαν ξξειδικευΘεί σέ μιά µορφή δραστηριότητας, όπως & Πυρσόγιαννη στην οίκοδομική, τό Πεντάλοφο στην λιθογλυπτική, τό Μέτσοβο στην Ξυλογλυπτική,.η Πορταριά στη Μεταξουργία, οί Καλαρρδ- τες στην χρυσο-ασηµουργία κ.λ.π. T6 μικρό όρεινό χωριό της 'Ηπείρου, οί Χιονιάδες, σήµερα μέ µόνο 12 µόνιµους κατοίκους, Ξβγαλε πάνω άπ6160 γνωστούς ζωγράφους µέσα σέ δύο αίδνες, άπό τά μέσα 106 1800 µέχρι τά µέσα πρό 2006. Παλιότερα, στά κοντινά χω- ριά λέγανε: "Χιονιαδίτης είσαι; Ζωγράφος είσαι",Θά μελετήσουµε, λοιπόν, ίδίαίτερα τό χωριό αότό καί τοός ζωγράφους του, πού 16 Έργο τους είναι σκορπισµένο στόν "Η= πειρο, τη Δυτική Μακεδονία καί τη Θεσσαλία. ' Οί ζωγράφοι τόν Χιονιάδων δέν συγκρότησαν ίδιαίτερο ξπαγγελματικό σωματείο, "σ… πως άλλοι τεχνίτες σέ πολλές περιοχές της 'Ώλλάδσς, άλλά όταν χωρισαένοι κατά πα… τριές, μέ κοινότητα καταγωγής άπό πατέρα. Τρε'ι'ς όταν οί πατριός % φάρες αότΞςε οί Πασχαλάδες, οί Μαρινάδες καί οί Τσατσαζοι.ΚαΟεµιά τους είχε τό ίδιαίτερο δργαστήριό της, όπου γινότανε καί ή μαθητεία των νέων. Έτά δργαστήρια αδτά έτοιµάζονταν κυαζ… ως φορητές είκόνες σέ σανίδι.Κατά µικρές όμάδες ξεκινοΠσαν άπό τό χωριό τους καί &ναλάβαιναν όχι µόνον &γιογραφίσεις έκκλησιων άλλά καί διακοσµήσεις σπιτιδν μέ το… πία, προσωπογραφίες, νεκρές φύσεις καί λογΞς άλλα διακοσµητικά. ? -, … .. Σπουδας6τςροι άπό τούς χιονιαδίτες ζωγράφους ηταν δ κωσταντινος Μαρινας, πού ωγράφισε στό σπίτι το5 φιλικο5 Κωσταντίνου Ράδου στό ΤσεπέλοΠο τούς γάαους τον .ς… ο"! , ο …' .. ,-.. πολξοντα καί σκηνές από τους ναπολεόντιους πολέµους, 6 fii;;¢H;\ κακός, πρι άγιογραφία 106 νεοµάρτυρα 'Αγίου Γεωργίου άπό τά Γιάννινα μόλις 13 µέρες µετά τό &, νατό του καί δ Παγώνης πού δούλεψε κυρίως στό Πήλιο άπό τα 1801 ώς τά 1838. O Haw}— νης είναι ή πιό ενδιαφέρουσα φυσιογνωμία, άν καί παρουσιάζει ανισότητες. Διακρίθηκε κυρίως σάν τοπιογράφος, όπως καί ό γιός του "Αθανάσιος πού πέθανε την τελευταία εί- κοσαετία του 19ου αίώνα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Δημ. 'Αγραφιώτηι 'Ο Σ ι ο ν ι α 6 ί τ η ς Z ω γ ρ ά φ ο ς M 1 χ α- ή λ Z η κ ο ς κ α ί ή Σ υ ν τ ρ φ ι ά τ ο υ σ 1 6 M ε τ α ξ ο χ 6 ο ι 'Α γ ι- E ς, 'Ιωαννινα 1977. Κίτσου 'λ. Μακρηι A60 A α ί κ ο ί Z ω γ ρ ά φ ο υ, Βόλος 1952. Γεωργίου Π α ϊ σ ίουε 'A γ ι o γ ρ α φ ί α κ α ί 'Δ γ ι γ ρ ά φ o ι τ 6 ν Χ ι 0— v.1 6 6 ω…ν , "Ιωάννινα 1962. 'Η μ ε ρ o λ 6 γ ι o 'Βταιρείας Παπαστράτου 1973. 9. θΞΟΦΙΛςΞ . 'Ο γνωστότερος, καί εξω άπό τά σύνορα της "Ελλάδας, λαϊκός ζωγράφος είναι άσφα… λως 6 Θεόφιλος ΓΣ Χατζηµιχαηλ. Γεννήθηκε γύρω στά 1870 στη Βαρειά Μυτιλήνης. "Εφηβος άκόµα Έφυγε γιά τη Σμύρνη, πού είχε τότε Εντονο ελληνικό χρωµα, κι Exec κάνει έπάγγελ… µά του τή ζωγραφική. Δε σώζονται εργα του αυτης της περιόδου γιατί μεσολάβησε ή γνω- στή καταστροφή 106 1922. Στά 1897 Ερχεται στην ελεύθερη 'Ελλάδα, εθελοντής στόν πόλε- μο αδτΉς της χρονιάς. Μένει στό Βόλο καί στό Πήλιο ως τά 1927 καί ζωγραφίζει μέ ακού- ραστη δραστηριότητα τοίχους από μικρομάγαζα καί σπίτια, καθώς καί πίνακες σέ χαρτό- νια, πανιά, σανίδια καί τενεκίδες. Φτωχός καί καταφρονεμΕνος, ζεί µέσα σε μεγάλη άθλι- ότητα. Στά 1927 φεύγει γιά την πατρίδα του Μυτιλήνη , συνεχίζει κι εκεί 16 Έργο του κάτω από τίς ίδιες δύσκολρς συνθήκες καί στίς 21 Μαρτίου 1927 πεθαίνει άπό τροφική δη- λητηρίαση. Λίγα χρόνια πρίν από τό θάνατό του γνωρίζει τό εργο του 6 µεγάλος 10x10— κρίτης Στράτης ίΕλευΘεριάδης, γνωστός στό Παρίσι καί σ'δλον τόν κόσµο ως TERIADE, καί άπό τότε αρχίζει ή αναγνώριση τ6ς αξίας τοπ φουστανελλΞ αυτου ζωγράφου.Διαπρεπείς "Ελ… ληνες καί ξένοι τεχνοκρίτες του αφιερώνουν ξνΘουσιαστικά σχόλια, όργανώνονται έκθε- σεις Έργων του στην 'Ελλάδα καί τό 'Βξωτερικό καί τόν Αδγουστο του 1965 εγκαινιάζεται µέ μεγάλη επισημότητα τό Μουσείο Θεοφίλου στή Βαρειά Μυτιλήνης.'Υ πϊρξαν, δρως, καί σφοδροί επικριτές του Έργου του, ποό δεν 105 αναγνώριζαν την παραµικρή έιτζ. T6 Ξργα 106 Θεόφιλου είναι τοπιογραφίες, µυθολογικΕςΠπαραστάσεις, σκηνές από την 'Επανάσταση τοσ 1821, ρωπογραφικά θέματα, μερικές προσωπογραφίες καί λίγες &γισγραοί… ες. Πρότυπα του είναι λαΐκ€ς λιθογραφίες, καρτ-ποστάλ, είκονογραφήσεις λαϊκών εκδό- σεων, φωτογραφίες κ.λ.π. Ξεκινώντας από τοσο ταπεινές &φετηρίες δηµιούργησε "ενα ναν… µαστό Έργο όπου "κοιτάζει΄τδν κόσμο µέ την άγν6τητα των γαλανδν µατιΞν 100". HE μιά µοναδική εύαισΘησία στό χρ5υα αποδίδει τους &πιαστους τόνους τοδ έλληνικοδ τοπίου. "Έργα του, έκτός από τό Μουσείο Θεοφίλου, βρίσκονται 016 Μουσείο 'ΕλληνικΞς;ΛαϊκΞς Τέχνης στήν 'Α0ήνα, στίς Συλλογές "Εμπειρίκου καί Ηακρ6 καί σε πολλούς συλλέκτες. Ευ… νολικό έργο του είναι οί τοιχογραφίες 016 σπίτι τοξ Γιάννη Κοντο5, στόν "ανακασια "α… νω Βόλου;Ο "Ή - -- υ…, » ..ι' …' , . ., … . , ..,- ,,. . ΒιοΛΙΟΓΡΑυι…ε 'υδυσσέα 'µλατηι '0 Z … γ ρ...ά ο 0 c G € 6 9 λ Φ ς, ΞΞπΝα 19?3… λα - … -τ-'?- «-΄ "" 1.3; .- ; .2' ,. ή …' .. * . .ς …ρααε…ης .ης οΛ……οος, επι'εΑεια χιςν.η Έσαρουχη; & € 0 ? ; Α ο ς? ,Αύξνα 1966. Γ.Κ.Κατσίμπαλη= B ο & λ ι o γ ρ α φ ί α Η ε 6 ο ι λ ο υ Ρ. Χ α ε ζ η u ι- Κ α ή λ, 'Αθήνα 1955. 'Η; Λαµπίρηι 'Ο Z ω γ ρ ά φ ο ς Θ : ό φ ι λ ο ς σ τ 6 Σ μ ύ ρ ν η, 'λδήνα 1973. Κίτσου 'λ. Μακρή; '0 Z ω γ ρ ά φ o ς Θ ε 6 φ ι λ 0 ς σ τ 6 Η ή λ ι ο, Βόλος 1939.'Επίσης στό Α'τεύχος τής σειράς " ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ " τού έκδοτικού οίκου "Μέλισσα" τά άρθρα: Κίτσου Κακρή "Θεόφιλος" καί "Αγάπης Καρακα… τσάνη " 'Η|ζωγραφική τού Θεόφιλου". 'ΑΘήνα 1974. 1ό. Η ΛΑΤΚΗ ΤΕΧΝΗ ΥΕΝ ΚΑΣΟΥ ΚΑΙ “PH? ΚΑΡΠΑΘΟΥ 'Η 'Ελλάδα έχει ένα πυκνότατο πλέγµα νησιών, κυρίως στό Αίγαίο Πέλαγος. Τά νησιά αύτά ανέπτυξαν έναν ίδιότυπο λαϊκό πολιτισμό, τού δποίου ή γνώση είναι πολύτιμη γιά , τήν κατανόηση τού συνόλου τής έλληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς. 'Ξπειδη μέσα σέ Ξ- να µάθημα δέν είναι δυνατό νά έξετασθεί στό σύνολό της ή νησιώτικη λαϊκή τέχνη, έχουν έπιλεγεί δύο άπό τά Δωδεκάνησα, ή Κάσος καί ή Κάρπαθος, έπειδή &ποτελούν χαρακτηριστι… κά της δείγµατα άλλά καί γιατί δέν έχουν δποστεί τουριστική άλλοίωση στό βαθμό πού , , Τ , , … , , ΄ ην ύπέστησαν άλλα νησια. Ειναι χαρακτηριστικό πως ένω έμειναν έπι πολλους αίωνες , 6 Χ Ω! τω άπό ξένη κατοχή καί ενσωµατώθηκαν στό 'Ελληνικό Κράτος μετά τό δεύτερο παγκόσμιο πόλεµο,8ιατήρησαν ανόθευτη τήν έλληνικότητά τους. 'Η παράδοση στά νησιά αύτά είναι &… κύμα τόσο ζωντανή πού έχει τή δύναµη νά άνανεώνεται, νά πλουτίζεται καί νά προχωρεί σέ χρήσεις σύγχρονων µεθόδων καί ύλικων, πού όµως ένσωµατώνονται δµαλά στόν κορµό τής παράδοσης. Αύτό δέ σημαίνει, βέβαια, πώς*στίς πρωτεύουσες κυρίως- δέν άρχισε η δια- δικασία καταστροφΞς τού τοπικού ύφους.Πρός τό παρόν, όμως, αύτή ή διαδικασία δέν Ξχει προχωρήσει τόσο ωστε νά παραµορφώσει τόν κατοικηµένο χωρο. Χτά χωριά διατηρούνται καί κατοικούνται πολλά σπίτια μέ τήν παραδοσιακή άρχιτεκ… τονική µορφή, έπίπλωση καί διακόσµηση καί στό χωριό "Ήλυμπος τής Καρπάθου πολλές γυ- ναίκες, ακόµα καί νεότατες, φορούν τήν τοπική λαϊκή φορεσιά. 'Η ντόπια µουσική, µέ βά- ση τή λύρα, έξακολουθεΐ νά τέρπει τούς κατοίκους καί νά τούς συντροφεέει στίς κοινω- νικές καί οίκογενειακές χαρές.'Η τοπική λαλιά, μέ τήν ύπέροχη µουσικότητά της, άντη- χεΞ στούς δρόµους, στά σπίτια καί στά καφενεία.΄Ακόµα καί 6 νεοκλασσικισμός, πού κατά τίς τελευταίες δεκαετίες τού 190υ καί τίς πρώτες τού ΖΟού αίώνα άπλώνεται σ΄όλόκληρη τήν 'Ελλάδα, στήν Κάρπαθο καί τήν Κάσο έχει προσαρµοσθεί στό ύφος πού προΌπήρχε. ....---…..……- 'Λθήνα 1981. ΄Λθηνάς Ταρσούλη: Δ … δ ε κ ά ν η σ α, ΄Αθήνα 19

. π ' ' ΄ ΐ Η Σκ…? ' " Η ΔΙΚΗ TOY ΜΜΜ"… ΤΟΥ ΖΕΨ|0ΥΣ "ΤΡΑΜ… - … Φως, … …… "& .… προέδρου 'Αϊζαχ… είς τδ Βιετνάµ, . - " Ξ3.-ε: ; =-ταιΉα δτι αΞ Η…µξναι Πολι- ΝΤΙΝΥ 18.- "Ηρχισεν ,]; τδ και εΐχε "Με, ή. ψάρια" ξ! τς και "με «. «πτώση την γζώ…εϊ…'τ& Κάτω »Αλπ…, ;] δίκη ως, η… ενός δη9εν &…, & άπω; - ΔΓ - "΄ (Κ' Γκαπόν Ντοµινίτσι κατηγορουµένου διξ "9008… &"? …' " ? νία τα? ζεύγους Ντρέικ" και .…" . ' . .… … o . TOO τύπου, &… στρατηγός γΚ6λλινς εΐπεν, - μη ένδµαξίσ.-ν κα? , 6τι συζητά τας λεττομερε.ας τοί- σχεδία; Π;όεΞ;:ς τον Κανα? Ταμείου ,Αστικων 493% …αν ταύτα: µετ'-Ξ: ,-Ξ πρωθυπουργώ τα": Β;ε- Σεπ: κατά", ' τνάµκ.Νγ.3:΄… ααΞτώάρχ:… '" you τόν : ' ' max ’636. ,… « Emmi ευσ' ι-΄ ; ΄… _ χρησιμαπειτ, τι…-… χ ' ", φη…ρµόσ'θησαν έπιτυχ6ς εις ήν ": "7 και τήν Κορέαν. οι Γάλλοι ειπα… …. δεν θά άντικατασταΘοΘν δεµένες, - . .; θά πρέπη νά συνεργασθσι':ν στενές µε "Λ & μερικανοι)ς άξιωµατικούς {ma ή: τα .. κήν έποπτείαν τοι? στρατηγοί: Έλα , | ο , , - Αυξανονται αι καµια?» = και έξαγωγαι εις την Eu- ό . ρωπην ., ' ΝΕΑ YOPKH.—— Γάλλος οικονομολ6- ____ τον τό &&". … Ξ … ")… Έ"6",εϊξ ,Αµ"…Ψξ …' TAPAFMENO): o γιο: 659α"ώ'1ς …. …… το" '" ' ει ατια , ΟΤΙ (: ξ ικανικαι ε 0" …- ΤΌς Τ ' , Σ΄ ξαϊρηξϊς τήξ Εάρώπην ζξξάνονται. 8Υκ. Tc‘x ." ισσ6τε α τών µελών της οϊκογε- -—— Τδν άνδρα εΐπεν δ κατηγ?ρουµ€"€ν ε Ροµπέρ Μαρζολέν, γενικός γραµµατείς νείας Νξµινίτσζ ή…" γαλήνια, Evan 6 δεν τόν ειδα, ,δι61ιήσχοΞξκπξ&Ξ: ,; τάς… όμγανώσεως τής εύρωµα΄ι΄κι'1ς είκονοτ υιός ΚΆω6'ις Ντεµινίτσι, Sang {moo-m: ,δλορθΉΞ; δεξΞξηζΐ;νωγυναϊ… && Η K0- ,, µιικης συνεργασιας, άνεκοινωσεν, οτι αι ριξει την κατηγοριαιν,Κ υπηρξε ψΘαΡδ,ς Ψ! ]"… Κς τά ‘v "" πρωϊνήν έξύπνηισα , εύρωπςϊκα'ι χι»… έχονν επιτελέσει «ση… τε-ταραγµέ:νος: Εις το δικαστηνρΙο,ν ΕΞ?" ΕξΞιο;ΒΜ&λωΩύ9 Με: εκοιμιϊΘην και " .… µαντικας προαδους προς την κατευθυνσιν ξησςν και "τα &?φορα κατασχδΕιθ…ενζς ;: ζω… &&! έσχημάτιΜ ήν , ! Π,, '- τής &"… τών περιορισµών διά…τά ά- ξικ΄ει-µενα, "ως " Ώρα"… ? (πεσει &; οί πνρΦ60λισµθΐ Μα… &" λα" ' , ΄ € ελεσΘ το έγκληµα το ιυρ .κ µερα… έµπορευµατα». 'Απο µηνα είς …α€ λ ". , η 08… ν΄ τό Μάο?! …. ιν µήνα-, έτ6νισεν οι'ιτος είς τήν Μην συνέ- &"… ελε…µμΜν π ηΛατο ' & λ΄ευσιν έξωτερικοΟ εµπορίου, µέτρα λαµ- ' ν- 6άνονται είς Εύρώπην διά νά τεθή τέρµα :v είς τήνςδιάκρισιΝ έναντι τζιν έμπορευµά- »… & των, τών εΐσαγαμένων διά Schwinn. ’ εΦθΌΥΝ,Α| ΓΥΝΑΙΚΞΣ ΜΑΚΡΗΣ χΡΗΣτοΣ "Η gonna): ι- . "Υποψήφιος Δηιµοτικδς Σιιµ6ωλος SA: ΕΚΛοΓΑΣ ΕΙΣ ΒοΛ0Ν TOY HPOOA'EYTHKOY ΣΥΝΔγΑΣιΜογ , ! ΒΟΛΟΥ | ι; Κας museum: κοντΣιΝΑ , ΥΠΟΨΗΦ|0Σ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 9" π9ΦάΦώς &!" ύ'"'ΐΙΡξεϊ" ή άγά'πη πρός Μεταξύ τζιν …ιΉτοψηφί΄ων Δημοτικών ες τον Βάλον µας καϊ τδ.ένδιαφέρ-ον διά ΜΜΜ»… 5:6: ,… Δήµου Βόλου …,. "&" Τό νοικοκύρ…μα τα] Δήµου, Τό δττοϊ- ταλέγ…εται και & κ. Παντελής Άυκου- & ' ΄… τίς αν εϊναι ύτώΘΞσις, πού άφορ& τϊς γυ- ρ.η,ς… ; δν ναϊκες, δεν δ΄χι περισσότερο, τούλάχι- Ό κ. Λυκούρης δέν άνήκει είς τήν οι"; οταν δουν και τώς άνδρες. τάξι'ν τών έπιστηµόνω'ν, άλλ΄ εϊναι ΒΟΛΟΥ ,… "' Οι ϊατρδς Κ… ΚΦ"ΤαΡ&τθςι Σΐ€ τόν & τών γ'νωστοτέρων δις-τεχνών της ΠΡ00ΔΕγΤ|κοΣ ΣγΝΔγΑΣΜ0Σ , ΞΞ- συνδμασµδν τοι": όποιου ανήκω, είναι πόλεώς µας, διακρινόμενος διά την | "' Υ…Ήδ" "&… προσόντα έχει. Τά Κυ- έπταγγελµατιικήν του δραστηριότητα, , …. Ριώτερα δέ ειναι ή άπέραντηι άν… τήν κοινωνική… του πειραν΄καϊ΄-ιο έν: γποΨΗΦ|οΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ " Τ?" 816€ "?" "&… Μαϊ ή άκατά6λητη διαφέιρσν του διά τά κοινα. Λογι,;ο Σάι: - 0v 5!}- Θελησις του Μ': επιλύση τά πολλα… ό……ως το"… προσόντων του αυτων ΚΑΡΤΑΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΑΝΤΩΝΙ 6" πλά…πρα6λ-ή»µατά "Ιζ- 'ΑναµΦισ6η…τή… τδν προσέλα6ε…ν 6 κ. ,|ωάννης Κοντα- 8- not; δέ θά έπιτύχη, ξάν 60ηθηθι] άπδ ρ&τος είς τό ψηφοδέλτιόν του και Σιν δλως µας." … , οι έκλυγιεϊς θά τόν ψηφίσουν ρεςασι- γπΟψΗΦ!Ο| ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ τι- ιΑιΐ γυναικες του Βολου, των 96: ά- ploy, προσθέτοντες δίπλ9 είς το ονς- ; Ξ,- ζκηυ;ωναµΐανριονΛτρ έκζογικαν η… µά του τδ'ν στιαυρδ'ν της προτιµη- I) 'Αδαµόπωλος 'Ελευθέ'ριος τα? η… - ικαιω,µ , : ".'ψυ:ιιν ττΟσος καιρος σεως. , , , , , , .. Αλή,… , ως καί πόσοι, , .;ρειαςΘηκαν δια Κατ, αύτδν "ών τρόπον, θα εισελ: 2) Magma: ΠαΡµΘνλιΛω" ϊ;Όωηϊ? ?Π……ιώτψς "6 Δηµητρίου ϊ πί- νά κερ6Μ , τα. -δικα'ιωµα κα'ι νά θα… είς τήν Δι.οίκηαι-ν 100 Δήµου κμι 3) ΒωιΐαΆΌνεΠς (3! "κ… Ά… , …»… Με έξισωβώξμ Δ …………δρικδν φύλα, τδ npowrmo‘l άνθρωποι, γνωρίζοντες τας 4) Βλατσιος Χρηΐτνος του Μ…… Το Ξσχυρον,…ο?κς . παει. ,'Ας΄δείξων, άνάγικας τού τόπου και έχοντες το 5) Λάµπη" Δη|µπψ…ς …, κ…ι;… ξ &"! οτι και αυτες ας… ισχνν. ’Aq προ- θάρρος τα] ελέγχου, όσακις ύπαρξου=ν 6) 'ΕΣλαφρδς Σταµούληις του Κ…ιΜν 1o ogkeouv‘ai‘g τις καλ'Χιτες καί δις ψηφί- τρωτά, . η η 7) ε……ωω… “km-m); τοι"; Χ«ρί… , " σ?… "".΄ "Υ"8"α?µοΥ …? "- Κ……" ΄Αιί"εΦ"λ(Ξκ…ς' "Η"… ("€, 830" 8) ΖωϊθπουλΌς 'ΑΘανάσιος …"; Ν……… , & ρατ΄ου δια! 'να ως… τον…Βολον να προ: & (”Imposing προτιµησεαΞς εις αν- 9) '|ατροι΄λλης ,Α1…άσ…ς "Ο Νι…λά… ιµι σεως]. "Αι γυναικες του συνδυασµου θρώπως της έργασιας και της δρα- , … . . ,. ., . - . , ,, , το) Κανά6ας Βασιλειος του Κω…ταν.τι… ι πω του γιατρο… µεταξυ των όποιων ονμ- στη.ριοτη.τος, οπως δ υδραυλικος κ. , , Έ , ,… ί… ! ας, περιλαμ6άνομαι, Μόσχα"… νά ά- Παντελής Λυκο=5ρης. Τ- 11) Καραιµ'πΒλας Αρνί"… ης "! ΄ ! - ζω,- , "λ , . &, ,, δ . |2) Κλωµ6ι…ψλ0ς Θεοδωρος του Ιαν… , ϊ ΦΙξ…ων ? ες 19νντις ναπµεις ια ' Κ ίχνος τα? Σωσκλέσυς …ες την έπιτυχιαν του… εργου, ένος πριν … EPMZOMENOI ΒηΛΘγ 13) Κοντιουπης …… , ,?» (Πίου πράγµατι ,ε΄ρ%ου, 5πως εΤναι ή ' ν Γ 14) Κωνσταντίνου Νιικώαος του Κιν… ;; εξνπφπψις της πολεως. ΠΑ Τ|Σ ΔΗΜ0Τ|ΚΕΣ ΕΚΛ0,ΕΣ 1:5) Μαφία Κλέαρχος ,του,Δηιµη1τριΨ 'Αλ……, Δία ΑΦΡΟΔΙΤΗ Ν. ΚΟΥΤΣ|ΝΑ ...… 16) Momma meams UL KW“? ,…" ώ" , 3΄οη- ΥΥΜ|΄α δημοτική σίιµ6ω- Μία ά…"… ") Μψ'ας… |Ζωΐης … Δ.ηΐΞ?ω .… Ή 5λε λος τα": σνν5υασμοΞι , , , … 18) Μπάλλης ηι'µη1Ψ…ς … … Μ΄… … , , ! Χ». ώς" "… Κ"…ΡάΤ… Έλα6"… "… ,δημ""""'" "΄" ι…9) Μωραιτ…ούλου πΕλ…ερια σνζ…€ … Μ…… - : κατωτΐ9 έπξσ"ι'ζλην:, 20) Νάσια Γεώργιος τα? η… « υριιε .ιιευ υ'ντα, . , , , . '|ωά'νινον ' , ' ' . " - 2]) Παπαδηµητριω Γεωργιος του , ΑΠΑΝΤΗΣ'Σ ξήςΥξ'ΈξξγοΞ…μη;ΐξξ ιξΞζ …Ξρ;;ΞοµΞ- 22) Π…ωδη4μη…ρΐου Κωνσταντϊνος του ΜΜ'Ψιω , P. ΕΙΣ ΤΗΝ !!. ΜΩΡΑΐΤ0ΠΟΥΛ0Υ ,… εις …………δ, καφε";… της 23) Π…ιικαν6!ιου (ii Σ"τ΄έφας) Γ΄|ζΖος τον Ανδρων …- πόλεω'ς, χαρακτη΄ριστικού,τής πρρεκ- 24) Πα…-ώς Δηιµητζριιος του Αρισ'τειΔ ' …µ, … δηµοσίων, ή: κά. λογικη; Μαλαγιας των φτιαξω"… 25) Πετρόχειλος Αθανασιος…… τιµη?!" τ… Θ….": τα": Βολου: . . η ' 26) Πλαγερ&ς Βασίλειος 30? Τρι… . Με Λι…. . - (Ξυµπψε:ες ΥΣ ΚΞΡτς΄Έ δεν Z7 ΠΜ6τΜ ως, τα: Λ.&" » . ι …. …- ; … ς &… …. ".… '." Ex? '" …… " … να… …: Γ… ε.…ι …… στόν πτώµα, ή Μπι… Winn; … Β) …Γ…- ". ' ' " ύπο &… ύΜ-…Ό…€… …Π.' … Μ…- Saunas {Iii-:35 .. Β. "|. "& Με ως τα … ").-ς… .. ο &. . ,…',.Ά τοι")…Δ , Επι ‘ &… & … ,, - " & . ΄, . ' ΄ " , ' ΄ ΄ Παιδ Σ …,? ….&ΜΜ, … ' &) Σ…υρνόιρας >ΑριστείΕης 106 ref-97mg ». '. :" Κ'? Π…?" λω τό &… μου γιά τόν row}. "Αν 33) 2,.2wo; Δηµήτριος …'; 'Ανω… , , Mun ταθµος για τις έπιτοκες, οτι , Κ , κώδ …» , - l . … δέν ύπάρχουν 'Ιατρεϊα πρός παρ:κοΆοι΄;- Με: "30" µον…ταρατο &; ; µ; …Ζ" - …. , … ,… &…: τζιν πτυχών παιδια-:, οΐ1ε κήπος ηιος- ει>α:΄ο …ο; - & 5) … " .… εάν-ι… … ώ…"…ΞτκΜ !! -…6… …ξ:΄ν…ετςι-δτι…ή…ξμΜβ&!!….'ώΘ…µ & ,… «ΕΚ .… |4 ψ.ηεδω,καιδσξψ6γι……ώςώ……ή… π…… "'…" Τ; πληρΜΒμεν I) an …… 4 "€,"… |!" ' Ε'.ς'. έξ…| . ξ. κοϊ Σαµ… γώ τά παιδιά τε" » Μ…ΡαξΡ€ η? " |" , ""- ' ΙΙΙ" µένω. » … …; Τό ΒρεωτΜεϊω Γιατι Μη, κι & δ…&µ…αρχςς, (pg- μ…… I Βρες» ΄;ι'ι Βόλου, 6 Παιδικός τάει τή µαμα µε… και τη µωρε των . " = . επί-36€ … .- "mg, 6 "Εθνικός Π,αι- παιδιά µου στα χερια…της- ρταν = ψΗΦοΔΕΛτ| I Εώς Συ .… δ… ότι-δ δημιουργια! έγώ εϊµαι άνεργος και τα παιδια µου I I L … . - … …… . …… . οι… Α…… = . "πετάξει-. , ., στη Νεα !ωνια. , , θά … & κάνη €νας καλός δή- . ΠΡΟ . Τόποι µόνο; σταθµά για τδ Βιολο, µακ… '" , µ ς. &. θ . …. ' , I ‘-\ In} δεν ατόμων παιδιά γιά νά τα έ- µαΡΧος; Το "Σολ" ' "θά" να Ξΐ'άµμή ' = 1,1… τα ΄ οι Σταθµοί. , , ώση το φαροΧαπορριµµ των"; I ,, . F Ζ΄) νοτι-λειτουργεϊ τμήµα επιτοκων'εις σ.τάξη ή ούρα του ποντικ:…υ.' I EMBAHMA : ΠΕΡΙΣΤΕΡΑ ωΕΡογΣΔ ΚΛΑΔοΝ . ξ ών Βρεφικδν "ΣταΘµδν'Βολου,… προς εξ… _ Afrn‘: μπορεις νά το «owing g‘rlg I ΡΔΜΦΟΣ ΤΗΣ = … ν;έτηαιν "Έξω" …δωρεςν, καθως …' |? 6ωλευτικες άλογά. Τότε ή …να ' ΕΛΑ|ΑΣ ΕΙΣ Το . χ. τπίέΈ ", Enron? τιερι=θαλΈει 1΄800';τωξΞ Εχει τήν ούσιναστική πολιτική ση鵫α- = I , πι κια εργα ομεννω…ν και µη μη΄τε ν , , , , . ,- , έτρδν και φάρµακα δωρεάν, καθε πρωι ma. przpa "θελουµε «να βρουµε ξο, = "(Μαξ ΜΜΜ"? Ρ|ιοΣ ΜΕτΣοΒ'τΗΣ = ι έτό τάς 9—H π.µ. ϊ B Φ … νονΚδηµαρξο, εναξ καλο ξ;µξιαρχο. l I Υ"Βψ . | ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ = . Λειτουργεϊ επίσης ες τεν ρε!"! ό ov-rapoc-rog [ναι κα . … … ΣταΘµ6ν 65?τιατριιΞδν τµημα 8… τα :…" — Καλός µπορεί νά έιναι, ζΐ>,ΡΙς = ΥΠΟΨΗΦ|0| ΔΗΜΟΤΙΚΟ = '':ΐδ'ά &" Ξ…" '.ω'Ρ΄'…' … " ϊ πόντοι , καθόλΌυ κα ιτε- I . ')… 0… δις, ΚτηΜΨΜς "Οσο … …… την."λ…Φ0…Ψ 0" Σ να" » ςΚα τω . Άλλεν ’a’- ll ) Γ'αζ…Ξκζ Άλι… Γεωργδς ' ? ' ΄ λ aux Ελευ- Ροζ &?" το ρ η 2) Δια Φιλµ ; , , , I Σ….τετΉ Ξ:ξξχειµξΏσν; 336: τά πω τσι πώ εΐναι τά πράΥματα, ή έικ- = 3) Ζακιαλϊκ-ος 'Ιωαννηις,… ΕπαΡΥάιξνξ…ς I πρως µ , ' ι ' " __ ’ " ':ν 4) Καλατζΐζ Κω'"'σ…""…ς' … ο ' . 55W“- , . Μ… η 8"… ",… θα exp … σας και… . ΄ . ' ο")… Δ, ήτριος, Έπ……"… , & … …. ..» - … ιο ών = 23 ……" Κι…..ιι… Σ…… …… = λε… δ Π?"ξ"…"ο€ ΣΡ"Ξ"ασμς 7… … ή ιστορία µοιαζει λιγο με 30 6'0);' I/ 7) Καρατσ6κιηις Κ…ταντΐΜς, Γ…" , I κόψη αύτα τα…κοινφφ…ελµ εργα. Φροντ΄ισαν τα": Χότζα. Τόν ήχο Τ… θα τον &")? I 8) κυ…γ…ργάκης Εύ…άθως΄ '…µωιας . άλλοι, οι,δποιοι ευτυχώς… ξπνένδιΐΦΞΡ€ν- σον ε άργότερα- Λοιπόν, δχι, δεν γι… ' 9) wavaw‘og trod-3909, Πάνος . " … """…' "ΜΕ……" "9"… " ρώάπτι- τής ως… µου . ινσ) κα…τά…ς ΜΜΜ… των… . έργαζοµένων και 16" πτωχων τί" ΚΒΟΝ… νοναέ νακαλλίτερΐαδριο Ειναι ντρο- . 11) Καν…άθηις ΧαράλαμΜς. Γ…" I ' Υ… Ψ , . ," …… I , ά "E . mum, Γεωργδς . "ή. '… λ'Υ…εΡΌ',Υ… με…" τΞζΞζξ΄ = %; ξΐΘζνΏξς &ζόισταλος, ξ…έΜς ό ενα, νά γκρεµισω "Τ…: ' αλα Pi ς. Ξ0λ…ΡΥ ς , . . . ΚΙΝΗΣΗ Λ!ΜΕΝ0Σ ξέµτήν …ο μου, τόν πρωτο ??'ξιΉ- Ξ ξξζ ζ'ξΞξς Κ…πΐ…€ι 'ΕπαΥΥψ……€: Μ…! = . , , , « & άν και Βυλιώτη κι ο ας, 1'6 &…" '|ωάν…ς,,Έπαγγελµατιας . Εκ τον Ν…… µας -κατεπλ?ξαν Χθες κ…'τΈήξωξξςτ6 µπαϊράκι κατά του . 173 Σ…μώλιις 'Α'θανωσιος, [Μις … &… I τό παμπ…" ΜΜΜ…" . …» |." … I 18) Τζαμµπατζ…'λ0ς Στράτης. … "" 12% τό…" ξ…ασµατ…'΄ το Ιταλικά Συναγερµψ. ' T‘ ’ σου και . 19) Μιιµπφάς Βασίλειος, Βιοτ€Μς . άτµ6πλοιον «Λορενταν» µε…13342 τόννους .. Πολυ καλα. η γνωμη ' 10) Φωντάκας ή Aer/5; Annpfi'rpwq, Γ &! , , α…άλτω Kai το ΜνηδιΚψ ωμή…" … γνώµη µου. , ,, 21) χ…ς………ά…ς Κωνσταντίνος, Για ς. Α…€ κυλά… ξξ4Ξλ;6ννουέ.ιιΞ…ΡΥ3ιικ;Μωΐ- \Kl’ m ή Μητησ|ς ψαξε». … Η) …λιαρΦς Β…ίιλ.…ς, Βι"έΜς πο Sou. ' & T µ " "| ' κά τιµ ς &… "Μαώ "…" " Μ…… . …η ιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιι "αν 42 τόννους δικών.

v" %» ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 25.683 …. ,. …,...- : τ…… …………… … …… Η Τελικα c’mbcpuafin γιά ίδρυση ι "Θεσσαλικού Πανεπιστηµίου KAI ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ, KATATMH {H “H ΣΥΓΧΩΝΕ.ΥΣΗ AH. ΑΘΗΝΑ, 24. - Πολλά και συζητηθούν πιριΜµ6άνονται 4. Μ.… και rm": Πανεπιστψί- αποφάσεων της πρώτης συνε- σσΒαρα θέµατα ea. ι'ι:τασχολή- ΄ι΄δρυση νέων ι'ιν…άτων εκπαι- ου τού Αιγαίου, για τα &… δρωσης καί ειδικότερα σύ σιε- σουν τα 'πω…» Συµβούλιο Ά… δευτιήιών ιδρυµάτων. σχολών έχουν (υποβάλει αναλυτικές d- ση µα την …ο… της Μανιάτης Παιδείας (ΗΣΑΠ) και τµηµάτων και κατάτµηση αιτήσεις ol περισσότεροι από λειτουργίας του. και")… …? ΐ …. 2η συνεδρίασή ταν. πού θα η συγχώνευση ύφιστψένων τούς φορείς κού µετά… στό ιύθόνη τών …αν… των Α. ,πραγµατοποιηΘεί την προσεχή ΑΕΙ ή τμηµάτων. ΕΣΑΠ. Ε.!. και .… τοπικών 0… Παρασκευή lg ΄Ιουλίου, …'» Μεγάλη Εκταση αναµένεται Στην ίδια συνεδρίαση τού στις πόλεις &… Ι…Λ " ……ατιιώ Κέντρο τού Δήµου να πάρει η συζήτηση για την ΕΣΑΠ θα γίνει και ίνας &… Ε.Ι. ή τµι΄µατό τους. ' ήν". ίδρυση τού 'Αττικού, τού 'Io- λογισµδς της δραστΜώτητας Μεταξύ των θεµάτων πού οι που, τού Θεσσαλικού Παν"… τού Με"… «& πλαίσια-.… των Συνέχεια στήν 8η Μίδα . " .-. ' --- αι..... ιι€ Μ"- …-">"…'- …. -- . .". ." .… --, να"… "ι"ηµι "ς.- . ρύπων στο Παναμά ιο "Θ… & Επίσης θα συζητηθούν #. ! "τις, ή κατάτµηση ή ………0 Βρύση θέσεων διδακτικού ερευ- ση AEI η ""… (mops-nu γητικσύ προσωπικού (ΔΕΠ) νικη 'AOI'rvac uni. ΘΝααλανι… και ειδικού διοικητικού τεχνι- κης. Γεωπονικη ΠΑ…), . won προσωπικού (BATH) στο "…." τμήµα "πριν… τού Παναιιστη- ξ θα… ώ…" … µία: Θρακης και ή Ιδρυση τµτ΄γ Μετζ"? ""Ξΐ… (ΒΕΠ) Μπος ανανά; &… και & "…"" … Υ…ών &ιπισµού στο ίδιο πανεπιστή- και φιλοσοφιων των Παναι- + .? IMO. "µι δάση σχέδια προεδρι… "Με… Ά…" Θωθ"- . ων διαταγµάτων τω. ",…" λοΡνίγ.ης και στο Πανεπιστήµιο γείου Παιδείας. Κρήτης. ! .'Αλλα θεματα τής Μαι" Η… πιθανό, λόγω τού μο- διάταξης είναι η ίδρυση Exo- να)…» η… και ή; "οι… Η; Καλών Τεχνών στο Πα- ρότητας .… θεµάτων, ή συνε- νεπιστηµισ Θεσσαλονίκης, που δρίαση τσύ ΕΣΑΠ να παρατα- νωνικων εκπτωση στο "αν; ϊ θα και την &… µέρα. Φάις-Γ * -- "-..-,... .

.ΚΠΟΚΟι'1ι ΄:Α UPI}: ίΡΙΔΟΣ "Έξχ Με Η"… TA των…" …: κγΡιΑκΗΣ ΕΝΤΑΣΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΘΥΜ0 TOY ΒΟΛΟΥ ΜΜΜ… οι ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ τα πΑΣο&% Άη"6λ-ππς εξΞ΄ιξεις ο……- δόηκαν κατα την προχ cm ' βοοδυνή συνεδρίαση mu Δηµου ιού Σι":'Βουλίοο Βόλου, που εξ' … ηαουν ενώ: ανσλι…ιο σύµβου- Ξοι της ποσοταξης -.ΩπππιΩκ χαν σαν αποτέλεσμα ν' Συγκ;ιοιµι΄Νο το θέμα npoc' ινα". ι αν o σύµβουλος :. Αν- δ ,.ο'ουλος. ατ ν 0 δεν "ης συνεδρίασης και πριν αρχί- σει " ι ων Θεµοτων της nu: …: δ|υ'.οΕη=. ζήτησε .… λογο από τον πρόεδρο του Σι… βουλίου ι. πω…… λεγοντας ότι Θε.".. να κανει δύο δηλώσεις. H "…η δήλωση αφορούσε Μην εισαγωγή προς συζήτηση Σ. ;βου ιο των ο… Δηµου…" .ηαονότων που 5.050%”;an- '& ιον " | |" η µας "αν πεσσοί "η Κυριακή μεταξύ οπαδών της ΝΕ και του ΠΑΣΟΚ. Πριν… προλάβει νο ολοκληρώσει " δήλωσή mu 0 κ. Ανδρεόηο… ποπ δοκοπηκ; ο… τον r δώρο που οστικά ουµβαυλ'ιαΟ, o o- ποϊος ως υπεν99υιΩε τον ,που" να… λειτο…γϊοε "αφού…" με, λέγαν/Με του ό-ι δεν one ΆώΘηος. :η σωστή διοδνκσοϊο. Μεν µωρε? του ειπε. τένοιου είδους δηλώσεις νο εφαγαν-πι ως Θεµατα και µολ|σω τον. κι- λειπα'ιο οπγµη-. O κ. flannoc χαρακτήρισε τις δηλώσει:. ως "ερωτησεις και ειπε στον κ. Ανδοεόηουλο ότι κανονικα Θα επρεπε να κατατε- Θαύν στο προεδρείο V'o va ενη- "σωθεί το Σώµα, πριν 24 ώρες. Ακολούθησαν αν1εγκλησ:|ς µε… &) ηροεδεεϊου και του κ. Αν… δον"… .… και αποτέλεσµα η'.:ν ν' οηοχωρηαα… από τη συνεδρί- αση c: σύμβουλοι Γ,. Ανδρεοοου λος, Γ. Κοραιανος. E. Κµομμυ' δος, Αθαν. Οικονοµου. Νικ. Πε' γιος, Κων. Σακελλαρίου. τω…… Στάµος και Γ. ΤέντΖερε:. OI ΄ΔΗΛΩΣΕ|Σ Ειδικότερα οι δυο δηλώσεις … οκτώ συμβούλων του ΠΔ ΣΟΚ είναι? -Δεν είχαμε την παοοµικρη ':Βολϊσ ότι το συγκεκριμενο προεδρείο του δηµο=ιιού συµ- βοιι.' ζου "ο ιην ευσιοθησϊο να φάω ης ουΖητηση στο Δ Σ :- γ"- η '.Συνεχεια α…! Η] DEM-50 νεδρΐαση του ιΝΕΝΤΑΣΗ ΣΤ.Όι'… ME ΑΦΟΡΜΗ τι ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Συνέχεια από την In σελίδα διαδοαµστ'ιοθηιαν στην πόλη µας µε πρωταγωνιστεί τον βου- λευτη "ης Νεος Δηµοκρατίας κ. Γεώργιο {ovoid και &")… τον κ. Θοναοη Ποπσν…ιαννη. Είµαστε σιγουαπ. όµως. πως cv διαφορετικη ηταν [] εξελιξη των πραγµατα… τα… και ενώ" οθηοιες "ο υπηρχαν, και εκτα- um συνεδρίαση του Δ.Σ. Θα ειχε γινει και σωοειο καταγγε' ).ειων Θα είχε κατατεθεί και ψη- φίσµατιι καταδίκης υιοθετηθει. για να αποδειχθεί για αλλη μια φορα η oxen-porn”) που το δισ" κρινι:ι. Δεν εχουμε επίσης την napo- µικρη αµφίβολη; για το τι θα δηλώσουν ο. συνσδελφοι του Αττικού Δηµοτικού Κινήµατος για το συγκεκριµενο γεγονότα. Θολουμε μονα Va ελπίζουμε ό… τι Θα περιοριστονν - οπως µεχρι σηµερα. το έχουν αποδει- ςει - στην πολιτική αντιπαρο- econ και δεν θα οκολοώηοουν να "αναδειγμο του κ. {cup/b. Δεν περιµενουµε επίσης οι)… σντικειµενικδτητσ, σας πολυ πε ρισσπτερο δικαίωση απο τους συνοδελφους της Δηµοτικης κι- νησης. ήταν ειναι γνωστο οτι o πολιτικός φοοεας του ΚΚΕ ονό- μαζε προδοτες αγωνιοτες 00v τον Βελουχιώτη… Πλουµπιδη και Καραγιώργη-. H δευτερη- δηλωαη που δεν . αναγνώστη" στο ήσυµΒουλιο και ειναι σχετικη µε Την unouom του δηµαρχσυ Βολου απο το Πα νεπιοτηµια Θεσσαλιας. να??? ,1Μ- .. . .… . Α Π…υ το περασµενο Σαβ Bozo. Συγκεκριµετα στη δηλω- ση αναφεροντα. το εξης" "Η 999… ότι οι… θ…………… µια ευκαιρια …για να =εΘουν επί τάπητος και να ζη'.ηθι:ί δεσµευ' ση του ιδίου για τη λύση npo- βληυστων της πόλης µας. Δυ- στυχως όμως. ο…» ΜιχαλΩς Κουντούοης. ως δήμαρχος αυ- της της no nc. επέλεξε τον τον no της ι:πιδεικτικης απσυαιας ακόµα κιιι΄απα τ ν cnIo-Ic u .. Με στο Ποτ'|:…οτηµιο Θεσσαλίας ον κει αποτελει µακ της Διοικού σας Επιτροπης του. όταν αν… |ογισΘουµε ότι πριν απο µερικα χρονια, ε…Ζητουαε ο ίδιος ο… νοντηση µαζί του - επικεψολης πολυµελους αντιπροσωπεισς φα οσων της πόλης και της περιο- xnc .- για να επιτύχει την δι' κι'. του παρέμβαση για τη θεαµο' Θετηαη της εδρος του ΠονεΠι-. Μία: και επιφυλπωοµεΘα για "ην ο… µας. .(Km στις δύο δηλώσεις ακολουθούν οι u- πογροΦες των οκτώ mommy“— ίππων συµβούλων). Μετα απο ολιγΜεπτη δισκο… Μ της συνεδρίασης το προς" όµως) τον συμβουλιο… έκανε την ακολουθη δηλωαη για την στα- ση των ουµΜν που ΠΑΣΟΚ. Anabel-polo“); ενώ… την Ενέργεια των οκτώ δημοτικων συµβασλων επειδη - flood-blown: καταρωρα τον κανονιοµο λειτουργίας του énuouuou συµβουλιο... επιχειοη σαν τη συζητηση θεµατα" για 1o οποίο, ον και είχαν τη οχε- τικη χρονική και. Mound} ευχέ- πια να "τα προτείνουν εµεινα για να συζητηθο…. απεφυγαν Νο το πράσα. - Η µεΘόδευαη αυτή αποδει' κνυει οτι σκοπος τους δεν ηταν n συζητηση των Bun-mm αυτων '.(γιο τα οποια όλες οι πτερυ. να ΜΜΜ…" να ουΖη'ι'ηΘουν στην επόµενη συνεδριαση του δηµοτικου συμβουλών) αλλα η δηµιουργια εντυπωσεων και η μα…… της σηµερινα: συζη- τηοης σοβαρότατο" θεµοτων της πολης. όπως αποδεικνυεται από την καταγγελία τους. στην onoio προαναγγελεται η anon.)- Ματ τους… χωρίς να είναι …ο- … γνωστη η θεση του Δ.Σ. - Δυοδηλώνουμε την δούλη… ση μας να ποσασπισσυµο το κι) µας του Δ.Σ., ως κορυφαίου δη- μοκρατικου θεσµού και ως αργα" ναι, προώθησης και επίλυσης Ο κ. ΣΚΟΤίΝ|ΩΤΗΣ Τη σταση των συγκεκριµέ' νων ο…βσολων του ΠΑΣΟΚ κο- τηγγειλε µιλωντος στη συνεχεια ο Πόνος Σκοτινιωτης, ο onoioc υπογραμυιαε ότι προθεση της o- µαδας του ΠΑΣΟΚ ήταν η δη" µισυργ…ίο κλίµατος εντααη€ και ο τορπιλλισµσς του δηµοτικαυ συµβουλών. Ο κ. ΠΡΩΤΟΣΥΓΓΕΛΟΣ Άλλο και ο αντιδήµαρχος κ. Φ. Πρωτοσι΄;γγελος ανέφερε ox: …ο ο:. o τροπος των συμβάν λ… αυτων, ήταν σπσροδεκτσς πρεπει να οποδοκιµαοθεί και χαρακτήρισε τη συγκεκριµενη ενεργεια προσχεδιαοµενη. 0 προεδρος του συµβουλίου κ. Ποππσς δεσµεύτηκε να σε- ρει τις δυο δηλωσεις. ως επε- ρωτησεις πλεον, στην επόµενη συνεδριαση του δηµοτικού ο…" βουλιου για να συζητηθούν. Στο σηµείο αυτο o δηµοτικός οτηµιου στο Βολα. Είναι δικαίωµα του κ Κουν- τους… — οπως και vou ΕΞΩ: EX ' λη… πο).ίτη - να έχει την α' ποιαδηπστε ο…… και δεολογι- κή και ποΠ.ικπ…. '- Δεν είναι δικαίωµα .ou ομως ως δηµόσιου να προσβοΧει αυ- τη την πολη κα… πολη αυτή διακρινεται για το φιλοξενο αισθηµατο της και θα επρεπε o κ. Κουκ/τω…… να είχε nooESI αναλογα µε ότι εκανε κατα την επισκεψη του τότε πρωθυπουργω χ. Γεω!!ιου Ραλ- … | Όταν λοιπόν ίδιος. όπως φαίνεται, δεν αναγνωριΖει τον κ. Ανδ;έο Γ. Παπανδρέου ως πρωθυπουργό της χώρας. δεν µπορεί να αξιώνει που τους ολ' λους τον σεβασµό στους UC- apouc Km απο εµας. την ανα- γνώριση του ως Δηµαρχου. ό- ταν µαλιστα αυτη την εξουσία αωετεα'ιΖετπι, µετα το πρόσφατο γεγονι'ιτο του Γενσρη του 1989. Για τους παραπανω λόγους σΠέχπυµς από την σηµερα… συ Δηµοτικω Συµ' ΕΙ(ΔΡυΜΕΣ . ....ιιΛυΙ |0Ι'Ριι…υΥ K. "'ENAMHTPOY ΣΏΨΡ|ΔΝ IO "ΓΝΑ. 26:43? & 36.076 ΙΓιιο'ιιι 27)4 έως I): κΩΝΣ…ΤΛΗΤ| ΝΟΥΠΟΛιΗ.1 2Β)4λξα έδΛΕ…ΜΑ και… SBRBPKYIJA. 1—5)5 ΚΩΝΣΤΛΝΤ| Ν… "ΠΑΝ "σας… ι'εΝικοτ τοπικ"… ΚΩΝ)Ν0Υ r. ΠΟΛΙΤΗ ετσι εκει" ε τι…. 36.912 EKAPOMEI εΣΩτερι κατ - ε.-.ρτεΡικοτ 14—4 ποπ… KAI KA- ΒΕ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΒΡΑΔΥ, Με… I939 Ζωα-ι… ΚΕΡΚΥΡΑ 2ει4-ι)5 ΛΕΥΚΑΔΑ 28)4-2)5 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙ- ΝΟΥΠΟΛΗ - προν:Σλ - Πι>ιΓκΗΠοΝΝΗ:Α 27)4—2)5 BOYAAI'IEITH 5ι5-7)5 οτριΔλ - Σκι)… Η… συµβουλος :. -' Μ. 6ης ασκώντας λε… ότι αποχωρεί οι; αδειξη δωρο…" oioc για τη συµπεριφορα του Προεδρείου στη νοµιµη πλιιοψ.1 φ|ο του δηµοτικού συμβουλιο… .ΤΟ ΘΕΜΑ Κ…ΡΑ.'ΥΣ |ΔΩΝΑ΄ Οπως είναι Με), µε ποδ- τιιση που κατεδεσαν την πραη' γραµµη µέσα της συνεδριασης του δηµου-ιού συµβουλίου οι σύμβουλοι Παν. Σκστινιωτης. Νίκος ΓκστΖης και Many. Πα" τοισντσς, Ζητούν… να συζητηι ΒεΕ µε τη διαδικασία του καπ. π:ίγοντος. εκτος ημεοηαίας δισ τοΕεως το Θέµα της εαικσλυψης του Κρουσιδωνσ. Το προεδρείο του συµβουλίου δεν εκανε δεκτη τη cub-nor) της πρότασης. γιατί - όπως ο" νεφερε ο πρόεδρος κ. Πσππσς την εποµένη µε… ι[Παοαακευη)[ 8: συνεδρίαζε το Νοµαρχιοκα Συμβούλιο. στο οποιο o κ. Nn' νό9χης Θα εκανε δηλωσεις ox:- …ο µε το τις… ενω παραλλη- λα αναµένονταν κο. η καταθεση πιοιΒαλλσντολαγικης µώεΤης. Τελικα σποΨσσισΘηκε να ou- Ζη:ηΘεί το Θεμα στο ερχόµενο δηµοτικό συμβούλιο εν αναµονή και των εξελίξεων από τη ουνε' Saloon του Νοµισµα… Συ… Βουλιαυ. fl ΙΣΤΩΣΕΙ Σ I'IA ΕΡΓΑ Σ E ΒΟΣΚ0Τ0Π0ΥΣ Συνέχεια από την 3η σε).΄|δαΧ Μαι… από το Ε…αι'.κΕ ΚοινοΘώλιο. Η εισηγηση (Ντελεδηµω * Καλλίνικου)΄: κατασκευη ι.- χθ.-όσκαλας Βόλου και η u- παγωγη της στον κανονισµό της EOK. "Να γνωµοδοτήσει υπερ το Η. Σ. για την κατ' εξαίρεση λειτουργία λατοµείων αδρα'… νών υλικών, έξω από τις λατα µικές περισχες (εισηγηιης o διευθυντής Διευωνσης Τεχνι- κών Υπηρεσιών κ. Δογκάι κηςΥ -Να ιγνωµοδστη«:ιει …υ1τερ τα Π.Σ. για ένταξη εργω στον Λη-Γιάννη Πηλίου (λου τρικές εγκαταστάσεις, κηπα Θέατρο κλπ.) στο Ευρωπαικά Ταμείο Περιφερειακής Ανά- Μάης. Τέλος ορίστηκε ο Π.Σ. κ. Ματσάγγος, ως µέλος του Πε ριφερειακώ… Συµ6ωλίου (µε ψήφους 7, έναντι 6 του Ν Σ. κ. Κρσνό) και οι κ.κ. Παπα- γεωργίου Βόλω, Πρε6εζάνος Σκοπέλου, Ζιοι΄ψας Η. Αγχιά- λου, Κρανός Αλµυρού, Πα…: ποστόλου Bake-rim, στις ε- πιτρσιτές ενεργοποίησης των γενικών πολεοδομικά… αχεδ΄ι* ων του Νομού Μαγνησίας. "πως… τσνπι:Μον αΓκε-Ι'ΣΛ το!!!!» ΒΑ'Ι'0Σ "Λασκώ…" "σας… τε…κοτ τοπικ"… ΕΛ". BENIZEAOT 82 ΤΗΛ. 47569. :… ετ,-ιτι κάθε Παρασκευή Σκόπια για ψώνια. Επιστροφή Σάββατο Βοά αν. Τιµή πω…: ότι…" 2.500. Σόφια κάθε Η…" . Με 06 Σά8βστο. Τιµη …"!!!" δον. 6.800. "…. Ναού… Μιµή. Παναγια room; — Α΄- γιο Κωµικά. κ…… 9 Ακου µι… . - ΠΑΣ…1ΝΒΣ BKAPO. ΜΕΣ /