Ό ΛΑΤΥΌ "&? Π()ΙΤΙ?ΜΟΣ Η "ΜΕΓΑΛΗ ΙΑΕΑ" ΚΑΙ ΤΑ ΜΙΚΌΑ ΙΛΡΟΛΟΓ'ΉΜΑΤΔ Στην μίζερη νεοελληνική πνευµατική ζωή αρκεί να γραφεί µιά φορά κάποια ανακρίβεια, από σκοπιμότητα ή άγνοια, για να γίνει επίσημη θέση και να επαναλαµβάνεται άκοιτα, χωρίς να ξαναπεράσει από έλεγχο της γνησιότητας της. Αυτό έγινε και µε την ερμηνεία των τοιχογραφιών σε παλιά αρχοντικά, της Βόρειας κυρίως Ελλάδας, που παριστάνουν την Κωνσταντινούπολη. Επειδή βόλευε στην εδραίωση της "Μεγάλης Ιδέας" επαναλαμβάνε- ται, σχεδόν πανομοιότυπα,πδς οι παραστάσεις αυτές εκφράζουν "το πατριωτικόν αίσθημα* για την ανασύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Κι αυτό όχι µόνο όταν το "ιδανικό" της Μεγάλης Ιδέας κυκλοφορούσε άνετα στον ελληνικό χώρο αλλά και αφού πιά είχε θαφτεί οριστικά στα 1922 μέσα στη φωτιά, το αίμα και το δάκρυ της Μικρασιατικής Καταστροφής. Κανένας δε σκέφτηκε πως δεν είναι µόνο η Πόλη που εµφανίζεται στις τοιχογραφίες αλλά και η Βενετιά, η Βιέννη, η Μαδρίτη, η Φραγκφούρτη, η Χαλκίδα και άλλες µεγάλες πολι- τείες. 0 υποφαινόµενος, εδώ και τριαντατρία χρόνια, σε άρθρο του που αναδημοσιεύΘηκε στα "Βήµατα#'προσπάθησε να Βάλει τα πράγματα στη θέση τους γράφοντας "..η Βιέννη, η Βενετιά, η Πόλη, τόσες άλλες πολιτείες, γίνονται κέντρα οικονοµικής δραστηριότητας των Ελλήνων οι οποίοι ζυμώνονται και με τα προοδευτικά ιδεολογικά ρεύματα της εποχής τους. ?υγχρόνως τα προοδευμένα μέρη της Ελλάδας έρχονται σε εμπορική συναλλαγή µε τους τόπους αυτούς. ΄Ετσι φτάνει ως τις πολιτείες και τα χωριά µας ο θρύλος για τις μεγάλες πολιτείες µε τα παλάτια και τις εκκλησίες, τις απέραντες πλατείες και τα φο- βερά κ;στρα τους" Λογής κεντήματα, βαρύτιµα υφάσµατα, χρυσαφικά, πολύτιμες πέτρες και άλλα καλά που στέλνουν οι απόδηµοι ή φέρνουν οι ξενητεμμένοι ανάβουν τη φαντασία των ραγιάδων. Ξαναθυµίζω εδώ το γνωστό νανούρισµα Κοιμήσου, σου παράγγειλα στην Πόλη τα χρυσά σου στη Βενετιά τα ρούχα σου και τα διαµαντικά σου Ωστόσο, η πόλη εμφανίζεται συχνότερα από τις άλλες µεγάλες πολιτείες. Εύκολη, αλ- λά όχι αληθινή, η αναφορά στον πατριω.τισµό των Ελλήνων, στη "Μεγάλη Ιδέα" από το 18¢ αιώνα, δηλαδή πολύ πριν μπεί σε κυκλοφορία. Ας το πούμε χωρίς φόβο και χωρίς πάθος. Πρόκειται για µίµηση τούρκικης συνήθειας, όπως συνέβαινε και σε πολλά άλλα στοιχεία της ζωής των αρχόντων της εποχής, όπως η φορεσιά , το σταυροπόδι, το μακρύ τσιµπούκι και τόσα άλλα. Θα μπορούσα εδώ να παραθέσω δεκάδες τοιχογραφιών της Πόλης σετ!1µιά. Περιορίζοµαι, γιά την ώρα, σε μερικές έντυπες μαρτυρίες που αναφέρονται σε μή θρησ- κευτικά τουρκικά κτίσματα. Επειδή το σημείωµα τούτο δεν προορίζεται να δημοσιευ8εί σε ειδικό περιοδικό περιορίζοµαι στις απόλυτα απαραίτητες βιβλι0ΥΡαΦιΧ€ς παραπομπές. 2 Από τις αρχές του 19ου αιώνα ο Πουκεβίλ σημειώνει:" Ανεξάρτητα από την πόλη της Κωσταντινούπολης, που τη βρίσκει κανείς να παριστάνεται σε όλα τα σεράγια της Ανατο- λής -υπογράμμιση δική µου- με τη µορφή ενός συρφετού σπιτιών και µιναρέφων, έχοντας φόντο τη θάλασσα, πλοία και ψάρια, γιατί όλα πρέπει να µπούν στη σύνθεση πινάκων αυ- τού του είδους, βλέπει κανένας πολλά γεφύρια ριγµένα πάνω σε ποτάμια, περίπτερα και κοιμητήρια". Κάτι πρέπει να μας θυμίζει η περιγραφή αυτή. "ερικές δεκαετίες αργότερα, ο B. Vncpdp περιγράφοντας τις τοιχογραφίες στο κονάκι του Ψτεμίρ Μπέη στο Πεκίνι, ανά- μεσα στα θέµατά τους αναφέρει την "Κωσταντινούπολη, τη Μέκα, καράβια στη θάλασσα".4 Γραφικό συμπλήρωµα των τοπιογραφιών "πολεµιστές να κόβουν κεφάλια απ'όπου αναβρύζουν βρύσες αιµάτων". Στο σεράγι του Μουχτάρ -Διθαρίτσα Ιωαννίνων- το θέμα εξειδικεύεται. "Υπήρχε εικόνα που έδειχνε την εκτέλεση κάποιου 'Ελληνα"?.ιλϊά και σε σπίτια ελληνι- κά συναντούµε αντίστοιχες γειτονίες "πατριωτικών" θεμάτων. ΄Ετσι, στο σπίτι των αδελ- φών ομαλιά, στην Καστοριά, ανάμεσα σε ετερόκλητα θέματα, εικονίζονται "διάφορα μέρη της Κωνσταντινουπόλεως, ο λλή πασάς έφιππος"ΕΞΞηµειώνουμε ότι στις αρχές του 17ου αι- ώνα υπάρχουν "από της Θεοσώστου πόλεως Καστορίας ευρισκόµενοι πραγµατευτάδες γουναρά- δες εν τή βασιλευούσι των πόλεων? δηλαδή την Κωσταντινούπολη. το κλίμα του μεγαλοϊδεατισμού µπορούµε να εντάξουμε τις µεταγενέστερες απεικονί- σεις της Αγιασοφιάς, όπως είναι ο "Ναός της του Θεού ?οφίας" στις νεοκλασικίζουσες τοιχογραφίες των αρχών του αιώνα µας στο σπίτι τ υ ?τέλιου "ερικάκη στο Λεωνίδι ή τον πίνακα " 0 εν Κωνσταντινουπόλει ιερός ναός της του Θεού γοφίας" του πικολάου Ναργάρηΐ ?τη δεύτερη οι μιναρέδες μετατρέπονται σε πολύ ψηλούς αρχαιοελληνικούς κίονες επάνω στους οποίους υπάρχουν αγάλµατα, καθώς επίσης και σε φανταστικό καμπαναριό κυματίζει η γαλανόλευκος. Μα τότε είναι η εποχή όπου από την έδρα του δάσκαλου, από τον άµβονα και το τυπωµένο χαρτί έχει δηµιουργηθεί το σχετικό ιδεολογικό κλίμα. Μακριά από μας κάθε σκέψη να αµφισβητήσουμε την αγάπη των Ελλήνων προς την πατρί- δα, κυρίως προς την ιδιαίτερη πατρίδα τους. Μα δεν πρέπει να συγχέουµε τα μεγαλοϊδεά- τικα ανεδαφικά ονειροπολήματα µε το γνήσιο πατριωτισµό που εκδηλώνεται με το χτίσιµο σχολείων και νοσοκοµείων, µε την ίδρυση βιβλιοθηκών και λογής άλλων αγαθών έργων. ΥΙ'Ρ"Ό* &. "&ΚΡΨ' 1. Αναστ. Κ. Ορλάνδου, Τα βυζαντινά µνηµεία της Καστοριάς. αθήνα 1939, σελ. 208 2. Κίτσου Λ. Μακρή, Βήµατα. Αθήνα 1979, σελ. 16 3. …. ΡουαπΕ"11,τπ, "σποτ: πως τα αρκετη, τόμος II, παρ… 18%, σελ. Μη 3. ν. BEPARD, Τουρκία και Ελληνισμός, µετάφραση ". Λυκούδη, αθήνα 1987, σελ. Το 4. Κυρ. Σιµόπουλου, ?ένοι τα ιδιώτες στην Ελλάδα 1800-1810, τόμος Γ1. αθήνα 1975,σξ%λ 3 6. Παντελή Τσαμίση, Η Καστορία και τα µνημεία της. Αθήνα 1949, σελ. 207 7, κξτσου Α, Μακρή, Η Λαϊκή τέχνη του Πηλίου, αθήνα 1976, σελ. 201

"…"/6% κο; , 30 Μη Ωϊ…Θ΄85 πιο το΄ιιΑιιιπιπι…ιο "τα…" KAI το m 77; χ χ/ ,… ; APXIZOYN ΔΕΥΤΕΡΑ Στο ΒΟΛΟ ! ΔΥΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ. ΣΥΜΠΟΣ|Α ΠΑ ΕΞ"ΑΣΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓ|ΚΏΝ ΟΕΜΑΤΩΝ.- OI ΕΙΣΗ|ΉΤΕΣ ΑΘΗΝΑ, 20. Αρχίζουν, στο Βόλο την προσιχή Διυ- τέοα οι εργασίες του πρωτου συµποσίου που είναι ασια ρωμίνο στ παιδαγωγικα & γατα και που έχει τον τίτλο «Προσχολική αγωγή' και κα- το…" νηπιαγωγών». Την εκδήλωση διοργανώνει το Πανεπιστήµιο 0ισσα.λίας σι συνεργασία με το δήµο θέλω και το Τεχνικό Επι- µιλητήριο Ελλάδος τµήμα Μαγνησίας. Εισηγητίς θα τί ναι οι: |. Αντωνιαδου " κ…… τον, παιδίατρος, Γ. Παρα. κης παιδίατρος, Μ. Βαρώ- .τζίδω ή Μανωλοποι'ιλου, παι ψυχίατρος, !. Δεληγιάννη. ...!… . # "Κουιµτζή παιδαγωγός, .Α;| … Ζέη, συγγραφέας, Μ. Κυ, νηγοι'.ι Φλάµπουοα, καθη΄ γάτο… ρυθµικής - καυγά ως, M. Μαρκο6ίτης, παιδσ ψυχίατρος, B. Μπαστη "Μα ούνη παιδοψυχίατρος, Μ. Νι ινιδίων΄ καθ. Παν. Αθηνων, Γ Συνέχεια στην 6η σελίδα Παπαµιχαήλ ος, Π. Πολη…» λος, "…. καθ. σαι ο"… τµ. "πιο, γωγόν Παν)µίου Πατρών, E. tannin" “mover/6c. Χο. Ο…" κάψας παι- δαγωγικά τµήµατος νηπιαγωγων Παναι- στη&ίου "Μαϊ"… Γ. Βενιζέλου και Κ. ό…, νηπιαγωγοί ΚΕΜΕ. Το συµπδσιο θα πραγματοποιηθτί από τις 23 in”; τις 24 Σεπτιµθρίου και θα γί- νει στο Δηµαρχείο πολ…. Παράλληλα θα =?ι'ΜΥή… …η παιδαγωγικά θι- ου. Εξάλλου θα ακολουθήσει και &ι'πιρο διεθνές συμπόσιο από τις 2"|-27 Ζιπτεµθρί- ου που και αυτό είναι αοαρωµένο σε παιδα- γωγικά θέµατα ικου έχει το γενικα τίτλο was; κατ… στις παιδαγωγικές σπου- δεςι. Εισηδηπ΄ς θα είναι οι Μ. Βαµθουκάς, Επ. και. αώαγωγικού Τµήματος Δηµοτι- κής Εκπαίδευσης Πανεπιστημιου Κρήτης. Δ. ΕιργίδΡς, Γεν. Γ ραμ. Λαϊκής Επι-| µόρφωσης, Α. κατοθός, Αν. Καθ. Hammett} …. Ιωαννίνων, Μ. Κασωτάκης. Αν. Καθ. αγωνια-τη…… Κρήτης, Α. ΚοοµΜλος, Καθ. Πανιπιστηςίω Πατρών, Γ. Μαυρογιώ Σος, Εκ. Καθ. l ανεπιστηµίου Ιωαννίνων, |. :.ωχελλ+ς, καθ. Πανεπιστηµίου Θεσσαλονι- κης, Ο. απακωνστΜνου, Επ. Καθ. Πανε- πιστημίου Μ…, Παν. Παπακωνσταντίνου, Επ. Καθ. Πανεπιστηµίου Αθηνών, Κ. Π θα. Επ. Καθ. Πανεπιστηµίου Πατρών, |. υ; γιωτακης, Εκ. Καθ. Πανεπιστηµίου Κρήτης, |". τω…"… Καθ. Πανεπιστηµίου Bamako. νίκης, Μ. Μπολ Ντι Μπαλ, Καθ. ε…… 'γΠανιπιστηµίω Βρυξελλών, Α. Κια-πάω, ΄!- ΗΕΣΚΟ, .. Η" τον"… Καθ. Πανεπιστηµί- ου Φλωρεντίας, Μ. ατομικοί, Πανεπιστηµίου Παρισίων, Π. "πρ, Καθ. Πανεπιστηµίου Γ .… πι'πκ, Χ. Κάµπο, Με… Ευρωπαικής Β- ……'Σψκατακ……ς n. Amu- ' p ΟυΣΑ, Γκυ … Καθ. Παπ… pica πασών '- “wow, A. Μάλια, αθ. Ελώθερο Πανικιστήµιο Βρυξελλών. Το … Συ… θα γι… στο TEE '- Τµήµα Μπας.

ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 20.9.83 "Ο. … ω …… Γ ΄΄ I150qu Στήριξης τον] …0εσσαλικόδ Πανεπιστημίου κτύ'…΄ χ?" *) Στήν 'ΕφηµιρΙδα τήςιΚν6ερ- Mom: (τ. 6, 520) δηµοσιεύε- ται διάταγµα, μέ τό…όποϊο Ωγ- κρίνεται ή σύσταση ιοιΜιλο&; Ιδρύµατος µέ τήν ίνωννυΙσ «'|- δρυµα Στήριξης τού θεσσαλι- κού Πανεπιστηµίου» πού &… από τούς: n. Λαμψαοά. Δ… Άρχοντα Ν Παύλου, B. Ζαχαρόπιινλο, Ν. Βαλτσδώρο. Μ. Κουντούρη. A.” …Βαλαχή, |. Γλώσσα, H. Ξηραιιά. Σ. Σταθόπουλο, Κ. Μπούτη, A Λαµπρύλη, |. Διαµαντή, !. Τρι- καλίδη. M. Θωμά. Θ. Ugo, A. "Αναστασίου, Γ. Ζησόπουλο, N. Κουβεντή, Α. Τριγώνη µε τήν πράξη 2603Ι)30.5.1983 τού, συµ6ολαιογράφου Καρδίτσας 'Ξλ πι50φόρυν Σπ. ΤουΜδίτη. Έπι΄σης, κυρώθηκε ό ’Opyaw- οµός Διοίκηση; καί διαιώνιση: . τού 'δρύματυς σωοΟ. Εδω τού ! δικαίου than ή Καρδίτσα. Γ …"……Ι

..."-..-.. . | Στις 25 Νοεµβρίου εξετάζεται η υπόθεσή στο Συμβούλιο Νεωτέρων Μνηµείων ΥΠΕΧΩΔΕ: "Ιστορικό" το συγκρότημα Ματσάγγου…ι Υπέρ της διατήρησης του συγκροτήµατος Μα… τσόγγου και του χαρακτηρισμού του ως ιστορι- κού όιατιιρη τέσυ µνημείου, τάσσεται µε γνωµο- δότπσιί του προς το Υπουργείο Πολιτισμού, το Τµήµα Παραδοσιακών Οικιομών ΥΠΕΧΩΔΕ. του Ρεπφτήζ: ΑΝΤΩΝΗΣ Ε. ΦΩΚ|ΔΗΣ υπόθεση θα απασχολήσει το Κεντρικό Η Συµβούλιο Νεωτέρων…Μνημείων την Πέ- µπτη ZS τρεχ., καθώς στη συγκεκριµένη συνεδρίαση θα εξετασθούν n εισήγηση της 5ης Εφορείας Νεωτε'ρων Μνηµείων υπέρ της διατή- ρησης τµηµάτων του συγκροτήματος, οι γνωµο- δοτήσεις συναρµοδίων υπηρεσιών και θα πα-- ρουοιαστούν οι θέσεις του Πανεπιστημίου θεσ- σαλίας, της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μα- γνησίας και του Δήµου Βόλου. Στο μεταξύ. µετά την αυτοψία στο συγκρότηµα από Τριµελή Επι- τροπή Επικινδύνων κτισµάτων. δόθηκε το "πράσινο φως" για την εκτέλεση εργασιών µι- κρής κλίµακας προκειμένου να καθαιρεθσύν ή να κατεδαφιοτούν στοιχεία. όπως αποξηλωµέ- νες υδρορροές, περιµετρικό στπ0αία, εξωτερικό επιχρίοµατα κ.σ.. τα οποία κρίθηκαν επικίνδυνα. Για τις εξελίξεις στην υπόθεση, ενηµερώθηκε προχθές από τον Προϊστόμενσ της 5ης Εφορεί- ας κ. Δηµ. Παλιούρσ n Διοικούσα Επιτροπή του ΤΕΕ Μαγνησίας στην οποία τις θέσεις του ιδιο- κτήτη του συγκροτήµατος. του Πανεπιστημίου θεοσολίας δηλαδή, εξέθεσε ο Διευθυντής Τε- χνικών Υπηρεσιών του, κ. B. Σπανός. "Υπέρ της διατήρησης" Τις θέσεις της 5ης Εφορείας Νεωτέρων Μνηµεί- ων για τον χαρακτηρισµό ως ιστορικού διατηρη- ' τέου μνηµείου του συγκροτήµατος της πρώην Καπνοθιομηχανίας Ματσόγγου, ενισχύει η γνω- µοδότηοη της αρµόδιας υπηρεσίας του ΥΠΕΧΩΔΕ. Στο έγγραφο με ημεροµηνία ΖΙ.ίθ.Ι999, το ο- ποίο υπογράφει n Τµηµατάρχης του Τµήµατος Παραδοσιακών Οικισµών του ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Γ. Κοοµόγλου και απευθύνεται στη Διεύθυνση Λαϊκού Πολιτισμού του Υπουργείου Πολιτισµού, αναφέρονται τα εξής: "Σας γνωρίζουµε ότι συµ- "μ……" … .,- "αι./΄΄ " …'.'- να Ψ # « \ φωνούµε µε τον χαρακτηρισµό ως ιστορικού τόπου του συγκροτήµατος Ματσόγγου στο Βόλο. ιδιοκτησίας του Πανεπιστηµίου Θεσσα- λίας, για το τµήμα του εργοστασίου που Βλέπει προς την οδό Παύλου Μελά και Ερμού και ειδι- κότερα τις όψεις αυτών. λόγω των ιδιαίτερων χρήσεων αλλά στατικών απαιτήσεων, προκειµέ- νου να εξυππρετηθεί η συγκεκριµένη χρήση του Πανεπιστηµίου θεσσαλίος. 'To συγκρότηµα πρέπει να διατηρηθεί γιατί είναι συνδεδεµένο µε τις µνήµες των κατοί- κων και από µόνο τους είναι κτίρια σηµαντι- κού Αρχιτεκτονικού και Πολεοδομικού εν- διαφέρσντος.' Ητανική έκθεση…αυτ'οψίας '… …, Στην εξέταση επικινδυνότητας. από δομική και στατική άποψη. του κτιρίου πρώην Ματσόγγου, προχώρησε στις 18 Οκτωβρίου η Διεύθυνση ΠΕΧΩΔΕ της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μα- γνησίας, µετά τις αναφορές διαφόρων φορέων στην κατάσταση του συγκροτήµατος. Όπως αναφέρουν στ ην έκθεσή τους οι πολιτικοί μηχανικοί κ.κ. Νικ. Μαντζίρης. Παοκ. Μπαξε- Βανόκης και Νικ. Τοόκρπς "από τον σχετικό έ- λεγχο που κάναμε. δεν προέκυψε ουσιαστικό "- ιό" ' επικινδυνότητα, με την έννοια του ετοιµορ- ρόπου επικινδύνσυ κτίσµατος στα φέροντα στοιχεία του όλου οικοδοµήµατος. Αντιθέτως, προέκυψε άµεση επικινδυνότητα σε ορισμένα τµήματα όπως: - Περιμετρικά στηθαία ταρατοών. προΒόλων, προεξοχών του κτιρίου. - Αποσαθρωµένα εξωτερικό επικρίοματα σε τµήματα των περιμετρικών τοίχων. - Αποξηλωμένα κουφώματα. σωλήνες εγκατα- στάσεων και υδρορροές που δεν λειτουργούν, όλα τα στοιχεία αυτό στην περίμετρο του οικο- δοµήµατος που γειτνιάζει µε δρόµους και χώ- ρους διέλευσης πεζών και σχηµάτων. Τα ανωτέρω απαιτείται να κατεδαφιστσύν ή ι ... µ.--Μ'"… 4"΄"* ……-.4τ. :. … …. - .., -..…-,.,..…μ... ., καθαιρεθούν άµεσα, διότι υπάρχει αµεσα?- , … "ξ! κίνδυνος ατυχήµατος. " Τέλος, λόγω παλαιότητας και εγκατάλειψης του : όλου συγκροτήµατος έχει επέλθει φθορά στο οι- κοδόμημα από πλευράς δοµικής και όσον,σφο- ρό την στατική αποψη. n στατική επάρκεια. θα προκύψει µε εµπεριστατωµένη έρευνα και µελέ- τη από αρµόδιο Διπλωµατσύκσ µελετητή." Μετά τα αποτελέσµατα της αυτοψίας. n Sn Εφο… ρεία Νεωτέρων Μνηµείων επέτρεψε την εκτέ- λεση εργασιών στο κτίριο καθώς με προηγούµε- vn απόφασή της είχε απαγορευτεί κάθε εργασία στο συγκρότημα των κτιρίων.