ΣΑΣΕΡ|Ω : «ΕΙρήνη» Σ ΥΝΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΒΛΑΔ|ΜΗΡΟΣ ΜΠΕΝΣΗΣ . PABLO NERUDA Q Θ?. ΣΤΑΥΡΟΥ . ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΓΕΡΗΣ . ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ Α. ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ . HOWARD DA SILVA Q ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΩΤΙΑΔΗΣ . F. C. WEISKOPF Q Ν. ΧΑΤΖΑΡΑΣ . ΓΙΩΡΓ… ΚΟΤΖΙΟΥΛΑΣ . ΣΤΡ. ΔΟΥΚΑΣ . ΣΩΤ. ΠΑΤΑΤΖΗΣ . ΚΑΙΤΗ ΚΑΜΠΑΝΗ . Κ. ΦΡ|ΛΙΓΓΟΣ . Α. ΠΩΓΩΝΙΤΗΣ Γ. ΚΑΡΤΕΡ . ΚΛΕΙΤΟΣ ΚΥΡΟΥ . ΤΑΣΟΣ ΒΟΥΡΝΑΣ . ΑΛΕΞ. ΑΡΓΥΡ|ΟΥ . Π. ΡΗΓΑΣ . ΣΤΕΛΙΟΣ ΓΕΡΑΝΗΣ… ,-ΚΙΤΣΟΣ ΜΑΚΡΗΣ . ΕΛΣΑ ΤΡ|ΟΛΕ . ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΚΟΥΡΜΠΕ, ΜΙΛΕ΄ ΣΑΣΕΡΙΩ. ΜΑΤΙΣ, Γ|ΑΝΝΟΥΛΗ ΧΑΛΕΠΑ, ΒΑΣΩΣ ΑγΓογΣτοΣ+ΣεΠτΕΜΒΡΌΣ 1948 |3-|4 ΠΕΡΙΟΔΟΣ B’. . ΔΡΑχ. 2.500 a Ο ΓΛΥΠΤΗΣ ΑΠΑΡΤΗΣ ΤΟύ Κίτσου Α. Μακρή ιΗ τέχνη του είναι μιά ρωµαλέα έκφραση ύγείας. Οί φόρµες του είναι σταδερές 1(1’ ένα) δένονται :" µεταξύ τους σ ένα σφιχτοδεμένο σύνολο, διατη- ρούν συγχρόνως τήν αύτοτέλειό τους. Προσπαδεί πάντα v0 έκφράζεται μέ τα πιό όπλα μέσα» µένος συνδυασµός τής ανατολίτικης ντοµπροσύνης με τόν παριζιάνικο κοσμοπολιτισµό. Είναι θαυµαστό το πώς κατάφερε ο µικρόσωµος αύτός άνθρωπος να κλείσει μέσα του δυό κόσµους τόσο διαφορετικούς. 'Η καταγωγή του κι' οι πρώτες του εντυπώσεις τής ζωής συνδέονται µε τή Σμύρνη. Γεννήθηκε έκεί 0101 1099 κι' είναι τό δεύτερο από 101 έξη παιδιά τού πατέρα του, πού ήταν ράφτης από τήν Καισάρια. Τήν εποχή εκείνη τό ανατολίτικο χρώµα είναι έντονο στή Σµύρνη. Στα απομνηµονεύματά του-όπου 0 'Απάρτης φανε- ρώνει ένα πλούσιο ταλέντο πεζογράφου-περιγράφει µε κέφι καί αρκετή έλευθεροστοιιία τίς εντυπώσεις του από τή ζωή τού τούρκικα) αύτού λιμανιού. όπου τιρόκοβε µια μεγάλη ελληνική παροικία. 'O 1151\01x001v01; έλληνας αίσθάνθηκε 0111’ τα παιδικά του χρόνια µια έντονη κλίση πρός την τέχνη. Μα- θητής ακόµα σκαρώνει σχέδια 5'1’15 καλλιτεχνικά 5'1’15 φυσικής ή άλλων µαθηµάτων. Σαν τελείωσε τό σχολείο µαθήτεψε 0’ έναν άρµένη γλύπτη άπί όπου πήρε 101 πρώτα στοιχεία τής γλυπτικής τέχνης. Είκοσι χρονών παληκάρι ξεκινάει, στα 1919, για τό Πα- ρίσι, τήν καρδιά τού καλλιτεχνικού κόσµου. "Η γαλλική πρω- τςύουσα, ύστερ' από τή νίκη στόν πόλεμο, γνωρίζει µιάπρω- τόφανη κίνηση. Μέσα 0’ 01010 10 11501130171011 0 'Απάρτης καλ- λιεργεί τό ταλέντο του. "Υστερα από λιγόχρονη παραµονή στή Σχολή τών Καλών Τεχνών, µαθητεύει στήν "Ακαδημία Ζουλιέν καί σε τρία χρόνια τόν βρίσκουµε µαθητή τού µεγα- λου Μπουρντέλ, στήν 'Ακαδημία τής Γκραν-Σοµιέρ. Διψασμέ- νος για έντυπώσεις ό μικρός Σµυρνιός ζεί έντονα τή ζωή τού Παρισιού µε τούς έρωτές του, τίς καλλιτεχνικές του ανησυ- χίς, τίς αναταραχές του. Διασταύρώνεται µ' ένα πλήθος προ- σωπικότητες πού ή γνωριµία τους κάνει αίσθηση στόν 'Απαρ- 111 : Μπουρντέλ, Mon/1011, Ντεσπιώ. Ματίς. Μπέρξον, Ταγ- κόρ, Κρισναµούρτι. Ζίντ, Σαρλώ, Γκάνα, 'Αγα…Χάν, μερικα όνόµατα απ, τα πολλά, στήν τύχη παρµένα δίνουν τόν κοσ- µοπολίτικο τόνο τής ζωής αύτής. K011 δίπλα στα μεγάλα 01/0- µατα ταπεινοί δενδροκόμοι. ένας ταχυδροµικός διανοµέας πού έδωσε τόν πρωτοχρονιάτικο µισθό του για ένα έργο τού καλλιτέχνη, έβραίοι σπουδαστές Γιαπωνέζοι, Βολιβιανοί, 'Αργεντινοί. Καθηµερινές γνωριµίες, φιλίες, αποχαιρετισµοί. "Ενα απόσπασµα από γράµμα ενός Γιαπωνέζου δίνει µίαν εξωτική περιγραφή αύτών τών δεσµών «"Ητανε ένα περιστε- ράκι πού γνώρισε αλλα περιστεράκια καί είµαστε όλοι κα- λά, άλλα ξανα τό περιστεράκι έπρεπε v01 110151 στούς δικούς του, κι' όλα τα περιστεράκια λυπήθηκαν». l l HPOZQHIhOTHTA τού 'Απαρτη είναι ένας πετυχη- ΤΑ 1924 έρχεται για πρώτη φοράν στήν (Ελλάδα καί τότε κάνει µια στενή γνωριµία µε τήν αρχαία τέχνη, πού τόν συγκλόνισε βαθύτατα. Ξαναγυρίζει σύντοµα στό Παρίσι όπου δουλεύει πια µόνος του. "΄Εχει τώρα κάποιαν οίκονοµική άνεση καί µπορεί να χρησιµοποιεί δικά του µοντέλα. "Υστερ) 01110 δυό χρόνων ελεύθερες µελέτες εκθέτει, στα 26, στό σαλόνι τών ,Ανεξαρτήτων ένα γυµνό, σέ φυσικό μέγεθος, άγαλµα, πού τού έδωσε 1:0 όνοµα τού "Ερµού, τού ποταµιού τής Σµύρ- νης. 'Από τότες έκθέτει κάθε χρόνο σε δυό σαλόνια : στό Φθινοπωρινό καί στών 'Ανέξαρτήτων. ΄Ως τότε τόν βάραινε µια αρχαιολατρεία πού σιγα-σιγα περιορίστηκε στό κεφάλι, δηµιουργώντας μίαν αντινοµία σώµατος-κεφαλιού. Λίγα χρό- νια αργότερα 6 Μπουρντέλ, ό αγαπημένος του δάσκαλος, πέθανε. Στα 1929 έκθε΄τει στό σαλόνι. τών 'Ανεξαρτήτών τό πορ- τραίτο τού Ψυχάρη. Τότε δουλεύει ένα γυμνό µέ µια πολύ γρηα γυναίκα, τήν περίφηµη Κάρµεν,πού ποζάρισε στα νειάτα της στόν Ροντέν, όταν έκανε τήν «Εύα» του. Είναι πια γερός 344 ‘0 γλύπτης 'Απάρτης στα στα… του τεχνίτης όταν μια πνευµατική κρίση σηµειώνει τα τριάντα του χρόνια. Μια βαθειά αλλαγή ποό µπορούσε ή να τόν βοη- θήσει στό ανέβασµα του ή να τού κόψει για πάντα τό δρόμο. Σιγά-σιγά, µε κόπο κ) επίμονη εργασία ξεπερνάει τήν κρίση καί ξεκαθαρίζει τόν καλλιτεχνικό του προσανατολισμό. Στό προσανατολισμό αύτό τόν βοηθάνε καί 101 απανωτά ταξείδια του στήν ΄Αγγλία, "Ιταλία. Βέλγιο Kt‘ άλλοι"). Γνωρίζει καί µελετάει τα αριστουργήµατα όλων τών εποχών κι όλων τών τόπων. ΄Απ' όσα είδε πείσθηκε-τό λέει ό ίδιος πώς κάθε τί πού είναι όμορφο στήν έπσχή του. είναι όµορφο καί 0' όλες τίς εποχές. Λίγο πρίν από τόν πόλεµο έκανε τό πορ- τραίτο τής γυναίκας του, πού χάρις σ' αύτό πήρε τό παρά- σηµο τής Λεγεώνας τής Τιµής. Τώρα πια είναι ό αναγνω- ρισµένος καλλιτέχνης. 'Από χρόνια 6 γέρος δάσκαλός του, ό Μπουρντέλ, έλεγε µε περηφάνια: Είμαι πολύ εύτυχής πού τόν έχω µαθητή. Είναι ό αρχιτέκτων τής ανθρώπινης µορφής καί ταυτόχρονα ό εσωτερικός έρευνητής τού ανθρώπου. …ΑΝΑΓΥΡΙΖΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ στα 1940 Ko1‘1 µέν… έδώ :. σ' όλη τή διάρκεια τού πολέµου καί τής κατοχής. Στό 0111011500 εργαστήρι του τής όδού 'Αρδη…ττού ό γλύπτης "Απαρ- της εργάζεται συνεχώς µεταφέροντας στή σκληρή ι΄'ιλι| τίς σκέψεις καί τίς συγκινήσεις του. 'Η τέχνη του είναι µια ρωµαλέα έκφραση Emu-10113.01 φόρμες του είναι σταθερές κι ένώ δένονται µεταξύ τους σ' ένα σφιχτοδεµένο σύνολο, διατηρούν συγχρόνως τήν (11010115.— λειά τους. Προσπαθεί πάντα να εκφράζεται µε τα πω άπλα µέσα. "Οµως τούτη ή απλότητα δεν είναι φτωχή γιατί κλεί- νει µέσα της έναν ολόκληρο κόσµο. 'Η φόρµα δέν ι΄ίναι άνε- ξάρτητη άπό τήν ίδέα πού εκφράζει. «'Η ώραία [Μια κάνει τήν ώραία φόρμα» είπε σε μια του συνοµιλία 0 'Λ1ιάρτης. καί τρανή απόδειξη το "ίδιο του τό έργο. Οί απλές 111001151; τών κεφαλιών ή τών γυμνών του είναι" φράσεις ώραΙων Ιδεών με µέσα νοητά 0’ όσο γίνεται εύρύτερο κύκλο άνθριίιιιιην. 'Η απλότητά του συνοδεύεται 01110 τήν είλικρίνεια. Λέν “(manor-- θεί να έκφράοει τίποτα πού να μήν είναι απόλυτα δικό του. Ξέρει, 01110 τίς άπειρες εκφράσεις πού παίρνει και… στιγμή τό µοντέλο του, νά βρεί εκείνη πού τό αντιπροσωπι.ύιι, κι' 01110 τά χαρακτηριστικά του να ξεδιαλέξει εκείνα πού είναι (ι…- ραίτητα για τό σκοπό τού καλλιτέχνη. Δέν πρόκειται έδώ να γίνει λεπτοµερειακή Μάλι… τού έργου του. Οί γενικοί αύτοί χαρακτηρισμοί, τής τέχνης του µπήκαν για v01 συµπληρώσουν τήν είκόνα τής προοι…ιιιικότη- τας τού γλύπτη Θανάση 'Απάρτη. πού σε λίγον K0100 (ια K01— νει ιιιά έκθεση κ' ύστερα σκοπεύει v01 πάει στή δει΄ιτι ρι| καλ- λιτ …νική του πατρίδα, τό Παρίσι. "Ελεύθερο - .-: ..*=-'.ι-- » α...… ..-!.