-1Η εισαγωγή… των. ναι και τόσον γευστικά &… ): Η (929) «Yul-uni µι. «.… κι. τα οποια δεν ει- Π'Ξ ποιοι και περιττ'δΓε'Ψα΄ι δια τ΄δ΄΄κύνή γιον τών τρυγόνων και ήιμποροι"ιν να 6λάπτουν τας ιΞαρινας καλλιεργεί- ας. 'Απώ τήν χώραν μας το τρυγό νια εϊναι πουλια περαστικά, με- ταναστεύοντα τήν &νοιξιν από τήν Βόρειον ΄Αφρυκήν προς τα Βαλκά- νια, ή δέ προστασία των εϊς τήν Έλλάδα κατά τήν διέλευσιν, Μον και & είναι δικαιολογημένη, καθί- σταται τελείως περιττή, &… εις τας 6ορειοτέρας χώρας, οπως συμ- ι'6αΐνει τα πουλιά δέν ώρ[ο'κουν τήν αυτήν προστασίαν. "Αλλωστε ck; "τήν Ε1λλάδα και µάλιστα είς ώρι- ΄ισµένας πιεριφερείας της, οτι-ως af- ! ναι το νησια, «xi efiKmpial τού κυ- νηγίου ειναι τόσον ύλη… και σπά- νιαι &στε να ξπιτρέπτεται και παρά δασις τών δπαγορευο'µένων από τήν θεωρ(αν υπηρεσιακών διατάξε- ων. ιΥπάρχουν Ελλην…ιικο'ι πληθυ- σμοι οί δποϊοι γνωρίζουν" το κρέας µόνον από τα περαστικά θηράματα τού ουρανου. ΠΕΡΙΛΗΨΙΣ Δ|ΑΚΗΡΥΞΕΩΣ ‘0 Γεωργικος Πιιστωτικος Συ- νεταιρισμος Νεοχωραικίου διακη- ρύττει οτι Εκτίθεται ε'ις δηµοσια μει…οδοτικον διαγωνιαµον δι΄ έν- σφραγ(στων προσφορών ή ανάδει- ξις -έργολά6ου δια τήν κατ΄ &…" τήν κατασκευήν αποθήκης τοι": Συ- νιταιρισιµοΕ Νεοχωρακίου χωρητι- κότητος 100 τόννων. 5ω3.οΛοθµ3ιν 5… ΜΕ '5ωιΦοόιο>ιιο αν ν|3ΛιΌ9Η΄Ώ Λ «ιδιου | ι l ' 1. . "(Μπι Α9…ψ? Μιλ Ψ) Ρ , ΚΨΜ? Φ"?! & 9.1. δω;όιΨ# διοσιι…΄5ι3 πω 'liUO)! Αιµ. Λαρ3οως &.οωροουι.ι πο τον! τοσο; ως" &… οι? 6ςόι οοΧιΘν , & πιο … από οι…ι>ι…ω>| ΛφςηοωΖ πιο…',«ιΘ;1:«ινΞ|κ …ο…ισµι…ορ οι ' ΘδΛΌι'σΥµψυς… θα…..- . …, … , . …, ," Κορώνης Sula-110165 8,τι έπισττευσει Ζαχαρίον Καν ζή, κατοίκου Βόλου, Swaps; . …! υπ' αριθμόν ι57'84)1ι95|8Ι διαταγής… && πληρωμής τοι"! ιΚ. … , λου και συµφώνως την Kama-nomen- συ Επιταγή δι΄ παϊτησιιν δραχι κως Με» 21) σεως, Ετι δέ και δραχµές 92΄δι €ξοδα διαμαρτυρικοΟ άλνληλε'γγυως και εϊς ολόκληρον μετά το?! συνοΦει λέτου του Παρµενΐωνο'ς' κατοίκου Βόλου, συ :Βέτρως δε μετ΄ αιιτοδ δραχ. 400 ι , σαν δικαστιικήν δαπάνην νομι 010— mm από τής έπι86σεως τής …το. γής &χρις έξοφλήοε'ως και δι΄ έξο- δα έπιταγήις δραχμάς 322 νοµιµο- τάκως από τής έπιδόσ»εως τής έπι- ταγής' έτι δέ ικα'ι δραχμας' 2<2~5 δια σύνταξιν παραγγελίας έκτελέσεως, ώς και το Kai 1ofi «Aswmplmpofi έξοδα, &… πιπτοµένων 8'00. δραχµών ικιατα6λη Θεισ&ν τήν 20)ι8ι)5'8ι εις έξόφλησιν τής τε δικαστικής δαπανής τών έξόδων τόν κοινοποιηθεισων προς πληρωµή… έπιταγόν εΐς ένα Εκαστον τών εϊρηµένων οφειλετών ώς και µικρού τµήματος το?! και? λαίου καϊ Βξ68ων διαµαρτυριικου, θολά έκτ:θή την δωδεκάτην (12:ην) ,ιΑπριλϊου 19599 ήµέραν ιΚυριιακήν Μαϊ από τής δεκάτης πρωινής" µε- »ριτής δωδεκάτης τής'µεσημ6ρϊας έδρας έν Βολφ τον Δήμου Βόλου και Εντός ή ξξωΘι τοι? &… τής διασταυ… ποιήσεως τών Με… "Ιάσονας και ' -- πι6ν μου % ένώ1τιαν τοι. ., ,… αναπληρωτο0 µου κατα τους δρους του ότι" άριθµον 3'5)5-9 '3’ {11051117111 πτικοι"; προγράμµατος πλοιστηιρια- ‘0 quywwo—gk: διενεργηθήσεται ι «η ,. ..-:: ." - Άλι-νμιΧΙ… " σμοι'1 του ιδι-καστιικοΘ κλ…ητήρος τόν --΄- … , ιν π., µι..." . Ψ. …'... ποθ filly) .5ω3.οφό1ιψ φις δ…;ΗοΛοψρ ως που… οι… Ν»Η>ιιιυνά τ NH)! Μπιν διοφοθψωόμ η ό.ιι,γΚ 6 l {3191; δρ Μ…… 'Ζ=ι-ι>ιιιιιιο>ι ΖΗ>…ιινννΔ &… negoe νέον, ώς" ιΕΐρηινοδΐκου B6 έπιδιι καισθεϊσαν &- άς 1466 voyage-16- Υ)|5€8 μέχρις έξοφλή; 'Μενξΐου έπιδ ικασθ'εϊ- τής Emma“ ι |! ποµάκρυνσιν ελλοπούλου, κατοίκου τξ;;ΞΜ ΄Αναστ. δικαιουµένου λαµβάνειν , . ' ι΄ον Μπαξέ… και ορίζει νέαν 'πα-ρα τού 'Αιλεξάνδρου Χατζη'ιτανπα τ οιαύτην λήγουσαν τήν 3ιοι,4ι…].9ω… ". 'οοινο9λιιτ|…ιο ΑξιΛωιοοοπ που ποιοτικά; "σόμπα; "πιο µας… %; Αριοοοοπ. οι ι»ιµΑοοωκ &… -µιΞκ 'ηοιόΜΧ|ς ρο…ωο>ι παμπ το Μάξιµο" ξς ιωΜφλρό…ι :… Όθων 19 οι. '%οι !… Μι "κού …… ψ; Μάρτιν? ΛιιλωΑ=οοωι Αµ πιο 8ο Μου"? Μάµας "οι… %! κρι.ο.οο -ο.ιι. οι ιω.ι.µ-λου… 'δΜιςοΜο ΜΒ «pr-10mm? οφ '5Μμων δι". ουν… τ :ορινιοοτροφειου % άς "Αγιον Μµιωνιν σεως χώρου Kai ti; τήν παραλιακήν ζώων 'Αγίου «Κωνσταντίνου μέχρις 'Αναύρον. |ΑΣΩΝ Δ. ΤΣΙΝΙΠ0ΥΚΗΣ &… ΕΜΠΟΡΟΣ ΥΠ-ΟΨΗΦ I ΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ZYMBOYNOZ up νι ΖΟ€ΟΝ0Ν "ν '.| 6008 .a scandal. '"οΛο»ιο… -o-. 'Iaggdhomxg ζωική» ως, (των "ποιόν .… &… ΜΜΜ… :… gal/£00.11 νιωιψΐωώοώο.υ "IVAOIZ λε ΗΜοοονινν…ο:ι Μπο… -οοθΧ|κ Αρλ δ…οιρωιιοΛ; 5ιι>ιιι.ιωη δςιοιρπιΛ=υ ιό… 6ςόι;()ζι(ξ|| τον; οιο>οουοτΙιις υοι:νω.ιουΛψ΄µ κενά που - δ…νομο…Νι 5Ώ]όΟΦΞι( που"… εννοώ νι…ο!Ξουο4 ρ; οι; Μπέλο"… ΑΝΩ γου 'Αιγ ποϊος τ "Ηδη , ‘0 fig οσπον ζ…. (Με λευθερίου Βενιζέλου κι:-ι:µ€" τοξ- ΚΙΤΣΟΣ A. ΜΑΚΡΗΣ …,…" περιοριστικά… τής νεΐ0νή«"|Η"ΠΡ0ς» δινευθ…. " Υποψήφιος Δημοτικός Σύµδουλος (Εθνικής Ένώσιως;ΚΞΐζζυ» μέτρων, έ…69λή" πο 100 κ. Σπύρου Τζέφρι .. αν; στων κατά το… τα via: ικληρονόµων Χατζή… ‘4:- … ξρυσιν γεια"… σ?? γοΌ µου έκδηλ… έξω"? Ενδιαφέρον του, &… … ποίου dare-make? κ αποστολή τριών « ιµεταφοράν τζιν ο? του άνεγιοιιροµένου στα"… το… ταγιµοιτόαΌΞΜ ου Mod τον στρατιά ' κ. ιΚαργ&κου Εποπ- ικαι αναγε(ρέται & by ——-J νέων 100 χωρίον …" ή πρωτσ6ουλ[α δικα * του παλαιού *Εξωρ το χωρίον «porch: πο΄ι'ος διέλύθη …το νησιν του Συλλόγο έξαιρετικ6ς πράος 83: το"… κατοίκων ι":ξ ένδιαφΞρον να έγγρι ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΩ ΑΝΑΓΚΗ Δ ΘΗΡ0ΦΥ δπουργεϊον την του το κώλυµα τού δέν έδ[στασα να οι δολ…: &ναλο΄νου "Μον ? 001- Νίο… 6995ι:…ρ -ο>ι»ιόΦωοι .Low -1Xbfl‘flno mm. bulldwoduyui ως !… Ας… το!» δωρο το ? "& …… ΄( ,ι'ΑτΖ»ΕΑι, : Ρα …Ελ- ίου ιΓεωργί όσα Ξργα το Έδαφος …" : ως"; ;; όεδρος τής (ας Βορά… το Εξής: προεΘλήιΘη '

….;14.εω4-4 "4444; 4144444… &44"…υµ ΒΑΓΜΔΝ , 4'&41Κπ 4ΡΑυ4Δ4…ΙΑ ΄Ξν Πόλα τξ 27η΄Ιουνΐου 1949 ΑριΘ.πρ&τ. 868 8 25 2 ΄Αξι5τιμον Κύριον Δημήτριον Τσιτσιλι&νον δδδς,Απαδημΐας 7 ,ΑΘΞνας ΄Αξι6τιμε παΐ Σεβαστέ Φΐλε, Διαβιµ&ζαν πρός δμ5ς συνημμένως τό δπ &γιΘ. 734 πρακτικ6ν τος παρ, έμοΐ Δηµοτικοζ Συµρουλΐου Παγαο&ν εΐμαι εδτυχής διότι μοΐ παρέχεται & ε6παιρΐα ν& Ξπ" φν&σω πάΈς΄Έ;ες δι&… μΐαν &π6μη φοράν τ&ς Οερμ άς μου ευχαριστίας δι& τήν ευγενπ παΐ γενναιδφρονα υΒζν --.--…- -. .. Τα»… πρόθεσιν οπως προιπιΟητε τήν πόλιν μας µέ µΐαν τδσον ψ… πολ6τιµον δωρε&ν, και ν& παρ&σχω. εις υμΞς τήν οιαβε- - βαΐωσιν οτι οι συμπολιται μου εύγνωμ&νως εξετΐμησαν τήν& µαιαν υµίν χειρονοµιαν, εις έποχην µ&λιστα κατά την οποιαν τοιαυται γενναιοδωρΐαι και επδηλ&οεις άνω - *…… … ….» …'"… 7 **… τξρου πολιτισμου αποτελουν σπανιας έξαιρξσεις. Επι τουτοις πασαπαλξυ υμας Σεβαστξ Φιλε ν&δε- χθξτε τήν διαµεραιασιν της ολας έξαιρετιπξς πρός . ,. , , υµας επτιμήοεας µου." ω>ΔΗιωΡκΟΔ ΠΑΓΑΔΏΝ Ζήσης Π.Ζησ&πης 44131 13432 &! Για" …»… Εν Βολφ τη δι… Ιανουαριου 1952 ν …… .444 αν. τω……

Αυγουστος … Δεκέµ6ριος 1977 Η… &… ΤΡΙΜΗΝΙΙ ΙΙΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ME ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΥΡΣΟΓΙΑΝΝΗ ΚΑΙ ΤΑ ΓΥΡΩ ΜΑΣΤΟΡΟΧΩΡΙΑ Έκδίδετα1 από συντακτική έΠίτροΠη µέ τή συμπαράσταση της Προοδευτικής Ένώσεως Πυρσόγίαννης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Γιώργος Κουρλος ΓΡΑΦΕΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ: Β. Κωνσταντίνου 42, Τηλ. 229.321, ΛΑΡΙΣΑ Περιεχόµενα ' ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΖΩΗΣ άρθρο της Σύνταξης . . .. .. . . . . Σελ. 1 ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ .. .. » 2 H ΑΡΧΗ ΕΓΙΝΕ… . . » 3 ΠΥΡΣΟΓΙΑΝΝΗ - ΕΚΘΕΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ . .. .. . » 4 ΟΩΤΟΓΡΑΦΙ ΕΣ - είµαι καλά καλη άντάµωση . . . . . . . . . . . . » 7 ΛΑ" Ι' ΚΟΙ ΟΡΓΑΝΟΠΑΙΧΤΕΣ .. . » 10 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΟΡΓΑΝΟΠΑΙΧΤΕΣ. » 27 Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΗΜΕΡΑ .. .. » 37 ΟΙ «ΦΥΛΕΣ» ΤΩΝ ΧΙΟΝΙΛΔΩΝ ΚΑΙ Η ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟ- ΤΕΧΝ|ΚΗ … ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ … άρθρο τοι"; Κίτσου Μακρη . . . . » 40 1978. Η ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ .. . . » 46 Ο ΓΛΥΠΤΗΣ Μ|ΛΙΟΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΟΥ — της Β. Νικήτα- Σκαρ τάδου….......................... » 49 |ΡΑΜΜΑΤΑ....… » 59 ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΝ-ΣΗΜΕ]ΩΝΟΥΝ .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. » …. 62 » 64 ΘΑΝΑΤΟ! .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. Ι'ΐ'|΄| IE I A ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΄Ι".…ι)ιερικ…ι Δρκ. 140 ΄1ζξιι)ιερικι… Δ()λ. 12 ΑΛΛΗΛ()Ι΄ΡΛΦΙΛ -— ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ: Θανάσης Παπαγεωργίου B. Κωνσταντίνου 42 ΛΑΡΙΣΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟ Λεωνίδας Ντόδας ΕΚΤΥΠΩΣΗ Τυπογραφείο «Η ΔΩΔ.ΩΝΗ» Κονίτσης 195 - Α. Τούµπα Τηλ. 920.610 Θεσσαλονίκη ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΖΩΗΣ & ( ? Μ ΧΆΞ! έξω/β ζ-1γαπητοί μας φίλοι, λ]αζί με τίς εύχές μας για τήν καινούργια χρόνια σας στέλνουμε και τό διπλο τεύχος τού ((€Αρμολο- γιού», πού συµπλήρωσε ένα χρόνο ζωής. "Ενας χρόνος γεμάτος αγώνα καί αγωνία να γίνει τε» περιοδικο καλύτερο, να φτάνει στα χέρια σας συντομότερα, παρά τίς μεγάλες δυ- σκολίες, οίκονομικές καί τεχνικές. Λειτουργήσαμε συλλογικά καί &- νοιχτά προς όλες τίς πνευματικές δυνάμεις τού τόπου μας. Οί μέχρι σήμερα δραστηριότητες δεν μας κα- θόρισαν τελεσίδικα. Είναι γνωστοί οί στόχοι καί οί επιθυμίες μας. Καί ή ελευθερία μας έχει γίνει αποδε- κτή. Σκοπεύουμε να μείνουμε άνοι- χτοί σε ό,τιδήποτε αξιοποιεί δημι- ουργικά τήν πολιτιστική μας φυσι- ογνωμία καί ανακουφίζει τήν ά…- νιώδη έπι6ίωση τοι") τόπου μας. "E— τσι "ίσως μπορέσου…ιιε να δούμε ποιοί άκρι6ώς είσαστε καί πού άκριδώς πάμε. πι Η ΣΥΝΤΑΞΗ ΜαστοροΧώρια T013 Γράµµου τα Μαστοροχώρια 1:00 Γράµμου ή αλλιώς ακριτική Ελλάδα ύπάρχουν µονάχα στο χάρτη. «Νεκρά», «ασή µαντα», «ακίνητα» µέ- σα στήν πλήρη «καλών προθέσεων» συνεί- δηση των εκάστοτε αρµοδίων. ‘O ημερήσιος καί περιοδικός τύπος κα- τακλύζεται από γραφικά καί ανώδυνα «ό- δοιπορικά της αγωνίας». Ξεµοναχιάζουν στα καφενεία 4 - 5 συνταξιούχους, φωτο- γραφίζουν καµια γερόντισα … συνήθως µε ζαρωµένο πρόσωπο … δίπλα σε πρόδατα ?] φορτωµένη ξύλα, ψάχνουν για θέµατα µε λύκους κι αρκούδες, κρατούν ση µειώσεις για «αίτήματα», φιλοξενούνται από λαχτα- ρισµένους για ανταπόκριση προέδρους κι επιστρέφουν στην Αθήνα. Λίγο πολύ πιστεύ- ουν δτι έκµαιεύουν το διάλογο ή ακόμα καί το βίαιο αντίλογο. ‘H τηλεόραση συνεχίζει το χορό µε άψυ- δατωµένες «λαογραφικες ερευνες», µε ηµί- ωρα «νεοδηµοτικι3ν τραγουδιών». "Ολα αό- τα µε φόντο πλατάνια καί 6ρυσοδλες, καύ- µός καί µαράζι για τον τσιµεντόπληνκτο πο- λίτη των αστικών κέντρων. Παραµογές εκλογών … είναι συνήθεια φαίνεται … άνεόοκατέ6αιναν οί ύποψήφιοι τα χωριά καί µιλούσαν στα λιγοστά καφε- νεία, σε λιγοστούς ανθρώπους. Λιγοστοί 6- χι γιατί διαφωνούσαν με τα προγράµµατα ή τα πρόσωπα αλλά γιατί αύτο'ι ήταν όλοι κι όλοι. Στα χρόνια πούρχονται ή καλύτε- ρα τετραετίες, οί σταυροί θα µετρούνται στα νεκροταφεία κι όχι στίς κάλπες. Σκέ- ψη πολύ δεν χρειάζεται όταν ύπάρχει χω- ριό … χωρια … πού µετράει σε µια δεκα- ετία ζωής 6 γεννήσεις καί 48 θανάτους. Μαστοροχώρια του Γράµµου, χωρια πού αίσΘάνονται την αγωνία της έρήµωσης κι ή ανάσα τους όσο πάει καί λιγοστεύει. Η ΣΥΝΤΑΞΗ Oi «φυλές» τών Χιονιάδων καί ή ήπειρωτικι'1 χειροτεχνική - ζωγραφική "Ενα άρθρο τοι") Κίτσου Μακρή Αγαπητοί μου φίλοι, Ευχαρίστως συμφωνώ να δημοσιευτεί στο «Αρµολόι» το α΄ρθρο μου για τους Χιονιαδίτες ζωγράφους. Λυπάμαι πού δεν έχω έτοιμο τίποτε καινούργιο, ούτε ύπολο…γι΄ζω νά έχω σύντομα. EH συγκομιδή στοιχείων τού φετεινού καλο- καιριού δεν έχει άκόμα τακτοποιηι?εϊ, πολύ περισσότερο δεν έγινε ή επεξεργασία. . . Με… τα :…) φιλικά αίσι?ήματα Κίτσος Μακρής Βόλος 27)10)77 aA110 τίς τε΄σσερες µεγάλες πηγες τών ’H- πειρωτών χωρικών - ζωγράφων, το Kane's- 0060, τα Σουδενά, τούς Χιονιάδες καί τή Σαµαρίνα, ασφαλώς ή πιο πλούσια πηγή εί- ναι οί Χιονιάδες. "Η Σαμαρίνα σήμερα Βρί- σκεται στο Νομο Γρε6ενών, στα σύνορα ’H- πείρου καί Μακεδονίας, ωστόσο πολιτιστικά ανήκει στον ήπειρωτικο χώρο. Χωρικούς - ζωγράφους Ξδωσαν πολλα ήπειρώτικα χω- ριά, όπως το Φορτο'σι, το Καλέντζι καί άλ- λα. Πολύ συχνά σημειώνουν στα Ξργα τους καί τον τόπο καταγωγής τους. >Ιδιαίτερα οί Χιονιαδίτες, δίπλα στ, όνομά τους σχεδον πάντα 6άζουν το χωριο τής καταγωγής τους σε διάφορους τύπους: «εκ Χιονιάδων», «εκ κώμης Χιονιάδες», από χωρίον Χιονιάδες», «εκ Χιονιάδες», «Χιονιαδίτου», «Χιονιαδίτη», Το ίδιο άρθρο δημοσιεύτηκε στο «ΒΗΜΑ». «Χιονιάδες». .»… φανερώνει έμµεσα πως οί Χιονιαδίτες ζωγράφοι είχαν καλή φήµη. 'Η επίδοση πολλών άπο τούς Χιονιαδίτες στή ζωγραφική είναι γνωστή άπο παλιά. γι' αύτ΄ο κυκλοφορεί καί ή φράση «Χωνιά- δίτης είσαι; Ζωγράφος είσαι!». Δέν θα &… ναφερθούμε εδώ στήν ποιότητα τής καλλι- τεχνικής τους παραγωγής, καί ίδιαίτερα τής άγιογραφίας, πού προκάλεσε καί τήν εντο- νη αρνητική αντίδραση τοι") Φώτη Κόντο- γλου. Χειροτεχνικα έργα καλύπτουν τίς λα- τρευτικές ανάγκες ενος μεγάλου µέρους τής Βόρειας Ελλάδας, καί πέρα απ αύτή. 'Αλ- λωστε το επίπεδο δεν είναι το ίδιο σε ολους τούς Χιονιαδίτες ζωγράφους. "Υπάρχουν &- νάµεσά τους καλοί, μέτριοι καί κακοί. Τα προ6λήματα πού Θα µας απασχολήσουν σή- μερα είναι δύο, ή καταγωγή τής τέχνης τους καί κυρίως ή επαγγελματική τους συσ- σωµάτωση. ΑΡΜΟΛΟ'|' 41 Χιονιάδες: μερική άποψη Χώρος έρευνας το χωριο Χιονιάδες, σκαρ- φαλω|ιε΄νο στα κακοτράχαλα Βουνά τής ”H- πείρου, δίπλα στα αλ6ανικα σύνορα. "Αλλο- τε µε εκατοντάδες κατοίκους καί σήμερα µό- νο μέ 16, κι αύτούς σέ προχωρηµένη ήλι- κι'α. Χορτάριασαν τα μονοπάτια, έρημα τα περισσότερα σπίτια γκρεμίσματα παντού. Είκο'να ερήμωσης καί φθοράς, όχι πολύ δια- φορετική καί άπό άλλων ήπειρώτικων χω« ριών. Παλιότεροι πόροι του χωριου ή κτη- νοτροφία, ή ζωγραφική καί ξυλογλυπτι- κή. Σήµερα 0i συντάξεις καί ?; μικρή οίκο- σιτη κτηνοτροφία. Πώς δημιουργήθηκε η παράδοση αύτη σ ένα αποιιονωμε΄νο ερεινο χωριο; Σ 6, τι αφορα στην ξυλογλυπτική, ίσως ή πλησιέ- στερη προς τήν αλήθεια ερμηνεία είναι ή ακόλουθη. Η ξυλογλυπτική ύπήριξε, από πα- λιά, τέχνη τών δοσκών, άλλα σε μικρά κυ- ρίως αντικείιιενα για σπιτική καί επαγγελ- ματική χρηση, ρο'κες, γκλίτσες, κουτάλια, σφοντύ) ια κλπ. Κάτω από ορισμένες συνθή- κες καί µε τήν πίεση του μικρού κτηνοτρο- φικου είσοδήµατος. είναι δυνατο να προχω- ρήσουν καί σε πιο σύνθετες µορφές, όπως είναι ή εκκλησιαστική ξυλογλυπτικη. Στή ζωγραφική, δ|ιως, δεν μπορούμε να έπισημάνουμε ανάλογα σπέρματα. Με καί ή δασική πρώτη ύλη, αντίθετα απ &… συνέ- 6αινε µε τη Θαφικη τών μαλλιών, έπρεπε νάρθει από τόπους ιιακρυνούς και Με πολυ- 42 APMOAOJ‘ ήµερα ταξίδια. Τοπική παράδοση, πού τήν αναφέρει στο πολύτιµο συλλεκτικο 6ι6λίο του για τούς χιονιαδι΄τες ζωγράφους & ντό- πιος παπα-Γιώργης Παΐσιος', μιλάει για µαθητεία νεαρών 6λαχοποιμένων στην Ιτα- λία. Με κι αν ύποθε'σουµε µαθητεία στο "Α- γιον "Ορος, κι εκεί το ίδιο επικρατούσε. "Αλλωστε καί ζωγράφοι από άλλα χωριά, με σίγουρη μαθητεία στο "Αγιον "Όρος, τήν ’1'- δια τεχνοτροπία ακολουθούν. Είναι ή κοινή εικαστική διάλεκτος όλων τών χειροτεχνών ζωγράφων τής εποχής τους καί νομίζω πως τή ρίζα της πρέπει να τήν αναζητήσουμε στα πολύ πιο κοντινά καί προσιτά 'Επτάνη- σα, με τή γνωστή ζωγραφική σχολή τους. Μερικές προσπάθειες να κρατηθεί στούς Χιονιάδες ύφος πλησιέστερο προς τή 6υζαν- τινή παράδοση έμειναν χωρίς συνέχεια. Σά µια τέτοια προσπάθεια σημειώνουμε τήν εί- κόνα τού "Αγίου =Αντωνι΄ου πού δρι΄σκεται στήν εκκλησία τού "Αγίου "Αθανασίου Χιο- νιάδων, καθώς καί µια μεταγενέστερη, άλ- λα πιο σοδαρή παραλλαγή της, πάλι στήν ίδια εκκλησία. Για τήν επαγγελματική οργάνωση καί τή διδασκαλία τής τέχνης στούς Χιονιάδες έχουν διατυπωθεί πολλές εκδοχές, πού φτά- νουν ώς τήν ύπαρξη οργανωµένης Σχολής Ζωγραφικής. "Η έλλειψη γραπτών πηγών ή άλλων σίγουρων στοιχείων αφήνει το πεδίο ελεύθερο για κάθε μορφής είκασίες, άπό τίς οποίες δεν ξέφυγε καί & όποφαινόµενος. *Ε- παγγελμ.ατική οργάνωση καί σταδιακή μα- θητεία είναι άλληλε΄νδετες σε μορφές χειρο- τεχνικών συσσωματώσεων. Το εθνικό τους δίκαιο καθορίζει όχι µό- νο τούς ορους άσκησης τού επαγγέλματος, αλλά καί το διαδοχικά στάδια μαθητείας, με τήν αντίστοιχη ανάληψη εύθυνών στήν παραγωγική διαδικασία. Είδικα στή ζω- γραφική, οί μικροί μαθητευόμενοι αρχίζουν από 6οηθητικες δουλειές, όπως το τρίψιµο τών χρωµάτων καί το καθάρισμα τών κινέ- λων, ύστερα προχωρούν στο γέµισμα οµοιό- χρωμων επιφανειών καί διαδοχικά αναλα- 6αίνουν περισσότερο όπεύθυνα καθήκοντα, ώσπου να φτάσουν στή σχεδίαση καί το δού- λ.=.μα τών λεπτομερειών. Οί επαγγελματικές αυτες οργανώσεις δεν είχαν σταθερή µορ- φή2. τΗταν προσαρμοσμένες στο είδος καί στίς ανάγκες τής οίκονομικής δραστηριότη- τας σέ κάθε τομέα. Για τούς διοτέχνες ύπήρ- χαν τα ίσνάφια ή ρουφε΄τια, για τούς εμπό- ρους οί κομπανίες ή συντροφι΄ες, για τούς κτηνοτρόφους τα τσελιγκάτα καί ποικίλες µορφές για τούς ναυτικούς καί τούς στρατι- ωτικούς Το 16ο αίώνα έχουµε στήν ενετο- κρατούµενη Κρήτη «"Αδελφότητα» ζωγρά- φων, στήν οποία συµμετέχει καί & νεαρος Μ…… (Δομίνικος) Θεοτοκόπουλος. … από έπίπονες έρευνες έφτασα στο συμπέρασμα πως οί ζωγράφοι τών Χωνιά- δων δεν ακολούθησαν τή συντεχνιακή επαγ- γελματική συσσωμάτωση, αλλά το χωρισµό σε φ ά ρ ε ς , κοινωνικές ομάδες πού στηρίζονται στήν κοινότητα καταγωγής. Πρώτη νύξη για να στραφει ή έρευνα προς τήν κατεύθυνση αυτή τήνε έδωσε µια από τίς πρώτες έπιγραφες τού ζωγράφου Παγώνη στο Πήλιο. Νεόφερτος ακόµα, κρατάει τήν ήπειρώτικη προφορά τού ονόµατός του καί θυμάται τή φάρα στήν οποία ανήκει Σε κιονόκρανο τής "Αγίας Μαρίνας Κισ- σού, στα 1802, ανάμεσα σε πολλά άλλα γράφει: «χείρ δωρεούντος παγούνι κωσταντί εκ φυλής πασχαλάδες». "Η επιγραφή αύτή έδαζε πολλα ερωτήματα, πού τελικα θρή- καν τήν απάντησή τους ,εκτος απο ένα: Τί σήµαινε έκεϊνο το «εκ φυλής πασχαλάδες». "Ο Χριστόφορος Περραι6ος στήν «"Ιστορία τού Σουλίου καί Πάργας», πού τύπωσε στα 1857, γράφει στή σελίδα 17: «Είς τα τέσ- σαρα ταύτα χωρία ύπάρχουσι διάφοροι φυ- λαί, φάραι κοινώς ονοµαζόμεναι» Σ' άλλα σημεία τού δι6λι΄ου του αναφέρε- ται στή «φυλή τών Βοτζαραι΄ων», στή «φυλή τών Ζερ6αίων» κλπ., δηλαδή σε γνωστές σουλιώτικες φάρες. "Ας σηµειώσουμε εδώ, για το σημερινό αναγνώστη, πως ή λέξη φά- ρα πολύ αργότερα πήρε ύποτιμητική σημα… σία. "Ο παπα- Γιώργης Παίσιος πολλές φο- ρές, στα Βιογραφικά στοιχεια για χιονιαδί- τες ζωγράφους ,δίπλα στα ονοµατεπώνυ|ιά τους σημειώνει «εκ τής γενεάς Πασχαλά- δων», «εκ τής γενεάς Τοατσαίων Πασχαλά- δων», «Μαρινάς», χωρίς να δίνει άλλη εξή- γηση. Τα… ή επιτόπια έρευνα απέδειξε πως οί χιονιαδίτες ζωγράφοι ανήκαν σε δυο APMOAO‘I' 43 δασικές φάρες, στούς Πασχαλάδες καί στούς Μαρινάδες. Φυσικά, δέν έπιδίδονταν όλοι οί άντρες κάθε φάρας στή ζωγραφική. 'Η κτηνοτροφία παρέμενε δασικος πόρος όιοπορισμού καί ίσως μια κάποια στρατιω- τική οργάνωση να τούς συνέδεε. Οί Πασχα- λάδες κατοικούσαν στή συνοικία πού Βρίσκε- ται όορειοδυτικά από το κέντρο τού χωριού καί είχαν γιά κοινό τους έργαστήριο, όπου γινόταν καί ή μαθητεία τών νέων ζωγρά- φων, ένα πολύ ψηλό κτίριο, πού οί ντόπιοι το έλεγαν «κούλα τών Πασχαλάδων». "Ας θυμηθούμε έδώ πώς & Σουλιώτης Λ. Κουτσο- νίκας στήν «'Ιστορία τής e13117112131710 Έπα- ναστάσεως» σηµειώνει πώς τα σπίτια τών αρχηγών κάθε φάρας «ήσαν κατά το µαλ- λον πύργοι οχυροί». 'H Κούλα τών Πασχαλάδων έπεσε έδώ καί σαράντα περίπου χρόνια καί στή θέση της έχτισε καινούργιο σπίτι παραθερισµού ένας από τούς απογόνους τών Πασχαλάδων, & συν- ταξιούχος δάσκαλος Στέφανος Ζωγράφος, πολύτιμος συµπαραστάτης 1101) στίς σχετικές έρευνες. Εννοείται πώς πολλοί έργάζονται καί στα σπίτια τους, κυρίως από τα μέσα τού 1901) αίώνα. Σώζεται σέ καλή κατάστα- ση το σπίτι, όπου έργάσθηκαν οί Πασχαλά- δες ζωγράφοι Γεώργιος, Ματθαίος, Ζήκος, Αποστολος, Σωκράτης καί Κωνσταντίνος. Απο τή φάρα τών Πασχαλάδων αποσπά- σθηκε, στα µέλη τού 18ου αίώνα, ένα πα- ρακλάδι της, οί Τσατσαίοι Πασχαλάδες ή σκέτα Τσατσαίοι. Οί Μαρινάδες κατοικού- σαν λίγο χαμηλότερα. Σώζεται, παρατηµ.ένο καί πνιγμε'νο στήν άγρια 6λάστηση, το κοι- νό τους έργαστήριο. 'Η οίκογενειακή 510150- χή στο έπάγγελμα τού ζωγράφου διαπιστώ- νεται πολλές φορές, π.χ.: Κωνσταντής Χιο- νιαδίτης (παππούς) — Παγώνης Χιονια- δίτης κι ύστερα Δρακιώτης (γιος) —— Α- θανάσιος Παγωνίδης κι ύστερα Παγώνης (έγγονός)- =Εδώ διαπιστώνουµε καί το σχηματισμο νέων έπώνυµων σέ ανθρώπους μιας φάρας. "Η αλλαγή τού έπώνυµου δέ σημαίνει απο- κοπή από τή φάρα, πού κρατάει πάντα το όνομα τού γενάρχη μέ περηφάνεια, κάτι αν- τίστοιχο μέ τούς θεούς ή ήρωες γενάρχες τών αρχαίων αθηναϊκών «φυλών». Περιτ… Σπίτι όπου δούλεψαν οί Παοχαλά- δες ζωγράφοι: Γεώργιος, Ματθαί- ος, Ζήκος, *.4πόσιολος, Σωκράτης καί Κωνσταντίνος το να σημειώσω πώς έδώ δέν 6λέπω κάποια «συνέχεια», αλλά απλή αντιστοιχία παρόμοι- ων κοινωνικών δομών. Τώρα πρέπει νά έξετάσουμε γιατί οί αρ- χικά κτηνοτροφικές «φυλές» τών Χιονιάδων έξελίσσονται κατά ένα ποσοστο σέ χειροτε- χνικές ή έστω μικτές, χωρίς να πάρουν τή µορφή τού ίσναφιού παρ' όλο πού «στο τέ- λος τού 18ου αίώνα δρισκόμ.αστε μπροστά στο φαινόμενο: ή κτηνοτροφική πάτρια, πού ή συνείδησή της ήταν σχεδον απόλυτα δεσμευ- µένη από το ένστιχτο ,τώρα κάτω ετ: τήν έπιρροή τών αστικών ορεινών κέντρων, έ- λευθερώνεται από τήν αστική Εδεολογία», ό- πως σηµειώνει ο Μ. Μ. Παπαϊωάννου στα σχόλια τών «΄Απάντων» τού Περραιδού3. Τον πρώτο λόγο τον σηµειώσαµε πιο πά- νω, πολλές από τίς φάρες έχουν μικτο χα- ρακτήρα, κτηνοτροφικο καί χειροτεχνικό. Στούς ορεινούς πληθυσμούς τών χωριών τής "Ηπείρου …- αύτά μας ένδιαφέρουν έδώ - το μεγαλύτερο ποσοστο τής παραγωγικής δραστηριότητας κατέχει ή πρωτογενής πα- ραγωγή, κτηνοτροφία, γεωργία, ύλοτομία, γιά έσωτερική κυρίως κατανάλωση καί λι- γότερο για 5117100111. cH φτώχεια φυσικών πόρων οδηγεί ένα μέρος τού πληθυσµού σέ 44 ΑΡΜΟΛΟ1' µεταποιητικές δραστηριότητες καί είναι γνω- στή ή έπίδοση τών ήπειρωτών σέ διάφορες μορφές χειροτεχνίας καί στήν οίκοδομική. Πολύ περιορισµένη είναι ή προσφορά ύπηρε- σιών: δάσκαλοι, κομπογιαννίτες, 0510100- ρείς... Κοντά 0’ 01010 πρέπει 1201 7100085000115 πώς 0 050000 έχει κάποιαν αντοχή στο χρό- νο, διατηρείται κι όταν πιά έχουν αλλάξει οί συνθήκες τίς οποίες έξυπηρετούσε 051251 σάν ένα σχήμα χωρίς περιεχόµενο. Απο 101 11700101 στοιχεία, πού προς το παρον κατέχουμε, ύγαίνει το 00117150010001 πώς οί «φυλές» τών χιονιαδιτών ζωγράφων είχαν δομή καί λειτουργία μεταποιητικής συντεχνίας. Σήµερα, βέ6αια, ή ζωγραφική θεωρείται προσφορά ύπηρεσιών, 1101 στήν έ- ποχή έκείνη αντιμετωπίζεται σάν 05101710171- τική δραστηριότητα, αντίστοιχη 05 τού χαλ- κουργού, τού ασηµιτζή, τού λιθογλύφου κλπ. Πρόκειται, όπως το σηµειώσαμε καί απο τήν αρχή, γιά χειροτεχνικού χαρακτήρα ζωγρα- φικη. Φαίνεται πώς οί σχέσεις ανάµεσα στίς δύο φάρες δέν είναι έχθρικές, αφού σημειώνονται καί έπιγαµίες. "E101 ,ή Χρύσω, κόρη τού Πασχαλα ζωγράφου Ζήκου Γεωργίου παν- τεύεται το Μαρινα οµότεχνό του Αναστά- σιο Κ. Ζωγράφο καί 0’ 0101012 κάνει δύο άλ- λους ζωγράφους, το Χριστόδουλο καί το Θω- μά, πού ανήκουν πιά στή φάρα τών Μαρινά- δων. "Ας σημειωθεί έδώ πώς πολλοί, καί από τίς δύο φάρες, έπαιρναν το 5710177511101 τους 7101 57111112000: Ζωγράφος, όπως έγινε καί 115 άλλα 5710177511101101, Βαγενας, Χαλ- κιάς, Μαραγκός, Σαράφης. "Η έξωγαµ.ία, δηλαδή ο γάµος ανάµεσα σέ 01101101 01710 δια- φορετικές ένώσεις αίματοσυγγένειας ήταν σέ παγκόσμια κλίμακα έπιθυμητή καί πολλές φορές 5711656171051271 7101 λόγους εύγονίας πού είχαν διαπιστωθεί έµπειρατικά4. Μέ αφετηρία το χωριό τους, όπου τούς χειµωνιάτικους µήνες δούλευαν φορητές εί- κόνες, ξεχύνονταν οί χιονιαδίτες ζωγράφοι προς διάφορες κατευθύνσεις 7101 12’ 011201101- 6001) τοιχογραφικές έργασίες καί να πουλή- σουν τίς έτοιμες εικόνες. Μερικές φορές έ μεναν µόνιμα σέ τόπους όπου ύπήρχε αρ- 1:5101 δουλειά, παντρεύονταν καί ντόπιες, ό- ως έκανε & Παγώνης στή Δράκια τού Πη- ίου5. "Έργα τους συναντούμε στή 130001171101- π 1 W1, στή Σταριτσιάνη Καστοριάς, στο Αύγε- ρινο Μακεδονίας, στο Πεντάλοφο καί στον γειτονικό του Βυθό, στή Βήσσανη, 0101 πη- λιορείτικα χωριά Δράκια, Ανήλιο, Κισσός, Νεοχώρι, Μακρινίτσα, στο μοναστήρι τής Κλεισούρας, στήν Πρεμετή, στή Ζίτσα, στο Κουκούλι, στο T057151060, 010 Βρυσοχώρι καί το Σκαμνέλι Ζαγοριού, τήν Πυρσόγιαν- νη, στήν περιφέρεια Αγρινίου, στο Καλλι- φώνι Καρδίτσας καί σέ πολλά άλλα χωριά. Οί χιονιαδίτες ζωγράφοι, έκτος 01710 το κύριο αγιογραφικό τους έργο, καλλιέργησαν καί άλλους τομείς τής τέχνης τους, όπως το τοπίο (Παγώνης: "Αγία Μαρίνα Κισσού, παράσπιτο Τριανταφύλλου στή Δράκια) , τήν προσωπογραφία (Χριστόδουλος Ζωγράφος: προσωπογραφίες τών γονιών του Παγώνης: Ρήγας Υψηλάντης), τίς ίστορικές σκηνές (,Αναστάσιος Παπακώστας - Μαρινας: σπί- τι τού Ράδου στο T057151060) , τή διακόσµη- ση προσόψεων 01710 κασέλλες (σπίτι τού Σ. Ζωγράφου στούς Χιονιάδες) καί τή νεκρή φύση .(Παγώνης: "Αγία Μαρίνα Κισσού, "'Αγιος Δημήτριος Νεοχωρίού). * ** Το 071051101101 τούτο είναι 11101 πρώτη προ- σέγγιση στο θέµα, 0101 ύπόδειξη για το 50000 πού ίσως πρέπει να ακολουθήσουν νε- ώτεροι έρευνητές καί 0’ άλλα χωριά 05 7101- 00110101 κοινωνική δοµή καί αντίστοιχες δρα- Σπίιι Μαρινάδων ζωγράφων APMOAO- l- 45 0171010171150, χωρίς 1201 προδικάζει καί 101 τελικά συμπεράσματα. "Η έρευνα γύρω από τον παραδοσιακό 0010 7101111000 προχωρεί πέρα 01710 τή συλλογή ύλικού, πού φυσικά πρέπει νά συνεχισ0εί, καί 01710 τήν καλαι- σθητική αποτίµηση, σέ πιο σύνθετες καί ού- σιαστικές µορφές. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1.-Γειι)ργί…ι Ηαϊσίοιι, 'ιερέως, ‘A γ ι ο- 101110111 καί 'Λγιογράφοι τ ώ ν Χ |. ο ν ι α δ … ν, ,Ιωάννινα 1962, σελ. &. 2.- Λέν ι'ιπι΄ιρχει μεγαλη συνθετική έργασία για τα ίσνάι|>ι.α καί 0011011151111 στήν 'Ελ- λάδα, µόνο μερικές μονογραφίες. Σχετι- κή βι(ίλιογριιφία βλέπε ατού: Νικ. Πανταζοπούλου, "Ε λ λ ή ν ω ν Συσσωμ.ατώσεις κατά τήν Τουρκοκριιτίαν, 'Αθή- ναι 1958. 3.--Χριστ. Περραιύού, "A :: α ν τ α. Πρό- λογος Νίκου Βέη. "Επιμέλεια - Σχόλια Μ.Μ. Παπαϊωάννου. 'Λ0ήνα 1956, σελ. 83. 4.-Φρειδ. Ένγκελς, 'Η Κ (1 τ ο. γ ω γ η Χ ιο ν ι ά δ ε ς." Γκρεμισμένο πα- ράσπιτο τής («Kw/1mg» ιών Πα- αχαλάδων τής Οίκογένειας, τής ’A— τομικής 'Ιδιοκτησίας καί τού Κράτους. ΄Αθήνα1966, σελ. 100, 103 κ.ά. 5.-Κίτσου Λ.Μακρή, 'Η Λαϊκή Τέ- χνη τού Πηλίου,'Αθήνα1976, σελ.209. 08033 'Η σύνδροµα σας Διευκρινίζουμε πώς το Περιοδικό δική σας ουνδρομή. Πιστεύουμε πως ο καθένας Πρέπει να στείλει τή συνδρομή του στα κεντρικά γραφεία τής Λάρισας. (Διεύθυνση, ΄Αθανά- σιος Παπαγεωργίου, Βασιλέως Κωνσταντίνου 42, για το «ΑΡΜΟΛΟ'Ι'» - τηλέφωνο 229.321) μας στηρίζεται αποκλειστικα στη

ΦΥΛΛΑ ΛΟΓΟΥ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΤΑΦΥΛΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ: ...... "Εσείς πουλιά του Γρε6ενοι'ι -— Τούτο τό καλοκαίρι καί τήν "Ανοιξη. Κ. ΣΑΘΑ: ........................ Oi τελευταίες ώρες του Παπαθι΄.ιμιου Βλυχάδα. Θ. ΠΕΤΣΑΛΗ - Δ|ΟΜΗΔΗ: Σκυλόσοφος - '0 Επίσκοπος Τρίκκης καί Λαρίσης. Λ. Ι, ΒΡΑΝΟΥΣΗ: .......................... 'Ο ανήσυχος έφηδος τής Θεσσαλίας Ν. Κ. ΜΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΥ: ............................ τα Θεσσαλικό "Αμπελάκια. ΣΤΕΦ. ΤΗΛ|Κ|ΔΗ: ...................................... Προσδοκία (ποίημα). ΝΙΚΟΥ ΜΠΑΖ|ΑΝΑ: .................................. 'Ο χωρισµός (ποίημα). ΚΙΤΣΟΥ Α. ΜΑΚΡΗ: .. Συµδολή οτή μελέτη τής πολεοδοµίας τών χωριών του Πηλίου. Π. |. ΒΑΣΙΛΕ|ΟΥ: ............................... τό άρματωλίκι τών 'Αγράφων. ΓΙΑΝΝΗ ΒΛΑΧΟΓ|ΑΝΝΗ: ..................................... "Ετσι ήτανε ..... ΜΑΚΗ ΛΑΧΑΝΑ: ............................... '0 άνθρωπος καί τό τέχνηµα. ΛΑΜΠΡΟΥ ΜΑΛΑΜΑ: .......................... 'Απλοί στοχασμοί γιά τήν Τέχνη. ΑΝΑΣΤ. ΤΣΟΥΦΗ: .................... 'O "Αχιλλέας ΤΖάρτΖανος ώς εκπαιδευτικός. ZAXAPIA ΠΑΠΑΝΤΩΝ|ΟΥ: ........................... Θάνατος 'Apxoiou Θεού. ΑΓΓΕΛΟΥ ΓΑΝΝΑ: ............................ Συζήτηση με το Ζωγράφο Δανιήλ. Ζ. ΚΑΛΟΓ|ΑΝΝΗ - ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ: ................ "Evo ήλιοΘασίλεµα (ποίηµα). ΑΛΕΞ. ΧΑΤΖΗΓΑΚΗ: ............................. Λαογραφικά τής Πίνδου - B' AX|/. Γ. ΚΑΡΑΝΑΣ|ΟΥ: ............................ Παροιμίες τοι": τόπου µας. ΓΙΑΝΝΗ ΑΘ. ΑΔΑΜΟΥ: .............................. 'Ελασσονίτικες παροιμίες. ΕΜΜ. Γ. ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΗ: ........................... 'Η "Αρχιεπισκοπή Φαρσάλων. ΛΙΝΑΣ ΚΑΡΑΜΠΑ: ............................... "Από τό μετανάστη (ποίηµα). |. Α. ΝΤΟΜΑΛΗ: ........................ "Η Θεσσαλική Οίκονοµία καί το 1821 Γ. Δ|ΛΜΠΟΗ: ....................................... Θεσσαλικό Τοπίο (ποίημα) Α. ΠΛΑΚΩΤΑΡΗ: ..................................... "Απολογισμός (ποίημα) Δ. ΣΤΑΜΠΟΛΟΥ: ............................... Βρήκα νά σεριανίσω (ποίηµα) A. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ: .................................. Χαιρετισμός (Ποίημα) ΑΠΟ ΦΥΛΛΟ ΣΕ ΦΥΛΛΟ: 'Η υποδοχή … Σάς αρέσουν τα δαλτονερια; - Το κατεστη- µένο - Σχόλια, Κριτική γιά τα 6ι6λία τών Α. MopKéTou, A. OuvooéKou, T. Λάππα, Γ. Λύ- χνου. Τ. Δόξα΄ Χ. Ζήση΄ Ν. Χιονίδου. Δ. Σκ. Σούτζου, Γ. ΝέΖου, Τ. ΣτρουΘιδ. B. Βαλ- λή. Φ. Κωνσταντίνου. Δ. Μωρέ… καί Α. Κλώντια - 'Αλληλογρσφία —- Νέα Βι6λία - Οί συνδρομητές μας. ΕΙΚΟΝΕΣ: Μ. Καταφυγιώτη: Βλαχά6ας 'Av. ΄Αστεριάδη δυό χαρακτικά από τ' 'Α- µπελάκια - Πλατεία Μακρινίτσας, Αμφιθέατρο "Αγ. Λαυρεντίου (δυό όψεις) - Φ. Τσικρικτσή: καλτερίμι τής Μακρινίτσας …- ‘O. Φ, Τσικρικτσής. 1'Ο ΤΕΥΧΟΣ ΔΡΧ. 20 OEIIAAIKEI ΙΕΛΙΔΕΙ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΕ! ΣΤΟ ΑΘΑΝΑΤΟ 2| ΘΕΣΣΑΛ|ΚΗ ΕΣΤΙΑ ΛΑΡΙΣΑ - ΜΑΓΝΗΣΙΑ - ΤΡΙΚΑΛΑ - ΚΑΡΔΙΤΣΑ - ΦΘΙΩΤΗΣ EYPYTANIA — I‘PEBENA ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΚΑΘΕ ΔΥΟ ΜΗΝΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΤΑΦΥΛΑΣ ΓΡΑΦΕΙΑ ΣΥΝΤΑΞΕΩΣ: ΜΟΥΡΟΥΖΗ 18 - ΛΑΡΙΣΑ - ΤΗΛΕΦ. 226.144 Διευθύνσεις σύμφωνα µε το Ν.Δ. 346)1969 άρθρ. 9 § 3 : ΄Υπεύθυνος - "Εκδότης - "Ιδιοκτήτης Σ. Κατσώνη, Δηµάρχου 'Αστεριάδη 3 Λάρισα. Προϊστάµενος τυπογραφείου: Κ. Γκιζπλης Βασ. Φρειδερίκης 11 ΛάρισαΔ Τιμή τεύχους δρχ. 20. Έτησία συνδροµή: Εσωτερικού δραχ. 120. "Εξω- τερικού λίρ. 6 δολ. 10. "Οργανισμοί, Νομικά Πρόσωπα. '|δρι΄ιµστσ. Δήμοι. Κοινότητες: δρχ. 500. Γιά διαφηµίσεις ίδισίτερη συµφωνία. "Εγγραφή συν- δροµητών - εµδάσµατσ οδός Βασ. Σοφίας 33 Γ' όροφος Γραφ. 25 κ. Κοτσώνη. Δωρεάν καί τιμής ένεκεν δεν διατίθενται. Βι6λίσ, έντυπα. συνεργασίες, ανταποκρίσεις στό Διευθυντή ΣυντόΕ8ως Χειρόγραφα δεν επιστρέφονται ΄Ανάτυπα δεν γίνονται "Η "Θεσσαλική "Εστία-ι δεχεται τους φίλους καί συνεργάτες στά Γραφεία τής Δισχειρίοεως Βασ. Σοφίας 33 — 30c όροφος Γραφ. 25. τηλ. 224-755, κάθε Πέμπτη 7-9 τό Βράδυ. ΓΡΑΦΕΙΑ ΚΑΤΑ ΝΟΜΟΥΣ: ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ: "Αναλήψεως 247. τηλ. 271 - 10 Βόλος. "Αντιπρόσωπος: Γιάννης Γ. Μουγογισννης. ΤΡΙΚΑΛΩΝ: Γαριδσλδη 12. τηλέφ. 27-500. 'Αντιπρόσωπος: 'Αχιλ. Γρ. Καρανάσιος. ΕΛΑΣΣΟΝΑ: 6ης 'Οκτω6ρίου 109. τηλεφ. 22-226. "Αντιπρόσωπος: Γιάννης "Αθ. 'Α- δάμου. ΚΑΡΔΙΤΣΑ: "Αντιπρόσωπος: Θωµάς Πλατανιάς. ΄Επιθεωρητής Δηµ. 'Εκπσιδει'ιοεως, Βασαρδάνη 5΄ τηλεφ. 21 -428. 'Η «Θεσσαλική Εστία» πωλείται: στήν !ΑΘήνα στό βιβλιοπωλείο τής 'Εστίας, Σταδίου 38. Στή Θεσσαλονίκη στό Βιβλιοπωλείο Παναγ. Poo/181 Τσιµισκή 41 Τηλ. 29—010 'Ετυττώθη σε χαρτί τής «Θεσσαλικής Χαρτοποιίας» το Μάρτιο του 1973 - Τόπος εκδόσεως Λάρισα αΤΥΠΟΓΡΑΦΙΚΗ» Ο.Ε. ΚΩΝ. ΓΚ|ΖΕΛΗΣ - ΓΕΩΡΓ. ΧΑΡΟΣ Μία Πογιιυ τα… και ΠοΠιιιστικη5 κοΠΠιεργειο€ Μπρπίωα-πλατεΐα "Μ…" ΙΤΙΙ MEAETH ΤΙ|Σ "ΜΜΜ… ΙΙΙΙΙ ΙΙΡ|ΙΙΝ ΙΙΙ |ί|ΙΜΙΙΙ ΠΡΟΛΟΓΟΣ τά χωρια τού Πηλίου ασκούν µιαν Ιδιαίτερη γοητεία στον επισκέπτη τους. Λύτό, βέβαια. όφείλεται, σε µεγάλο βα- Θµό, στήν ωραία αρχιτεκτονική των σπι- τιών τους, στίς Θαυµαστες εκκλησίες καί στίς σκαλιστές βρύσες. "Οφείλεται, ακόµα, στή µαγεία τής φύσης τους, µε τήν Ιδιαίτερη όµορφα": κάθε εποχής. Πέ- ρα, δµως, από τίς λεπτομερε-ακές αύτες όµορφιές, τό πηλιορείτικο χωριό έχει µια ξεχωριστή αρμονία σα σύνολο Πού να όφείλεται αύτή; Είναι. απλως. ή γραφι- κότητα πού δημιουργείται καθώς τό χω- ριό αναπτύσσεται τυχαία, χωρίς να ακο- λουΘεί (ξυρισµένους άγραφους κανόνες; 'Ο απαιτητικός θεατής, πού δε µαγεύεται από τήν εύκολη γραφικότητα. προσπαθεί να ξεδιαλύνει τό µυστήριο αύτής τής αί- σθησης αρµονίας καί τάξης πού τού δίνει τό πεοιδιάβασµα µέσα στα σοκάκια τού χωριού. Δεν έχει τόν απλοϊκό φόβο µή- πως ή αποκάλυψη των κρυφών νόµων πού διέπουν τήν αρµονία αύτή θα καταστρέ- ψει κάτι από τή µαγεία πού εξασκεί απά- νω του Ξέρει πως οί νόμοι αύτοί δεν εί- ναι ψυχρα κατασκευάσµατα ενός στεγνού µυαλού. Είναι ή συλλογική εύαισΘησία, πού. χωρίς ή ίδια να τό καταλαβαίνει, βρήκε τούς νόµους πού δεν είναι ακαμ- 11101, µα προσαρµόζονται πάντα στίς Ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περίπτωσης. Κανένας δεν έχασε τή γοητεία από τα παιχνιδίσματα καί τσακίσµατα πού κάνει Tofi κιτΣογ Λ. ΜΑΚΡΗ τό νερό, καθώς κατεβαίνει αλαφρό στα βουν[σια ρυάκια, επειδή ξέρει πως 6 νό- μος τής βαρύτητας 16 κινεί. Στή φύση καί στήν αληθινή τέχνη οί νόµοι πλά- θουν όµορφια σε αφάνταστη ποικιλία µορφών. Χωρίς, λοιπόν. κανένα φόβο Θα προσπαθήσουμε, στήν εργασία αύτή, να επισηµάνουµε μερικά από τα συνθετικά στοιχεία τού πηλιορείτικου χωριού. Θα πρέπει ναχουµε πάντοτε στό νού µας πως 16 χωριό δεν έγινε για ια 16 χαίρονται οί ερασιτέχνες αίσΘητικοΙ τής πόλης αλλά για να τό ζούν οί χωριάτες, µε τούς ίδιαίτερους τρόπους εργασίας καί κοινωνικής ζωής. "Ετσι ή όιιορΦιά του δεν είναι µια καλα τοποθετηµένη ήθογραφική σκηιογοαφία αλλά τό λου- λούδι πού βγαίνει µέσα από τό 'ιδρωπο- τισµένο χωµα τής ζωής. Θα πρέπει &… µα, να ξέρουμε πως οί όροι εργασίας καί κοινωνικής ζωής άλλαξαν και ή προσαρµογή τού χωριού στίς αλλαγές αύτες είναι απαραίτητη προυπόθεση τής βιοσιµότητάς του. Για να Φέρουµε δύο µόνο παραδείγµατα από τή ζω'ι «:… πη- λιορείτικω…ν χωριών Θα σηµειώσουμε πως ή εξαγωγή «:… προϊόντων δε γίνεται πια µε καραβάνια ζώων ότι… µε αύτο- κίνητα καί πως ένα µεγάλο μέρος τής παραγωγής τής ενώ… (βασικού προϊόν- τος τού Πηλίου) δέ γίνεταιέπί τόπου άι- λα σε είδικα εργοστάσια (π. χ στό με- γαλο κονσερβοποιείο έλαιδν τής Άγριας). Τα δύο αύτα στοιχεία, καί απειρα άλλα είναι φυσικό να επιφέρουν καί τίς ανά- Συµβολή στή μελέτη τής πολεοδομίας των χωρίων τού Πηλίου 79 λογες τροποποιήσεις στή σύνθεση τού πηλιορείτικου χωριού. 'Λκριβώς εδώ βρί- σκεται ή αξία τής έρευνας τών νόµων για τούς οποίου: µιλήσαµε πιό πάνω. Οί λύσεις πού απαιτούνται από τήν αλλαγή των συνθηκών Θα µπορέσουν να προσ- αρµοσΘούν στό…χαρακτήρα των χωριών όταν έχουµε κάπως προχωρήσει στό πνεύ- µα τής σύνθεσής τους. 'Η σηµερινή εργασία αποβλέπει περισ- σότερο στό τα επισημάνει 16 θέµα καί τα προβλήµατα πού απορρέουν από αύ- τό, παρα στό να δώσει έτοιµες λύσεις, ανέφικτες σε µια προδροµική προσπά- θεια. ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΤΥΠΟΙ ΠΗΛ|ΟΡΕ|Τ|ΚΩΝ ΧΩΡ|ΩΝ Πολλά από τα χωριά τού Πηλίου δη- μιουργούνται γύρω από µεγάλα µονα- στήρια, (Μακρινίτσα-Παναγία Μακρινί- ιισσα, Πορταριά-Παναγία Πορταρέα, Ζαγορα-Παναγία Σωτήρα. "Αγιος Λαυ- ρέντιος-µοναστήρι 'Αγίου Λαυρεντίου κ. αλλά). Στήν ακολουθία τού "Αγίου Γερα- σίµου, πού τυπώθηκε στήν "Ελληνική τυ- πογραφία τού 'Ιασίου, στα 1820 µε έξο- δα τού Μ.ακρινιτσιώτη Γεωργίου Γούση, αναφέρεται για τή Μακρινίτσα (σελ. 25) 6'ΕσυνάχΘησαν καί έκτισαν όσπήτια οί ανθρωποι τριγύρω τής εκκλησίας καί κατ' όλίγον όλίγον έσυγκροτήθη αρκετή πόλις πολυάνθρωπος καί φιλόχριστος...-. 'Αλλα χωρια προέρχονται από µικρούς οίκισµούς πού αναπτύσσονται καί άλλα από ομαδικές μετοικεσίες. Στήν εκλογή της τοποθεσίας τών χωριών σπουδαίο ρόλο έπαιξε καί ή καταλληλότητα για άµυνα από πειρατικές ή ληστρικές έπι- δρομες. 'Ο Διονύσιος Πύρρος, 6 παλιός βηµεν είς Μακρινίτσαν, πόλιν δ υ ν α τ ή΄',ν ," µέ κατοίκους 2.000». Σε τρείς τύπους µπορούµε να χωρί- σουμε τα πηλιορείτικα χωριά 'Ο πρώτος, ό ά π λ ό ς, & περιγραφή τού πηλιορείτικου χωριού δί νει 6 Νικόλαος Μάγνης εδώ καί έκατό περίπου χρόνια: «Etc 16 κεντρικότερον µέρος εκάστου χωρίου είναι κτισμένη µεγαλοπρεπής έκ- κλησία προικισµένη καί προικιζοµένη πάν- τοτε από τούς εύσεβείς με κτήµατα. Πλησίον αύτής, είναι ή πλατεία (παζαρ) λι- Θόστρωτος, σκιαζοµένη από ύπερµεγέθεις πλατάνους,ένιός αύτής, ή εκτός είναι κρή- νη, χέουσα άφθονον καί ψυχρότατον ύδωρ. Πέριξ τής πλατείας ύπαρχουσι καθίσµατα λίθινα καί είς έν μέρος αύ τής 01061 ή περί- στύλιον (χαϊατι). Αύτού πλησίον είναι κτι… σµένοι ξενώνες (χαίρια) ούτω τούς όνο- µας…… εκεί, είς τούς όποίους κατα- λύουσιν οί διαβαται δωρεάν. ΑΙ εντός των χωρίων όδοί είναι λιθόστρωτοι καί αί αγουσαι είς τα κεντρικότερα µέρη των κτηµάτων...» * τα ίδια περίπου γραφει στή «θεσσα- λία» του καί 6 παλιός δήμαρχος τού Βό- λου, Ηικόλαος Γεωργιάδης, μόνο πού- πιό µεθοδικός αύτός- συνδέει τήν περι- γραφή µε τή λειτουργία τής κεντρικής πλατείας: «κατά τό κεντρον δε εκάστου χωρίου παρατηρείται πλατεία ίκανώς 1. Ν. Μάγνηι:ος: Περιήγησις ή τοπογρα- φία τής Θεσσαλίας καί Θετι:αλικής Μαγνη- σίας. "Εν 'Αύήναις 1860. σελ. 47. 2. Διονυσίου Πύρρου τού (Bamako-3: Πε- ριήγησις Ιστορική καί βογραφία. 'Ev "Αθή- ναις 1848 σελ. 39. πού περιλαµβάνει Και τα …… περισσότερα χωριά, αποτελείται από ένα …' ' νι΄ιτταρο µε κεντρικό πυρήνα, όπου συγ- ιι"ντρώνεται ήκοινωνική ζωή τού χωριού ΙΙρησκευτική, εµπορική καί ψυχαγωγική I ι΄ιρω από τόν πυρήνα αύτόν υπάρχει ή µάζα τών σπιτιών, µε τα καλντιρίµια, πού ξεκινούν ακτινωτα καί προχωρούν ανάλογα με τή διαμόρφωση τού εδάφους. |Ιιισικό στοιχείο τού κέντρου τού χω- ριού αποτελεί ή πλατεία. Κοντά της, λί- … πιό πάνω-λίγο πιό κατω, βρίσκεται η κεντρική εκκλησία τού χωριού. "Ωραία 'Λμφιι9ε΄ατρο 'A γ. Λαυρεντίου 80 Συμβολή στή μελέτη τής πολεοδομίας των χωρίων τού Πηλίου εύρεία καί καλώς λιθοστρωµένη, σκια- ζοµένη ύπό µεγάλων πλατάνων, ύ1ό τήν σκιάν τών όποίων ε6κτιστοι κρήναι προ- χέουσι διαυγές ύδωρ. 'Η πλατεία αύτη είναι ή αγορα τού χωρίου, Ever: ανα 1161- 00v Κυριακήν καί έορτήν συνέρχονται οί κάτοικοι συναλλαττόµενοι πρός ελλή- λους καί συζητούντες τα κοινά τού χω- ρίου συµφέροντα.» ' Βασική αρτηρία τού χωριού είναι τό ανηψρικό raw-15011.11 πού ξεκινάει από τό ΄Κατώτερο σηµείο τού χωριού καί αφού περάσει από τή πλατεία, φτάνει ώς τό ψηλότερο 0111.15'1'0 του. Τό καλντερί- µιαύτό φειδοσέρνεται ανάλογα µέ τίς ύ- ψομετρικές διαφορές ώστε ή κλίση να μήν είναι πολύ µεγάλη καί ή ανάβαση εύκο- λη στούς ανθρώπους καί στα ύποζύγια. 'Λπό τήν αρτηρία αύτή ξεκινούν πλαγινα καλντερίμια-προσπελάσεις πρός όλα τα σηµεία τού χωριού. Χαρακτηριστικό είναι τό γεγονός ότι τα πιό φροντισµένα καλν- τερΙµια τού χωριού έχουν ανταπόκριση µέ τα µονοπάτια ή τα καλντερίµια πού όδηγούν στίς κύριες αγροτικές περιοχές. όπου βρίσκονται τα χτήµατα καί τα κα- λύβια τών χωρικών. Δίπλα τους, όπου αύτό είναι δυνατό, ύπάοχουν βρύσες. 'Η ακτινωτή διάταξη τών κυριότερων δρόµων τού χωριού γύρω από τό κέντρο του, έξυπηρετεί τή λειτουργία τού χω- ριού. 'Η εκκλησία καί τό έµπορικό κέντρο του είναι προσιτά από όλες τίς συνοι- κίες. Οί χωριάτες γυρ΄ζοντας από τα χτήµαια τό βράδυ περνούν από τήν πλα- τεία γα ν' ανταλλάξουν είτε τα κοινω- νικα νέα τού χωριού είτε τίς επαγγελ- µατικές πληροφορίες (πορεία τής καλ- λιέργειας. εµφανιση ασθενειών τών φυ- τών σέ διάφορα σημεία κ. τ. λ.). "Ας µήν ξεχνούµε καί τό ρόλο τής βρύσης τού χωριού στή ζωή τών γυναικών. 'H 61100- ξη δεύτερης ή καί τρίτης πλατείας στόν από τύπο τού πηλιορείτικου χωριού δέν αλλάζει τό βασικό χαρακτήρα του για- τί µόνο ή κεντρική πλατεία συγκεντρώνει τα στοιχεία πού αναφέραμε. Οί άλλες έχουν λειτουργία έποχ;αιή ή περιστα- σιακή. 'Ο τύπος αύτός τού χωριού αναπτύσ- σεται πάντα όμόκεντρα απωθώντας 11061; τα έξω τα στοιχεία πού, ένώ έπρεπε να είναι έξω καί δίπλα από 16 χωριό,'µ…έ τήν ανάπτυξή του αγκαλιάζονται από αύτό. (Παραδείγματα οί µεταφορές τών νεκροταφείων τής Μακρινίτσας καί τού Λαύκου, τών Βυρσοδεψείων τής Μακρινί- τσας καί αλλων). M610 φυσικά ή αλλά 611116510 έπηρρεάζουν τήν όμόκεντρη αύ- τή αναπτυξη (ή ύπαρξη βαθειού ρέµμα- 1. Νικ. Γεω;γιάδου: Θεσσαλία. "Εν Βό- λφ 1894 σελ. 108. τος ή χαράδρας, μεγάλες έκκλησιαστικές Ιδιοκτησίες κ. τ. λ.. 'Απλού τύπου χωρια τού Πηλίου είναι ή Μακρινίτσα, ή.Πορταριά. ή Δρακια, 6 'Αγιος Λαυρέντιος, ή Βυζίτσα, οί Πινα- κάτες, οί Μηλιές, 6 'Αγιος Γεώργιος, ό Λαύκος, τό Προµύρι, τό Τρίκερι. ή 'Λργα- λαστή, τό Κασαµπάσι, ή Ηιάου, τό Μού- ρεσι, ή ΜακρυρράΧη. τό 'Λνήλιο, τό Που- pl, 16 Κατηχώρι καί αλλά µικρότετρα. 'Ο ο ύ ν 0 ε τ o ς τύπος τού πηλιορεί- τικου χωριού αποτελείται από τέσσερα έφαπτόµενα κύτταρα, µέ Ιδιαίτερο τό κα- θένα τους πυρήνα Κοινωνικής ζωής: Δέν πρόκειται για τέσσερα διαφορετικά χω- ρια, τό ένα δίπλα στό άλλο, αλλά για ένα ενιαίο σύνολο, πού ξεκινάει από ένα στο»… κύτταρο κι' αντί να αναπτυχθεί 06 όµόκεντρους κύκλους, ακολουθεί τόν κυτταρικό τρόπο πολλαπλασιασμού, τό διαµερισµό. Κλασικό παραδειγµα ή Ζα- γορά όπου από τό αρχικό κύτταρο τής Παναγίας Ζαγο:ας (Σωτήρος) δηµιουρ- γούνται καί µορφωνονται οί συνοικίες τού "Αγίου Γεωργίου, τής 'Αγίας Κυρια- κής καί τής Περαχώρας. κάθε µια από τίς συνοικίες αύ'ιές έχει Ιδιαίτερη ένο- ριακή εκκλησία. σχολείο καί καταστή- µττα. Πάντως ένα είναι τό κέντρο τού χωριού, όχι παντοτε τό αρχικό, όπως στή Ζαγορά όπου τό κέντρο µετατοπί- στηκε στόν "Αγιο Γεώργιο γιατί ή µε- γάλη εκκλησία τής Παναγίας κάηκε καί ό αύτοκινητόδρομος Βόλου - Ζαγοράς σταµατάει στόν "Αγιο Γεώργιο. οι συ- νοικίες αύτές συνδέονται µεταξύ τους µέ δρόµο πού αποτελεί καί τήν κύρια αρτη- ρία τού χωριού. Παρα τό χωρισµό τους σέ συνοικίες τα χωριά αύτα αποτελούν ένα σύνολο καί 16 ανώτερα Ιδρύµατα εί- ναι κοινά. (Παλιότερα τό 'Ελληνοµου- σείον καί σήµερα τό Πολυµέρειο γυµνά- σιο Ζαγοράς. ή 'Εµπορική Σχολή Τσαγ- καράδας κ. τ. λ). Σύνθετου τύπου χωριά είναι ή Ζαγο- ρά, μέ τίς συνοικίες πού αναφέραµε, ή Τσαγκαρά5α (συνοικίες Ταξιάρχη, "Αγία Παρασκευή, 'Αγίου Στέφανου, Άγ. Ku- ριακής) 'Ανω Βόλος ("Αγιος "Ονούφριος, "Αλλη 115016 'Ανακασιά, 'Λπανω Μαχα- λάς). 16 χωρισµό αύτό τόν είχαν 1100- σέξει καί οί παλιοί λόγιοι. Για τή Ζα- γορά οί Δημητριείς στα 179] γράφουν: τδιηρηµένη... είς 4 μαχαλάδες είς τήν Πέ- ρα χώρα, 'Λγία Κυριακή, "Λη Γιώργη καί 'Αγία Σωτήρα». Οί ίδιοι για τήν Τσαν- καράδα: (είναι διηρηµένη είς 4 µαχα- λάδες µέ 4 εκκλησίες». 'Ο Ηικόλαος Μά- γνης για τα ίδια χωρια γράφει: «καί διαιρείται (ή Τσαγκαραδαί είς τέσσαρας συνοικίας, (µαχαλάδε() (I): έκαστη έχει Ιδίαν 6100111011“- .‘ «Διαιρείται (ή Ζαγορά] 1. Νικ. Μαγνητος: op. cit. σελ. 82. Συµβολή στή μελέτη τής πολεοδοµίας των χωρίων τού Πηλίου 81 ιίς τέσσαρας συνοικίας, έκαστη τών όποίων έχει ίδίαν έκκλησίανι' 'Ο ΄|ωάν- νης Ρηµατισ[δης για τόν 'Ανω Βόλο:'Η κωµόπολις αύτη είναι διηρηµένη είς τέσ- 110015 συνοικίας τού "Αγίου 'Ονουφρίου, τού "Αγίου 'ίωάννου ('Ανακασιά), τήν &- νω συνοικίαν καί τήν 'Αλλην Μεριάν. έχουσα έκαστη ίδίαν έκκλησίαν, ίδιον αλληλοδιδακτικόν σχολείον καί έν κοινόν ίλληνικόν 11016 τήν &… συνοικίαν». * "Αλλα χωρια 116 16 ίδιο όνοµα καί 116 τό διαχωρισµό "Ανω-Κάτω ('Ανω Λε- χώνια, Κάτω Λεχώνια, "Ανω Γατζέα- Κάτω Γατζέα) αποτελούν ίδιαίτερο τί καθένα χωριό 116 ξεχωριστή λειτουργία καί φυσιογνωµία. 'O τρίτος τύπος, 6 τύπος τού 6111- νει…ου, έξυπηρετεί τίς Θαλάσσιε; συγ κοινωνιακές ανάγκες ένός µεγάλου χω- ριού (τό Χορευτό είναι έπινε ο τή; Z6- γοράς, ή "Αγία Κυριακή τών Τρικέρων κ. ο. κ.). 'Εδώ τό χωριό διαµορφώνεται 11616 µήκος τής παραλίας, µε 1111106 βά- 005. 'Ολα 16 κτίρια έχουν στραµµένη τήν κύρια όψη τους 11065 τή θάλασσα. Οί δύο ή τρείς δρόµοι τού βάθους είναι παράλληλοι 11065 τήν παραλιακή όδό, 1161 συνδέονται 116 αρκετούς κάθετους. Συνήθως τα 6111v510 βρίσκονται στόν πιό κατάλληλο για λιμενισμό όρμίσκο τής περιοχής. Τέτοια χωριά είναι ή 'Α- γριά, ή 'Αφησσος, τό Χορτο, ή Μηλίνα, η "Αγία Κυριακή, τό Χορευτό κι' άλλα 11111061606. 'Ολα τα χωριά, καί τών τριών τύπων |κµεταλλεύονται τη φυσική διαµόρφωση τού έδαφους για να έχουν καλό ήλιασμό καί 66010116. 'Ολα είναι στραµµένα πρός τήν ανατολή ή τή µεσηµβρία. Μόνη 6561- 06011 τό χωριό "Ανήλιο. πού βλέπει πρός τή δύση. Είιαι χαρακτηριστικό τό όνομα τού χωριού αύτού ('Ανήλιο) πού, 116 τήν αντιδιαστολή πού κρύβει, δείχνει τή συ- νιιδητή φροντίδα για τό σωστό ήλιασµό τών πηλιορείτικων χωριών. Πέρα 611’ όλα αύτά, ή φροντίδα για τήν αξιοποίηση, από σπίτια καί πλατείες, 1315 θαυμαστής θέας πού παρέχει ή γύρω φύση, ή έναρµόν:ση τού σχήµατος καί τού χρώµατος τών εκκλησιών καί τών γιφυριών στό γενικό τόνο, ή δηµιουργία ιών καλντεριµιών, οί απροσδόκητες προο- 11111165 πού δημιουργούνται 06 κάθε γύ- µισµα τών δρόµων, ή άφθονη βλάστηση φυσική καί τεχνική-οί καλοχιισµένες βρύσες, τα χτιστα ρυάκια πού κελαϊδούν ιιιήν ακρη τών καλντεοιµιών, όλα, σοφά …ήν απλότητά τους, δίνουν στα πηλιο- ,ιιίτικα χωρα αύτή τή μαγευτική αρµο- νία πού σηµειώσσµε στήν αρχή. "Αµφιθέατρο -'Αγ. Λαυρεντίου (όψη τής πλατείας από ") θέση τών θεατών) ΜΕΡΙΚΕΣ XAPAKTHPIITI (EX ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Σ M' όλο που 16 πηλιορείτικα χωρια έχουν, 06 κάθε τύπο, τήν ίδια σύνθεση, τήν ίδια αρχιτεκτονική τών σπιτιών καί τών εκκλησιών, οµοιόµορφη βλάστηση 1' ανατολ κα κι' οµοιόµορφη τα δυτικά, κάθε χωριό έχει τήν Ιδιαίτερη φυσιογνω- µία του. Κανένα δεν είναι ανιίγραφο ένός αλλου. Έδώ ακριβώς είναι πού 6011110- τουργεϊ ή έπινοητικότητα τών κατοίκων τους. K666 περίπτωση ζητάει καί µιαν ίδιαίτερη λύση. Καί είναι τόσες οί περι- πτώσεις πού δηµιουργούν άπειρες λύσεις. H6 προσπαθούσε κανένας να 115 6111011- 116v51 όλες είναι σα να έπιχειρεί να 116- νει µια λεπτοµερειακή περιγραφή όλων τών πηλιορείτικων χωριών. 66 11501001- 0100116 μόνο 06 μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις, πού είναι 60116165 y16 να 11615 δώσουν µια κάποια είκόνα αύτής τής ικανότητας να δίνονται λύσεις προσαρ- µοσμένες τόσο 0115 51511165 656111vo- γικές συνθήκες, όσο καί στήν προγραµ- µατισµένη λειτουργία κάθε χώρου Στο χωριό "Αγιος Λαυρέντιος, πίσω από τό 1606 τής έκκλησίας τού 'Αγίου 1. Νικ. Μάγνητος: op. cit. σελ. 85. 2. Σ. Ρηματιοίδου: Συνοπτική περιγραφή τή; Θεσσαλίας καί τινων παρά τοΣς ώσα- λοϊς.έύίμων. Σμύρνη 13-1874 σελ.;23-24. ι λέτ τ πολ 8080 ΄α των (|) ι'ων τ()ί) | [ηλίου Σ βολή στή με ll ης µι ς χ p > , Οι! Η ντεριμιού τής Μακρινιτσσς ί . . ' - λ " Η υποδοχη του κι: Τσ…ρ…τσή) ('Εργ. Φ. ' έννια " έ ένα λαμπρό αµφιθέατρο µ . “N (τ,ΞΞόεσιδε"ις αναβαθμίδες. Επειδή προρρί & ζεται για παρακολοι'ΞθηΞΞ ξεΧι;88ρΖα&ς" α αθ [δες αύτ ς ν . . ' (όξιαΐό.βδίνόυν όµως τή δυνατότητα σ 6 ' έ πηλιο- να λέπουν. Στρωµµένες µ ' )ραε,ί,τΞκη Ξλάκα καί χτισµένες µέ ντότττΏ πέτρα προσαρµόζονται΄περίφημα α Ο. -περίγυρό τους. Κάτω απλώνεται ευρ χωρη ή πλακόστρωτη πλατεία, καί ό ανα: ΄΄ . ( τολικός τοίχος τής εκκλησίας δημιουργει ,; ένα ίδεώδες φόντο που δέν αφίνει τιά µά- υν. ί τ ν προσοχή να ξεµακρα νο . Μ?άΚΞικρήήόκτάγωνη χτιστή έξέδρα, κέαγ- ξ ; κελόφραχτη, ύψώνεται Σαν? έξι; ?ραΐοί εία γι ν … πεδο της πλαζ, άς…» τό πλήθοΘς πουέ'γεες- - .ό ώ ο.Σκάλες'σοφα ρυ µισμ ν , "» :… Ξίξξιέξ έξέξρες σέ διαφορέα ξΞ?ΞΞξριξέ(ς : λ ύονται τίς φυσικ ς - +΄ι΄ζιεατΞόρές καί µοιράζουν τ'ό πληθος σέ . ποικίλους οµίλους. ΔιευκολυξουνρτΞςνγκ& ΄ δηµιουργουν πει χ…; κλοφορία καί … έ , Οί όγκοι, ' 'σεως των ιδρωµ νων . όι'ι-εξο?είΞς, τα ποικιλόσχηµα έπίπείδα, οξ κλίσεις έχουν συντεΘει µε σοφ α κα αίσθημα. [ υ Τό αµφιθέατρο τού "Αγίου Λαυρεντδο . είναι ένας χώρος μοναδικός για τήέ η. . µιουργία τουριστικών εκδηλώσεων ξ τε. … πικό χρώμα. Θα πρέπει έδω νά ιατ . πώσουμε τήν εύχή να δρΘει µεγαλη προ. σοχή στό ξαναχτίσιµο της παληας έκκ η. σίας πού καταστράφηκε από τους σεεϊ σµούς. Είναι απαραίτητο να πρ.οσε,χτ ή διατήρηση τού αρχιτεκτονικού τυπου τής πηλιορείτικης βασιλικης, ή χρησιµΞ. ποίηση ντόπιων ύλικων (τουλάχισδτον ή σων είναι φανερά) καί ά σεβασµ.ς Ιστ ι διαρρύθµιση τού χώρου. Ολα έκει ενζ- τόσο σοφά στήν απλότητά τους, που »… μ…Μΐ΄ … ζ. & ύ νέου ύπάρχει µια δέ;- ' ίνεται, στό πανηγύρι, ξίδι 2>>.ίετιΦτυουόγία. Τό πανηγύρι του Αγίας), 'βποστόλου τού Ηέου γίνετΕαζ:ιάθΐπξρτά ' 16 Αύγούστςυ και … . . Χτ(ι)όστττόςλυάνθρωπα της περιοχης. "Επιχ. ται σ' αύτό όχι µόνο κάτοικοι 11331 τό τ νϊ>ν χωριών. µα κι, από τό,Βάπζ, τή έσωττρικό τής Θεσσαλ|ςς1. 7? …αν ένα Μακεδονία ΐκόµα. ξύξιταποΞ γιορτάζον- ικ πα… , . μικρΞ;όοπούς ντόπιους αγωγιάτες. Αρ » : 'Αποστόλου το ταν " . . € Η σήμε- ο ωνία σε ένοχλεί πολύ. έκταση που χ ποιαδηποτε παρ φ . γότΞρα πηρε την , ανάγκη ανατολικό Πη. ρα,δκαί τοξΐΘΞΐΐΐΉίΞΐή πλατεία Στό χωριό Πουρί. στό να ιαρρυ ι ντ ικ πλατεία είναι χωρκσµένη ξιέο,ττόί;εή:ικι?κλικά, σχεδόν όµόκεντρα επίπεδα, γιατί τό έδαφος είναι ανηφοι- ρικό. Σε άλλα χωριά, σέ παρόµοια πες . πτωση, έφαρµόζεται ή λυση της πο ι τής έκκλησίας. 'Ο χώρος έχει διασκευα- --΄ ' : 'Ιστορία τού . Σωκ στους Βαμβακου, - . . χωριών "Αγριο; Λαυρέντιος. από , &?! σ."ρχίεξι2ο7 τάτων χρόνων μέχρι σήµερον. mu τείας- έξώστη. πού τή συγκρατεί ψηλός, σελ. 52. Συμβολή στή μελέτη της πολεοδομίας τών χωρίων τού Πηλίου αναληµµατικός τοίχος. 'Οχι πως οί λύ- σεις εκείνες είναι κατώτερες. Τίς ση- µειώνουµε απλώς για να αίτιολογήσουμε τήν αρχική µας διαπίστωση πώς κάθε χωριό έχει τήν ίδιαίτερη φυσιογνωµία του καί δέν εφαρµόζει όµοιόμορφες λύ- m ις. Τα τρία τούτα διαφορετικά έπί- 1ιεδα, µέ αρκετή ύψοµετρική διαφορά. δίνουν μ αν ανοδική κίνηση πού ακολου- θεί τή φορα τού τοπίου. ‘H πιό ένδιαφέρουσα είδική περίπτωση βρίσκεται στή Μακρινίτσα. ανάμεσα στίς έκκλησίες τού 'Αγίου 'ΑΘανασίου καί τού Αγίου Γεωργίου. 'Η έκκλησία τού "Αγίου "Αθανασίου, άγνωστο πότε πρωτοχτι- σµένη, έπισκευάζεται για τρίτη φορα στα I792. Είναι τρίκλιτη ξυλοσκέπαστη βασι- λική. Δίπλα στή νότια πόρτα της είναι εντοιχισµένη ανάγλυφη επιτύµβια έπι- γρτφή τού µοναχού Νείλου Μαλιασινού, της γνωστής βυζαντινής οίκογένειας πού Εχτισε καί τό µοναστήρι τής Παναγίας. 'Αξίζει να σας µεταφέρω µερικούς από τούς τόσο συγκινητικούς στίχους τού |πιτύµβιου: Τόν ναόν δειμάμενον, τόν σελασφσ'ρον ούρανομήκη καί τερπνότατον όλον Ποικιλόχροα κατεστηµένον &… 'Αλλ' α΄) Θεανώ δρα έδρα ξένα '0 τύμβος ούτος, οί΄μοι, φεύ, καί λέγειν καί λίθος ούτος δ΄; πικρό; πώµα nil/15L Ισωι7εν Μόδα τόν περίκλυτον άνδρα, Λίγο χαµηλότερα είναι ή έκκλησία΄ τού 'Αγίου Γεωργίου. τρικλιτη κι' αύτή βασιλική. χτισµένη γύρω στα 1766. Τό Θέµα, συνεπώς, είναι ή σύνδεση δύο θρησκευτικών χώρων πού βρίσκον- ται σέ µικρή σχετικα απόσταση αλλα δια- φέρουν ύψομετρικά. Πρέπει να σηµειωθεί ακόµα ότι ή απόσταση τών δύο έκκλη- …… συµπίπτει µέ τήν κύρια ανηφορική αρτηρία τού χωριού, πού ξεκινάει από ιήν Κουκουράβα καί ανεβαίνει στήν πλα- ιιία, για να συνεχισθεί φειδωτά ως τήν |πανω συνοικία- Καί οί δύο έκκλησίες περιβάλλονται από πλακόστρωτες πλα- ”qu. Δηµιουργήθηκε, λοιπόν, ένα άνηφο- … ,ιικό καλντερίµι, πολύ καλοκαμωµένο, W" … άνετες αναβαθµίδες, «δρασκελιές». ί. Δεξιά καί αριστερά του περιβάλλεται από δυό τοίχους απόξερολιΘια πού στέ- ψιινΤαί από προπαντιώτικη πλάκα. Οί …ίχοι ακολουθούν τήν κλίση τού καλντε- ,ιιιιιοί). µέ άραιές κλιμακώσεις. Κατα δια- ι-ιή|ιστα, στα χείλια τών κλιµακώσεων ιι'ιιών, τοποθετήθηκαν µεγάλες πήλινες . Ado-mac µέ αθάνατους. "Εκείνον πού Ανηφορίζιι τόν ύποδέχεται, ακριβώς στήν "πόθο τού διαδρόµου, µια βρυσούλα µέ τ…,…υιρό νερό. Δίπλα στούς τοίχους, 'Ο Φίλιππος Τσικρικτσής κι από τίς δυό πλευρές ύψώνονται ψηλό- κορμα κυπαρίσια. πού δίνουν καί τόν α- νάλογο θρησκευτικό τόνο αφού έιώνουν δυό εκκλησίες. Στίς δυό καταλήξεις τού καλντεριµιού ύπάρχουν µερικά σκαλο- πάτια πού τό ανακουφίζουν από όπερ- βολική κλίση. Στήν επάνω είσοδο, πανω σέ χτιστές κολώνες καµαρώνουν οί γνω- στές πήλινες προτομές τού Ρήγα καίτού Διάκου, πού διακοσµούσαν άλλοτε πάμ- πολλες αύλόπορτες. Αύτές οί τόσο κοινές προτοµές, τοποθετηµένες στό περιβάλλον εκείνο παίρνουν µιαν εντελώς άλλη αξία. Τό κοινόχρηστο αποχωρητήριο, δίπλα ακριβώς από τήν πλατεία τού 'Αγίου 'Α- θανασ'ου είναι χωνευτο στόν αναληµα- από τοίχο πού στηρίζει τήν πλατεία. ΄Ετσι. ένώ είναι τόσο προσιτό, συγχρό- νως είναι καί αθέατο Είναι μια χαρα ν' ανεβαίνεις τό σκιε- ρό αύτό διάδροµο. τα αρχικά σκαλοπά τια, πού φαρδαίνουν στό άνοιγµα, σε ύποδέχονται σάν ανοιχτή αγκαλια. ένώ σέ καλωσορίζει τό σιγαλό τραγούδι τής βρυσούλας,πού σέ φιλεύει δροσερό νερό. Καθώς διασχίζεις τό καλντερίµι, οί κο- λώνες τών κυπαρισόκορµων σέ συντρο- φεύουν στήν πορεία σου. Αύτή ή ρυθμι- κή έπανάληψη τού ίδιου στοιχείου δη- µιουργεί µια κίνηση πού παρασύρει τόν διαβάτη. "Επάνω σέ ξεπροβοδούν, οίκεϊοι 83 84 .… σοβαροί καί αξιοπρεπείς. οί δυό ή- ρωες. Στήν κάθοδο οί ρόλοι αλλάζουν µα στό διαβάτη αποµένει ή ίδια 50x61- ριστη αίσθηση οίκειότητας. Κάποτε σέ αγαπητό φίλο έξοµολογήθηκα πως αί- σθανόµουνα δικό µου τό κοµµάτι τούτο τής Μακρινίτσας. Μού απάντησε πως τήν ίδια αίσθηση είχε καί κείνος αν καί πρώ- τη φορά τό έπισκέπτονταν. Δέν άμφι- βάλλωγ πώς όσοι τό επισκέφθηκαν τό ίδιο θα αίσθάνονται. ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΤΣ|ΚΡ|ΚΤΣΗΣ 'Η τελευταία περίπτωσή µας έφερε στό έργο τού Φίλιππου Τσικρικτσή, τού αύτοδίδακτου πολεοδόµου τής Μακρι- νίτσας. Δική του σχεδίαση καί πραγµα- τοποίηση είναι ή λύση πού σχολιάσαµε παραπάνω. Έδώ πρέπει να µιηµονεύσω πώς τήν πρώτη ένδειξη για τήν ύπαρξη τού αύτοσχέδιου αλλά καταπληκτικού αύτού πολεοδόµου µού τήν έδωσε ό συµ- πολίτης δικηγόρος και µουσικός, αγά… πητός φίλος Μένιος Μουρτζόπουλος. 'Η συστηµατική έρευνα έφερε στό φώς καί άλλα στοιχεία τής ζωής καί τού έργου τού Φίλιππου Τσικρικτσή. ‘H αποκάλυψη αύτή είναι πολύτιµη όχι µόνο γιατί δια- σώζει μια µορφή πού δεν τής έπρεπεν ή λήθη αλλά καί γιατί έχουµε µιαν ασφα- λή ένδειξη πώς οί διάφορες λύσεις πού συναντούµε στα πηλιορείτικα χωρια δέν είναι αποτελέσµατα καλής τύχης, καί τής δικής µας καλοπροαίρετης διάθεσης να θαυµάζουµε, αλλά σωστα προγραµ- µατισµένες έφαρµογές. "Εχουμε χειρό- γραφα τού Τσικρικτσή όπου ύποδεικ* ύον- ται, μέ πολλές λεπτομέρειες, λύσεις δια- φόρων πολεοδοµικών προβληµάτων τής Μακρινίτσας. Τή χρήση τών χειρογράφων αύτών όφείλω στήν καλωσύιη τ;ύ ανε- ψιού του κ. 'Ιωάννη Λεµική. "Ας σταθούµε τώρα γ c‘x λίγο στα κα- θέκαστα τής ζωής τού Φίλιππου Τσι- κρικτσή. 'Η είκόνα του, πού διασώθηκε, µας τόν παρουσιάζει σε γεροντική ήλι- κία. "Ενα φαρδύ μέτωπο καταλήγει σέ πυκνά φρύδια πού σκιάζουν δυό φωτεινά µάτια γεµάτα καλωσύνη κι' ένεργητικό- τητα. Τό παχύ άσπρο μουστάκι του ένώ- νεται µε τή ,αφράτη διχαλωτή γενιάδα του. 'Η έκφραση τού προσώπου αποπνέει µια ήρεμη αποφασιστικότητα καί φανε- ρώνει άνθρωπο πού ξέρει να οραµατί- ζεται. 'Ο ίδιος, άλλωστε, σε ένα του χει- ρόγραφο σηµειώνει µέ µια πικρή είρωνία «όνειρα τής νύχτας». Μόνο πού όΤσι- κρικτσής είχε τήν ίκανότητα τα όνειρα τής νύχτας να τα κάνει έργα τής ήµέρας Γεννήθηκε στή Μακρινίτσα γύρω στα 1825. 'Ακριβή χρονολογία τής γέννησής του δεν έχουμε γιατί τα χαρτιά τού λη- ξιαρχείου τής Μακρινίτσας αρχίζουν από τα 1645. Γράµµατα δέν έµαθε στήν παι-… δική καί νεανική του ήλικία. Στήν αρχή Συµβολή στή μελέτη τής πολεοδοµίας των χωρίων τού Πηλίου δούλεψε χτίστης στό χωριό του. 'Η Θη- τεία του αύτή τόν πλούτισε µέ πολύτιµη κατασκευαστική πείρα πού τήν αξιο- ποίησε αργότερα. "Οταν πια αποφασίσει να ασχοληθεί μέ τα πολεοδοµικά προ- βλήµατα τής Μακρινίτσας θα έχει ένα σταθερό τεχνικό βάθρο στούς όραµατι- σµούς του. "Υστερα άνοιξε δικό του βυρ- σοδεψείο στή Μακρινίτσα. TH1cxv ή έπο- χή πού ή κατεργασία τού δέρµατος ήταν ένας από τούς σπουδαιότερους πόρους τού χωριού αύτού. 'Ο αδελφός του Χρή- στος είχε βυρσοδεψείο στήν Οδησσό. Παντρεύτηκε καί έκανε δύο παιδιά, τόν Δηµήτριο καί τήν Αίκατερίνη. Ταξίδεψε πολύ: στή Ρωσία, στήν Κωνσταντινού- πολη, στό "Αγιον ”Opoq καί αλλού. ch- ρακτηριστικό είναι πως, ένώ είναι τόσο ταξειδεµµένος, δέ µεταφέρει στό χωριό του έτοιύες λύσεις, όπως κάνουν τόσοι έπιστήµονες,αλλα όλες του οί ύποδείξεις καί οί κατασκευές είναι απόλυτα προσ- αρµοσµένες στό χώρο του. 'Ογδόντα χρονών, σέ ήλικία πού άλλοι έχουν έγκαταλείψει τα πάντα, ό Τσι- κρικτσής αίσΘάνεται τήν ανάγκη να µάθει γράµματα. Πόσα χρωστάει ή νεοελλη- νική ζωή σ' αύτούς τούς γραµµατισµέ- νους τών γερατειών. "Ας θυµηθούµε τό στρατηγό Μακρυγιάννη. 'Αγαπαει τό χω- ριό του καί θέλει να τό καλυτερέψει. Πρέπει να καταστρώσει ύποµνήιιατα πού να τα στείλει στούς κοινοτικούς άρχον- τες τού χωριού. Me τα κολυβογράµµατά του συνθέτει τα ύποµνήµατά του. Βέ- βαια στήν ανορθογραφία του ουναγωνίζε- ται μερικούς ύποψηφίους τού Πανεπιστη- µίου καί οί τόνοι του δέν ανταποκρίνονται πάντα στήν τονισμένη συλλαβή. ΤΟύ τό παρατήρησαν. Πικαρισµένος ό Θαλερός γέρος παίρνει καί γράφει ένα ύπόµνηµα όπου δέν βάζει ούτε έναν τόνο. 'Αφού τελειώσει καί ύπογράψει προσθέτει από κάτω τρείς τέσσεςες αράδες µέ όξείες καί περισπωμένες καί σημειώνει: Τίς όξείες καί περιοπωµένες βάλτε τις έσείς όπου ταιριάζει. 'Επειδή βλέπει πώς µέ ύποµνήµατα δέν πετυχαίνει τίποτα, αποφασίζει, σέ ήλικία 90 χρονών να αναµιχθεί στή διοί- κηση τής Κοινότητας. Στίς 24 Μαρτίου 1914 έκλέγετσι κοινοτικός σύµβουλος καί µένει δύο τετραετίες, ώς τίς 6 Μαρτίου 1922. "Εκτός από τό έργο του πού είδαµε. κατασκευάζει τό µονοπάτι µέ τοιχοποιία από τήν Κουκουράβα ώς τόν "Αγιο ’O- νούφριο, τό καλντερίµι από τόν "Αγιο Νικόλαο ώς τή θέση Φείδι στό Σαρακηνό. τή γέφυρα στή θέση τού Βυρσοδεψείου Κάτια καί άλλα έργα. Πέθανε σέ ήλικία 105 χρονών, στίς 27 Φεβρουαρίου 1930 από γεροντικό μαρασµό. ‘O Φίλιππος Τσικρικτσής είχε πάντα το χαµόγελο στα χείλια και µια διάθεση χιουμουριστική. "Απειρα είναι τα ανέκ- Συμβολή στή μελέτη τής πολεοδοµίας των χωρίων τού Πηλίου hora πού τού αποδίδονται. Κατέχουµε ένα γράμµα πρός τό γιό του από τίς 25 Μαρτίου 1905. Πρόκειταιγια ένα γράμµα πού ασχολείται μέ οίκογενειακα καί οί- ιονομικα θέµατα. Κι' όµως, πρίν αρχίσει στή θέση τής ήµεραµηνίας σηµειώνει: «Τό έτος καί ήµεροµηνία σας ταγρά- φιλι ό υίός σας Φίλιππος» Πρα….µατικα πιο τέλος τού γράµματος προσθέτει λί- γα λόγια ό έγγονός του καί βάζει καί … χρονολογία. "Ολα τα προβλήµατα τού χωριού τόν ι'νδιαφέρουν καί σημειώνει τόν τρόπο μέ ων όποίο πρέπει να λυθούν. "Από τα χειρόγραφα, πού µια καλή τύχη µας δια- ι|ιι΄)λαξε, ανθολογώ μερικές παράγραφες πού χαρακτηρίζουν τό θετικό τρόπο µέ τόν όποίο έβλεπε τα πράγµατα 6 Τσι- κρικτσής καί πρότεινε τα µέτρα πού χρειάζονταν. "Δια να κερδίσω… τή γέφυρα «μέ- γα ρεύµα» θα κόψωμε τα νερά είς δύο ρι-ι΄;ματα από το βουιό. Τό ένα µέρος είς της Πορταριάς το ρεύµα, το άλλο είς τής Καονάς τό ρεύµα καί ασφαλίζεται ή ,. ιρυρα». «τα δέντρα πού θα φυτευθούν από Μπράνη βρύση έως τα πλάτανάκια θ' ά- νοιγούν οί γούρνες από ένα µέτρον ή µία καί θα φυτεύονται από δυο δέντρα uh; κάθε μία». «Είς τόν "Αγιον Νικόλαον εύρίσκε- 1… μία κακία κι' έχει πολλούς κλώνους για φύτεµα». «Είς τήν 'Ανωμαλ.ια να φυτεύσωμε αµπέλια». -«'Η πόρτα τής Σχολής να τήν γυρί- uouv ανατολικά». «τα µάρμαρα τής 'Αγίας Τριάδος να σηκωθούν να χρησιµεύσουν δια τήν ,…)ρνα είς τήν αγοράκι. Δύο µήνες πρίν πεθάνει, ό Φίλιππος |…κρικτσής. τήν πρωτοχρονιά τού 1930 ιίνδιιτφέρεται για τήν έκκλησία τού κοι- |ιι|τηριού τής Μακρινίτσας. 'Ολόκληρη ||ιλί=τη κάνει" τεχνική καί οίκονομική. ίίάζει πρώτα τή χρονολογία: 1930 "|α- νι…άρι πρώτη: '|δού σηµειώνω λίγα σχέ- nux διά τήν έκκλησίαν. I) Πρώτον θα έπιβλέψουν οί έπίτροποι τιμ… Κοιμήσεως να γίνει. είς τό κοιμη- ιι΄|µιον. ?) 'Η των [03. έκκληοία να έχει χώρον άνω 3) "Αµφια καί λοιπά από τήν έκκλη- σίαν τής Κοιµήσεως. 4) Είς τήν βρύση να έλθει τό νερό. 5) Μία καµπάνα iUO όκάδων. 6) Θα γίνουν καί το έγκαίν:σ. 7) 'Η έκκλησία θα γίνει να Βάπτονται οί πλησιέστεροι άνω τής αγοράς καί πη- γαδάκι κατά καθώς βούλεται ό καθείς. 8) Οί συνδροµητσί προπληρωτέοι % πληρώνουν. 9) Ζήσης Λιβανός...» 'Ακολουθούν πολ- λά όνόματα γνωστών Μακρινιτσιωτών. "Υστερα θυμάται πώς ξέχασε το όνοµα- τίσει τήν έκκλησία. Συμπληρώνει στήν κάτω άκρη τής σελίδας. «'Η ε'κκλησ[α είς µνήµην τών 'Αρχαγ- γέλων θα έορτάζετσ.ι». "Av για τό Φίλιππο Τσικρικτσή βρέ- θηκαν στοιχεία, δέ σηµαίνει πώς είναι 6 µόνος πού ασχολήθηκε µέ παρόμοια θέ- ματα στό Πήλιο. Είµαι απόλυτα σίγουρος πώς καί σέ πολλά άλλα χωριά θα ύπήρ- flow ανάλογοι όραματιστές-έκτελεστές. Δέν κρατήθηκε τό όνοµά τους, είναι 6- µως τα δημιουργήµατα πού µαρτυρούν τήν ύπαρξη δηµιουργού. ΕΠΙΛΟΓΟΣ "Ενα τόσο πλατύ θέµα, σαν το θέµα τής σύνθεσης τών πηλιορείτικων χωριών δέ µπορεί να όλοκληρωθεί, βέβαια, µέσα στα στενά όρια ένός άρθρου. Φιλοδοξία µας σήµερα είναι, απλώς, να ξεχωρίσου- µε τό Θέμα σαν αντικείμενο µελέτης καί να πούµε τίς πρώτες… µας απόψεις. Τό ούσιαστικό είναι πώς τό αντικείµενο ύπάρχει. Στόν καλό αύτό τόπο πού ζούµε, δυό βήματα έξω από τής πόλης τήν άχρωμη µονοτονία. μας περιµένει ένας κόσμος γεµάτος όµορφια καί ποίηση. "Ενας κό- σµος πού, ξέχωρα από τή χαρα πού προσφέρει στήν καρδιά µας, ξυπιάει καί στό µυαλό λογής έρωτήματα καί µας ξα- νοίγει σέ απέραντα πελάγη λογισµών. Κι' αν ακόµα οί απαντήσεις μας στα έρωτήµατα δέν είναι παντα ίκανοποιη- τικές, µας µένει το µεγάλο κέρδος πώς τούτα τα τόσο κοντινά καί τόσο οίκεία µας πράγµατα µας προσφέρουν αφορµές γόνιµου πνευµατικού µόχθου. Καί είναι γόνιµος καί µόνο πού ύπάρχει. Εύλογη- µένος ό τόπος πού αναπαύει τήν ψυχή καί παρακινεί τό µυαλό πάντα κάτι να γυρεύει. 85

APIG. 725 …… 26 OKT. '77 A m. 22 , . ;" ΄ .? … …' | ! …» ‘MAKInAz πεί… …, εξ' : ξ …… ν……" MAIAZIA … Ή; '- ; .… …;, "Η…" . - … … % " "A mm Puma _ p .…" το και…"… …. - - :… mnPEMA-nuvnnBEP ' "Ετος 280 Τεύχος 725 26 'Oxmvflpiou — 8 Noequiou 1977 ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ το ΣΗΜΕΙΩΜΑ TOY EKADTH ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: ΕΞΏΦΥ-ΜΟ 'Ενα εντυπωσιακό πλεκτό από τη συλλο- γή μος, που ea Βρείτε στίς σελίδες µόδας. Φωτογραφία: Ευσταθία Ναυπλιώτου, 76 ΜΑΤΙ ΝΑΙΝΟΥιΡ!ΓΙΟ: ΤΟ ΦΟΡΕΜΑ-ΠΟΥΛΟΒΕΡ: ΙΚο=µψα καί πρακτικό σπορ σύνολο προτείνουν oi "Ιταλοί μαίτρ. I32 ΠΛΕΚΤΑ TOY XEIMQNA: Διαλεψιµέ'να γιο σάς. ΟΜΟΡΦΙΑ 138 ΜΑιΚ|ιΓΙΑΖ '78: "Ανταύγειες και αρώματα στο πρόσωπο. Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ 87 ΤΟΣΕΣ |ΠΟ|ιΚΙιΛ|Ε|Σ ΜΕ ΚΟΤΟΠΟΥΛΟ: Συνταγές. 92 ΠΑΤΡΩΝ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΓΙΑ ΕΥΚΟΛΟ ΝΤΥΣ|.ΜιΟ: Ξεσηκώστε το. γιά να paws": μόνη σας τα µοντέλα πού σας ταιριάζουν. 96 ΓΥΝΑΙΚΑ…- |ΔΕιΕιΣ: Oi σελίδες με τίς χρήσιµες συμβουλές. 115 ΦΤΙΑΞΤΕ TO IHVE‘PI‘BOAI ΣΑΣ: Κήπος. 120 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: 'H είικόνα τής αποχής μας. 124 IMH ΨΩΝ|ΖιΕιΤΕ ΜΕ ΚΛΕΙΣΤΑ MATIAI Το ΚΕιΠΕίΚ δίνει µερι- κές δασικές ουμδουλες. ΘΕΜΑΤΑ | Z'AIPANITA ΧΡΟΝΙΑ ΠιΡΟΣΦΟΠΑΣ: T00 Κίτσου Μακρή. για τή … διάσωση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. 22 ΦΙιΝιΛΑιΝΔΕΖΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ: Μίλησον για τα πρα6λήματα τής χώρας τους. 23 ΟΧΙ ιΠ|Α Α'ΝΑ-ΜΟΡΦΩΤΗΡΙΑ! Mld αµερικανική é‘ralpia νοµικών -ανα.λαµ66νει την υπεράσπιση ανηλίκων κατηγορουµένων. 24 H ΜΟΥΣΙΚΗ ΜΠΗιΚΕ ΣΤΗΝ ΨΥΧΗ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ: Ti uno- ρούµε νο προσφέρουμε στο παιδιά. 26 H ιΚΑΡΟΛΙ|ΝΑ ΔΙΑΛΕΞΕ: 'Αρραι6ωνιοοτηκε έναν κοινό θνητό. 28 O ΛΟΓ|ιΚΟΣ ιΠ.ΑμΑΛοΠοΣ ΙΟΝΕ;ΣΚΟ: Με οι:-Ζήτηση. 31 ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑ =ΣΥΜ|Π…ΟΣ|Ο» ΠΟΥ El-Fl-E ΠΟΛΛΑ: Συ- ζήτηση; για το µέλλον τής δημοκρατίας. 32 ΣΤΑ 90 ΤΗΣ… ΑΚΟΜΗ ΣΤ|ιΣ ΕιΠΑ'ΛΞΕ|Σ: 'Η Σουζάνα Παναγο. ασύλου. ουινιδιοικτήτρια τής «HBH». 39 AYTH ΞΕΡΕΙ ΤΙ ΘΕΛΕΙ: 'H «θετική» γυναίκα. 4-4 TA XIPQMATIZTA ΣΠΙΤΙΑ ΤΟΥ IKEMI'I ΕΚ: το χρώµα κυριαρχεί. 47 NB OWVMAN: ‘H αγαπηµένη τοι'ι Μπέργκµαν. 52 ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ KAI ZQH: Στο έργο του ιΜπου'Ζιανη. 56 BOTA'N'OOEPAIHEIA: '0 σημερινός άνθρωπος στρέφεται καί πο… λι στο Βότανα με τίς θεραπευτικές Ιδιότητες. 62 ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ lKOZIMHMATA: Τής εποχής µας. 68 TO BANE EAINAPXETAI: Που οφείλεται ιή επιστροφή; 144 ΕΠΙΠΛΑ ΑΛΒΑΡ Α|ΝΤΟ ΣΤΟ ΖΑ|Π|ΠΕ|Ο: Σχεδιασµένο από το διάσηµο Φινλανδό αρχιτέκτονα. 182 Σ|ιΓΟΥΡΕ|Σ ΣΤΟ ΤΙΜΟΝΙ: Για τίς γυναίκες όδηιγούς. 190 'ΚΑΤ'ΑιΡΓΗι΄ΣΤΕ ΤΗ ΖΑΧΑΡΗ: Θ' αποκτήσετε ή σε διατηρήσετε τιή σιλουέτα σας. χωρίς νο «newborn-an. I92 ΠΟΣΟ ΑΛΛιΑΞΕ Η ΖΩΗ ΜΑΣ: Οί αναγνώστες επισημαίνουν. ΡΟΥΜΠΡ|ΚΕΣ 4 ΄Από δώ κι από κεί. 8 "Ακούω καί Βλέπετε. I2 Χρονογράφημα. 14 τα σύκα-σύκα. I26 Το µενού. I72 Νεες κοπέλλιες. 176 Ένας άντρας µεταξύ µας. 179 Πνευματικο παιχνίδια. 198 "Αγαπητή «Ir-u- ναίκοπ. 210 Μι.λοι'ιν τ' αστρα. ΑΝΑΤΝΩΣΜΑΤΑ 148 Μια αλληλογραφία (αίαθ. νου8έ.λα). 160 Επικίνδυνες γνωριµίες ('Α-στυν. διήγηµα). 202 'Η πράσινη σκιά (Aloe. μυθιστόρημα). "Αν... Τα οσα παραινετικά έγραφα στο προηγούμενο τεύχος για τίς γυναίκες έκλογιείς καί έκλόγιμες, πού πρέπει να κινητοποιη- θούν, για να δικαιολογήσουν τήν κατάκτηση τής ψήφου καί το δικαίωμα να εκπροσωπούν το 500) o περίπου τού εκλογικού σώ- ματος στή Βουλή, το είδα περίπου όµοια στο χρονογράφηιμα τής κ. 'Ελένης Βλάχου στήν ι«ιΚωθήµειρινή» τής 9ης τρέχοντος. "Οχι ότι ή εκλεκτή |ο*ηµ.οσι=ογράκρας καί συνάδελφος έκδότις είδε τό... αριστούργημά μου στή ωΓυναίκα» κι έπιασε τήν Πδέα. Προς Θεού, τέτοιο πράμα. "Αλλωστε, το περιοδικό μας κυκλοφόρησε τρείς μέρες αργότερα, στίς 12 τού ίδίου μηνός. M’ Με λοιπον πρέπει να συμπεράνουµε ότι γενική είναι ή απορία, γιατί οί 'Ελληνίιδες µε τα τόσα αίτήματά τους για συµ- μετοχή στα κοινά, με τίς τόσες κινητοποιήσεις για απελευθέρωση από το |ζιυγο τών ανδρών, τώρα πού τούς δίνεται ή εύκαιρία, κα- ταιθέτουν τα όπλα καί τούς αφήνουν ν' αλωνίζουν μέσα στή Βου- λή. Καί νά τώρα, έξ οίκείιων το Θέλη: «Ούτε ένα γράµμα δεν έχει φθάσει στήν εφημερίδα, γράφει ή κ. Βλάχου, πού ν΄ ασχολείται µε τή γυναικεία παρουσία µε τήν Εκλογική αναμέτρηση.. Ούτε μια οπαιδιος δεν ήρθε να προδάλει κάποια ύποψήφια. "Αν οί έκλιογες έπρό'κειτο να λά6ουν χώρα σέ κάποιο μακρινό πλανήτη, δεν θα ύπήρχε μεγαλύτερη αδιαφορία», Καί, παρακάτω, παραθέτει συγκλονιστικούς αριθµούς για τήν εκλογική δύναμη τών γυναικών, πού οπερτερούν μάλιστα αύτών τών ά)Θλίίων ανδρών οί οποίοι, ενώ είναι μειοψηφία, κρατούν ολη τήν τράπουλα στα χέρια τους. Καί τα σπαθιά δικά τους καί οί 6αλοδες καί το δύο το καλο καί το ιδέκα το καλό. Κρατήστε λοιπον τήν αναπνοή σας, ιδια6άζοντας αύτή τήν παράγραφο πού εμπεριέ- χεται στο ίδιο χρονογράφηµ.α: «Στίς 20 Νοεµ6ρίου θα ψηφίσουν ή πιο σωστά Θα έχουν τή δυνατότητα να ψηφίσουν, διότι είναι έγγεγραμμένες στούς έκλ-ο- γικούς καταλόγους, 3.197.631 γυναίκες, περίπου έξι χιλιάδες περισσότερες από τούς 8.191 .624 εγγεγραμμένους άνδρες». Α… πιο ύπερ6αίνει κάθε οριο. Κι εγώ πού το διά6ασα αίσθά- νοµαι τώρα να τμειονεκτώ μια καί "δεν το ήξερα. Καί κάθομαι καί συλλογιί1ζομαι πόσα λιγότερα δεινά θα τρά6αγε αυτος & τόπο-ς, ή "Ελλάδα μας κι & λαός της, άν... "Αν οί γυναίκες με τήν εύφυία πού τίς διακρίνει καί μέ τή θε- τική αντί-λήψη πού έχουν καί στα δυσκολότερα τών πραγµάτων, μετείχαν στα κοινά κι &ναλά'μ6αναν δηµόσιους τομείς στούς δ- ποίους οί άνδρες το κάνουν θάλασσα... "Αν, ένα τή ύπο|θέσει, είχαμε γυναίκα ύπουργιο τών Κοινωνι- κών 'Υπηρεισιών! Ποιός άλλος, παρα ή γυναίκα μπορεί να νοιώ- σει τον ανθρώπινο πόνο κι έχει τον τρόπο να τον απαλύνει; "Av, όχι ύπουργό, αλλά ύφυπουργ.ο τού 'Ε'μπορίου, είχαμε γυ- ναίκα! Φό6ος καί τρόμος στήν πιάτσα: («Για έλα δώ, κύριε έμπο- ρα, πού µού κάνεις ψεύτικες ΄έκπτώσιεις». «Για έλα 'διώ, κύριε χα- σάπή, πού µοι") πουλάς σάπια κρέατα. Θα σε 6άλω να τα φας έσύ, για να καταλ-ά6εις». Καί ούτω καθεξής.… "Αν είχαμε γυναίκες οπουργιο καί ύφυπουργιο τής Παιδείας, πό- σο αύτος & τομέας θα είχε φτάσει στα ανώτατα επίπεδα! Μήπως &… τή μάνα μας δεν έχουμε μάθει τήν πρώτη άλφα6ήτα; Ποιός άνδρας, παρά "ή γυναίκα μπορεί να καταλά6ει τήν ψυχολογία τοι") παιδιού; Αύτή να το 6οη!θιήσει πραγματικά στα πρώτα δήματά του για τή Γνώση κι αύτή έχει τον τρόπο να το ποιδ'ηγετήσει στον κακοτράχαλο ιάνή'φ-ορο τής ανώτερης Παιδείας. Να είναι, λέτε, μόνο αύτοί οί τομείς στούς οποίους ή γυναίκα μπορεί να προσφέρει απ' τα απέραντα αποθέματα τής εύψυχίας τ ς; ηΚάποτε, στήν αύγή τών α'ίώνων πού το ανθρώπινο είδος συνει- δητοποίησε τήν παρουσία του c’ αύ'τον τον πλανήτη, επικρατούσε το καθεστώς τής μητριαρχ'ί.ας. Καιρος είναι νοµίζω, ν, ανακτήσει ή γυναίκα ένα µέρος απ τα δικαιώματά της. "Ενα μέρος, είπα... Ε. ΤερΖόπουλος 3 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ 4o XPONIA ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΣΤΗ ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΗΣ ΛΑΙΚΗΣ ΜΑΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΄Εργο ζωής έκανε 6 Κίτσος Μακρής τήν παράδοση τού Πηλίου και τή συντήρησή της, συμπληρώνοντας εφέτος τέσσερις μεστες δεκαετίες μελέτης καί έρευνας πάνω σε όλες τις μορφές τής λαϊκής μας τέχνης. 16 πρεπε να ζού|σ-ατε στο Βόλο γύρω στο ’55. Μετά τούς σεισμούς. "Οπου, γιά v’ ανοίξουν δρόμους, έδεναν 15 ένα χον- τα "συρματόσχοινο κάτι αρχοντικά γεµάτα άπό τοιχογραφίες, ξυλόγλυπτα, φεγγίτες καί άλλα άριστου…ργήμιατα. Τά τρά6αγε μια µπουλντό|ζα καί τα διέλυε. "Οχι ένα, ή δύο ή τρία, ή δέκα… 'Ο σεισµός άπλώς έπιτάχ=υνε το ρυθµό τής καταστροφής. Για- τί ή καταστροφή καί πιριουπήρχε τών σει- σμών… καί συνεχίστηκε μετά...». 'H χαρακτηριστική περιγραφή 6156101- σµένων καί άινεύ|θυνων ιένεργειών, πού μας έχουν στοιχίσει τήν ιάνεπανόρθωτη κατα- στροφή άΙμέτιρητων θησαυρών τής λαϊκής πολιτιστικής μας κληρονομιάς, άνήκει στον K1100 Μακρή. Τον άνθρωπο, πού έκανε έργο |ζωής τή συντήρηση καί διάσωση τής λαϊκής τέχνης καί παραδόσεως γενικά καί τής πηλ'ιορείτικης είδικόίτερα. Σαράντα χρόνια (1937—1977) προσ- φοράς στή διαφύλαξη τών στοιχείων, πού συνθέτουν τή συνοπτική ίστοριία τού έ- θνους, κλείνει εφέτος & μεγάλος «λαογρά- φος. Χρόνια γεμάτα μόχθο,-άντιξοότητες ύπιοκειμενικες καί άντικειμενικ…έ.ς, διω- γμούς. Άλλα .καί μελέτες καί έρευνες μο- ναδικές πάνω σε όλες τίς µορφές ΄-χωρίς έξαι΄ιρεοη- τής λαϊκής καλλιτεχνικής έκ- φιρ'ά'σεως: στή "ζωγραφική, αρχιτεκτονική, γλυπτική, ύφαντική,, |ξυλογλυπτική, κερα- μική, ενδυμασία καί άλλα. Καί & αύτά, άπο προσωπική πρωτο6ουλία. Με μοναδικό κίνητρο το πάθος του γιά κάθε τι, πού Βγήκε από τα χέρια τού άγνού λα-'ικού καλ- λιτέχνη: Τυπώνοντας 10‘1 συμπεράσματα τής δουλειάς του -έχει γράψει περισσότε- ρ'α άπο είκοσι 6ι6λία καί δεκάδες άρθρα- από Κυριακή σε Κυριακή στο τυπογραφείο τού πατέρα του στο Βόλο, μια καί τήν ύ- 116101117] έΘδο|μά|δα, το τυπογραφείο δού- λευε τίς έμποιριικές παραγγελίες. Καί &- κό'µ..η, χωρίς τήν παραμικρή κρατική συµ- παράσταση. Με εξαίρεση 20.000 δρχ., πού τού παραχωρήθηκαν στή διάρκεια τών σει- σμών. -- Να σας ιπώ. ”Evin είµαι εύχαρ=ιστημέ- νος, όταν δέν μ' έμπαδίζου.ν στο έργο μου. Δέν φτάνουν οί φιλοδοξίες μου μέχρι τού νά με συμπαραστέκονται, λέει. Κι" όταν παρατηρώ, ότι μια τέτοια ιδή- λωση, κ…ρύδει πολλή πίκρα, δεν διστάζει νά ξιεδ.ι-αίλύνει τή σκέψη του. …Μά, δυστυ.χώς."Οταν & πρώτος, πού διώ- χτηκε στήν έπταετία από τον ,Οιριγαν…ισ-μο Χειροτεχνίας, ήμουν ενώ; - Γιατί τάδωλαν είδικά µε σας; — K011’ αρχήν, γιατί ήµουν καλος ύπάλ- ληλος, πράγµα, πού δημιούργησε θέμα... εξοντώσεώς μου! K1’ έπειτα, γιατί, όπως συμβαίνει παντού, διάφορα άεργα πλουσι- όπαιδα ήθελαν να κάνουν το λάτιρη τής λαϊκής τέχνης ίσως καί τον Μαικήνα της. 'Η ύπαρξη ή δική μου δέδαια στο Πήλιο, κατά κάποιον τρόπο, τούς έδενε 101 χέρια. Γι αύτο κι ένας 0171’ αύτούς, καί το λέω μέ πλήρη εύΘύνιη τών νομικών συνεπειών, νομαρχ-ι'α'κος σύμδουλος τότε, τής δικτατο- ρίας, φρόντισε 1101 0101x111) καί μέ έμμεση προσπάθεια, να ιέξοντωθώ καί φυσικά... Το 1974, αμέσως μετά τή μεταπολίτευ- ση ο Κίτσος Μακρής έπανήλ|θε |στον Ε- …… 10107101111000 'Ελληνικής Χειροτεχνί- ας στον οποίο ε.ίχε διοριστεί το 1962. Αύ- τή τή φορά, ώς διευθυντής για "τή Θεσσα- .λία. Γεννημένος στή Λάρισα το 1917, & Κί- τσος Μακρής μετακόμισε το 1926 οίκογε- …νει…ακώς στο Βόλο, |όπου ο πατέρας του, έκδότη…ς τής λαιρισινής έφη,μερι'δας «Πρόο- δος» καί ί'διιοκτήτης '6ι6λ-ιοπωλείου καί τυ- πογραφείου είχε έγκατασταθεί από το 1925. 'Η μητέρα του, ένας πολύ καλλιεργηµέ- νος άνθρωπος, «καταλ…α'6αίνετε μιά νοικο- κυριά τού 1925 μέ δική της διύλιοθήικη 017110 300 διδλ'ία ήταν κάτι πρωτοφανές», έσπρωξε 101 παιδιά της προς τίς τέχνες καί 101 γράμματα. Καθηγητής τού διολιού στο "Ελληνικό Ωδείο έγινε ο "Αρης. Δη- μοσιογράφος ο Φαίδων (πρόκειται γιά τα μέχρι πρότινος, πρόεδρο τής 'Ενώσεως Συντακτών Θεσσαλίας καί Στερεάς Ήλ- λάδος), λαογράφος καί συγγραφέας & Κί- Ξυλόγλ…η πόρτα στο σπίτι τού Ντίκα - Πορταριά. κάηκε το I943. τινος. "Η άδελφή τους πέθανε πρόσφατα. T0 1937, δεκαεννιά χρόνων έφηδος ο Κ. Μακρής δοηθάει στίς προδολές, «νεαρος έγώ, ασχολούμενος περί 101 γράμµατα», τον αείμνηστο καθηγητή τής ίστορίας τής Τέ- χνης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Δη- μήτρη Εύα-Υγιελίίδη, πού ΄6ρ-ίσκεται στο Βό- ,λο γιά σειρά διαλέξεων. ' -«.'.Μού φαίνεται ότι έζησε ένα διάστημα έδώ & Θεόφιλος. Δέν ψάχνεις 1101 61051; στοιχεία», λέει κάποια στιγμή, στον μέ τίς θολές άκόμα ικαλλιτεχνικές τάσεις, νεαρό 6οηθό του δίνοντάς του, χωρίς 1101 το ξέ- ρει, ένα συγκεκριμένο στόχο. Αύτή ή τυχαία, άύίαστη ύπόδειξη στά- θηκε αφορµή ν" αποδειχτεί, ότι πράγματι ο Θεόφιλος |έζησε 101 τριάντα κυριότερα σέ δημιουργία χρόνια τής ζωής του στο Πήλιο καί ήιάρχή τής σαραντάχρονης κα- ριέρας τού Κίτσου Μακρή. Δύο χρόνια άκρι6ώς, άιριγότερα, το 1939, τυπώθηκε μέ πρόλογο τού ίδιου τού Εύαγ- γελίδη ΚΟ ζωγράφος Θεόφιλος στο Πή- λιο», πρώτο Θι6λίο τού Μακρή καί πρώτη συστηματική μελέτη τού σχεδον άγνωστου άκόµη τότε, ζωγράφου. Οί αντιδράσεις στο 6161110 στάθηκαν ποικίλες καί άντιφατικές. '0 μεγάλος αρχιτέκτονας Δημήτρης Πι- κιώνης, οί ζωγράφοι Έγγονόπουλος καί Χατζηκυριάκος, & γλύπτης Τόμπρος έν- θουσιασμένοι 6οηθούν οίκονομ.ικά τήν έκ- ! | " . Y ,:Η;ω 20 … - 231:» 8ΡΡξ", ΄ ' Τµήµα άπό τοιχογραφία τού 181m τού Πατριάρχη στήν Πόλη. Μοναστήρι 'Αγ. Λαυρεντίου. Κσταστράφψιε. Θεόφιλου: 'Αθαινάσιος Διάκος - "Ανδρούτσος - Μέγας 'Αλέξανδρος. Τοιχο- δοση. "Αντίθετα, ή εφημερίδα «Έστία» φρύαξε μ, 0101011 τον «άθλιο σοδατζή, πού δέν ήξερε 1101 ζωγραφίζει», φτάνοντας v01 µιλήσει καί για «μιά πελώρια άπάτη, πού κρυ'δόταν πίσω σε όλη αύτή τήν 10100101». "Οσο για τον Ζαχαρία Παπαντωνίου τον οποίο 0 ίδιος & Μακρής ξε.νάγησε στο Πήλιο (1939—40) δείχνοντάς του καί δουλειά τού Θεόφιλου, πέρασε το ζωγράφο «γενεές δεκατέσσερις» μέ τρία άρθρα του στο «Βήμα». Πάντως μετά το ξεκίνημα, άνθρωποι 00111 1011 Γ. Σεφέρη, τον Ν. Βέη, τήν "Αγγελική Χατζημιχάλη, τον Γιάννη Κο,ρδάτο, παραστάθηκαν ζεστά στήν προσ- πάθεια τού …έκλεκτού λαογράφου. 'Η πρώτη γνωριμία τού Κίτσου Μακρή µέ 1011 θεόφιλο έγινε στήν 'Ανακασιά, έ- να χωριο τού "Ανω Βόλου. Τα πήγε έκεί, & Δηµήτρης, γιος τού Γιάννη Κοντού, 010 σπίτι τού οποίου ύπάιρχει ένα μεγάλο δω- μάτιο διακοσμηµένο ολόκληρο μέ τοιχο- γραφίες τού Θεόφιλου (το σπίτι σώζεται σήµερα σχεδον άνέπαφο) . Είναι κυρίως ελεύθερα αντίγραφα άπό τίς τοιχογραφίες τού Φον "Ες τού Μονάχου, στολισμένες μέ πλήθος διακοσμητικά, άπό τοπία τού Πή- λίου, θυρεούς καί άλλα. ΄Ιίήν έποχή, πού ο Κ. Μακρής, άπό σπίτι σέ σπίτι κι άπο χωριο σέ χωριο τού Πηλίου, άνακαλύπτει το Θεόφιλο, δέν ύ- πάρχουν διαμορφωμένα κριτήρια σέ 0,11 αιώνα πού παρίστανε τήν πομπή τής (“demons γραφία σέ καφενείο στον Κάραδο Πορταριάς. Καταστράφηκε στο ……6λεµο. 17 άπαρρίίθµ.η,ση τών καταστροφικών γιά τήν πολιτιστική μας κληρονομιά παραγόντων, άναφέρεται στήν|έρήμωση τών σπιτιών,…- τά τον έκπιατρισ'μιό τών παλιών άρχόντων καί τήν έγκατάλειφή τους άπό τούς πολυ- πληθείς κληρονόμους, άπό τούς οποίους κα- νένας δέν παίρνει τήν πρωτοόουλία τής έ- πισκευής γιά νά καταλήξει στο νόμο πού ορίζει τά νέα σπίτια νά χτίζονται στον τοπικό ρυθμό. Μέ έξαί…ρ΄εση «μερικές σεμνές περιπτώ- σεις», τρ-αγικά χαρακτηρίζει 6 Κ. Μακρής τά ιώποτελνέσμ-ατα αύτού τού νόμου. «κυρίως στον "Ανω Βόλο, όπου ιοί κάπως εύκατά- στατοι Βολιώτες θεωρούν άπαραίτητο να κάνουν καί µιά Βίλα σέ τοπικό ρυθμό, χω- ρίς ούτε |έκείνοι νά τον ξέρουν καί νά τον &- γαπούν, ούτε καί οί άρχιτέκτνονες. "Ετσι, 6λέπετε άνάμεσα στά παραδοσιακά σπίτια, ένα πλήθος από γελοιοποιή.σεις τής πα- ρα'δό"σεως, ώστε σκέπτεται κανείς μήπως θά'τ'αν προτιμότερο νά τούς άφηναν νά χτί- ζουν τσιιµ.ε'ντένια κουτιά, παρά αύτά τά φρικτά, τραγικής άσχή'μιας «παραδοσια- κά» λεγόμενα σπίτια. Το μόνο καλό μ" αύ- τό το νόμο, είναι ότι µας γλυτώνει από με- γέθη, πού θά χαλούσαν τίς άναλο'γίες τού χώρου. Δέν μπορεί, άς πούμε, νά χτίσει κανείς ένα όχταώροφο στον "Αν-ω Βόλο. Από αύτή τήν άποψη έχουµε έξ΄ασφαλι- στει». Τή στροφή τού κόσμου προς τή λαϊκή τέχνη δέν τή θεωρεί καθόλου τυχαία 6 κ. Μακρής. ,Αντίίθετα, ύποστη:ρί.ζει ότι είναι μιά άκραία συνέπεια τού τεχνολογιάού πο- λιτισµ.ού. Γιατί οί άνθρωποι έχουν π-ιά κου- ραστεί άπό αύτά τά ψυχρά, ομοιόμορφα, αδιάφορα προϊόντα τής όιο=µ.ηχανικής πα- οποία "Ο δεύτερος λόγος είναι ή άνάγκη νά- χιουμε ρίζες, έξαιτίας τού έθνικού αποχρώ- .ματ'ισμού σέ παγκόσμια κλίµακα: Γιά μας τούς Έλληνες είναι άκριόώς ή στιγμή πού άρχ'ί'ζουιµ.ε νά συνειδητοποιούµ.ε ότι μετα- θαλίλό!μαστε σέ κοσμοπολίτες. Καί θέλου- με νά κρατήσουμε τίς ρίζες μας. "Ασχετα μέ το άν αύτή ή τάση παίρνει συχνά τή 20 µορφή μόδας. "Ασχετα μέ το άν 6λέπουμε τήν έπ»ιφάνεια καί όχι το όάθος, ή τάση είναι γνήσια. Είναι μια μόδα. Αλλά δέν παύει νά προέρχεται άπό μιά ούσ…ιαστική άνθρώπινη άνάγκη. -'Επομένως, ή συντήρηση τών στοιχείων πού συνθέτουν το λαϊκό μας πολιτισμό εί- ναι άπολύτως απαραίτητη… τονίζει 6 Κ. Μακρής. Γιατί αύτά είναι οί κρίκοι, πού µάς συνδέουν μέ ολόκληρο το παρελθόν μας. Γιατί κανένας λαος δέν μπορεί νά ζήσει χωρίς ί.σ:τορική μνήμη,. "Ας μήν έ- πανα'λάύουμε το σφάλμα πού κάναμε, δια- γράφοντας 2.000 χρόνια για νά πάµε πίσω στήν άρχα'ιό'τήτα μέ το ν-εοκλιασικισμό, πού είναι οι… εύρύτειρα κοινωνικό. Καί πού το πληρώσαµε πολύ άκρι6ά. Το κακό είναι ότι καί 6 νεοκ΄λασικισμός τής οδού Πανεπιστημίου δέν ήρθε άπό τήν "Ακρό- πολη στήν Πανεπιστημίου. Από τήν ’A— κροπολη πήγε στή Βαυαρία κι άπό τή Βαυαρία ήρθε στήν οδο Πανεπιστηµίου. Μέ τή φωτογράφο - σύντροφο τής ζωής του καί τή μοναχοκόρη του, άπόιφ.οιτο τού Πολυτεχνείου, ζεί στο σπίτι του στο Βόλο, 6 Κίτσος Μακρής. Διώροφο, φτιαγμένο κι έπιπλωμένο στον τοπικό ρυθμό, είναι σιω- στο μουσείο πηλιορείτικης τέχνης.Γιατί,σ αύτό στεγάζεται ή θαυμαστή συλλογή του, πού πειρι.λα|μόάνε-ι 500 περίπου έργα λαϊ- κής ζωγραφικής (22 τού Θεόφιλου, δο-υ- λειά έπί.σης τών Παγώνηδων, Χριστόπου- λου, Μάργαρη, Κουτσοδόντη κι άθλων. Κι ά)κόιμ.α χάλκινα καί ξύλινα άντικει΄'µ.ενα κι ύφαντά) . "Επίσης, 3.000 φωτογραφίες καί σλάιντς άριστουιργηµάτων πού σώζονται ή έχουν ήδη καταστραφεί. Είναι όλα όποµ.νη- µατισμένα λεπτομερειακά. »… Κ-ί=΄τσο Μακρή έχουν άπονεμηθεί πολλές κρατικές τιμητικές διακρίσεις, &- νάμεσα στίς οποίες, πέρυσι, καί το όρα6είο τής "Ακαδημίας "Αθηνών. "Εχει λά6ε;ι μέ- ρος μέ άνακοινώ…σεις του σέ διεθνή καί έλ- ληνικά συνέδρια. "Εχει συνεργαστεί µέ τά έγκυρότερ'α έλληνικά καί ξένα έντυπα, έ- νώ ή συλλογή του λαϊκής τέχνης έχει έκ- τεθεί στήν "Αθήνα, Βόλο, Θεσσαλονίκη καί Γενεύη. Μέλος τής Διεθνούς 'Ενώσεως Τε- χνοκριτών, τής "Εταιρίας 'Ελλήνων Λογο- τεχνών κ.αί άντιπρόείδρος τής 'Εταιρίας Θεσσαλικών Μελετών, πλούτι'σε το συγ- γραφικό του έργο, το χρόνο πού μάς πέ- ρασε, μέ τό μνημειώδες όιόλίο «'Η Λαϊκή Τέχνη τού Πηλίου» ('Εκδόσεις «Μέλισ- σα»), στο οποίο δίνεται όλόκλη-ρη ή είκό- να τής έξελίξεως τής Τέχνης στήν περιο- χή αύτή. "Αληθινό ίστορικο - πολιτιστικό ντοκουμέντο, τό όι6λίο αύτό, άποτελεί τή συνισταμένη τού σα,ρ.αντάχρονου μόχθου τού συγγραφέα του. Τόσο τά κείµενα όσο καί ή είκονογράφηση, καταγράφουν κι &- ξιολογούν καί τίς πιο μικρές δηµιουργίες τής άγνής κι άνό'θευτης λαϊκής τέχνης, δασικά τού 18ου, 19ου καί άρχών τού 20ού αίών'α. «"Αν αύτή ή έριγασία δέν είναι τέρμα, είναι ασφαλώς, ένας σημαντικός σταθµός», γράφει ο" αύτο το τελευταίο 6ι6λίο 6 Κ. Μακρής. Κι όταν τού διατύπωσα τήν άνη|:υχία μου, σχετικά μέ το νόημα αύτών τών… λέ- ξεων, παραδέχτηκε: -'΄Οταν έΘγ-αλα τή «Λαϊκή Τέχνη τού Πηλίου» αί-σθάνθηκα λίγο - πολύ ένα εί- δος πνευματικού συνταξιούχου. Τώρα, πού το ξανασκέφτο,μαι, λέω ότι έκείνα τά λό- για είναι ένας ύποσυνιειίδητος φό-όος ότι τελει'ώνω, ότι είναι το τέρμα. Βέβαια, 6- πάρχουν μερικότερα θέματα πού μέ άπα- σχολούν τώρα καί θά συνεχίσω, άλλά μέ μικρότερες έργασίες. Σάν αποτέλεσµα τών έιριευνών του στήν "Ήπειρο, 6 Κ. Μακρής, έκφ=ράζει τήν κα- τάπληξ'ή του για τον πολιτιστικό πλούτο τής περιοχής, γιά τον ρυθμό τής κατα- στροφής του, άλλά καί γιά το γεγονός ότι, ένώ ή "Ηπειρος έχει πολλούς λογίους μέ παράδοση, δέν δώθηκε ένας άνθρωπος να αφιερώσει τον έ-αυτό του καί να μας πα- ρου-Μάσα όλον αύτό τον πολύτιμο θησαυ- ρό, πού καταστρέφεται μέρα μέ τή μέρα. -Σέ τί σημείο Βρίσκεται σήµερα ή λαϊ- κή μας τέχνη; τόν ρωτώ, - Δέν ύπάιρ!χει σήµερα λαϊκή τέχνη, λέει. Γιατί αύτή ήταν προϊόν τών μικρών οίκο- νομικών καί πολιτιστικών ένοτήτων, στίς οποίες ήταν χωρισμένος ολόκληρος 6 έλ- ληνικός χώρος. Τώρ-α, έχουμε χειροτε- χν-ία μόνο, πού λειτουργεί μέ τελείως δια- φορ-ετικό τρόπο άπό τήν παλιά λαϊκή τέ- χνη. "Επειδή άπευ'θύνεται σέ διεθνές κοι- νό δασικά, ή χειιρ-οτεχνιία μας χρήσιμο- ποιεί στοιχεία, πού δίνουν περισσότερο χα- ρακτήρα, άς τον πούμε ξωτικό. Γιατί αύ- τοί οί άνθρωποι δέν μπορούν νά συλλά- όουν τίνος νοήματος καί περιεχοµένου εί- ναι φορέας τό κάθε άντι'κείµενο, το κάθε διακοσμητικό θέµα. -Τώρα είμαστε σίγουρα πελαγωµένοι! Τί πιστεύετε; Θά όρού|με το δρόμο μας; Τόν ρωτώ, πρίν άπ-οχαιρετιστούιµ.ε. —— Το έλπόζω. Εύχομαι μόνο να μή γίνει αύτο πολύ άργά, τόσο πού νά έχουμε χά- σει τά χνάρια μας. "Avvu Xéppa -Ζυµσροκη — > 22

To νεοελ>…γ…ό µπαθόκ και οι οι"; του / ' ΄ µονάδα ό%7΄αν1….νΜη Πω ςφΓ::νι.νη . χχ . - || | . Μ … ίν…λΗ:ϊ4 ' Κ , :ί7ΐνυνιΜ €Λί΄ Μω- … ) . "χ (&&!!! . ιο ξ1Π6Ρόζ )!Νμ(΄ι'. ξαΛλΨ€'ιΉ… € ΌΜι&ιγµ ΜΗ Βνΐω1//ς , " Λος'νδιΉ | Ντεπ… … - ΛΡόΧέ(…ψννΉηων µα…… ΛΡοΜΨπ… µε; ΜΜΜ-µ……" Λι,-ινών …… «Ε…-μ…) έ΄…φραά…1… Άρµα ϊ… ΄ ' πιο yaw“ στι…»Μ4(α έχω (% ΄/ 03061 αΡΚΠέα%Μν΄ , πήχυς/…; Μιαψ "Ηθη, "…>.λ'.η……α! οοΜυδυψ|α, » έ……" (&) Ξ) καπ; (30213). …' Χ Μήθ€α ΄Χ'6'ν 9. … ι… ., ' ΄ €΄νιι1 / ΄ |. | .: , . . ' Ο '… «Μ'-τς… να… γ: - - ||, & . |. , . , Μ… χ,έ…ι… έχω…: &&»: &… Κύμη -'΄ - -… . . '΄ ΐ0ν'Χ… . να ι.Ξσ παει; ,ώ| "και η |/ "| η » . ω . Μ / € «αν: τα κΐ…"ά ' . … |!" χ I κ L6H 1W” ΄΄ . χαθώ ' βο?καΝ…Η µια. μ(ΐ% :Ρ ΄΄ ' , . Θ΄»… %Ο΄αΜΌ «. ? ζ.+ ΜΡ…ήΡ/)Ώ H , … , (… ΉηΉ, , Όω…΄… ' ανακαλιΜη… &… . " «Ν=-3)" µ…"… 4(άΜΜ'χΧλε ! και…" β΄ … )ω Ενα ιο ΐλλωνιωι !.ηςεςΜ , Η ηάΘωι'.'4 χε… 9-4: &… ΄ ' ., ΄ ":" χ ,,,… (: όΖιν"ΆάΜιγΜ… Μ"…γηώ %. βάζα», ' ζήτω-μέ… Μεγκ. …………… Οδών τ……3αΜςΜ… , …με…) Ήλιγλ…π μιΜΚ9) "- Ψε"νύο'ρ lav µε… πιά γι΄Ψ΄ θα ές ? μια…"..- εκ.… . "& ά…: γραφή,, η" ,ι;σ.ηι.Όήη ως:, χµ; & . | αν ιΡµ…Α0, θα: ΨάΥβΜΝ … και … Μακµ.|-ωι'η &… ην)" πω σε.-, Με»… με, ΄΄ , '΄΄΄΄΄"΄΄΄ "" ΄ " ' ΄ " ένα… # 6……6 … , :; Μα ά΄'΄Ώ'"λ"""4 να… ά6΄ί€ι .»? Γ?Γ΄ν c4 - ί να…""; αν…" ("Μ (""να !Χ΄γν"'" "΄" …. Ι"?" " "> "- βε΄|η >… |9… (έγινα. θαυµα… µας "κι… ", &; 41-χ6ψ…΄/€τ… Δω µια ω4Μω βρωμιά . Μήνυµα ί, Χώ΄|7Μβ ". γύριιΜΜψι#Μ4 . : ' τή των Επι!" raw/r, των Αγά … "&" "έν & , . ΄ ΄ µ΄ "(έιτ'Ρ ," Η "το ΐ441ι" πανε: Ο χαρα….- w» {Cf/u“ µ» .||-')ω)Μπ Ito: 47'an 2H7 #…α/ιγ.,'47 ? Ο' πρι Ο|40ι΄ … :...1"""." ".?" |%"… &": 44'τ΄ΆΨ0 "µα…-# α΄ ' β|/7)#ψ/α/Μ 0144/ om‘vk‘w ΄ ("αν . " "να: (καν… κ''(ΐ ' . ' όλ' άυλα =… …- nil/guy, r ΄ μι ;: Μ…? "Γαµώ". »… . ΄ ' …' Γλύκα…" & χ , | , - . . , … ΄ . εφαγε…- 2n— Γεν…'?…",΄ήΜ …;… )4» ω --…α4|-4 µια απλα, ρινγκ"? .㵴,]Π… τιν σ? μας; … |?α .Χκα »: | "& να)… χωρα ' Μ:τμρ…| ||. αν 4΄ν7-μ' η… ω΄΄ c) (η ή»! η (:… “at". . … & αθώα & ι"… : Βάνα, # αν; κο . … θ &! Ή να 6 … …» ωι'|'Μ&7ωΜ . ??? ΜΑ … & γ» …' , Η; Maxi-1 m έξαρση-άν… ?! παω/, [Νας " "4911", ] ' ' &&: ' χι,3,ς'|?; [χ Αλ… & όλα Μα΄ χαρά να µαθω µ,- όνψ "τα "ένα" ,Ο//ο'7ι |…" "6:16? Έιτς . | …;-4…/ |ωχω΄ς, ,,«4%'΄κΏ΄ιαλς΄µν, && η?ω &? ι|)ή "! άνευ (η , α…& Γλέζ- ΄ ,΄ ,"…-'='… 31 4610 . & - »" ………… / "Μ'/θ; … δΜανιηων ιλ4,'…'ψ…, ανΉµ8ψω τα)…" Ο"… χραπ…Μωη… με.» &?" µα Μ ……) ΄ ;, Η., ) ΄ ανά/Λέω (: ΄ . . . - Μήνα . . µε», |),|υωω.… να, | χωρα … Ώρα, ένα τω- "ηµων… µα" , > η l χαρά ' ένα… Ήο…'Λωμ;€Μ αι|αιρι-΄6Μ … Ο… . ' , ΄ 2% , €"… ("1 ηΉη;γι΄ει΄η 3141 ψΡά…1'Μ'ιΜ γμτ 14η had/124;, τα 6,υ1|4 µία- Α Με…" εµ- Σιιλαπ, να, Μη α μ.,-||… ι… μια......" ο:… άμα… "Η η………...τ. χΧ. ,,,./Μ . ι…. ΄Ό-α?ιΐΐ΄, ; ;;;: .- ζ"µ'.'ψ :)… [ν τα". Μ ρεματιά : Η"… »…» "4010000" &… απλα. …. ω ' ' , Δ": "…,… … µ'… ο» ΄ Λ "η 411νι€| #-βαα…, ); ,ξΠα1ψΜ, έβψ:.χ&, I lQ/iqfflc.’ , ":" , . , . , θα… Μέι Έγιµ)ηιια… εµ"... "ΐΐ'΄'2/ µάς." Μη », 6ηι'έΡε|-> &. θ ' ΄ ' Λα…ΜΜ|…' τω. ' ,ω| ο..…ω…… , Ο 'πα) u. Μπι/πι ., : . ,.','΄.. Φαΐκ- % τι…-… &; χ," «1w: ι… n. a κατ…; &; &λ6'/Ιέγ&) |?ά1΄ιλ|ήζ "& η'έΜι'ι7… Δΐα €… 41114… " …",» χµ [ναι/Λ µψ|ι- ' ω Για". έ|…ψω ' ιν. αν # Β…. 4 ραπ": ' J - . 1.... ¢Pé;;v ι'θα:'ΗΔΜ #… τα . … Β'Μ,« &… 14" ("αν µε…-- " - Ε.µ……… … …και των." | "0 "Δ'! ". Η" ' … "δές (Ώ; αι .', ' ΄ Δ ΄; ;; & ,- β…'|.Ήα΄ αν… ν" |" ""Τ"0ι ΄ * ( 7 ΄ αλά? " "µ'/"΄" … .' 7ιµ Γηψ%ς χε? … & ,,,; » |.-μς. - . ' Ζω; mamm- Nxmwwm ' α΄" '/Ξ/,|Μ "…""… ΄΄Γ"΄" "…. ςιΜΉΜ 261€… %" … Μινγκ/ν- ”fl-V1? (αν ένα.; ο να.» 06.1 «';ήΩ'Μι΄ι - |…" "> 1- .- & Η 1 (η Η,; η'…" τα… << :12 Μ »… η , να:"… "για; . - . W . Με" ' ν µια αν…" "| . Luv} (“‘11(\ “Vb, ΄γ μια"… , . ν΄ 8ι1χ'αιια ""Κ"'΄""( (,… #χΠ:γτι…ΜΒ ην » "Η :… … α')… β"?! αν…" Ζ - &&)…" Έναν, η; Μαν.-1… βψ:φμρ:|4γ… ?ίΥΝςΥ) :… |?ι|Ψλω.-Μιι … || |ΛΨ|'ϊη Μ »»»… ,µν ΕΜ"… ρι|'Μ0έ:µ , … Μπακάρ Λαξ"… Άικ…" |ΞΓυ'|ιΜ βί- µ| ΓκαπΛα:λ Χώ'5%) Χψα…… M. /χι»δ… "ψ &" |" όλω Μα΄ χωμα να "αΏό, ω ό… να ψαξω" ,ο|Μ)ι '" …τλ%'΄ϊΝωΛάµν, θα &… . χαπια Η ιών; " ("καθά ' ' 4 Ψ όΜα ν1ηζ;Έλ-ζνι#µ€Ήµέψκί µια); Ο"… χαρα"… o &, Κ|΄6λιΜή βό5θ€ , Μ Αΐ/€%΄-π; , ία… (&; ,΄ ' ' «: ντι/83η /)φΔωΦιµ, έ…, 333 χαρά να Ώρα, … έν org 1;.- τα) κάνω….- - ψ4Μ…τ΄νν. ' ?:ω6…, ' ΜαΜ΄ ' | Μ , η#Μω νι……ωμρι…… ορθά Η ' ; 064 τα, ' ' φάω- - " . ν &… …… & ' … έ"… (αν ΥΠΏη;γιΏΏ| 8147 Φ?ά;ΜΜ'ιιη [αν Μη µε.-31924" τα! τω Μ… Με… / 11 [: ΜΒΜ… ω… ΣιιΧν:π, να, »… « μαζί.… ι…- lads»... ., ο"… ένα", & … αν4ι%΄ψ6 &»… µη,"; Γ΄./[η ,… /… , ………… ζ΄! ' . . ΘΑ. Ή- &?Γ.π'Γΐ' 4 ο- 611,1; , . .. θα!" ν);ν µε τα ". ."," . » Χ"ΥΨΙ"γ αν… &… Μανόν-… … … |" & & Συναντά ΄ χαµάµ ΄ Μάη : τα! … ω . Μ%!94΄ #, Ν ' ;… "αν αν" η «#70 …να "000€ φφς,' "& : . ι , . 'Ο ΄ " δ' ' ' Οι… Μ΄" βάζα, θε. # ) να… ια (. ε' * '… "…'"… και", ' | &» . ή , µ ,ίη . . . - 76η?" "Χιθ . . ?. ΟΜχ".΄ "να, µ ΄ ' χώΡ,4 Ο , ΄τν|Η… ' '; | Μ ' ΄΄. Νλ0) λα ' "(é/I2; 60650 I M . γΝµν΄ & β|/?λω3Μη 474€ |γ… 76/1… να, , µ.µ ΕΜ…" " 'κ΄:… , Ηως';ι΄φ Λυών…) ΄ &? … ΐΜ6'ιεΛα/Ζδ Χίλντε?!) Χψ4…… L». txahw "… /)αω΄ι'7.ιν. 1770 μ… ("ψ '?ω ψαξε… ,Ο'/έ΄7ι' |" "α'?" 76% & Θ | Γ; Γ…;-4κο' |ωχμ,΄ς. ών; … ανωµ:έ,,ανΧα .,-. 4-: Η". !..…. ,… "Οι" χαρντ) … ολΑµγ,.,…΄, ; Ό| φωτο - M53 w ανα. :! … Μαξ Ο"… π|(ΜΙέΗΜε. &» 6-14: &, 61444 ΄ ,Μ Άΐ/€1/Ηπ, ) Άι… (&. να & ΄ ‘ «ενώ; &… μ΄τι/εξ… /)||Βιυ&ι΄κη ΠΙΟ!" Γ)… να Ώρα, Μ θνιΓη Η…" σηµιη7ι:η 14.4 κάπως,… -0ωαΝ…σ΄νν.- ίί'λ|!η 1ου. έ… µια χαρη" αν"; µονο 0 α) 6. |" να" α…." χαρη % 64 ιδή… Με". &… ακμή.... σας… Ή6ωωΜµ'; |, ηβθθΞΜω…΄ αι|α:ΡρβΜ πω Μαξ αψ||1-ν΄Δ΄| ανο.)ε?ων Μα ψοΜια … µ1υς…ιλ#νιω ΡήψΘΚ΄- … €)'γί - Δ… Om." 41&'Υ"17ε> "0… &… ' … ' ' "οι.… … , Η & 4&, 617 Π,! ' . .… . . , Ιζ΄4 . ηµιιι11υηι,Ή : * "…ή/> - , Ila/co . - . , .; - . Δ' ΄. 141 , *. "Με! "… αν΄ύΑ6,… ϊτψ- ……ΜΜή'…β'…'"Έ""… " - . …. εν… α…΄λΜΥη "όψΜ ΓΨΜ" . Αλά'7άω επί»; ί|7φ-η αηΜιω7ω η", ΄ ' αν ' Αλ .…γψα, #) …. . |8 Ξιζι |1|β||υκ'ηβ… "'να…" "η… ή… " ' 4473… "& . ' ., κε] Μ Κ"… Μ ύ1+, ΐβφη ΄ " … ' &. & γ και.) "ο: Μ ω΄7λ&' δέν " ΄ 1444 ' ." θα": ή το flaw/.4 it“- να…] Μ … Λία: . , ( "αν διά/Μ.) εννέα , Η!)ΜψοαΥΙη τα… ν1υ€ΨΜ…ι:… |…ήψΘι4. Μ &»… #4νψι7 ενώ … 01…'γ'|γ.-, "|?!" Με"… Will/NV (ΡΜ ΨνΜ…ι /ΨΜ1Μ| +… Μ΄ Ναό-"σ 2% , ΜΜ . , &" τα! θα "Μα ατα - μαζί… … Μ …6 &… Π΄ί,,ς1 («Κιμ µε, σ'.-΄……./.ς,, ι…ζ'α7΄.6 τά] "Μ .- «ιΛΡ-- …ιΛ'.-'΄ α.,.'7'& ;,υ|΄-υ ιΜ.ν- & Δ; (ιο-14 " ' (# "Ρ,/' Μη η" '""'θ α'.… ""νΕ΄" "αγύ.,|θ… … …γ-|……"π|Ηψ . , "Ν'? |", &, &: ιώδιο… µε… ρα . & ΄ η Ναι/'Η a 'λ & r) (J {Ava-1 Ψάξε/" "γμτ… ">… | η" 41" .… ΄7α' ΜΜ7Μ΄'7θ Ηλιάδη… 610 σ…… τα.» ίβψ; "ψώνια/|7… β'Μΐ|/Ηη ΛλΜά.Ά "θλν…«/…ς|ή «γα-ή το.» υπκµωνιβινω αι. , |"? ζω ,ρ|ω…ν.… "μα…! "ή. … Λ , ",,,," & axial/urn... η…) µάνα |4: &? … #"-€|…| ΓΗ'υ|α] Μ (η… … Δ',» ΐ|7ς?η, " Μαϊ, έχε… .." "δώ, fut/107:7- Κ' Eta-uric. ," Ζα)6/ι" | γτ µην Μ΄ & ΜΜ(')βι'4ψρ…' , "".... "µυ ΄΄, ΙΒ', ιΜ΄ -…4Κ . , »"… 024 Μ(Ν/θ ΧΧ"Χ. … ψ , … [ca/VI" και …»"… …' χωκ…΄ Πω … |'?1΄/ω…1… 60… Ο… " άλας", 10v ίμωνιηω' (ζει: αν) µήλα κατά μια 0547130… "ο…" ='; σε... ν ΈΜµ)"ιια… &… ., , Α 6η'ΐΡα/ ει …. ές. Μλωωγε έχει… (για… »… …-……΄ roared/"“0 097% "' "Μ" …: .: '… η κρίνω; ' καβγά ια |"! "ΜΜΜ το "πλαν-…', "' Liam/76.21,)..." 1 f7““‘l‘“ flaw'trwvm‘ u», "τα ;" ' . . χω και" ανά… |ΜΜφ| &… β΄" …' ' 0>ιι'ις. &? Χ «turn/1.44.7», to ma, … Δ "" [;)242΄ ΐ4 5|246/2 =/ l . JV, (&) 32€: » &…" ιν/'7|'/Μ/€΄20ο/ "ν ΟΚν'ι'1 "(ή |79 μ; Γ΄ειΜ.-ι ….. αγά/39 Κιν-ι΄;"7 Μ & "…. "&… +: … «Μ ("αν κυκλο) αν; & … 7σι'ηω)ω/ ;ή]??? ) 614076; ι.ηςς7σ,Μ…,ατ:,… αν… ια ρτ…λώµ|)µ):ω ό"|-Κ΄Μ»-λαεν'. 6"*Ψ 1n x‘oycfiiatq icy “Him”, "ΚΨΜ- Λμ"ιν;, ω πάψω ΐΜΜ/&ι7|ις, (ή… … /Όκε»ψ|…΄|΄ ω χ.ρι.:µ#΄ αηωκ,ξ)α, and 16; χε»Άα;µ:ψ,……' mafia/Mr, να απμι3λ6. µπΜν7Μ0 Ο1ψ|Χµ(α »… «και»… /ιηττ…Μ… ΥΠ6.΄Ρχ΄&;,άιημΡα)η Πρόέύ,ψβς% 61.4] ι….χρΓωπ- "Β έψαξα… "Η…" έχω…-΄ &! άναψαν." "& θ…;ώ+Μμ&ω;) Με #… τάπα, θ"΄ί΄΄|'"α α,; ρε…, ,;…β4;…4,-.-… ένα τη :?;μΞ.ι&ρ.| 7ιι1 χριυ…….α| , 2΄νι|-ιΜΜµΓε Π!|1|ι'7:'-µ7 ?ω,΄ Μ')…" ηµ;η1……,;| /16/ 422, "Μ' "Ράά')4΄"'& ΓγεΖοηιγ ζ.΄€ν…νων 144 χιµπ-.εΜ Μψιθ6,/χηβω «'- έψο…>.), Ο θίύψι)η … "» ,-ε'΄3ρ χζρε,ιΜ….;ψΜ…σα Μάνα», ό|υ'0 /ιψ,(Μσ)ώ( (σε ίνα-ΑΩ» :΄74αψ|;Ή… ανακτά, νΨΜ…ΠΔό΄ΙΜ (,ΐ"6ψ&ν"+% !. ναΜ| … ΞΚώιακ«Πκυ]… /?Μί;ι|'ιΜ, Ο|΄|)(ι;7Ώέ α:ς/αψέ΄εΏ-| # ζ'--µη 2604 ύ1ωγ4ι… του Μ7υν;ω!. | .…΄ς:Μ+…α, άνω…. &… βεη;,';ιή|'όζη αν… {we/L.“ "… ό……ν.71τ…|, έ%λαιΗ΄ ως... ενώ!"- β1΄ωρµά Πω Δέν ε/Μ…ιλψύ;' ω χξψώαπµαγμ («π.χ-.ιΚήώ,ιλαωα… Ο! λαών.… /ιγµι;΄ψς|-, Μ΄ Χ/"/…ψ…ωΥ…1 '" ι'Ρ…"΄"*"' ''-')νΠ΄1 δ!" #12" |7ί|7…α ΄-΄.Μ΄';'΄Ψ "* ς'"΄'"΄'΄" λ΄'*΄μω βαν-Μ… Μεν ια '1«σ"χν…ε-; "… (Hm/r6; mm 74» K‘s/f‘it’Dt-$¢-lM-' Η…) | («βαν-«…. ανµλι-ιι|Ι-| .ν΄:';©…'ς Ρ"Ηπ, … να δώ… ΄ ' ' ΄ 04? ΡΥλε:..αψψ …" ΄"'Χ"Ή€4'ΐΆ 1… ΄"Χ"΄ι'…… όψει) ha &… ΐ΄…ν)νι!:4αωκ Ρ)6"Μ-ηΉ"'΄ '΄%'΄ΚΉ '΄΄67(θ"ν"…Δ ΨΙά"" τα: « |)?" Να- όιαωι…ς-, ΖνΜμ.…;,,,/ Θεώ.» μας Μπι; (ac/'6)»; ,a‘nm "χα…" Εαν. 1-6"΄'7ΜΜ Με? && |Ψλς|΄Ά…αι, 2η-.ι);, &" ||'7Λ|-'ιμ, 76 να» ψ &]… Ρετ κά…" Θωθ ο» Μ?" ά…… &" |6ψ|…κΜ7 Ζω |όΛαράις, ΄΄Β'ά1 πάΜΜ:βο'| έεχ'…α, πω αάυ|-ωωη µαζι… 2η («u/€459} (η Ο|/άψ 'χω όλα:, χΡι.΄κ.#ο, Μ'… ςηφξαε)η΄, διό… "αλλαγη" Μ ςε…γ…α-ψ Η… ……φ……:γ έΟΓώ΄ ικα "& Θ&Με7)ω3έ2 "|0 /|ε/)(-νςλ|ιε ιε)'ιβω '… & &» πλω Μνις'; κατ΄ ίηψρ:=.ά|μ, |1; Σω "αγ:; μία,… Ο ("η αν." ., μια, ι'ΜβαγΉηώ μα Irv €ΑΑ«ν…υ χαρώ |ινά…' το εν;|?4ψ(Ρω Μη Είψα…η (Ia/”oz... ni/‘t’M-r new; &. ΜΜ".ψωε , 639679; … ιών/Μ…… Όνωγοµτ| Μεν. 6;%/ψΜΠ«ν / ??… "ζ.…γωέ,γ,4 …… ηθαΓΡα.…Ξ/μ … |),Ωεχνψ ,τα έχω 90444." |»; πµ θα, (Μ΄/…. Συµβάν… ει……τν4άκι… σε. αµ……'…κ΄ Λέλα; …0ψη΄΄ … mung/2w“,- {quuqq nnpnwu‘fi_ Ο! Μαινω;µ»1 &… "εµένα"; "… ι?αεω΄»…ωω τ…: ή"… (Βαν θ%|ω;µ ΄΄)|΄ά" Η&ιψεμ΄ρµω Ρ'΄Π΄1€σ'/7:'4, β?Ήο΄Φ1ή β; %? ;ΉΐΜ9…' "& I 4 µ.… Μψ:;η…… ι'ι…7΄)ηκώ…Γ… µας; "& ζ?ψκ!νΜ'ς (": 0γθΨ!ώίώ,΄ ί€Μ!ν…ογι%ω΄ |'|Η3µ'σ΄ΓτΜ. Με: ω|ψ;']Μ ;;... ιζ…) & Ζαν για?/υ… …' ψι-'ς7ςγ µε! άΜμ?6Α(#Γ…θ 7.0 &…" ιµσ΄/ ρ(θ%χν… &» νε.-41……'| ο. εχοηφιη…' ,…Δ.-.…φω µε. να. (ω,/… ο.… χρε…| &... 6Μ()(Μ ά./ε?υ ει'5)βΜ'ή ΠΜΚ6'θςγάέ΄Μ…Νή΄ αλά όµ"?"ψ"ί µα %] Αΐ€΄θ% ….» ||| , ψζ . &" 1-1 ν & έ΄ΐ |ζή Ξ.,ι΄ζ … "" ι΄|…Η αν. & Γ'… » | Ψΐ ' θ…- C ' ΧΧ . …. ψ… ζ΄] (& | "Άει, (Ή,΄΄| 14η , "&; ων 1κ'ι'νΓ-Μ; … αφ'-1φΩ΄μν. ΧΡ4&4ι1:«. Κέιτ Μ": #ΉΜ| , ΄?α +ίς)7ι.΄;>΄ .… & σε 1/14 [νωχ- χιρ./.. .… ;?#ι2.ή& µ..…. .; ΧΧ... Μ' χω. (όσα. μέλαν, έγνϊ="ΜσΖάα,… όλα ά/).α΄ ε)&ΐ…| … ελα; Δάντη," .... ω.΄.(…"Ό1 αιωγ'Ψ &: &"; 61-ιιά?&΄έ"ίι( 'ηά'νθ να; "6" άάι'ΡΜ αεί/. 7αχψ.Ώμή … | |4 θΐ"ωητΠόκ΄ ζώο/67) ί΄πιψι'Λ#; μ' χ'ι.'µΤ.θ µέσα)… µια… ,'ιΆώινγ /)αΜκ|ψ[ψγα… ί'/Ιΐ΄΄Μ ιν άξια ( ". ]η:'. .»! μια. &»! Α!. [ο €΄ζ:',/ (Ll/fa Ώνα. ζω , (Η |; Ο .)? "67 |… Μάτι «&…» αρχικν:….4 Ο &» ί" …; γ; εκ, … εφ…ώ η.) ρωταω αν… η…" ω |σ΄14µκ αν…Χ-…ή… δημ., ΑΜ:κ…κ« Λαγός". β; τα αγ…») &… ηφ/4ι?θ|αή ΜΜΜ/61, Μίκα/… , [10.4 τό θί>πκω/ … ψ ΐ-µ4?? οΖ(εµ Aid: … 3χ΄ί/. |" (ία-| :=……ΐ/κο &! (η 91 /,0' από ακω ν'ι'΄,#'΄/.ή "αν. Σω… "Γ΄…" "αν"… τε. 4,άιΥς' … µια Λες-. & Χώρα…. Η… 'Νί)98Δ,.ξΆ καί/Η 7171… Η.» ./ιΔ€λ)ω…ηα. µακρινή …… &; |7αλ.α-… ι-Α47;η " β("ί'14-': , .… ' -] fl"-11 Πι;΄?ι' ένα"); νά ι/ι//…|.α| (…,-1- Η… Γ|#,Ρ…άν"… και. Δραπανα)! » ΚΨΜ/,: "θα?! &?" βαν-πµ. αν… ::. ρω έ7:ό΄(ψψη Παι.π,=|Π,…' νΨ|4ωνη ,οι-461 ραπ-π, "776 "λε: Μπιν… /?|ΛΥ&΄Ι|"1€ [των]? "? (we-v πιτ-ς μια! αν" ,αΓόωμρη,κ, µαι,-ψ," 1"… 7a "β'/10"!!! (… ?;η'Ν Ξ"), to ova (off/V0 ||:φσν7:1µιΓη /ζ"/Ν ΐ!/ … μας 3;Λ|Ν. 2.04 ένρΛλσ…# |ηω/|ν;ων Ο#)Φναν/3/7/Μ ς../ μια οχνρα'!# /Η/7/α δεν & µάπα. Γ")… ι/1ο4ο΄ν444 µε ("Μ…τ :…) Αα:|αψάεΉ|/3θ/Ν, 63/, >… ώρΛλεγ+-σ .. ;ή»… /-1 "|"… 67/ Μα, πολι, ε'ι,΄Άηΐ ήΨ| 6('ςη.φρ ΄ψεΜψ;υ-'ιω "ο; "(Αίας οι" &; "η; απήαΜ&'?' I cw.;’r‘{11_a"(\u «in 'τΘι ΞΜιΜόρΜωπ ζ'ι΄νς4)α. λάμα Η")… τα» …»…'Χ>ν……ω' ΄ΠαΡ&ζ «μια… Μ [hm/w... :… "Πι-Λ……" &? 22/ (ΜΜΜ ΓθΜΡ|ζ| , (“M -1 4Ρΐ/η (ςµΩ1φ ων "ήθη,, Μη β|6Ψ/|ή,, Ψη΄ωµηψνώ Πω Ζ… 76-|-…λή έχω… #6 κι" ; Εξ'-ή ης)η΄… ξςΡΛ|… Κι' µμω|-€Μµ- 2;.,& (|| Ο! Η... & 16 «Με ρα Με"… ΄;ηΤΠψα;γ;/μ' &, :: λα &… ΄ /|η-ν1άΛ& µε"… , τον, Σ. 614 ("18η |ώ"µ || &?!) ενώ αθώων "Η Η … χΔβαώϊ7 «Ll-61 έχω ζ,'α'ψι. Μ΄ &?1ι ι'?4 ίν. "μία ρω.) I να ("ν…/Μ' οι"… Aft-cf (LI... 1 a %…) "(εψαξα-, ι… ' 1… 1- (-9- Lu NC ‘I '… υ((τ α …… λ εξ, ,. "Με ΄?"΄2"Μ "κα…" 'To κτυπά % ίΐ""…4΄θΜ ά|άΓ…Ν|…; /ΐκ΄κ.;ω … &" Αώου»: …… Μπα…) "ένα…" ω»… Μή"… :… …Λ«=|΄?ψ…-. Με… ,… «ένα 00" ΝΕ" ο" Η… µΛΜ.ς'& τα" 011. ( 4/3" ". ,… " & "" ' ' "΄΄" ' η"? ""…η Η (“HF-near) αΨθΓΜ Οι")?! 7&ΜνΏΡή . #, [mm q‘f’ar ει: άν" ' … 1:'-;.-ρ|…,-… …,… "η?" … .… ,'ιΆώιν ( ΄΄)αιι€ε ,ψµ΄γ… (, ," ηι.΄.΄… "|" Δ,'µ| κ,? ή (, μµ, & .!) ψ" |7" |, ο ( 7 ,."΄ Κ€Ψζ΄Ψι Μ! ώ4 &… duo; Μάι: ελ- '2σ ΚΨ7 . Το ω." &, 0 αν μία"… % ως" …:…πΗα . ,. , . ψ , 7 " ΄6'ΐΟ||"". "ΜΗ!" ΠιλξΨ ΆΡ΄" (χο "|ζβα΄763ΐΜά Μ") οψηθ Ρ"ε?Ν Ώνα. η,ς.΄ τό ΐ'΄'|7Μάζ ΄".λ"ΛΙ'΄' ", |ιζ"'΄ζφ|4Η Ού'οΜ/-|.ΐ: & δίψα-168…» . … , ω : (1164; 6114 Μιά… ι';…ς'| οψι΄ %. |0… Μ. "Ψ'4Γ?Ρ'Μ , " µπω»… " " "' η) . Γ ΄΄ «λ.-&…- …" » ΄), …΄΄ί|6|/'… ,, ενά»… - , . , . Θεανω… .… ,…η..… || .;καφ ια (Ο ζ5/Μ| "; Μι ,!» 4…Ρ,Μ ξχΏ !… αίµα ", σβαώΜ 170|΄?Γ(€- 1"| ί6΄'΄΄|Ή"Φ (""Μη να |άΜζ …; τη έ"ΡΒμ… ΄ | ΠΚ"? &" " ' -ν ';| …. ' ΄» (ή,." 6 .. ν /;Ήθ ινις, ζωα" γςµ΄1,-7,1 αν. "µ ] ζ | Ο (% (|! : µη" κ , »" Wold/«45.; . / - …. & ΥΕΝ θ…. …η. …ή µ…- Μ») (”WK“) 7/ (Η! r/ y, bluérr' " ζΡ|ηω| Μ rock/”4.. -.ξ …. Πι… Μέι. ζ'.… )%ιΜ. Μι," ΄'΄6'υ ζχλΜγ|…"' ," ψάΚ . ΖΜα υ»ΝΣΚ' ηφ……γ,…, Με. :θ?%ψάΜ- Η"… Μ…"… … - σε νά ε'ή||…|.α΄ιωγμ η… Ά(ήφ…ΐΓ# 10λ6Μέξ … 0% (ΙΧ", 74) ΄α΄ι#έ'Μ ) #6 ν΄ Μ' 47 %!"- …ή. ύψωμα Ink/w fury)...“ ),΄ω€ε. ΄΄" . β… … : #θΓ"Μµ ;» αν ΡΜ#έή , # ….α ανώ|π1ήΚ η άνω. ια (η… ιν Τ"8 ,για"… . Λι.: και &… χ… ΄ \ . … ε,- q /Lfll~, ΐ!/ % Μάζι," ία… "|; µιά…) Μη ! Μ'ης.ι-Μιΐ΄ ξ,κ4'1µµή.7ι-14; ; ηψ&µ(… : αν: ΑχτθΓψ…;η …'Χψ |)/ιη "; i écr—fizfi‘a |Η"… (Με) ένα… µετά… α!"… 64 &. Μ..…. . .;ςχ ,, …. βγει…" «M , ή η… άνω =ςς.-1;ννθ "… ΧΡΜ(6 "η… Η". & . Ρόµα ι "ν'… 63) :… ώγν'ΜΜ7 - ; κ.ά α…έΞΐ-ΐ &" αν"; ένα "::-Μ…, …'…- ω'ι- » , I . "Ο Τ" | & ! ΓΨ€ ; Γ΄ :; "( |Α7 . . : … … Με. . να . . (gym/14s.. "(7 (7€.΄π& ο! &... umuuw, γυαλό; μι αι" m "η"; να…;». …ήαΜο+ αν"… Για Ιαν 76'|=πλη έχω- … Μη βΜΨΜω.,/&,22/ ,γι.#ιιΐµ- 2Μ'β ΐ(/ι 0! Η'!- I ι6Ή(1…1 κά% "Με: . …. …' ά?11ι΄?4:'η "αν "ιζ. 62" Κ) να ντι; β."… . , ώρα… λΡεω|ι'1α. αθώα,, '… - :… "να'… οι: Χλν Μι; εν,"% 29Μ να; & λΔα Λά)1Ή &" "ο Μ 7&ΚμΡνΩΡ9 . Λακες|ψΝ΄γ &… & &; ο != Η", στιν αν… |)…" |… , ω [arm/24K warm/61’, άµα «΄΄ ακΜ Valid/'11 | ,… [firm/'4‘-) Inf-4:444. PM, ,η. μια…» σχ. µπάρα." Ν. &] … Σο) & µήι|…. Γ/'Μ#7 « (7(Ατ΄Μ οι "Μψω.-#- ' 7στ…Μ έχω- Μ….,/&,,22/ &, "|… Οι …- Ξ"… "Με . ?4/1 τω ξίύ θα "Με… να συνάµα. Μλ΄ 61€ (|Η/ωρα |΄-ιήορε΄κ & fan-Ia "… ενω/Μη &. άρωμά"… µ..-η…… » θα… ("ψ Ω'΄΄'7?ν΄656΄Σκ7 κατ Η Λα'1΄νς= Για " ψ)…» σ-#ηάι,.Γ(-γ0 θύρα µ… µρμεν…τ, µε. 1α Προ)μαω= όλ' α'.... ΐεη…9ψ(κρίνς 0021141 6; 6΄'…΄|-αήα 'Τνηρκα4αω… Μ1 Μ306Ωη ι……λωψω; αν 6"Ήν ΐΧλς!έα , Με… τς«΄Ρ ω , 1… ”trickle? , τα; δε; Μα…… |?) ||, |3] "η… Η! Φ0μ……'ο΄ πως"… Με? /! …, "'"… 23/. ΥΛΏ/Ή΄ /'ΙΟΆιΌ7 ζιψ δη… 'πω Γ/ζπνΙ ι.… , Ο"… 46''-ν(ηϊη 6»΄7Λ]Μ΄ ζΜ΄ "& ? ω '- Ο"… '… ΄ζ?| Λ1ιµο- an“; and ! ζω)|Ωςιη… απ…ΨΜ,…ΐ αι4;ρΨ "νά-ων επ", "&…/1 επι/γωι'µ7 ξΧ….?κ3 +?! Ό ()….. . α?ξτ#ξΞ ! Εξ…. ι &? Β….ηΧ.έ. δΏ….ΓξΌν . κκ…. :... € εξ).€απΞ 36 .α…ζΤ:λ ": ξ…Έ. ξ…Ρή&.α& εκ : λαϊκά? Με πΐι.ΐ . .:... & %τ.Τ….. IL .:!» &? ια .... Ώ ο:»… & & (΄΄-ο θα…" Ψ΄ϊθΧί|Ν 2! 'Ιό Γη,?" .|υ>ν !! ..ΝΡχ Καν/ιδ…. ..…ν.Υ.ν&' & II‘ . v € ΐ1ΚΌΐΐκ!ΐ Σα.ξκ /υ...α1κ%Μ // "||/21% ΄(/%|…; Ό... … αινιΐ.Ν !Ριγ'- Ιξ |0 53. €.... τ.5ΕΞ.ξ.)?.Φ ,.Χ]7.(. …και Ρικ. ..κν+υς &... 8Λ.)..ύ…Ώ ]… µυς)» .θ|..δ% «: ξ. 3Χκ πανε. ξ.,ν Ξ.»… .). .… .ξν .δΜ .ΐ…ςξ Για Υκλ… Ψη(ξ & Φξξξ. |!..υΧωξ εξ &!» ?>ΚΜω ]…ξΝ.8 Χέιζ .ΐξ .€ΐκΞΝΒξΐ Θ&€ ..ιΐ θα &" Σαξ Υ& Χ.,-8 Ι.,-Χ ? . α»ΝΧΝΝ'ϊ .Νι inks}... Jr g4)(.:\“ \fixuflbh εδ&ξξ .: .0ιθΐ & …..4κνΐέ.υΝ && 35. .?! .! χ€!Ξ. για». .: €.… π... έκδ.... (.… 3...κεΐ & ενια.>€δζ% Ψ.>ΈΐΜ 3κ&|α«Ό Για... «Έκ=…ιυξϊ 3.851 838 .64.33Χ …!»… µι'κ'΄ ιό "Ντη, ΄ , & "ή" ., ζ …. ί %" ΄΄Ν΄…'Μ & ? τω ίτ>µη…'ηα… ά|άψ…(΄… fl/(./¢;, ("Παζ-ν; """ ?"" &… " ΄ 6"Λ΄"|1Ψ…ω Β…; . … Ν Μ. " 0 , αν»… … +… - η, … απ…-,… ; |"51ά4'Ροί€Μ άν urn-4‘» If …… ι'.|ι'ηι-ΐν |)φΔ/μυ | ή ,, ' . :» του…. Τ ! …. πριζα 711 ς . ρ/(νν6]/…ι ρΜ/τσ'ι(… [ζει-4 6044 Γ|Μ|-α7α1 Ν… |…" 7133724… αν… |46΄1α|η ==-β%' ανΉν&…΄ >'α … ΨΡ|-7/7β. Λι'7μι.-ψ…'|-…η ΐΧΑι.ν|ω Μπρουκ; ,ζ. »… επ…"… πες-αχ..- ΡΜ'"΄""€… 'Γ"ΐ'-ΐ.,&Π"άίΉ…έ %- ζ΄ι.΄.υ-)αι'14ί1υμ Μ.] ιχψΧι…τ' …θί…=ψ|ώ/:ώ) Ζ , Υ,.) όµως… α|ωμ… µια: ά-΄|-ιΡα εως) ενΚαν…… «απ' a... βαν/η,… …. "να… "νικά", ,… "ι"… /Νφ- /ι΄-ιΐ'1.'.."ν|ζ:µ|( …η … (434163 ζ.Ψξκµ..... Ώλει.Ρί|=. ως… ! Σ'"… 636149… ς.γΛ΄ι"πρ,,)ημ; (σε &… 3233 εν, €ψµ#ς΄…Γ… «&, ηςµ|Μωι.ι ΚΩ«ξ'ξ Εως… |΄γψαµ-…ψ"πω & ΜΗ ς.>…΄ |7|6--νη (( Άι"… (: γ-οαεψα)…… τα /'(ψθς'?ώακς; ΄7|΄1Δ|χ ως… &; λ6&΄νι;΄| άυ΄Άς,΄Λ1 µ…, βΓνι'΄Μ':ν;ι, (ξ) ΐ(>΄ 336/… δεν». µία- . | . ,, - λΨ6'!… κια … «Βάρνα? €Ηθ='ιτ…… Με "παπα-…, τ….- hm [y 5"0. ξ… ιΐ)Ηυνι& u "&" γελώ …. "µια ν?έλ…α 7ν Good-W; , & (ς (Σι,/µε… #??µι.&΄1Δ#|/, Ο (:: 14; | ή!) - If! "πα/, ;, & (& Λίζα; Ανά/Υ? έ',| :, , !…? 66…΄ μια !!!/|Η 7‘..- /l"’ ‘W(7&‘ W‘éaV &; | ' |?" η)? ΐέάµς7π.…' "Η'/Ώ? ίση αν (Για… … (:… γενια; … ί…Ά6΄'εΐ.-ή ,, , ω # Μ΄;΄,'.- = is; "ανάψω-61 Μ 146ϊ|΄φµι "ξυλεία 7.ι'ηι,γάηΔ,' |Ψ"Μΐ … βή"'΄4'΄'ώ΄"Ν4 & σ||α θα λ Ματ CUM/.44, (%…. lav-pram 1“ Ice/11.444 " δ…. µιν…΄νσ/«…΄ [#:-Αι "Μία, Ή") Δον ψΚ/ΙΜ 91"… («άνευ-Γρ ι']/,'€ι-1 Ή ΆΔ'3ι") "& /||ψ')ιζ-|:ι.΄Ρ( πως όλα "Η./1η |1ιμ?ο-, 116661 6% |(;)ιγ'1;γ πυρ….ΡςΜιψ) ι'Άι…ά.|ψι'α| fl: «… αε΄μυατ,µ…΄ Με;ς….λ;.';ηι'-,΄ & ' | , Z. (Τατάρων, µα Ιαν θεές χ'αγά(ν, ζ|/λτ:.| σιω΄υε-.φ φλη-:,'!ΐεηΗψΩ| / άν!) «2553: να :! πές... μαθει», .::/λ Μ|'υ|'-Μη νε "νι… «« u‘e- .ητλ…'ό τη. Now-«nay “We-4 ωµή: &… τα Χψ€Μ?κωΉκα΄ "" ΦΡΥ"??? ""; ι΄*"?6"'΄'ζ(4;Ξ52,20ι΄ι'ι'27 ήθ',421|€Ώ΄…΄΄'΄β/ βαν ξ?χυιυρι η…? Ο Ρήγας Μ…, ω) επ.,-κάν; :… amp/WWI "* ΕΌ'Μ'» [… Ιά)ΐτ167"ζ, 6χέεί;| Γι΄-΄ ":… bird-arr, €χσνω ?" έ:Ξκ;ζ;-.,΄µ|η |? ,…μ'ι:1κ'…η' Ρ Ο | και ΡΜάΛΓά1'Μ…… It (/1 γη &… ενιαία τιµ!ΉΆψε-γι=, Μα…-,?) όρη η :… ;'/ε"α/ν, 4 1? , το.» |,/0ννι'7|νων κιι:ψ:7ι. 7" |???4('»ΜΜα |… ιν… ΄7(+νά΄ΜΓΝ ϊ…τι-ιι: »! ΄ ΄χ µη,. , | Ν - ι . | | .(ζµ τιν", | Λα; ενά "Γη Μία- ρ'ι,]γ; έι&ιέΨέ:;π ;,1& ?… :»; (γινω… ΙΜΟ όΜΜµρ,-' : , "ναι? " "θ΄ΨΗ'Μγψ /ι€4ι#ιφ:"η 2w, &… ||…1ε'…ωι:ςς ι.; ,,1ς1…;ων ή"… ι…. µ,,Γα)ων-΄ &. "|; ,…- χ' " ;" |"… εγώ,-ω. …] film/a». μια; [µικ.Οµ Οι; ιν." "(ένα ένα ! ή …' ||, Γ|:/;,β « , Υ " -ψ . ;. … , .- x (…6 42/ 4446 ζ€',?α'ζξ δές", ΄7ζ…΄;…/΄… να ΜΩ΄/΄'ΐ"'Κ-"9 "χµ,. ψι)ΠΜ "µμ,-…, , €]. 6, [|σ, '016'ΐ%Έτή τω ί'Λατ|ΜσΜΐω (47ο ια) «ψχονιωη' &… /ψ|ς';… Μ'… [Άδη γ΄.) ΄ζΐάίι" &. "αν… .. ΐ/,/μ! & ΐάιψιΜ…… …;" &… …"" "Η η. α0ζΜ . M" " Μ……"- … .… : -. , |? ων. Στενά] στα… (σε) … θα"… €)… … €…" "η… "' ΄ … … ΄΄ χ……;;7/, |?» Ι'! .../9, 1 ! . ν|α΄άη και... " ΐόι - α… " '… 'Χ 442 & & τζ>ροςΏωακά ?ώ&. Β'.",- ΐ;΄(|ρν7α7 #3 i η :) (έ…: Η: κ.α] . . a ω . .1 av (πα να,… Η! #4, μια µια]… :…σλ6'ν."΄", …"] Κια µΜ |2, 2Ο';",7 ωΜΜ΄ |1,-,πτν-ί :",'ι΄να/η {warm 4 6… …µε-.… να Var-01W, Μ4μγήσ,, "… , ο" Γεω μ.)… .… …… 2. …… "ι…. "- Μακρά-… μην/6 /ΐ49ί…/θΠ,/ ίσο auger, Kat’W’) (: χ,)… Ζακ ε"κΆςνω …,, …&µ……...Μ … µε… τη Ο……" Μέιν… ψ 6344] | . : 2,1 644 ΐθ(';τΠη… ":," 14:21:- 0τ…'1Σ …Α1…-γ΄ Ραλφ… (|… µα…/α……; | … Ότι; ":… Έλα-α΄ |!φΜ1??ωΓ% μ…, Άρη… --….…Ν- ? Ο "Α)/ψ) 072) |?&θ.η…µιι…%;2η … :>'Ρφε., τη βία-'" &… σκάλα,": w /4β4. Ο ζΉ'-ύ) |4… Φιλιπ (“as") ά=')΄«ωυ|6/-)"( … & ,΄σζ)Ή Ήή 51ωί7΄άτ "ια-΄ φι)4ΜΜ ,.΄/1 491 "(265 ΙΜ|χσ1=η ."… Μα. όταν ψα΄ ….Μβφ……' ϊ… αµάν ως: 7… ζ΄΄6ρ"Μ:…η &" /"7'"ΨΌ7… 036) Μή"… Μή αν; .… . | & ΙΓ'/|4?" Μ :… Κ|ά)6νν ΜΜΜ΄ :…" &,» ΜΜΜ"… … "fad/(O θα." Κ Σι&ΉΏη το "ΡΙΑ/7…Ο ι:., ;… Μάλι/ση;- , Var/~40“ («το' 20. ||4€ΆΦ΄χ "& … ?… 7ν:'ι.Ξ|?ο… µπα Η, λαού/, ιερέα ο, µε… αν; "γης… … κι'/Μα"… να αν… ως. … ασ," χ6Ρα11χνϊη .ζ'6ς;Μ (Αι… πν)υ΄11Μτι| "Η ΜΑ… οφ'ς,'||-.α"Μ Θηρία… I . . "η ; . . . ]ψ,΄(-|ή μα, "Ψ(ι'ΛΩν6/΄ µαμα… [a 1483) . &»!!! ,/μΆώ'Ά΄… Ηξ΄ψ/Ψω 6/αμ'- ": Ώ60ψγτ… . "3 µεψ')ψψη nag/ck”) | 6 ΐχζ-»ι αν… …ηέ),%ρΜνιώ "ια; :…γί…΄χ'ι…µη;:,μ &… αλφα, Hoyt—01a (7a., nAJa- του" σ… ΐτ&΄Μι'…'« && '΄Ζ&ι κέφι; fife/viva...” «Ln; 0L)1/‘¢5-r‘i'a7 (reg, ΑνίΨτΉ| "6 &; |τ-ΡβαΥ'-ο΄ &… ςΨΗι40γ …' " |ζ€'ψκ'γι.,[ |Γύ.ά|€/΄΄7& (Ρΐθχ€;- ν… (νι7ΖΗ 34186), τα ςψ/άΜ (ςΐ1ά…µ4€/ , 10 χα(…Δ[ιΡέ είς-τ ( Ναι/…η… … Ο …. ;ΐ…|σΐ€ν, .; ετ;,λ6; τα µιά… :…) ηλ--.. /&) €/ … Πολυ άχν'α΄ ί|'…αω…'. ζζπ… … |?ι(,…,η ές" ,ΡέΓβα1Λ λό)ά,.«ιΓώ| ι…΄-υλς'"# ια. /κ΄#ψσ';6+έ,…ν /ΐ#χ||,γ… …απ,,,ν, ΜΨέ,, ):; Κ.Θ.; [a 24… 1327] Ζ.=.' -Μ-η& µή « » ψ..." … . Μ & , ΠΜ; ζ ΄ (΄ .. && … α' ( ΄) :» ? ' 1 …ή Ο # ΄ Ξέγ ' :» µ' . (: … . [ 6) ψ [ Λ ?? ) |? Μωβ ( η 1 !. «ένα… θα "Ιαν… /ά 3/4! …=π: &? |4"…'Ά""-τ ("+ ΄…) . άε…|?#(θνεί ΄ανέ'γ! #4 µ.., Ο…"? ( ΧΧ" . &) "Ν |? έν! Μα,/… όρι- |΄΄ Μ ! ("> Η [In Λ'«λα ως… ι… ως:ΌΑάι( "άν'θγ1ιΉη,ι;.., ϊ!σγνιη βρµ.!09…). ,ααι(γμ΄λη &… ρ-]… εξω…! Η… ι'Η1!-'λ-'ΛΜ && Άν ,% /|ά*Ψ|µ.-' .:.'ς1 αΡΧ'ε'΄Μπ=' , #71 Λ ΧΛΜ. α μμΨ4'-τ 61 &1ψ΄€Γα:η ( 'ϊ|:.'-,.έχ &; *':/΄κ&'ρ-4 é/zj/ Έ %. /.,'|ι-'γι Η λ,'ΧΛ9Ή.7΄'ί7ίκ1 ΚΨΜ Ο';)ζ||| ,/ι 7ιι ."… ζ'.-ς!) µµ., Τ., ι.… ρµ;η ΄0 ΓΜ ," ζ'Θ|νχ:.;΄µΜ|| πω .'ΐ."'7 Κ και. .»; ?": «»»! (a. εξω Xv“! να' (αφή-να … ' "Ρα-=: /%, |? | . … ΜΜΜ… (- &" άνω μια. &… …η…!?|7τ… again/«’71:, &" "µ.μ.… w: && -΄ΡΖΞ΄ "Μ΄, (,; ΄ν|θ'ΉΜν> Μ,. µι. ίζ΄Μη [η … '΄Έ;)Ψ|6ι. ,/µη%, 4 4 |?, 4 Μς)67 (, (( ιή Ο" '.1-'ςλ ο? ι; & 'Η". laden/(’7 a, a. ι'ΐ=/7ηαν απ: …. λ=Φφ.΄ να flaw)” /ζέ &." ν(Μ€Χ(ϊώ , 4% …-&Ο !?ΔΥ-4 ,… Μ |#Ήιν Μ; ναι/ιν ,Υ#|';'|΄|Λ.ης |46νξζ,Χλ3ί1-9-β&,ξ€/ …… "η" Οι (.Ψπ:νιρ|κίι . € : ς"?σ'Ηι΄ πμ …ή"… #6 »… [Βόννη, & πάν " τμ"ψιηι,' έγ;:||νµ')ηµ7 … |…λ|ψωι… ι"Μ(46'ιί4; |"..- Ε"… αν, με |?ν'µ….…ι ?κ΄ώ΄2ι΄ύ΄ΜγΜ|7Μ [κα. :… |ΖΠάΚ|α΄ ΄ψι|+αωΛω…νι :… "Μ" . , … [ham—v11, Ο λα???) /.ΐΗβ/΄η [Lt/lav La) … …- ……… ……» …… 4447! 47! να Άανγκ; (film/14w»: (MK /?'/Λ-……/»746'> ια.|ΥΛν 1… ΜΜ1΄Ψ%μ ΄΄/υ4-ή&Ικξ Λιν έ!-ε(η΄΄)…| Τα! |΄ιμΜα-.-… να"… ".., :… /ι'|εα… &… να; . | . !") /Ζ |8] ια! Λ΄'΄'-΄.'Ψ"΄ |," (& Ώ…) &" . ί/΄'ψµ΄ -.; /|/Λ90΄|'µ7 {Slit/71f“ ο"; … ΐΞ,4 µ; ζω |9, µία τα; ΐΧς)φ) Marla“. ζω; 'χςψφ,…Ώ {gr/apr- ν (& / !, :!/ Ο χνΔΓ|.#) Κ&Β/..) μυθ)…" μια; !??? Γ#ω/.[,9|η 14-77 ίωΗνκ….) Ο'Π…ν1"(΄ι΄Αΐ :", |7Μ,µ;η 63148; τ.../»΄|Ζι ω "Θ.,/ι.… 4; "αν" β|Η>., "Μ΄ ρ|/)41'Δ. ϊ", έ-'7Β1 Μ4( |#?΄'ψθ΄ΜΜ &…" άι).'ιΐθ;ΐιψνν βή΄ά΄'ΓΜµΜ η (τα; άλλα… Ή"'7 106% 2/3 ?ε- wad- … ( ,ώ|Μηη … ανα ε|«αα…' . Ι',?" "; «+8… ζ΄… Μαξ µέ; να!) ο: nu,‘ Άγ:."Λι|α (ως αν Β',-: µε! Ζει-, # ΟΜΉ…) 371" ΐ"'΄π | ΑΜ"; lace art-Jul έλκη σ…… τη …, µ.µ, ξΐ;.'.,µω.νΉ Γ,, ,", αΓΜ.( ελλ.ψ.-.ήζ /€3)΄Ζξ…!!)54|) a [:I’Q’l‘“: :. Ο'ι)ί/|(|/ί να γεν/«|| Λω [Stir/f4) 1?) (28 ". …" Γ΄… Με? -"... .……-…-… & oar/fa ό)? "" υν6΄7 4, ι. Ψψ'7 Μ … »… αι./Υ Ψό'ιθ.; |", . …άιιΛ;ιω΄ι … ') |ζ1ι;ν ια; µ. "ανίψια-η »… 09. ("Θ |? αψ'/κΐ…η νά ζ?'0 Ρε - Ον") αν? : Πάκη !!")… Ε Λ I Mr» I" ων πμ # , . , . "αν… θ΄Υ)ω |Η & ι & Γρ Πα? &… :… ;, ΄"… … …. "&… ια Κι./;'γ,π ,»! 1… µ…; ιδ.… ' , , . . f , | ,. . . | (# ? ("η τη… Η &! λ; vim "|; ], χακί.) … έ…, |]; .ά/.αµ, :… βγω… .," », & &"… θ|- 64147 δίψα," Α'! ; . Ανα)" &; &: …' :…" ….» πρ; ενώ «τµ 766. «'Η, (ς || &? 2… ""Μια θ,!'α/) 2μν)ν|ι| 0ι7…|;ωα;΄ αν ίχαΆη΄΄ογ … "γκό-ς, "κατά" μαμάς... Με |! '. &: Ξία-β΄ Ον τι;", Ει΄µΉ,η ,,, . κα,' θα, ΄ιηι-|λ ψ:|1.|Έήέ)α, αµχ'α0..|.γ, …' 6…λ,|(),… ,- ., . | γ… '… |, Μιά ν…"&Μ/ "447 ΚΚ “Va-'71 d µ΄ : ΄΄: :: =΄"ι μ « ν'κ΄./Γ'Ω | La. ; 4.77… ήµ,ά να... I , . . , . . Λ φ…! αν!) Μ /ξ…ίΓ΄>ι'ς΄ "ως |0" :'Μ … | ΄?"…=βωΡρ/ & |4 aqua-$4221 - ,. ' 7 ΄ !! - … . ' . .: Σ?ι. Δα "Ρε? «cf/4' Vi (ή,έραμ; Η… βήψψη έ| χουν. fag/{A44 (,… κρίσιν, ," €?" 297 ΠΛΏ χ/΄α-7 | & [ ν? 10: ΜΕ "ω ("μίξη 7α, |6ς΄λέ,, 64646 N cu} é'c/Z,’ |/1;€4/ "40 (ΕΧΩ β , άπαξ), "" Μ"ΐΨΚ΄΄ΐ , " Χλ . &? & μ 404. µ «ειπα-21 ::.-ια? ΘΐΡ΄/΄ Μ €366νν µια… ΐ1'ν΄ (άναψε, β/ε…΄ 7.4.- 144. (Δήμα? 2 ("2747 |7 (367 να? ϊ ?(΄1ώ΄6Μβ 16: Η & (ζωη & ",". ία (Γης; ;; 7-64; 63673494; 1… .. …|ΐ΄/έν/ί!Μω "Μαµά amazes» &… (Ήξέελ Ειπα- τ…,»ώ απ…", .., ,,…-µ,=Μ7 Ρΐ…'β#σΜ &," |?|ξωΉ ?µΗς|((µ.- μια. 1:.|ΛαςΤέ('µυ,ω76 ι|'ια΄Ρχά 6,61" φαΐ Η», 2mm, fich/Pi‘d. Για &." |…λ:/γΜηω…' αν… Μ.:/θ :… ε…ψήψςι.ω…. "! αν) "κάνω να /΄"4 («αγά/νά Πω ;|!εκέδε|Ζ-']ιη …; "χω?" σε νύχια)" δ΄,0Ιλτ΄ιιΆψυ, &" βθΐι1α……΄. Επί µλ'|΄εα/ (1η… ςήά;;τµ a“; ήψΜυω φάω… Ο!" ς|Άιψ|ψι7 Ιημλ# η"); ιµ"|.,ω.-,΄ Ζαν, #1΄|ι'΄ &, /|ς"νι.:,, :" "από?" ""΄|Φν ί'ΐ-…"Μω ,θα»; &"… 6΄΄ίηι'ι-'Νΐί'7ίΜ'/,όβ&΄/ και η :"ιω,Α………'α Χ'ΐ΄?"'6Ή…ν Ψ8"ΨΓΜΜ 2ίΐ΄ψόυ % &…" ):τ:…;-Μ…" β/ΜΡιν| δεν 01.1 Άη… θα &&… βαν-Σ' ι)6Γζ7 ζ?χ'[….|):ω ark μµ,/α χ(?Μς'Μ,ρω …, '1;χν|…ϊ,΄#|ζΨµ ? ( Όψθ άν?) ! γ-ϊς;.ξ 14 ,./)ΩΗ1ς,/Θ; κξζ.,ι.Σ΄ … λς,| , &Ψ,1'΄ ι… &" "#1ω.χ Ζαν ΄ % .…. | »» ΐή€α 41194 Η χαβά ΐ)|'4έ/ φα ΄7…:=ζ) ΩΡ΄37ί"ι , |/Υ Με "" Φεβ.) 96? " ΄΄" νι&€'ι΄΄€ίΥς' Χ ΌζΌΧΛΑ(Ρχ Λ . - μ,7ίΙ…΄Μ ? . , …'΄'ή "&, /?α?…ί€!?ψΣ- &"! Χ'Ψ"ΥΜ! Χέι"!!! νΜν ψ ι- &"… Ο… ζ')τν΄:η Μα, η («xi/q" {'rv-Ja¢%)¢¢6.{_4n m ,ι':Λ.'ν day-war) def :…)… η… (";)-Χ.! 18 "να"… Ζω7…α ",… χρ;ψ…α΄… δι-/ζ.Μ …; ,… jar-1 Ψ",:ψη …; |ιωΛ…Μν……, "Α7 "η άψς'|ν1Μψΐ 04… ότι", Ά… Ναι.]… (Κα mane,- |΄θ|΄ο/ µε… |΄('΄ψμ'ι΄ Ζ' :"… r f /|ΜΝ…ι4 "αν … και». &…:….,π…,/… ρω." | ;;;] Η 60" '"); &" άν"? :… drum-'3 an." |%» Ψέµα"), "αν αμ… απ'" …, Χ ? |" Γ … € ΥχλΧ.υ|4…η ά.Ρ|κα-4 Ρας,- " ;), λ,Μ (!!-&, " ΐλ(ΐαμ'Κ',: Μ9 42.8, |7? &, |4αεν' απ &"; δημ. 25 Μ.? Ζήν ., ω '; || &? &… µιβΜ6|µ' :,.1…µ …' caddy) …. η ΄ ? 4484 να... 617 Άμεσο, ες Μηό'(Γθ) «.», ενω; 4ί μα" Ι:; !=… ' "| ? (.… Πέι,6έ-, &? 1ο να…: :…+ 40: «. να, . τω X m 2H άσµα… :" ω , %. "., :… ο; ' Α… Με # : & -- |] .… 1 I Μ? & "η με …… το". … Σ 1" η; "& &. "αγ;ς λήξη; Ζολί-…; ; "? (ν "αν Ή να…"; "ΐΨΡι'ι΄ |…] ι΄"λ:Μ;,α …, ,, αν… Ράιν (|οό|-…ιά,4ναψγθχαΠι |;&ο 61." τάπα) δη… θα'/4η… «Με, ιωχσμ>αε|%ινη #Χ0Ψ7|Μθ, Δεν ”(L-1:1 Vi; fixyp,fo( "η 164 δει/΄)ε|-ω=; Κόκα, βα'Ν ": µαυρα Ρίγα) από ζ;ίτ? ο/ιψχ'Μ ήαΆΙι'΄7ψα, {if} M τ'1|ω…&, Λα: #41; όρθια" Ολα: λΏψ",… || μη,)" Μψ"0µ &. Μ β8/(ίΜ !!Μ΄ ΐ?όΡ γφ(Ρ( θλ0;'ι)4ΥΜ4'… αΥ€)0α Mela/(71‘4“ W Λι/).16ι4; φωΆ'.δ/οωυ Κι'" ία Άβα "& 67364610 "(Κ βίβ……… άν»… &. α…… Kid-{lady “a" (”t-”6.14%? a?» (μαι&7,αψ|'η να. εχΚώψ ","… |1ζι΄΄Ψζζά-΄, "Λι"? "η! &&; 1:.- 2494" Ηί'|/ν΄Άέμη ("Η 'Ενα χά|(α τιµά /;'… Ράιτ ι'.Π'νητµΉ αθζΙ1ίΜΜνιΜ κά.." ?…" Αλφάδι-? Μάεθκ. |µ2.ρ..:.μ… εΏω;7ξΜ(ή΄ μ…/Ζ&|. Φίξ, 44" Γ Η Ο) Μ)"; Ρ'"΄ Θξο'χι&ιν; , # "να… άπαξ: "να'ναι , "ότι" (αγά (αν. & Άλι-1114 "" µα" "? . . ., . …. Μου Ή? ? :)… να 130 :… "&; δηµ… | :. |"-'ετητ… Μα ένα Ο… # αν…» δηµ "θα…" |1 Όα)η 2?ά44ν| ? . 0 Για! τα.: Μπα»… 631 αν?! &? )ΜΥΜ1Μ &"; [ΜΜΜ] . & αρΧΜΜ… .θ|…Μ,χ'%'ί'4Μ-ιβ ανα" "η???" &&:3'74βιι; Η… ,… |!!!) ?. Μ & Μαν»,7η χά |/Ή΄;ή΄)ί "| '" Κ:΄ις|ια. €" &… "|… |… "!Νό': |", µ../ην "., /'΄Μ€ί-- . Με άα΄ιν. …;… ι, |]άΑΜη χάδια ωµιτψι':τ ., ΄/Μ…ν4 |΄'(΄ΐ=7-,… Κατ |… Πψ|η7ωέη ! ο . & . ν' Γ,|ωψαήνΕΓ καθ), Μχι1µαψκ:;-, [κ. Η…) ως, :")… ,γ.":ψχζ'Μη may /7αω:"/;…. Μπ. , : "αχανή /3| 446-74ξ/΄ Συ… Μηνά.-; /μ,.ρι4.-… τα βαν/κ; ΜΜψω|-:… χ.ΟΡ4|αΜή…' |γµά|.νΠ4 Μελ, "|" Μ)΄ί')€ε ",,,. ζ… Sunken», //-6, 333! Μ,"? 144, µάάψκΉη "κι' 9" - Η" ικα -.Γ.θ αγ…-ο 90 µ…- ΄' Μ"ή8΄'.'-'Ήηζνφ 576…΄6-΄€΄:΄,'ψ1π-. 44%, Μ|1, ή")… ηι/ι4ι…κη έ1Ηάςαπ ( Μ' µαµά»… Για, ΄]ήά ν ι"-?ι|ι.1? ,… 19… κκ.» ].ιι'..7 =.» … 4/4 …. : /ψζ "Μη.)4 Ή …. …, "Πρι-ή…; » /ψι'-'?ιι1 δαν.)… … τα… και… . Θ - … καφέ. , ύιί)ηΠρψψ, ως"… ω κ.α.-Π ο Ματ “Fina/lo ΄,...%ι΄ α…ν 02174 ""-7 2,0… ';'΄ΐ΄%2α/α Μ΄ ΛίΞ7΄Ο αν νεται ""ν1ζ61΄ Ρ"€Ρο|ι ; Οι :… ΩΡ(,΄7Ω7ς) Ε΄…" ΡΐΡ?) σ/Μ1αλα τα, "η; ζ?/16,Μ;ν'10ςι| μιλτα.|…2'.,… β & να γώ" ΜΜ::||Ξνω Η Γάλα-': α΄ 74η /[α.- " ω; µ, να… "η… Σιχι!:Π;ρα Ώρα:… &, … … . Η?!" -, .: |>Ψζ-'?µ-:΄ Με" Μ |ζι-'/|'|4%ν:.Λ:)η .… /ζΜ€ η;ρωχτ') , ("καλή...-; In! 14€ 64Μαν,µ106) (αν "ι)|Ή ε="΄ι»|ν|6,΄ fives/‘67 πώ.]! Μαρια…) ΄… (00ΡχΜ Μακ/α; "Φως ΨΡαµμ|"αγ 24η [cw/h Με"λ/&)αα, δαν….» …|Μ/, τμ., βωµ. l/ H} {IN/24 |΄ΜΜϊ« ΐ|94΄Ρ7ζ |. ΟΛΚΕ Δή- Σ/]ε'Ρ Γ| 61 !Μ|':34,"η,η ? 76)ί7ά47 έπεσε Ρα?! να" µ- έζ'--'#6 Μ" &"; "…" χρ:ωα | |%) ΜαιΐΔΉ+| /ό'.…% Ρ.-ζ, - : . - . x ' Ο θιίι|Μω €ρψιΜλΜε κάτι; να αν» η… /9… Με»… &) ”fig/c, d/Mtlfl-yt) για. Ξζ'ιύ Μωβ ζ'.Χ( ("ι-σ ;/')ε.-Μ…,΄ ΄7ευ &…" |"΄"΄ λ΄ζΡζ'1Πωι;΄ ε|ο|# " ο.Μ4 με; ίΠ||π΄|Λ4' 6'΄?'Ά'Μ-'(|;,,φ'μηιµ…µε?,α…νιμεων'- ύ(Ό| Α6" & && ά1/ι3ι΄- ζώα µ.μ-.; &! … (,, . ! ta." Μη [με/ιζ. χ);'.Ααγκα'ις-ν [|?5! 7!€τ'» (είν'-120" η… |…Μ€ως/6…, 1" [ea/547“.” …. Ν:.ν|"-ρκωΡα Γυ"€μω &; "µμ,"; 2ιπχςμα.εα,… μ..… :, . . . . .;υµμιρ| 14:”ng ( & …4΄6/ Μεταφφω «It-balk, net-7m Va θΐΜω'ά.ψ-ι &… | Η ως,>ά|ψ… ΩΣ? & β)/ΐλ Μα… η… Μ'Λι/Ηγιω Θ΄… ζ΄! |; ζώα.-'. κείται" ' για… [cu-fin.) 'D‘f" (ζ ΕΦΗβΨί3Μ κ Μ #6Γ|λφω' "μιλαω |1 ! τ… " λ.,.ςέ9 |… ΄ν>'/)'€ΐ€('ι , … ιιέηψ… "Μη . , ΄'Δ΄΄΄΄'ΝΜ ώνΗ|4#-γ'ι1:΄, ||&η…µ /Μ;Μ… ο'-"Ρο'ΐυήυ Με. la Μ'"…- αν… απ΄ ζι4χΔ|4 'γ/[ιη ," αι)…" αµνµ9ε,Μ ,Υιµ:..µ,,% ".; ως… …. η;|,./|…;,7 Μ µαχη/ώ) Η… ώ΄4η-ω, &"! .ΌτΜ'|,ν… |)… /"Μ'΄-'ψω Μίνι…" Μπέκ/= &?" Υ&'"2"4…» ,η… α &» .- "& We)“, {1674(1‘1/ Δ &&; γ6' λ ;… 24, /:6/| ω &|:…αφΛχ ,… , Δρ:, µµ, |?" λίαν/. [Μ… Μάι.-γα μω«ρ…ω΄,)ηα µε ΗΧΩ? ι… αυγό), "41760; %… Ξία? (Λα, Ψζι'ι΄'Ψ Ρόι/θ (ΝΟ 1αΥ6)΄ς'ζ΄/(ς "ακμής-|6…" "ι.-ι, µπα 62… θΜς,'Ο |]!/7ωιΥ 780. Εύα, Μ Με7:ς'ρθ (ας), |7µ..;.'(μ…µ| )… /|γ)'ς…: Λ|(/4'΄/ο΄ιυ ναί των |'|81'…λώ;α πω 6η…ι";χγ|µωΜ, [Vt/wig, m από,»… /76'[(ϊ.σ,' "ή / μιλµ|… όλω ο; οη'.4νι;ωνκμ| αν Με.,'ζλ;,;μχασ… &"; χ:µ;:µµ…ι "µαµα &… λ΄041Ή#']…τ """" Γ'ά" Ώ΄7β9'θΥαΡθ "Ά," ," "ν',Μ' 5)΄6'/ ζ… /1τγ|Μώψε, …… ," µαµα … (μια…-ν… ιζ…" Με Η… "ν , αν'ΕόεψΉ#1ύτ εω)α((|| Ωω; αηί7ι"λαα aver/1425174574 µµ..|.ά;α (|ιΩκοιγ-κ. f" ζΑΆ….] flu , & | --.." Ψ. 0/0 αν»… Μ Ν κάδο Με"… κώµα ι-πα΄γχ… Ψ 6966; 6' 2η χ |» . :. . . . . .-., ΄)(Υ|έές |1ΐ(΄ &΄7Ω α…ά αι."… /1Α«/ ι, . ) ? && /λ1Έ., (τΛ' - , : :… ,.-.…,,…ω & "& "ή" Η 8 , ο…"… , #6 0,466 η ' ' | η , ". ΄." : ( να, να… 7µ :."ϊµ΄γ.ζ λ ίι| α΄) μ" … , , - , ΄Ν-Υ( . . | ' "?"-=»- … - |); &, ., …. …. … . | η… ΜΑ… " ", . > ; έ ( κή; =.» /(ο. μιά… Ψ)΄|΄Λθ (' |'4ν ι7|τ.'σμΔ.,η |1- | ‘f l‘y '" &κ΄ίι7 ΐ>4 I ντ'/012475…» "η στη , ; . µα4|' /!6 /4΄/ C "&; [67€ (ΗΧΩ) … . I'll/ax . '" | |α)ι'ζ. "-'Ρύ|,;΄Ν λζ"φΓ΄ η /Ψ0µ… ινα-λ &" "αν _ ““f’vfltfl .‘ . . . ΄&υ' ' - η… ι …» "… χ?………. ,... , 1 | |; ΄ | 0 Οι: Μ…|'βι| ""/6, 3.΄ι';/ . "&" 614.4 'πα ΄΄ " Η], & …αν, Γλυκά… Ειναι ;;φαγΜ- ΜΠθρεκ ""Μα, ηαηκ;'-|-|Π…ι=΄ "#41… βίε΄'ε">Μχάη Μέση :, :… / & γάµπα) χα…; ί΄ζ τα, ";;! ("& χ|ή & ν΄ζι΄΄ξΐ5ξ? ό ( /Μ΄΄'-4΄Μ ιζ - : , -, ως: ώ:ί|οΓ4# ένα; πώ αΒ7Μή-΄6. Τα αµ.ω«Τ!πα'4 &… " ένα.-Ιοί ω σου:… u Manna: JAM &&] |"υΗαψΜπζ "αν! ιό ων 2τβΛΛΜ' 2444 Με…)- “newt/b“ "ΜΑ Μου"-" , υ µε… αν κάψει/ω 1α΄µ…71ω' &… [car/nu] I Άθω/ά αβάα…7Πι; Με" . Ά…" … . , α'…" Ή; σπα… 803061 Γης φα"… …η εινα. /ιΞ'αφµ|-ινη |"! |Μχω, Ma ν'… … Να) | ΄ |, . . .. * . ,; /ι[.7 . > | ) . . |. Σ .0 ., War-97V πα…»… ω)µ…,Γ Σω Privy—- mi Avidrz‘sJ-r , 86! Ως… ** || & !, «Η; και…" ' » , . . … ., | , |? Μυλωνά; , |; µία Μ πως; µε…: | "ΠΜ ΏΆ:Μ|Νυωµ|η,' "η- & )… Α να άνω,-ς πιο?" … θεµα πω ενώ (κοράκι; πηραν; Γ1ι-'΄ιβΜι'), έ"… ενα κι'?) αη……, α……Υ,,,, Κική 16; Int-No (Co-«7 It: [Marti |ης.΄ %? α/ω'-τ#λο?ψ% µα…, Ιω./τιν. |Ο…» θα… , :; … ιςπΧ" .… Μαλάµ… trauma») . &… γ4λµέΔ,- /% Ώ'|:…αφαχ…… 'Δμ&κ,ψ "(| Mu]. ΕΜ… ":…" µ…«ρ|…',,Μ με [Μία ιν… #40, Μάη"… ”no βίο (Λα; "µια; (40119 :Ψο 1ΨΥςΜαςΔι(ς Μάρω/αγ.:… [αν µπα 62… θ??ω΄ύ ρ΄΄7"'γ7ί΄'|. β'; 47 Μ Μ#7ΐιρθ (τα). |7μτ.'(ν-ρ| ?… "7)΄ζι= Λ|ί'θ΄|ό΄ιυ Η α΄ "κια "διπλα ς.; ".: (ιηµ)έ΄:χ'1 απ…", |7/||η;|ι-, :… άνω,»… 7΄4τι%Θ &… "'“MJ- Όλέ…| υ; οσιτη:΄-"/:΄ι'ι| αν ήα,',ηρ…τ'|3χτΠιΗ &"; ΥΐΡέ… µε… Μι fox/01 & … χ'φ…µµι;…… «% µια- ο.,β,ψ.,…μ, 7046, ΞΜΔ)/ς/ "χ- . . , , . αν'6ιΐ"ζγΉϊ1έ() Cid/J66?!) Q|A" Ωηιζ1ν4ν'Λμν' θ""΄΄'ά5'74/Ι€1 (aha/.4241 d( ήί(ο;'γ.΄.µ… . r ζ. : Λΐ?/όόα)1γ6| ΒΡΩ; γη |σ/ψα … ΐ΄ι:ψιινι.€ΉιΚ΄ ίιη;ΐ/|νΜπ δέν …" 8,- …ήζΛ……,1.:1.… , :" πια ι-πο%'χ… .? &… Ο πάσές σε… |, μ; αγωνα, ΤυΐΏΚοΜΠ/Ή"6Χς ένζ'χεµ ών Μαϊ 1 &? "| 4 ΐ΄(΄θ€΄ φάω… . Πιό, …… γ … #1 Π & … …… |1, 2167, 4ν Τα," γάΠ,΄ '|λ/)(( Με…) Έµα… &"… «φαν-µι- ν/74ρθκ (fir/Ma, anu'f-tna-a’ 04.44- ' …… ,- Λ.. -… .… .". .. ιει|ι:.γ|, να») Ρί='ε'Ντχ'άη "(τη #4" "π…-]: ανα χ,ε7 αν;'β:'5:. άς" Rhine’s- Lzr/‘ux,’ ΄Μ'|τ'άαγ,?;, maul ό%μ'7ωχαµ; «τα' υδαµς'εα ένα; να) sic-7447:1- "ία άµ…ψ;!µυ/α » "|… avg-dew" h: «ως… "NJ/«fins? αέρα 67%] |"ωΗαάΜπξ "ως; Ζωα Ιέραξ… Μ πω…)… . . :;πω-…'Μ "΄"…'ί' ΐυχαα οµ44ν|)Πα;- &… 10 Μη… … α=εψ:νω καμπ…ζ7,ω μας tar/real; . . . Ά" _ . , αηά "µια" (ήθη-ο Κάι/π…, [να ifs-1;, Fania}; ανα. χάφ&#,ι,η #, |"ΛΧ4ψ] Maw.» … ψ π , |! || ' , - ' και…" 1/4 "(Μ …. Ιωλι'…Γ ία, µιά…- … |ΐάν'#)(αΆν … |ω|΄)οε.='… |, ΐ|Μμ;, ' ιν ΚΨΜ ""για"; Ά…ιλαη , |) "4 Λιµένα βαζει! | ""Η &.ίΜΉ΄Νσ,αιΓΠ΄"ψ & ) Α να ά(χυγ-(| η"… Η €Ε|"θ τα! ενώ ή:Ρ[ή(νω |74Ρθηΐ1ι"ΖβΜσ). έηςι. µαι; ε!έ?) α..!)µ…/.,, «:ωα;ψΗί αγά … Μα"… ("αν τα "(υπ΄ µε! µε; :……αΑάψι, μα…… :…π.-…,/ΜΛφ |)… Ν- Ώς… Μαλάμ… πετάτε/. &… Χαλαρά… |%"… Μ|ε..…φαχ… 'Δ(,6Μ7 "Η Μαν/- ΣΕ"… "καθά ΡάΜΡη,&,΄΄)ήά 761 kin; δω Μ.,"), "ζλ΄7ί7΄€> .#"α :…) Η… ψαξω Ρανς? :Ψρ παγ€ΜαςΔπς "α΄,…/…/θν μυ μου 625" 6΄Μ61΄΄ζ| β΄/΄"[γ 76", . &]… αν "% Με: 7 10/2 Ο (40, [7 ανα (ν…-µη ?… /΄7)7ς…: Λ] ! #α'|ο΄ςυ « …' το α Νέα.-Λα :; :"; &"… αν 1,6…" | |??? [ή,- 7;… λα |0ωΡΜί Μάζας… "ή "'λ/+]… 042] θ΄. θηζ"';"΄΄'΄ΐΉ| αν Μαν, η!…τ'ρχι.ήιη :τ",: )(ΐΡα|ι »"... Μι π.,...- |.…-'….…, Χ΄άΡ4'|Ήµ|]Μ &… «υπ΄ "και" ο. )/'-οψψα#4 [LE 'α,-?Ξ;ζζ. . ζ'΄6 , «| . "." ζψ1 f) {f/ M ύπνο αι.-; Η! Νήμα …… φαγ…….Ήψ ,. μη…, .i. a &… : ν ΙµΨ &… , . , ανέάοψΜγ3ύπ modern/X 4044017626… συ.,,…,θ:ήα/,ή ι…#"/=…" 4/ι41ω.…,.,… Μπιν εκαναν. η|α εχω»… !!. |νµ…… μία"… ά+…,…:|ω;…/… ς…/….……ά,Ι…,… && &" άη0……πω .. . I ζεις. 24: Id)0 We’fim “,7“, L'”"'{fx ΖμΗάά΄""; έ)='΄ΥΡ΄'"ίή η…) ιν … αγ: µέ"; :…η|Μοψι!/, "& (έµενα, ""Η"! " … θΐά' Χ΄΄6)('φΐω/ο7 Ιώ Ο…… 7α…')ιν |78νΜ1/ έυζ"ΧΥβΨν Κας , , … «. … ,, βχΟ7λ6ι:ί| .… άι)λθ;716 θα: ?ς/α) ("Μπαλ/7827…" έΒ, 4|' |ζ( ΔσΥ[ίθζ ζ."Χ0)' Γίνε, ιν]! |ίίά'|ω| [160 Σψί"΄"Μ, Λ/|ωτ΄)"΄Γ:'ά' …:Ιδ [944 Πάνω: Ω|΄άι!'ψ Ρ:-Ήν|//-΄ς, 21671 «. 7" ατα "ές/029" %φΡΟΓι.νη… "40107 6 … ά|φι?µ.ν- '|/'΄|ξ. Ξ'| ): (: αν» «| μου &… Λάµια… aw &7&θ…. αψάν… , /ΐ€ Η…"… Μ ?" ανι?03ΜΞΜ ϊΛ'µ9 Μ ζ΄-ΛΉ&έί΄-΄ψθ /)|λ,Μ&όΡΜι|;' ;9έ|4. ΕΦ… 447€Ψ14- &… " "ΜΜΜ… στα… Μ …'.'&ΡάΨ,. Λ… ε'… &: ;),/0, "η"… 6! …|'1Μρ&κ (”I/Ma, 66 6΄νγζηάίΓ;' (οί 4Ρ'0…7άµ [΄΄/Κ 6Χ"βω…"""Ρυό4 άαΉΗά,6ΛΩ"ί[#΄Π…ό "ψ… Μ766µη"΄' ζ… Ψάθα &… τα]… #6"… "Η" ι.….;ε=1ΜΥ?, αν…) Ρό;ψ'πτχάσ Μας-=? 6.4, 1Ψ?ξ' κτηχ΄:7 αΥ6'΄:5ά άζ ?μ|4,; ΄'ΐ΄|νβ/ "Μάιαρ 37; meal 6΄|'ι>'7:ηχ-α…;, … &" ο'Όει΄Ρς4α αν; πώ άε=7Μ΄7-:1 ?α «µας-347644 οι …. &! Η," ω …… ' 7L λ'Ζί΄)νι67 θά… ζν΄1/,'| |7µΜαά/ζ&, "07η ζ'.; άν 2κΡΛ…λ… Μιµό- ΄ ' :, "ψημένα "ΜΜΜ? :…" λ µιαν/ά ζ…Ρφ&νι7 Πι? («αν ν υ΄ΒΓ-.η αν ,….ψ,υω Κ4Έ"Ψ7,ω , μας ΚΟΚ"ω|/ ' ΄ - Πω _ . µ αυτά … (Με… λογω, |"… Φως »… 'η ανά; |ι-ς,ΡΨΔ#ιΜ |4: |σιχ4ψ, ,,,… γ.… … αν) ," |. , . 'Μ7|/%;χΜ… ιωλι'ψ>7έΜ Μέτα- "οι… |Κί'ν'4)(;.>)., . k6I7oe.c'«- | ΐ|΄ι'#|?7;; ' µα…- . ,. .! - ! ΛΜηιλ4ΜΜ'/4Μΐ µια…; μ΄άίΩ| ΜΜΜ &ίλΜ,ΝΘΜµηΉηΥά ). ΆγαάΜωγ-ί΄ "Η?" w Jib“! 'χω ("& …;"… ηηΡο,Μτ;:',βΜ:)… άπω &… Όχη, µη……) "€44µ:,, ,|(:.'Ξ 184 Μεγκ… [επ-4-14 ΝΑ./τί Με! γτ, «…;-.αλ»7ΨΉ ham”, (cu/13,, ,/(’7f"w pr. , ζω,; … & .»… ..ξΩ 63.6 ' Δρα… 7 (|?) ,##ύ & σε; 6104 η'ς.…: Αϊ ( "να… . Hare c: "|, Με ΐωα μαι": ψ!!! ) «| 4… ν "μ "" αι η (των… » ήµι ι.-Ποψχ… I 9361: δ΄ 2" |… όµα'ίΜ 'νςχεµ ών κο…-. Η" φάω… … [Όψη .»,| /5, 2/67, ;]7((Μ6υ| " βρω «(πω-µ ωρα (nude, Htt-f—Inlbé ""- δι',"ιωχΜ "(τη | όγ.-,'7εηχα'ί γε…)& Η". 44ς. Μαν.). , &"… gar/1w]; χω, Με ν'… #10 Δ……- |"… ί|7…, Μ'- … ένο", αυγή ζώα.] &; Ο Εα4Ρ€/Κ μ.|-;ί,, /(Λ/Μ Άγ. Καπ… ςζ'΄αΛά' Μ [cl-«PIC! , 74 β?άΗ"α ["/)λ/(":"' &… πια!? 61ωχ&.-΄|:7 δα ,?φεψ,α]α… αν ςλ)μνικ…΄ ΓΡ:7γί'η…;ιΜ|" Η"? {MW/v τα… … άάντ«ι'ι.…=ε, ί'|'νφι1ω7ι… (Με |ι'ωκ&:'σ4 … |"΄"'ΐ"΄'ζ"/ (an. /|Χι>%…-.'. β%νΥ)ιΜ. |4 βΐ|ΐα4ρ7ιΠρ, "6% αν… ς|"΄'ν΄Ψ'|'" "Μ'". &!" αµΡ'4ΙάεΜωα Μούχα… "Πι? "" """%φ΄Μ"η"τφη… ενώ?" α.7΄ & κ'ΐψ] - thf‘fifin κει-ξ ε)άΨ€# ωπ=4Μ;-ώια Γι': ("ΙΘ΄ Μ('»Ψέν "#άΨΨ'ΐβ΄ν"' (“Mfr/q - "Η"… έχει]… {rd/“PM,- κάηλ…', ξΆϊιψ'Η1΄,- " '1"+ψ"λήΡ" ΡΜ"… &: … . … Π3ΑίΐυζΙΦ΄ι'/ να "Θαυµατα " "Μίνω- [cc-1 Η Κα")… ΜΑψς Αλόη ή"'Ρα'ώυλεΐ &&"? ως … Νο .71'Μ"6΄| &… "Έξω…"- … β & … τα . Ψ ώ…" …… ΖζχΠ!3ί|΄.'07 Μιά"…- τ&ψοψω &… All-Ac. f In») .'ω:-1ΐ4!ΐ#΄, &… …επι .. "& ΜΙΝν (αν βρύα/µ' ικ΄/ ίν-ο΄ν. Fla-writer, "αναβάτη (χι; «… [α,-φα µία… Ωλ…νιυ θ.. . . . … . .. |- . ' . . κέφι? και; "…. μια. /Υη&|»β , '?ΖΞΞΞΞζ-σ Ξ"; ως: ('χε)… …- κ…λέ… να ΜΜΜ-% ζΙς &; ή |. . , "> . , & I … υι'|-;Μ…ς , «ανιψιά &… η«(…-, αν; ι……… Μέρα"? # αγωγές μία) :… :., "θα"; µ η η …; "Αλάτι/…… 4(κι):.1ε……==΄ αωκ"α'γ επαρχω,έκ μη…)… Λα……;,€γ Άικ 'ιοή1'-:α &"; .- . a; 4'. {in |κ-'7'ε, ': αλάτι µ΄:πη ΔΗΩ"; ΓΙ?" να… ΄΄. ' 20 νε? «: Ν Ν #65 τ΄; |Μξ%:; ς!…:ν'κ' μια" & θά?" &? Θ΄ |…'εΜ="€Μ Ο &" η"? "ΙΒ'…" ι΄ΐ ,…'έ; ,… &? |,δΜΩζΡ1ΗΠ-)΄ Α, Με." χ"! λ,ις,",,7|νρ΄ & 63.ΐυιΖ' ς.?Μι "& I"? S-I7fi-vfl & έ|?ςνψ(' (ή!!! 17844 Πψέ,]δΓη και (Ν…. ;ή !" ") ά.…ι'΄.Χ"4 Η) & ιοί. ν. «my; fi;a£;’-4‘7t~fl η… [V Πεψα΄/Ή-; | . , ' - * , . , ,. ,, … - … ξανά?" Ά"!΄'΄'΄ώ'6' Η": , 030€. "116; θΜ/:-/ρ?416τ , |) λαό"… α.,- , απ…: µµ.-9 ! Μ , "Μάυρ- λ ;.1ί,.΄ "1 | ΦΜΗξ" ,'ι.ι'1( Ή; ζει.-,: If. i. µ [, &," α'|ιχ«΄-:)4 |»… . ('|Μ, " ΐ!'/=?ιζζ«ϊή ά% αλ: …… 1133… όχθη 9,0)ςτΗ.-.ψΜ . ;, έξι,, &… "ωρα-,)… ζά…ςΡµΐ7ωσ -/?ιµ σημα-ι… κής»; να? 6'!΄/"Μ…, … Ω/|ΜΜ "να…" ,… με |……|>Μ παμπ»)… :… Ζαν/*…'α. & "……΄ 1 | , :…α…υ'7,΄ιβ5 ντι-τ΄ »", Μ:κ|1ΥΜΗΨ6 ΜχιΛω% "… |…" "" "ή; ι...- :΄" "όχι….- ι.-.1 ; 1/4 . θύλ0΄ βΐ-' [& ή … α'ες;4ψΜ… η µτχ-:;µ:;4?ι"α των αννα"… , 4 "… ΄Έ-…"΄)0ΥΜ'δ…ν .….……ΐ€Ή "."! (iv/“1134] , Ω.ιΝΥ/)ζ,' βρ?7 ρ; µια ξζΜΩ#ιΙΞΆ Η|ψέζ. & |… χ ,/ ,/ Μ- Ν>'ντ-'΄"΄/ . » " ΄." ΄΄ . ΄… … ηξερα-ΠΜ gnaw“, ""Δον-, Μ ξΜ?αν να… α71;µα4ω ρουλεμ…… ΄΄," .," οΜ€'ι΄ πω (ανά/. ;ήµ&ΓΟ/. β'Υα/ λ"΄"΄΄,""΄| β΄" β|ς.µ%μΉ ε΄΄΄)"5ά εµ. |ΜΨΐ' Μ'΄-…Γ΄» & \ -~A~-' . ξ%1… ΡΜΡν1……΄ 87,,ύΜ4άΜ… &… &… :ΠΆ… "| β'ι|τ.΄ το? ΗΑ- "νυν; θΈ…΄Μ, .: :". .!χιχ' -Λ & . Η. V3w ιΤ 4/?:ι"σ;;-#ΙΠ€ιφΗ ανΉ'Ξμα΄Η ," βήτα? |…" Ζω. χ;γαμψµ…' 'γ:΄Ζυηέω '…'ηαηι|Μ ή…) Ρέντη.. Ιαν) .… [όξω Μ(1Μέ1 Χ΄αιη€μα(,|ε; ,)ζπ1;-.΄ Απ΄ ε΄ω;.΄ι'ε…; 180? /νπξ'ωΙ, νο": "16… εηιχ|>µραμιμ΄νε|, #… ΚΠΙ]νΜοψΜΑάίλ Ετζ" , ενω 1Ή"='""€΄΄";΄΄ … µε ος Κλώνων"; µπαµ)", ς΄λω΄.ς !… ιµψ,Μχ€α, ή… "ζ΄|)΄ς΄6Η Ως…) "… "2174; (.. …ιι'+.…,ινο.ιπ Η… υβωέχρµ/ηζ/| 6|1νφ'ι:µι]ς|… |?,΄|φ)ψα) από "μη αξχι€ αν |?" "…να, ί'Μθ…)6… [: |: …' , , . , I .΄ … … 141 ,θ71Δ4 &… εν)". , wear—«#099 é"}"7‘",‘ (΄Μ…?Ρ΄Ή΄Μ… ’ " " |"? ΜΕ": "999 χΜακΜ:΄7Π&- ενώ? «Mug-axe, |Μ…ΜΜ , Με… τα…… "… ι'?;ψσ Μή…" η:φ4…ψ( …θα δω./… … , … … ΄ & Λ Λευκά ( ΜιΉΜεΠ«|ιηή Με» "ότι! έιΏνα|-τ|(4 #36 Γχ'ο΄67 0 "€" ΚΥΡ" ΄"? "κι' & ΄ Παραί'Μ.Ήµς υ΄η"τιηρ,- ν; Μι"'ι.'Άίεη Μ…… gummy/42,44“; Η…"… "#39 θέτΜ΄€ϊ"ζΡθ σλώι…ψΜ… &έ&Λι61&7 ω…γρ'|| .… Με" ?µ'μί-…µ.μς Ις,/οζό.'΄γω µέ: άπνι.΄)% Μαμά …… mam); Λψ………, "…,, …… ων… α'…Μ…………Μν ν:)ι - ΑΜΑ/ιν "εµάς ιΜηη && "υηα ώρες… θα ' . έ|,'ιψς & (ψ αµάν άρα να… ,… Η… µαγκιά»… ,? an τινά! .. ζει-|. …'.|( Ένα '… ……ζέι. VA ;;? Με… |Μωι "& ' Ι'.; ι'Έ…΄74| |"΄η€=΄.'!ω η Απρ…) , "&; ή"; Ζιν …» "η 7η ε…Μω:)ε… … μη #36 :…" αννα-Η Μ'. 0144 :" Και" (Ρε? MTV“) a; "τ΄ .… 1,11; 1 € ,- ? µε ,"... ...-... laminae?! όναΜ'€| Μ'"… Ο"' %… "" "…" """ ξηαν|Ή μπιτ Οκ . , : , . - " … . αν, ν'".1ηώε.€/Μςη /ι,.…Μ'βω … m/h τα ρ#έω/τ΄"'//Λ/; " …να"! !" "(Για"… τις; Μιν4|,"Μαα !=." & /ΐ'-ξ€"… (Λ΄('"΄΄' ΄"""΄)έ΄ο Με " "η , με Μχ,../ιεψΜ : ι."? … & Η 15434 ("Ά/ΜΗ 44; ζ΄! : " βρε." #? 5 ΄΄, ά1Π "Ψφµ"΄θ) /Η,…( ) θΜ 6:"β &, µερών] _ ,"… ……) . . (Σο (Μ΄?! τω ΖΘ'σ-ή4Ψν"΄λΜ (΄ΔΡΟΚ€"7/µ ΄Χ'(ιι/ #ΨΨσ1΄| "θ΄…'Ης'΄'ήε" η?6"΄66ί(/… . . , . | . , ' Μια"; …νλ…: ένα. &: "|… "… Αλ")… 4"""ψ ;;….Μ……,--/………ν & Μ &" ? . 4.Μ,"ρ ,!" ι"€ΜΜ'΄αιρ/ & Μ,έ-΄χΜ… ενώ "ο β7ςήλ…Ή Μηνάς), ρ . 'Νέα/;" 11η - ,… ' ΝΕ!)ι'υ'ι'3 ΓΧ&| 'να " Ε΄ ΄ ΄΄46να"#ώ' mafia)". t’d'ln άγι.΄Λ΄αα |1 Αθ.΄ί'10 "Η, … - . . r |4ΐ"|&, a...’ ||ραΜ:| & Α4 ι";Λ΄οώΓει &, β"")/7Μα΄ ο΄Ώ , | Λ ! :4 4 ,, - ι : ΄ Σ 74 :! - (,: &" … | (" … " . ΄ & ζ΄" Δ Μ/4οΜ:.&, "ιν &1ω|ω μΠώλιω ο..αςΛ"Ψ & ν«'|…ε.΄ «+,-η……) " η"… Μα……" " … Μα…" "… '…" . …»ν:Ψ λαθών… μοι-Μ΄] ;… ερθω, Κωάν1:ν&ΠήΜ 0: (πιο, :… Ψ/ΜΜ.ηλµ| ,… έβει,…,.4 [MP/’64 ,,,/χ.Ρυµ| 30… σε ι#=µ΄ΜΩ 21" "4΄ή'΄΄Ψ"βΡΜ" ΄Μ µπαμ-Μ' &, ). -Ή.- μ αν Μ' χάΐαιΜ"µα… '… λάζ'絴. Μέιν"; "; haw/Jain: “6U” "ΓΔΜ "") %'έλ΄λω.-#Δ. θα; ί'Μβ4…'.….ψί,καΗ, "; …ή" ,ζ"'΄"7 ί"! ΐ"΄ΐ' µία"… αάενι…Μό αίμα Κέα πιο ένα… "ΑΚΡ"… , "Η"…" "" "& """" ά…"… … Μ……) Μαξ &… 'ιε;4ωµ4…'6. /ζ;,. 4434257 κ 0.1 |)ΜΔ…Δ'|ζ|ψ,- (αιμα, κ…. Δ », :…… … …. τα χ'Ρ€-΄ΡΜΜ "Δ΄ :…+αωχ'αα 6΄.-.ι…. οι awe, lo χς;ψ.-.::'(0µ« γτ? , Ή 3144655." … γάλα … &…" Μλ4)10. …,& µανία/Μ Ψάθα… , ?? ιό|'ι'…νυ για % Μ|θ"Μ'"΄θ- "αΏό:-174" ,!" .;΄ν4, µα χρωµα… αν "ιΔ…ςμ|/αυ "Θηβών-ς) &… |ηω4ίμίδινά "? "γ΄ έτη] "εώς!!! /6'Ήκα'ι;ιη… Η ς Μα…»..; β"ψφ΄Κ |,4Ρς…,|.,.)… ζηµίας] Λία/η ,," μίλι?" … σπ.π΄Μ (ΔΕΗ Η"? ""| !" "να. ένα…) να); …. , κι… &… ή"… θν#ι΄ :))-Φιν" βία" «'Οταν… Ρένα-α' #42 aid/iv}; ma; εν,ιχ';,/'ω….Γ;α; 'πρεπε, Μ"οιιιή η"; εαν να… ('να/κι-'΄Ή…΄ "ως, Ο, 7ς-΄)|'ήέ]… Ώ έµί.4ι.;, Ital/map. ή… (Inc/241m να. ...,-.... Β(7ι΄;ι & . »? |.4ι:άΜ. .χ- G gnu. C (. ; "»?! Λ…" ή 14, παει? ΟΝ… ,. |, (Α '|-.Ιχ Ψ άΥ΄ΙΤιϊ.….: (][/Ι… χ ..' '… "Όψη κα΄Μδ ιψαΜ και) γ , «ψαξω; (ή ," ένο 1! Ina 4“ «.1 Vial Πω ρίγα " | 60… αν (|… Μ ": κ… "ΜΜΜ/άψ; θα… ,… & &, Μ χς;γ#:ήέί&'ρ« να , Ή ink/(4" Μα… αν ο να… το… Agra/ennui a _ nag: ον.-1 ως) &… & :… αν"… ν΄ (cm/r; µ :; ;; Όλι?" … (IL-1'54 'ι΄΄ ε.)&ιν ΕΜΠ Παν"… µε;ι.6' new αν να… (“rd/“4’74““, …; r) :, 741. Β('7ι',Μ ή. ? All-49m“, 'ΝΨ4ώ( λ Ή, ΄'1.'ό΄΄ι7 "…' & Ντιν… Μ.… ίμΜ΄ & " 'ί774΄;) αφ θ΄έι'δ ζνΚλ θιν "& #ΆΟ 26χνά'Μη.Ώ. ." "ιζ μέ I; ϊ%'ζ-/, & 7 >", (λέω:-, …; &] ίν'νι ί"χ΄ί/ή /ψ6;2 ΜΜΜ) να… "αν; Μιά"), " Γ΄7΄/Ψ΄΄΄Μιθ ήξΗ΄"Θ|/Μ) …' δ…:'Ν#Μ ΄ ΨόΐΉκ "αν… /1% "δ΄/.) >… ΧΚ'"/ά1| ('πα …ο…:Μ…Μ 3/14; "δ΄-Ο' "……% ""… αν…… Μα…-…,: ες… Μή Μπ.-.., Μψ|νάη "η; ;-;'µ… Αι.%α…ιµ ς…4' Χα… (I) ”If Μ(ι0Μα ζ&"Ρί44*

ΚΙτΣοΥ Δ. MAKPH XIONIAAITEX ΖΩΓΡΑΦΟΙ & ΒΟΛΟΣ 1978 Ρ? ",; τό φω7..>µωω…΄ ων …… όΜ-σω€άΛ"ω1 &… θνι…,ψόω&Ή…΄ %/ΜΜ & όµρµλψ|Θ) 641ΜχάΘ, Ή'7'ω΄|ηεοο…ωµκάζ&, νίιιξιΘ φάω! ,άυψω…..ηω ΜΜΜ… &" … ΜΜΜ…" "Ψ'Μ"0 "» "&&; ΜΜΘ΄ΈΞ ΔΡαψ……… των Κ1α446) ως… fin/am! ό)4Γ>οο'|…ν…ι "Θα γι…/ρ; ενώ avid m‘ anawotfhh“"‘. ά6.…Ή Πω wax/1W; ωχι/όΜΡ4 µΘ/ "αν "Λ΄ΐ΄Ή' δ άψυ31… να α'Ή:ι'ΜβάγΜ ω Μέσω ζ΄Αωίΐ'΄"7 "ένα ων (Παπά 14'ζΜ' ΛΜ46΄Όσια…ΐ |α4"Ψ6΄) Kay/”Icky όεί6#Μ' ααι'ίγΜ΄ "Έµα"… * ιΛ6 =ξΧΌ Μ | ο . ο . ι ο . χά"/ Η έργασια αυτη έπιχειρεί μια πρωτη και μερική έφαρμογη-υΡζς-ιρχ3ς πού & . υέ?*Ψ" . , ' συγγραφεας της καισε στόν πρόλογο τού βιβλιου του " 'Η Λαίκη Τέχνη 105 Πηλίου". ΠΡΟΛΟΓΟΣ "Βγραφε έκεί πώς "ή µελέτη της λαϊκής τέχνης µιάς έλληνικ6ς περιοχης δέ μπορεί νά έχει έστω καί σχετική πληρότητα χωρίς παράλληλη γνώση της τέχνης όλων τόν πε- ριοχών της χώρας μας καθώς καί των γειτονικδν λαών". Τεχνίτες, µόνοι η σέ συνερ- γεία, ξεκινούν άπό διάφορες περιοχές καί περιτρέχουν όλόκληρη την 'Ελλάδα, καί πιό πέρα άκδμα. Οί πιό όνομαστοί έκπρόσωποι της πηλιορείτικης λαίκΞς τέχνης έµα- θαν την τέχνη καί δούλεψαν καί σ'άλλους τόπους. 'Ο γλύπτης !!ίλιος πρίν δουλέψει στό συνεργείο τού άρχιτέκτονα Δήµου Ζηπανιότη στό Πηλιο, έργάζεται στόν πατρίδα του τό Ζουπάνι, σηµερινό Πεντάλοψο, κι άνήκει στό συνεργείο τού πρωτοµάστορα Γιώρ- γου Κούστα, όπως άπέδειξαν πρόσφατες έρευνεςί"Ο Θεόφιλος πρωτοζωγραφίζει στά πυ- τιλήνη, σχηματίζει τήν είκαστική του γλώσσα στη Σμύρνη, µένει τριάντα χρόνια στό Πήλιο καί ξαναγυρίζει στήν πατρίδα του Μυτιλήνη, όπου συνεχίζει άς τό θάνατό του στά 1934;Ξ'Ο Παγώνης έρχεται στό Πήλιο άπό τη ηπειρότικο χωριό Χιονιάδες έτοιμος ζωγράφος. "Οχι, βέβαια, &ριμος άκόµα. Κι ό γραφικός του χαρακτήρας γίνεται πιό στρωτός μέ τά χρόνια.΄Λπό τά κράτα του έργα είναι καί οί τοιχογραφίες στήν έκκλη- σία της "Αγίας Μαρίνας Κισσοί -1802- όπου όπογράψει ώς Παγούνης Χιονιαδίτης, µε τη σηµαντική προσθήκη " Εκ φύης Πασχαλάδες". 'Βπειδή & θέση τού Παγώνη, καθώς καί τού΄ γιού του "Αθανάσιου, είναι σηµαντική στά λαϊκή ζωγραφική 106 Πηλίου, όδηγήθηκα στη σκέψη πάς έπρεπε νά άνιχνεύσω τίς ρίζες τ6ς τέχνης του. Κι άκόµα νά ξεκαθαρίσω τή σηµασία της φράσης"έκ φυλπς πασχαλάδες", πού γιά νά τά βάλει σέ τόσο έπίσηµη θέση θά πρέπει νά της έδινε κάποιο ίδιαίτερο βάρος. 'Η έργασία, λοιπόν, τούτη θά πρέπει νά θεωρηθεί σάν ένα συμπλήρωµα της µελέτης γιά την πηλιορείτικη λαϊκή τέχνη. "Ετσι άρχισε, πέντε καλοκαίρια συνέχεια, 6 έρευνα στην "Ήπειρο, τή Δυτική Μακεδονία, τή Θεσσαλία … τήν 'Ακαρνανία. 'Λρχικδς δδηνδς !! άρπα συναγωγή στοιχείων γιά΄ τούς χιονιαδίτες άγιογράψους πού έκανε u! εύσυνειδησία & ντόπιος έερέας Γεώργιος Παίσι- σςΞ 'Λρχειακό 6λικό έλάχιστο βρέθηκε γιατί & περιοχ6 δοκιμάστηκε σκληρά άπό τόν έπ- φύλιο σπαραγμό. Διγοστά καί & σχετική βιβλιογραφία. 'Η έρευνα κάλυψε τριαντατέσσερα χωριά καί όχτό µοναστήρια, όπου 6πηρχαν πληροφορίες η ένδείξεις πώς δπηρχαν έργα χιονιαδιτδν ζωγράφων. Οί πληροφορίες άφορο6σαν άποκλειστικά τό άγιογραφικό τους έργο. 'Η "κοσµική" τους ζωγραφικά έµενε έντελδς &μνημόνευτη. Βρέθηκαν, όµως, είκο- σιδυό σπίτια διακοσµηµένα άπό χιονιαδίτες ζωγράφους. Παλιές φωτογραφίες, άνθίβολα, σχέδια, έπιστολές, υαγνητοφωνηµένες συνεντεύξεις καί άλλα στοιχεία, Εκατοντάδες φωτογραφι6ν καί έγχρωµων διαφανει6ν πού τραβήχθηκαν έπιτόπια, έποτελούν τό ύλικό πάνω στό όποίο στηρίζεται & Εργασία αύτήΞ?Πρδτος ό συγγραφέας της έπισηυαίνει τήν έεπάρκειά του. Γιά τό λόγο αύτό θεωρεί 16 βιβλίο 10610 όχι σέ µιάν όλοκληρωυένη 2 μελέτη άλλά σά μιάν έκτεταµένη παραποµπή τού βιβλίου του γιά τή λαϊκή τέχνη τού Πηλίου. Θερµές εύχαριστίες άπευθύνονται σέ "οσους µέ εύγένεια καί προθυμία βοή- θησαν τήν έρευνα καί ίδιαίτερα στόν παπά-Γιόργη Παίσιο, τό γιατρό Βασίλειο Χρή- στου, τό συνταξιούχο δάσκαλο Στέφανο Ζωγράφο άπό τούς Χιονιάδες, στόν κ. Βύρωνα Μπαρζιύκα άπό τό Καπέσοβο, στό γυµνασιάρχη κ. Φραγγούλα καί τόν κ. Βασδεκά άπό 16 Σκαµνέλι, τόν κ. Γιδργο Μπαλτή άπό τήν πυρσόγιαννη, τόν παπά Δηµήτριο Βουζοπλή άπό τούς Νεγάδες, τό δάσκαλο καί συγγραφέα κ. Κώστα Λαζαρίδη άπό τό Κουκούλι, τή δεσποινίδα Μαρία παπάζογλου άπό τό τσεπέλοβο, τήν κυρία Μπακόλα άπό τό Δίλοφο, τόν κ. "Αντώνη Γεράση άπό τό Γοργοπόταυσ, τόν πεζογράφο Γιάννη Βατζιά άπό 16 Μεταξο- χόρι 'Αγιάς, τό γιατρό κ. Λάνταβο πού ύπηρετούσε στήν 'Οξύνεια Καλαµπάκας, τό δι- ευθυντή τής " 'Ηπειρωτικής 'Εστίας" κ. Δημοσθένη Κόκκινο, τό μοναχό Σεραφείµ άπό τήν 'Λγία Φριάδα Βυθού)καί σ'όλους τούς ίδιοκτήτες σπιτιδν µέ έργα χιονιαδιτδν ζωγράφων. τα' στα"; |ννΜνΛΜα… * . &… |6 άναψαν. τόν …. /'€&|)άνΜνΘ μία αχ /΄΄ν" /1Γζ'Όγά'΄, u :?» Ν…ω1μ Ειναι," …'.>;ηω.;/ &; "µια… Πτώο.) OI ΧΙΟΝΙΑΔΞ ΑΠΟ TA ΜΕΣΑ Φοξ 180!) ΩΣ TA ΜΑ TOY 20017 ΑΙΩΝΑ T6 µικρό αύτό χωριό βρίσκεται στήν έπαρχία τής Κόνιτσας, κοντά στά άλβανικά σύνορα. 'Λφίνοντας άριστερά τό δρόμο Κόνιτσας - Νεάπολης, ένας σχετικά καλός έπαρ- χιακός δρόµος φέρνει στήν Πυρσόγιαννη.'λπό έκεί σκυρόστρωτος, όχι σέ πολύ καλή κα- τάσταση, δρόµος περνάει άπό τή Βούρµπιανη καί προχωρεί πρός τό Πληκάτι. Πρίν φτά- σουμε σ'αύτό ύπάρχει άθλιος χωµατόδρουος, παλι άριστερά, πού δδηγεί πρός τούς Χιο- νιάδες. ΄Δπό τόν άριθμό των σπιτιΒν πού σώζονται ή πού κείτονται σέ έρείπια φαίνε- ται πός ποτέ οί κάτοικοί του δέν ξεπέρασαν τούς τετρακόσιους. T6 'Επιτελικό Γραφείο τού έλληνικού "Υπουργείου τόν στρατιωτικόν μάς δίνει στά 1880 τόν άριθµό τόν 348 κατοίκων? "Ασφαλδς στηρίζεται σέ έπίσηµα στοιχεία τουρκικής άπογραφής. "Αλλωστε, ένα χρόνο άργότερα, σέ κοινοτικό φορολογικό κατάλογο έµφανίζονται 85 φορολογούµενοι οίκογενειάρχες, πού µέ µέσον όρο 4 µέλη κατά οίκογένεια µάς δίνει τόν άριθμό 340. "Αν 6 µέσος όρος 4 μελών κατά οίκογένεια φαίνεται μικρός θά πρέπει νά ύπολογίσουµε πώς μερικές οίκογένειες είναι όρφανές άπό πατέρα -σηµειώνονται µέ τό όνομα τής χή- ρας- καί σίγουρα πολλές άλλες θά ήταν καινούργιες, πρίν δλοκληρώσουν τόν κύκλο τής παιδογοιίας των. Χαρακτηριστική ένδειξη γιά τή θέση τής γυναίκας μέσα στήν κοινω- νία είναι τό ότι οί χήρες δέν άναγράφονται στόν κατάλογο µέ τό βαφτιστικό τους όνο- μα δίπλα στό έπίθετο άλλά µέ τό άντρωνυμικό, π.χ. Γιάργαινα Μανδρίτη, Νικόλαινα Φζουβάκα, Νικόλαινα Πασχάλη κ.λ.π. καί μόνο Μ! µιά άπό τίς έξη χήρες άναγράφεται μέ τό βαφτιστικό της, ή Δέσπω ΧρήστούΞ Δυστυχώς, οί περιπέτειες τού χωριού έξαφάνισαν σχεδόν όλα τά κοινοτικά καί ίδιωτικά έγγραφα πού θά έπέτρεπαν νά έχουµε πληρέστερη είκόνα τής κοινωνικής, οίκονομικής καί πολιτιστικής ζωής τού χωριούο Πάντως, δέ φαί- νεται νά παίζει κάποιο ρόλο στήν περιοχή. Θά πρέπει νά σημειωθεί έδό ότι στόν τόσο . Η) /1ωαΔ)…΄/«;0…/ "ζωή"" Θ΄ ξανά…) ώ πλω-αφ… ,τον όπως; &… ικΞν%ω &!) ωανΜΜ'(εω Νυμφαίο καν; τετ 12%una “aw w δω14.γ… Θεό" … |?ψ … Μένα Η" ά6ψθ)ώΞ &!!άΉ΄ ό?΄ΧΦνιΜ Μ' αω…µγθ|7σ7/η "τα) Ψ…µάώη … "Μα?" άνω,…" [("/Μ"; &ΗΟΡφωςω ένα [έκπτωτο δφω 3111416»- taco Λα6Ώ|ιδ…- Στ ΜΜΜΆ "Ψ"Μ΄6Ώ| φωνα; &) "& ……ω"Μ… Μ flan-14177.10? Λ&4ρα'κηρ΄ ΄?Μ1ωιΜ ΜΜΜ (ήταν, 67,6 ό»…ό, όγκων… l- .., άρχώοψά% ΒΟΡώά.'ρί ϊ"; ΜόΒί" Αα» ") …δψωυτπω' ΝΠ,Θεω",ΜΝ6Μ, |ζι1κο…άΜ| ω Μαέ … Μάο/|1! χαρώ αν Μάρ.… [θα … …η …… …, "Έ… |… | & & φ… φαν. "&"… …η…ψωΟα τα αξόνων, & &… μωωΧ> Μ/όβΐν… ΄ανΐ&΄ μ' ξ?γά, φις/1,3 » . . "Μ . "& κ &? ,.» Δ ΄ ΄ , . .. _1/J , & "' [γη " |Μ(% ζη…βζώι… εΡψύ??('ιιπα ζίΜ ©|(µΡ…χΜ… 1 ασ) δ(α…Φ0Ρ6ι χΜ5α & Δ ΛΙ/δίΉ4ή γα… Ε΄.-Μν&,Μγ [Μ&'"… γώ, ωιω…… … στα. η… άν… Ψ ΕΜΥ.»! μ……ξ… ,… Χ%ι…Ν… Η… 3 , κατατοπιστικό χάρτη τής 'Ηπείρου, πού σχεδιάζει στά 1833 6 Κοσμάς Θεσπρωτόάζ δέν έµφανίζονται οί Χιονιξδες, πού µόνο στό κείµενο µιά φορά άναφέρονται άπλύς 61605- σα στά χριστιανικά χωριά τής έπαρχίας Κολλόνιαςΐ "Ακριβέστερα στοιχεία έχουμε, γιά τόν άριθμό τόν κατοίκων, άπό τό 1913, δηλαδή μετά τήν άπελευθέρωση τής 'Επείρου. 'Η είκόνα είναι άποκαρδιωτική. 'Ο πραγματικός πληθυσμός, σύμφωνα μέ τά στοιχεία τής Στατιστικής 'Υπηρεσίας τής "Ελλάδος, στά 1913 ήταν 300 κάτοικοι, στά 192οι288, 016 19281280, 016 1940: 239, στά 195Υι 65 /μετακίνηση πληθυσµού στά άστικά κέντρα μέ τόν έμφύλιο πόλεµο/, στά 19611105 καί στά 1971314. Στά 1978 οί κάτοικοι μειώθη- καν σέ 12. "Βπαψε νά λειτουργεί καί τό δημοτικό σχολείο τού χωριού. 'Η οίκονομία 106 χωριού βασίζεται άπό παλιά στήν κτηνοτροφία. 'Εν τούτοις, τό όνοµα τού χωριού μάς παρέχει καί µιά χρήσιμη πληροφορία: χιονιάδες ήταν οί µεταφο- ρείς πιεσµένου χιονιού άπό σκιερές δρεινές τοποθεσίες 166 "χορταίνουν τήν πολιτεί- αν τό καλοκαίρι χιόνια". 'Η μεταφορά χιονιοσ άπό διάφορες περιοχές δέν περιορίζοταν μόνο στίς πολιτείες τής 'Επείρου καί τά κονάκια τόν πλούσιων Τούρκων μά έφτανε άς τήν Κέρκυρα όπου "κοµίζουν χιόνια μέ τό πλοίο, καί πίνουν οί άρχοντες καί εύγενείς K501000101 τές λείμονάδες καί λοιπά καταφυκτικά καί δροσιστικά ποτά"ΐ 'Βκτός άπό τούς κατοίκους τής Πρεμετής, τήν βουνύν τής Διακουριάς καί τής Χειμάρρας, καί οί κά- τοικοι τόν Χιονιάδων άσχολούνται μέ τό ίδιότυπο αύτό είδος έµπορίου, ίσως μάλιστα σέ μεγαλύτερο ποσοστό γι'αύτό καί τό χωριό τους παίρνει αύτό τό όνομα, όπως συμβαί- νει καί μ'άλλα έλληνικά χωριά, π.χ. Χαλκιάδες, Χουλιαράδες, Καρβουνάδες.. οί περιορισμένοι πόροι τής περιοχής άναγκάζουν ένα μεγάλο ποσοστό άπό τόν άν- τρικό πληθυσμό µά άσχοληθεί μέ τεχνικά έπαγγέλματα. κάθε χωριό είδικεύεται σ'έναν τομέαι ή Πυρσόγιαννη καί ή Βούρμπιανη στήν οίκοδοµική, 6 Γοργοπόταμος στήν ξυλογλυ- πτική, οί Χιονιάδες στή ζωγραφική.'Εστίες ζωγραφικής δραστηριότητας ύπάρχουν καί άλλού όπως τό Καπέσοβο, ή Σαμαρίνα, ή Γαλάτιστα, τό "Αγιον "Όρος. Θά ήταν ύπερβολή νά τά χαρακτηρίσουμε καλλιτεχνικά κέντρα. Δέ δημιύρήησαν καµµιά ίδιαίτερη σχολή στόν τοµέα τουέξ'Ββγαλαν καλούς, μέτριους καί κακούς τεχνίτες στό ύφος καί στό έπίπεδο άντίστοιχων δραστηριοτήτων όλόκληρης τής τουρκοκρατούμενης 'Ελλάδαάξ'Επίσης, δέν άνραποκρίνονται σέ αίσθητικές ή άλλες άνάγκες τού μικρού κοινωνικού των περίγυρου. Τά σπίτια τής Πυρσόγιαννης καί τής Βούρμπιανης είναι σχετικά πενιχρά µπροστά σέ δη- μιουργήματα μαστόρων τους σέ άλλα μέρη?Ρ0ί ζωγράφοι τόν Χιονιάδων, μέ τό 1600 πλού- σιο έργο, Ελάχιστα δείγματα τής τέχνης τους *αφησαν στό δικό τους χωριότ λίγες καί μεταγρνέστερες τοιχογραφίες στήν έκκλησία τού 'Αγίου 'λθανασίου, μερικές φορητές είκόνες καί ούτε ένα διακοσμημένο σπίτι. Τό τέμπλο τής έκκλησίας τού Γοργοπόταµου δέ συγκρίνεται μέ τό θαυμαστό τρυπητό ξυλόγλυπτο τέμπλο τής Μητρόπολης 'Ιωάννίνων πού έγινε άπό τεχνίτες τού χωριού αύτού.ΓΠ είδδκευση σέ έναν τεχνικό τομέα έκφράζε- τα ται καί μέ χαρακτηριστικές φράσεις, όπως " Οί Πύρσογιαννίτες έχτισαν τόν κόσμο"'γ… 4 "Χιονιαδίτης είσαι; Ζωγράφος είσαιί". Κι έδώ δέν θά πρέπει νά φτάσουμε στήν 6150- βολή νά πιστεύουμε πώς όλοι οί άντρες πού δέν άσχολήθηκαν µέ τήν κτηνοτροφία γι- νότανε χτίστες, ζωγράφοι ή ξυλογλύπτες.'0νομαστοί καί πέρα άπό τήν περιοχή είναι οί λαϊκοί µουσικοί τής Πυρσόγιαννης καί τής Βούρμπιανης. 'Από τήν Πυρσόγιαννη κα- τάγονται καί άξιοι λιθογλύφοι, οί λεγόµενοι πελεκάνοι, µέ ίδιαίτερη έπίδσση σέ λιθανάγλυφες προσόψεις τζακιών, "οπως 6 Γιάννης Κίτσος, 6 Βασίλης Στύλος, 6 Πέ- τρος Κοντοζήσης, 6 Γιώργος Παπανικολάου, 6 Γιώργος Βατσκαλής καί πολλοί άλλοι.Πλη- ροφορίες ύπάρχουν καί γιά χιονιαδίτες ξυλογλύπτες. Κατά 606650, 16 λεγόμενα "μπ'λούκια" ξεκινούσαν άρχές τής άνοιξης γιά νά έπι- στρέφουν μέ τό τέλος τού φθινόπωρου.Βασικά χρονικά όρόσημα ήταν οί δύο καβαλαρέοι άγιοι, 6 "Λη Γιώργης τήν άνοιξη καί 6 "Λη Δημήτρης τό φθινόπωρο» Τό είδος τής έργα. σίας καθόριζε καί τή σύνθεση, σέ άριθμό καί είδικότητες, τού κάθε μπουλουκιού. Πα- λυάριθμα τών χτιστάδων, μικρότερα τών ξυλογλύφων καί μέχρι πετραμελή τών ζωγράφων. Τό γενικό σχέδιο καί ή έπίβλεφη τής όλης δουλειάς άνήκει στόν πρωτομάστορα. Γύρω- στά 1868 συναντούμε γιά τόν άρχιμάστορα τών χτιστάδων τό λόγιο έπαγγελματυκό όνο- μα ά ρ χ ι τ έ κ τ ω ν /Δήμος Ζηπανιώτης, 1795/ καί τών ζωγράφων ί σ τ ο ρ ι σ-- γ ρ ά φ ο ς /Μιχαήλ, 1802/. 'H 6107151001111 00000061001 τών χτιστάδων καί τών ξυλογλύφων άκολουθεί τόν πανελλήνιο τύπο τού ρουφετιού ή ίσναφιού. "Έτσι είναι όργανωμένοι οί "κουδαφέοι" /χτιστάδες| τής Πυρσόγιαννης καί τής Βούρμπιανης καί οί "ταγιαδόροι| ξυλσγλύπτες| τού Γοργοπόταμου, πού παλιότερα λεγότανε ΤούρνοβσΞιΈτήν έπαγγελματική συσσωμάτωση τών ζωγράφων άπό τούς Χιονιάδες ύπάρχει κάποια ίδιοµορφία πού θά τήν έξετάσουμε άργδτερα. "Η μικρή κοινωνία τών Χιονιάδων δέν παρουσιάζει, τουλάχιστο άπό τό 18ο αίώνα 106 έχουμε σίγουρες πληροφορίες γιά τή ζωγραφική τους, τή βουκολική γραφικότητα μέ τήν δποία παρουσιάζεται γενικά άπό τούς παλιούς ίστορικούς ή ζωή τού έλληνικού χω- ριού."Εχει τίς κοινωνικές της διαστρωματώσεις. Αύτές δέν άντιστοιχούν μέ τά στρώ- ματα τού κόντρα-πλακέ, όπου οί διαφορετικές κατευθύνσεις τών ίνών τού ξύλου συμβάλ- λουν στή συνοχή καί στερεότητα τού σύνολου. Οί σχέσεις τών διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων είναι ένεργές καί άνταγωνιστικές. Οί κοτζαμπάσηδες παίζουν βασικά, καί γιά δικότους όφελος, τό ρόλο τού διαβιβαστή τών βαρών τής τουρκικής φορολογίας καί τών έκκλησιαστικών είσφορών στά κατώτερα στρώματα. Στό μοναδικό φορολογικό κατάλο- γο, πού τυχαία διασώθηκε, τού 1881, παρατηρούμε I! πώς ή γενική τουρκική 000010» γία καταμερίζεται, μέ άστάθμητή σέ μάς άντικειµενικότητα, άνάλογα μέ τήν οίκονσμι- κή στάθµη τού κάθε νοικοκυριού. Τά δικαιώματα τού δεσπότη καθορίζονται μέ βάση τά τέσσερα γρόσια καί μέ συντελεστές άπό 1 ώς 3. ME άγνωστα σέ 060 κριτήρια καθορί- ζονται τά άλλα κοινότικά βάρη, όπως ή κατασκευή γέφυρας, οί δρόμοι, 6 μισθός τού . .] .… " -. €.] ….'΄΄ . ' ο ! κ « ς . χ … l | ' ' ΄ . . : « ! χ χ .… . . , ' ' ' J . . ' ι …. ξ κ ., [ , ι . , , . , . » . ο . ΄ … . … …. . . . | η ,, …11' - ! ΄ & & Κ & & & … | « || ] - ι ! | . |" l . . .… » , ΄ … . . ", | ! ,, … . . . Γ & , … -… -. , , J | J J v t . : .… , . . … & .] ' ' ΄ ' … . . … . . ", . . , . . … …, l | " Ι΄ | | .. » . : ., …. ι … κ . . … … η , ή …» . , ΑΔ . & & κ & & » ' . . … , .. .: | ' , ~l . … μ …. ., , & … . ,, ' - - μ . … .… … . : …. …. κ : . … κ « . . , , . » ΄ - µ΄ & & ν & ' & & . .. ι ' Ιλ ' 1 ‘ . … . .… . .. . .… . .. , .… . ι. .; . | Ε Δ.…. .. , … ( ιρβνωΘ Μ αι, (4ωΧΜΘ… ,/';)| από !… ναί-.., "& …ζ:γ1,ς(ζη "τι…". ς:;'μχν#υ Ράχη… "σιε>ψαυ…' (314; '',άη|εµξ| (6Ά …! ά΄'Μ/Η τον (να… …. |υ!νΜα6γΜω. …', " : | . ,… ' χ… … " .… ' , . . "Ο… Kid/0630M, ω… Μα…"; " ί…φω.«' '…όΜ'#θ% Ώρα ""Μη", "Ψ: … . Χωλ", ΑΧ)άνό γιο-Κ1…α΄ρ% ολα ' θα" Μ ";, ως!) . 'Ν.χ : …. ' ." . .. ι … 11 κ ( & κ ) ι ι. Ο . . … . . , . . Ο I I . . ΜΘ , & για… ΚΑ΄ Μ ί)…θ": Μ , φαξ 'να? σ΄αΜλή"ΉΜ, 6167201 "η , &… Η΄ φακές,", -1… ,» … ,-.…….. ", γη,. - ,.. ., αµ. . …? γ., .… . . . - & .. |(ς.µγνκψονΘ … Ο"; …… 6Μώξνη 4, όηση «αγ…», end 3n) end/five µα Μαµά…" ["|/γ") ' να?!" . - . c …ν1 Μ «.… &"??? "9 44… .δϊψ|΄Ψ. ?" "Μ'?" Ησ΄,ΞΜσΗΥΜΆ Μ΄ ,.,. . _ --… … " …ι' .! ' # ; τα… …αν…» . I , .! " | | , | ' , , . "ΚΥΜ"! αν… Μάτια |%.χσηψρ |" άσπρα": (…. Ρ7 ΙΜαη….ηέΜ π.µ.,… Η]… ,-ι…&α … … . "1403… » » … & | , [ | … … , « & … , :: . . & . , & ι & & … Ψ …. ί & ι πι ' Δ . .! Ι . &, | … , κ΄- … » .. & & ! | | , …' κ κ & & .… …' … - ! ( . … 5 " | : κ κ ως. . .. .… . , » ι ( ". « ξ ! … ι . & ι. κ …, ν l ' .… …ι , ' ι ,! χ . ε & & ι «. Δ ' l H. λ . ' , .… ε .… «. …. …] : . » , , , … * | » Λ » | δραγάτη.Σηυειώνουµε πώς οί αύξομειώσεις στόν καταµερισµό τάς ΥενικΞς τουρκικΞς φορο- λογίας κατά νοικοκυριό δεν είναι άκριβώς άντίστοιχες µε τίς κοινοτικές ξπιβαρύνσεις. Οί επαγγελµατίες πληρώνουν καί φόρο έπιτηδεύµατος χωρίς, πάλι, σταΘέη Βάσηο'Από τό φόρο ξπιτηδεύµατος φαίνεται πώς οί ζωγράφοι έχουν άπό τά ύψηλόφερα είσοδηματα στά χωριάπ κε τόν τουρκικό Νόμο "περί βιλαετίων" τού 1859 Ξμφανίζεται καί στούς Χιονιά- δες τό άξίωμα τού μουχτάρη, οίκονομικού διαχειριστη. Στά 1892 μουχτάρης είναι & 'Ιω- άννης Δ. Βούρης, άδελφός τού ζωγράφου Ζήση Δ. Βόυρη. Μόνον Ξµμεσες καί άσαφείς πληροφορίες Ξχουμε γιά δυαδική δράση πού άποβλΞπει στην άρση η µείωση τών κοινωνικών-οίκονοµικών διαφορών. Συχνότερες είναι οί άτοµι- κ€ς προσπάθειες γιά µεταπήδηση άπό τό Ενα στρώμα σε άλλο άνώτερο % καί γιά εξωτερι- κή µίμηση τού τρόπου ζωής τών άνώτερων στρωμάτων. Χαρακτηριστικό σύµπτωµα στην τέχ- νη είναι η επίφαση πολυτέλειας, δηλαδή η άπομίπηση άκριβών καί δυσεύρετων ύλικών µέ άλλα φτηνά καί προσιτά.'Ενα µεσο διαμαρτυρίας είναι καί η πολιτική σάτυρα. 'Ο δάσκα- λος 'Ιωάννης Η. Καραγιάννης συντάσσει " in τού προχείρου καί μερικά ποιήµατα, Ev Ex τών δποίων άναφέρεται είς την κακήν διοίκησιν καί διαχείρισιν τών Κοινοτικών πραγμά- των 6πό της τότε Δημογεροντίας" γράφει ό Γεώργιος Παίσιος. Διαφορετική είναι καί η αίσθηση τού χρόνου στά διάφορα κοινωνικά στρώµατα. Στοάς κτηνοτρόφους είναι κυκλική καί µικροπρόθεσµη | χειυώνας-άνοιξη-καλοκαίρι-φθινόπωρο|, στούς έµπορους καί χειροτέχνες-ζωγράφους γραµµικήν/πρίν άπό τόσα χρόνια- πέρυσρµφξτος -τού χρόνου/ καί στούς κοτζααπάσηδες κάθετα γραμμικη/ δ παραπαππούς μου- 6 παππούς µου - & πατέρας μου - τά παιδιά µου] ξπειδη Ένα άπό τά κύρια στηρίγµατα της κοινω- νικής τους Ξπιβολης είναι καί ή "εύγΞνεια" της καταγωΥΞς τους "άπό καλη σειρά". Γιά τήν ύπαρξη σχολείων στούς Χιονιάδεα οί κάπως σίγουρες πληροφορίες φθάνουν ώς τά 1826, τότε πού δίδασκε, με άκτινοβολία καί στά κοντινά χωριά, & Κωνσταντίνος Δημητριάδης Κοσκινάς. 'Ο Γεώργιος Παίσιος µάς πληροφορεί,πώς σχολείο λειτουργούσε στό "δπ6 την ίδίαν στέγην της παλαιάς 'Βκκλησλιας άγ. 'Δθανασίου οίκοδοµηθΞν διαμε- ρισπα, Ξχον τήν'είσοδον εκ της θύρας τού γυναικωνίτου, καί τό όποίον κατηδωφίσΘη κατά την άνΕγερσιν της 'Εκκλησίας κατά τό Ετος 1866". Κάποιο σχολικό κτίριο φαίνεται πώς χτίζεται στά 1858 µε δωρεά της Αίκατερίνης Χρήστου Παπάξε&ατά τη μαρτυρία τού Γεώργιου Παίσιου είχε µόνομιά μικρη καί σκοτεινή αίθουσα διδασκαλίας καί διαμέρισμα γιά κατοικία τού δάσκαλουο Στη θέση τού σχολείου α6τού χτίζεται στά 1905 τό σχολικό κτίριο πού ύπάρχει καί σήµερα. Δδτό χαρακτηρίζεται "ε6πρεπξστερον" καί " όπωσδήποτε ζζιεινότερον" άπό τό προηγούμενοι 'ο ζωγράφος Παγώνης, πού έρχεται στό Πηλιο γύρω στά 1800, δείχνει άπό τό γραφι- κό του χαρακτήρα καί τίς άνορΘογραφίες του» πώς ξέρει κάποια κολυβογράμµατα, χωρίς νά είναι βέβαιο πώς φόίτησε σέ σχολείο τού χωριού του "η σέ κάποιο άλλοΒτ6ς περιοχηςο κ . … & ' "3… "΄" ' "" … "…." "… , νων… .1 …....ι;+ … ,… ι Γ . , ω … | . & , , :: .I …' ν' )" . … . α΄»: . "…! \4' I . »! "…! & « : ι & ": , (ν " > …. . …. . … . .… ,… *,… , ., , .Έτ: .! ΄ &… &; & ...!] ι'. … «»- … : Νά ' . ι € . . . Η _ … , …. . " , Έ ,… Τζ. να , , «:… & .". ι .» Σ, . '; ξ! ΑΧ ! :: &… ''ι.'?? , ", & |; " ΄ .. Δ'.΄ ' ' « . - . .Η… …ή…" 3… ." &, … &"? ", -"""΄ ? ," ί? ., ΄' ] '…΄ … . ΔνΨ.Δ ‘4 Η «3 !… …' = ; Κ.ΔΙ…-…'΄ι …' [. . ' --.'.4....ι..ε ' …:……..…'…- Νηλ ςθ΄ωΡί) and θα" .…Ώψ|ηΜ,ίά.|'4ηΜ ν' Λάλας) flit-”30 Ο?" [θα €6βνν'Μα κογ1φ r. «6755; L«.'—.7§(m'iw.; 'fithfilyd, κάλω άΕΜ'ά΄Χκ εµάς.! άµΒόΌ4 ΨΦ>ρΖ)ΛΜ η,.Κρο…… ? .'.'.'ΐΠΡ…;|- ." of“; Θυ7…Μμ6',%Ξ'ιΜά»ΜιΑ ΜΜα%Ψ&;γµμΜη; ΜάΜγ μ…… . I ?" -…-…ζη'ΡΛλΜι'.Πα) ιθ'.νν……νώ 3644 . [?"'ζ γ…Γιζέ΄;… ., , 3… … . … . &… κ…"? … ' .., :… . , . . …'… .… .. δ..…. . . '. » …. . π. .… , - : : :… . .… :» > - .ι : -= … ! … … . &… « ( . & . , γ…… ,... . …. «Η : « … '…» -. . , τ , »… …;.>ι'αχ - . ", …. . . .: »: |… … . …… …. . .- . … .. & ' . … … … ω… , & ' ι … … ." …' . : … . Η"… "». "- »: : ψ : ;-'… . ,… ' , ι / & - & … . & ε . "|" ΐΐ"΄ "," " » . & -Κ| "ι) χµ» & .» . .ιι" . … ΧΧ! α' ( |… …… . "| ‘ . . ? . … . . …… … …»… » .. » Ή …"] " ' ΄΄ ‘ .…ν.] "ά., . , .! ' .! ** ' ς. & » ' . & ? … « , .…. . υ … , …. . .. , η » »… η. . , . . . -» ..» . … . … . …… :… - ……»=…. .; . .… . & . . .… : : Μα……» α & & 11… «| | …! Δ …… _ … 4 &… . … «,! … … χ… … " &… Ν"… …… , .: να , ν - … » .: … … . ,, . … | κ … .… . … ξ… » … τ σε . & , ..; J ",? 1' .. . | : :… .: J : κ; : µυ,? 3η . || 313 : | « "Ά… Κ| « …. ,," … ι κ ι α .. . …. … - … . . . … > . …. , .… …' "" l … ς .! |… "' ' ς ' : & ." Η … ΄. .. .? κ α »… & ρ - … . .… .… … …… , . ,, … , ι… ,: . ., ». .. ,? . … τα, .! , | Η | ». … . . . & … . J - 4»: » , - ;… ξ . , . …. ς , > . ή …… Δ … ,. "& , , & . & , & . 41.3 ? ι «' 11 ', . ( Νι Γ.Ν. & . .… Η … & …. .…. … - . . … ι , …, ; I - .x . : . 1 , ι . » & . Έ .. ι… , ,… …. . . . . … ,, ' . . .… . . & …. … . . . & : τ … » .. … . :… …. » & … ι.… (' ..…. - … « .… , " .»… & &… :"… . '… …! . .! >. …! . '… ' &… & € .… ,: , : .:… … να" οχι ' .": .! ι… .... « … & . & …, ή , . ι x & ζ" .. .! 3 |»? .‘ " : λ η… .! …. . «& .??? , ,… … - … … . … ., . , . " … . . .. »… ' …' 432 . ζ…" …" &! " &" …' ΄" » ' € ΡΜ." …' … &" '" ." ..! 3". , .» . . … … » α . » ν .… .… , . ' … «, - κ . …. ' ">" …. … - ' - Ωχ ? .] Χ ..- .* - & ς… . .! "Δ …: 6 Είναι σχεδόν βέβαιο πάς πολλές φορές στή µαθητεία τής ζωγραφικής περιλαμβάνεται καί ή διδασκαλία τής γραφής, άπαραίτητη στήν άσκηση 106 έπαΥΥξλματος. 70 γραφικός χαρακτήρας καί ή όρΘογραφία 106 Παγώνη βελτιώνονται βαθμιαία στό Πήλιο.'0 ζωγρά- φος Χριστόδουλος άντιγράφει στά 1846 τήν "'Βρµηνεία τόν ζωγράφων" τού Διονύσιου µέ στρωτό γραφικό χαρακτήρα. 'Δργότερα, άπό τό τελευταίο τέταρτο 106 19ου αίώνα στό σχολείο τόν ξιονιάδων γίνεται συστηματικότερη διδασκαλία. Δάσκαλοι άλλοτε είναι ντ6πΙιοι κι "αλλοτε έρ- χονται άπό διάφορα ήπειρώτικα χωριά, τή Ζίτσα, τή Βούρμπιανη, τήν Πυρσόγιανννη, τό Τούρνοβοκ Τήν έποπτεία τού διορισμο6 τόν δασκάλων είχε 6 Μητροπολίτης Βελάς καί ζο- νίτσης. 'Η µισθοδοσία γίνεται άπό τό χωριό. Τά σπίτια των Χιονιάδων είναι λιθόχτιστα διόροφα, σέ τετράγωνη τά περισσότερα κΞΐ;;ήµκαί μέ σχιστολιθική έπικάλυφη τής ξύλινης στέγης. Σπάνια έχουν έξωτερικά κάποια άπλή λιθανάγλυφη διακόσµηση. 'H γυναικεία φορεσιά, όπως φαίνεται άπό φωτα- γραφίες τού τέλους τού 19ου αίώνα, άκολουΘεί σέ γενικές γραµµές τή φορεσιά τής πε- ριοχής Κόνιτσας. Κατά τήν ίδια έποχή στούς άντρες έχει έπικρατήσει ή εύρωπαίκή φο- ρεσιά. Προσωπογραφία, έργο τού χιονιαδίτη ζωγράφου Θωµά Μαρινά, παριστάνει άντρα πού φορεί κόκκινο φαρδύ φέσι μέ μαύρη φούντα, άσπρο πουκάµισο, σκουρογάλαζο γελέκι, όµοιόχρωμο έπενδύτη καί πιθανό φουστανέλλα |άπεικονίζεται ώς τή µέση/Ξ5 'Από τά στοιχεία πού έχουµε σχηματίζουµε τήν τυπική είκόνα τής ζωής όλων τόν μικρόν όρειν6ν χωριδν τής"Ώπείρου, χωρίς τή λάμψη µερικδν ζαγοροχωριδν. Η …Γ…ΤΙΠ ΣΥΣΣΩΜΛΨΩΣΗ TQN ΖΩΓΡ…π Γιά τήν έπηγγελματική όργάνωση καί τή διδασκαλία τής τέχνης στούς Χιονιάδες δέν υπάρχουν παλιές γραπτές μαρτυρίες, πράγμα πού άφησε έλεύΘερο τό πεδίο γιά κάθε μορ- φής είκασίες άπό τίς δποίες δέν ξέφυγε καί 6 όποφαινόυενος. "Επαγγελµατική όργάνωση καί έκµάθηση τής τέχνης είναι άλληλένδετες σέ μορφές χειροτεχνικ6ν συσσωµατώσεων κα- τά τήν Τουρκοκρατία. T6 έΘιµικό τους δίκαιο καθόριζε όχι μόνο τούς όρους άσκησης 106 έπαγγέλµατος άλλά καί τίς συνθήκες καί τά διαδοχικά στάδια µαθητείας μέ τή βαθµιαία άνάληφη όλο καί µεγαλύτερων εύθυνδν κατά τήν παραγωγική διαδικασία. 'Ο Εύρυπίδης Σούρλας µιλάει χωρίς δισταγµό γιά 'Αγιογραφική Σχολή τόν ΧιονιάδωνΞΒ'Ο όρος Σχολή έδδ είναι άβάσιµος είτε μέ τήν έννοια τοπ 'Βκπαιδευτήριου τήν πάρουμε είτε σά μιά "σχολή" τέχνης μέ πρωτότυπο καί ίδιαίτερο όφος. Πιό προσεκτικός καί πλησιέστερος στά πράγµατα, 6 Γεώργιος Παίσιος μιλάει γιά "μακροχρόνια σειρά τής Οίκιακής 'Αγιο- γραφικής Σχολής τόν Χιονιάδων"ξ ΜΕ τόν όρο΄οίκιακής…άποκλείει τό ενιαίο έκπαιδευτή- ριο. Οότε μέ τήν έννοια τής καλλιτεχνικής σχολής τόν χρησιµοποιεί γιατί 6 ίδιος μέ πολλή σεµνότητα σηµειώνει στόν πρόλογο 106 βιβλίου του: "Κατά τήν σύνταξιν τής πα- ρούσης, ήµείς, µξ έχοντες είδικότητα τινά περί τά τοιαύτα, δέν έπιχειρήσαπ€ν νά έπι- 7 φέρωµεν κρίσεις έπί τόν έργων τόν Χιονιαδιτόν 'αγιογράφων. Τούτο είς άλλους έναπό- κειται. "Οσα έγράΦαµεν καί γράφομεν σήµερον περί αύτόν, ταύτα άναφέρονται είς τό ίστορικόν τής 'Αγιογραφίας µέρος καί άποβλέπουν είς τήν έν μέρει πλήρωσιν ένός καν νού, τό δποίον έδημιουργήθη άπό τής άρΧής άκόµη τής έµφανίσεως τής τέχνης αύτής είς τό χωρίον τούτο". Είναι φανερό πώς µέ τόν όρο ΄Δγιογραφική Σχολή έννοεί τήν άγιογρα- φική παράδοση, πού πραγµατικά ύπάρχει στό χωριό του. 'Ο ίδιος σέ πολλά σηµεία τού βιβλίουντου άναφέρεται σέ διάφορες "γενεές" ζωγράφων. 'Βπίσης 6 Παγώνης, όταν τοι- χογραφεί στά 1802 τήν "Αγία Μαρίνα Κισσού, γράφει στά κιονόκρανα τής μεγάλης αύτής τρίκλιτης βασιλικής τό ίστορικό τής άγιογράφησης καί δπογράφει="Χείρ δωρεούντος παγούνι κωσταντί χιωναδάτι έκ φυλής πάξαλάδες". Νιόφετος άκόμα στό Πήλιο κρατάει τήν ήπειρώτικη προφορά τού όνόματός του καί σημειώνει τόν τόπο τής καταγωήής του. 'Αργότερα, "οταν έγκατασταθεί μόνιµα στή Δράκια τού Πηλίου Θά ύπογράφει ός "δρακιώ- της". Είναι συνήθεια τόν συγχρόνων του νά σηµειώνουν τόν τόπο τής καταγωγής των. 'H Γαλάτιστα, ή "Αρτα, τό Φορτόσι, τό Καπέσοβο, οί Μηλιές, τό Νεµπεγλέρ καί πολλά άλλα μέρη συχνά έυφανίζονται σέ έπιγραφές άγιογραφωΞν]΄3ί*όαµαρινιώτες πολλές φορές βραχήραφούν τόν τόπο καταγωγής των µόνο μέ τά σύμφωνα "σ.μ.ρ.ν.".Οί χιονιαδίτες ζω- γράφοι μέ πολλούς τρόπους σημειώνουν τήν καταγωΥή tongs " έκ κόµης Χιονιάδες","έκ Χιονιάδων","άπό χωρίον Χιονιάδες","έκ Χιονιάδες", "Χιονιαδίτου", "Χιονιαδίτη", "Χιο- νιάδες". T6 πιό ένδιαφέρον σηµείο είναι, στήν έπιγραφή;ζό!ΐϊοσδιορισµός "Εκ φυλής πασχαλάδες".'Ο Χριστόφορος Περραιβός στήν "'Ιστορία τού Σουλίου καί Πάργας" πού τύ- πωσε στά 1857, γράφει στή σελίδα 17 " Βίς τά τέσσαρα ταύτα χωρία ύπάρχουσι διάφοροι φυλαί, φάραι κοινός όνοµαζόμεναι".Σέ άλλα σηµεία τού βιβλίου του άναφέραται στή "φυ- λή" τόν Βοτζαραίων", στή "φυλή τόν Ζερβαίων" κ.λ.π. δηλαδή σέ γνωστές σουλιώτικες φάρες.'Επίσης 6 Γεώργιος Παίσιος σέ πολλά βιογαφικά σηµειώματα γιά χιονιαδίτες ζω- γράφους σηµειώνει δίπλα στά δναµατεπώνυμά τους "έκ τής γενεάς Πασχαλάδων","έκ τ"ης γενεές τόν Τσατσαίων Πασχαλάδων", "Μαρινάς". 'Η έπιτ6πια έρευνα, σέ συνδιασµό µέ τίς ένδείξεις τού Παγώνη καί τού Παίσιου ξεκαθάρισαν τό θέµα. Οί ζωγράφοι τόν Χιονιάδων δέν άκολούθησαν τή συντεχνιααή έ- παγγελματική όργάνωση άλλά τό χωρισμό σέ φάρες, κοινωνικές δµάδες πού στηρίζονται στήν κοινότητα καταγωγής άπό τή σειρά τού πατέρα. 'Η "φυλή" τού Παγώνη καί ή "γενεά" τού παίσιου είναι ή γνωστή φάρΞµέ τήν Εσωτερική της διάθρωση καί έεραρχία. Τελικά άποδείχτηκε πώς οί χιονιαδίτες ζωγράφοι ός τό τέλος τού 18ου αίώνα άνήκαν σέ δύο… φάρες, στούς Πασχαλάδες καί τούς Μαρινάδεςο Στίς άρχές τού 19ου αίώνα δηµιουργείται ένα παρακλάδι τόν Πασχαλάδων, οί Τσατσαίοι. Γενάρχης τόν Τσατσαίων λογίζεται 6 "ί- στοριογράφος" Μιχαήλ3ςΒασικά οί φάρες τόν Χιονιάδων παραµένουν κτηνοτροφικές, μέρος µόνον άπό τούς άντρες τους έπιδίδεται στή ζωγραφική. Ο! Πασχαλάδες κατοικούσαν στή , . ο ' , η " ? ι συνοικία που βρίσκεται βορειοδυτικά άπό το κέντρο του χωριου καί ειχαν κοινο τους … … . ι …. . . . . …… …". …, . ο"! … …. ….… ,, 33… …, , .… .… ,… ,… …'. ‘I (, . ς ο» … »! … & . .- … » …. , » « …- … . z … > η… . …. » …! .…… η , ' . …. …ι , ο …! …? χ » ι € … γι Ε . , …… … … ………Έ, . .. ,.…| …! … …] , - … ‘I … . …. …'"? …. …ι … … (: ., …» …». ‘I …… »… …ς… …… .… ! …Χ [ι … ξ …… …! κ … …! »… … 1 … …… …… " " " λ .. … … - … . .: : .. ' .! ,… .! Η: , .. ξ κ 3 … … … …ι . … . . … … … ν …- …: …" ' =: | .… :… " …. " ' «: . ' « … … " « .… ,-:.. …. | .. , . '- : | . . &. ι .… ,…" | , ι . .…- : . .… , .. . . …. .… ». ι | & , . … ., κ… … ! . ι . & - r "…. … " 4 …' 'Η … .… ε…, …ι .… & … » …. . ,. ,… .… … ι… … ...… . & γ .… … . … .. .… … .. . …,, … . . … . . . …. . ξ … …. μ….. … …'… … :, . . ό…. . …. « .… . ». ι . .. . " - ι ; . I "| . …' ".… ' 4 : γ .' | ' l N ' , , . . . - . . . . . . . . . « « 2 & : … € ». . « … .… . .. …, . .. . . … . .. …. . .. .… ,. . .… . .… ,… … .. . 1 .… .… .. … . . .; υ . αν… .! . .. ΜΙιΛ : & Ν & " να .. …. … ., - -'-- .… . …;… -ι.… ή)». :… … .» … . … . . > " | : ς-ξ'3 "ι : . » ι …. ι « . « … η .. … ……«… ι … ι … … ς … … - … .…'ι…! …: Γ… … ' ' '.- … ν J . » . |… … ". .. . … … … . …… ,… . ..…. . . . . . . . .. . ..… . ." '… ' . « . " - …… '- ' …' . ζ . ..… …; … ι …. … « … . … , … … ". γ … & … " 3… ΄. ΄ " … '……ι,΄ : ΄ ΐ΄ ΄ : … ~ . .. & .. …….΄" ...… ». & € … … 1 & ι «, & ο . , .… ., . , . .. .. * . . . ,. ,, ,, , . . κ … …' &… .! …ι …… …, , …. . .… … . …μ … .… . ο. . * η. ι »… «, … « …… …. "Ό… … γ . |… …. . .…0…… …. .… .. .. …. ό…. . .… . .… … . … ". , , Ξ . « 1 ,. ξ , . & η. .. Χ - …… ,… . . … .……- . . .….. . .… .. …, . …. , … … .… . , . -… . . , … , . …. … … µ,… « … . ξ . , . .. ε, … , . …… …' . ……. …. , ,. …. … …' . …, , …… …. , ,… … … ί & … . ., ,… ,… . . …, . ο… ι.. … ' …… … "| … … ε . ι …, , . .… . ,… . , . .… … . , ( » … . ς . … …. >. . . . . . .! . - . . » - - , ο ! …, ι κ .… … … … . . … « -.' " &" ' ' "…,! Ξ ΄ . " ΄" . .! . . . . r … 3 ν &, ( ΄ " υ Η) . . . ,… . ……… …%ΜιΦΛΜ…ω… ή" ,, ., , . Ρώµα | ΐάΐΛ…, ' z … & . ,," …. &… … ..… »….» .- . - « . ι ». - …: τ'" . . π "νι ! ," , ,,,: , , , , . . . . , . . . … . τ...… … ς &… . .. .. …… . « … …… . .Ι …! . ..…. ,… : .… … . … ."… ,, & ,, .. … …… " .. & ,… . , |, …, & « | « . « ' | ιι ι' : - , …. Ν . .. »… .. . … . & … . .… ,, . ,,, ς …. … . . .… …. . "." .- … » κ τ & : . -… . » , .… ' ζ & . τ' , Ι'" " ' : , ν', ». . . ς ι . ' ' … . . . . » . … . . . . χ . . - …, … . Δ . Μί 1…" λ ΄΄ . " Μ …" - " , . … …- ,! . . ? &" Ν >… …? &; εκ… δεν % άπλα Μ|ηοφ'…ο |1… &… . , | … ι … η κ ! ψ7Ψ+'(??Μ "&…".ή( . ' …' s … ( .. κ η .… , . . , . . . ..…. ..- . κ . . -. . - . …' .' " …. & . . …. & . "… ~ Au = Τ… …' . ' . . . . .»… . . . … , … . . . . - . > . …. . - . . . .. & , , .- . : : …' …' …' » » . … ι » , . . ; . | | - ι ' . . . . . . . , .. -. κ , … α α ι κ … … :=." * .… . …. ., - κ "αν . … . .. ' .… . . ο . , … " .. . . & ' γ … . - u I 8 έργαστήριο, όπου γινότανε καί ή µαθητεία τύν νέων ζωγράφων, Ένα πολύ ψηλά κτίριο πού οί ντόπαιοι τό Ξλεγαν"ή πούλα τύν Πασχαλάδων". 'Η πούλα τύν Πασχαλάδων Επεσε τήν ξποχή τού Μεσοπόλεµου καί στή Θέση της Έκτισε καινούργιο σπίτιϊπάράξερισμού 6 συνταξιούχος δάσκαλος Στέφανος Ζωγράφος.'Από τά µέσα τού 19ου αίύΐα πολλοί εργά- ζονται καί στά σπίτια τους. Σώζεται σε καλή κατάσταση τό σπίτι όπου έργάσθηκαν οί Πασχαλάδες ζωγράφοι Γεώργιος, Ματθαίος, Ζήκος, Απόστολος, Σωκράτης καί Κωνσταντίνος. Οί Μαρινάδες κατοικούσαν χαµηλότερα καί σώζεται, άχι σε καλή κατάσταση, τό κοινό τους έργαστήριο. Πολλςνί παίρνουν γιά ξπύνυµο τό άπαγγελματικ6 τους Ζωγράφο.ς. Στίς άρχές τού 2006 αίύνα εχουµε σίγουρη μαρτυρία πώς 6 Σωκράτης Ζωγράφος διατηρούσε έρ- γαστήριο καί στά Γιάννιναζ9Στά εργαστήρια αύτά οί µικροί μαθητευόµενοι άρχιζαν άπό βοηθητικές δουλειες, δπως τό τρίψιμο τύν χρωµάτων πάνω στό μαρµάρινο "τριβίδι" καί ή προετοιμασία τδν έπιφανειύν, ύστερα προχωρούσαν στό γέµισμα όµοιόχρωµων άπιφανειδν καί διαδοχικά άναλαβαίναν πέΐσσότερο ήπεύΘυνςχ καθήκοντα ζπου νά φτάσουν στή σχεδί- αση καί τό ζωγράφισμα λεπτομερειών. 'Η έργασία έδινε στούς χιονιαδίτες ζωγράφους κάποιαν άνεση οίκονομική καί κοι- νωνική Ξπιβολή. Μεταφ€ρω έδύ περιγραφή τού 1947." Στή µετάβασή µας στούς Χιονιάδες έπισκευθήκαµε καί τό 'Αρχοντικό τού Ζωγράφου. Σεργιανίσαμε τό "Αρχοντικά αύτό, &… πως βρισκότανε τήν Εποχή εκείνη, τριγυρίσαμε τίς κάµαρες καί τούς όντάδες, περιερ- γασθήκαµε τήν όµορφη αύλή του πού ήτανε στολισµένη πό λογιύν λογιδν τριαντάφυλλιΞς, ΙΙΙπεριεργασΘήκαμε τούς ζωγραφικούς πίνακας πού ήτανε άκόμη -µερικοί άπό αύτούς- κρεμασµένοι στούς τοίχους τού μεγάλου όντά με τά βαρειά στρωσίδια καί τά µιντ€ρια του, φάξαμε τίς παλη€ς σκαλιστξς κασσέλες πού ήτανε φυλαγμξνα δευτξρια καί άλλα προ- γονικά κειµήλια....καί σ΄δλόκληρο τό χώρο τού σπιτιού πξιχυµξνη µιά άρχοντιά καί Ένα ξεκούρασμα τού ματιού με τίς γλάστρες πού ήτανε κρεμασυξνες 06 δλα τά παράθυρα τού όντά, γεμάτες µε βασιλικούς καί κατηφ€δες.#ηΐξπί στό ρημαγμξνο Εργαστήρι τύν Μαρνάδων βρήκαμε τό καλοκαίρι τού 1978 στοιχεία πού έπιτρ€πουν τήν άνασύνθεση µι"ας παρόμοιας είκόνας, τόν μεγάλον όντά με τά παράθυρα, τήν πλουµισμξνη κασσΞλα, καί μεσα της µερικά άπό τά κειμήλια πού χρησιµοποιούνται στήν άργασία αύτή. ... 13 'Από τά µεσα τού 19ου αίύνα οί ζωγράφοι άνεβαίνουν κοινωνικά καί άρχίζουν νά παίρνουν άξιώµατα. ‘0 άγιογράφος Μάνθος Ζωγράφος,"µεταξύ τύν ίθυνδντων τού χωρίου", πρωτοστατεί στήν έκλογή τής τοποΞΞοΞΞς-ΞποΞ΄Ξζ,έιοθεζ-=ό.ιαι!Ξύργιο σχολείο 215- 1858. 'Ο Μιλτιάδης Κ. Ζωγράφος ΄ρωτοστατεί, 1905, στήν άνξγερση τού νεου κτιρίου τού Δημοτικού Σχολείου. "ΔλλΞΞ΄όµότεχνός τους, 6 Νικόλαος Παπακώστας είναι, στά 1912, ταμίας τής 'Βπιτροπής γιά τήν άνξγερση Παρθεναγωγεάδυ. Τώρα πρέπει νά ξξετάσουμε γιατί οί, άρχικά κτηνοτροφικές, "φυλές"τύν Χιονιά- δων ξξελίσσονται σε µικτές, χειροτεχνικ€ς καί κτηνοτροφικές, χωρίς οί ζωΥράΨ0ι τους νά άργανωΘούν σε ίσνάφια, ξπαγγελµατικξς συσσωµατώσεις στίς όποίες κριτήριο συμμο- Ας 26λαΔΜροΏΛ ας ςρΛΐ&:ι ςΐαλλιγππ;τ εξ …αν… ΛΞςφοε€: Ξςς€ ρκοςςι κ…: ξΏΓο "α Με… ς…» Ξςεγςοα:Λ:αν "!! πτ::ς€ λκνοοιεΞΛνκς6 εας ;&μ…οιΐμώΓ:ζΐ …ποςς ος ς…ιΌΐ!ωΡ Αρης …ρδα πΏΞαε: "ξ ΞιτεξαοπΒς λΓΤςξ υς€ ςπΛτχρ κιΔΛο&υοώνκζε) .ΐώ,ιζ-ξΞΛ ,τσΛνΞ… ;δ;ξ= &α!!ς:ϊ ιΞ€ …Ξ:τ:µ';Ξ' )τς ερΛ ςΛςλευαύ ςυηεΛαΑ .;ςέπ' ισα νυποιτκομ εΧ0Υ€ΡΟΠ' -ΞΥΥο€ οµρ:ιΧΛρΨ &) € o ;:κυγαο€ υαπ?Ξ8…::έ ϊΓΛΨΓ' "(η .. … . n ' ι » ι --- 1998' …ο Ήργεμςςυό Χ… χΜΛυξόο€ Όωίο…ξπιιξ= :;ς;δ οξ2; ?λξΑ-.;3 1µς 5200 Χ:τΌζ.υ . χ-.....- π,Ά πµ. ". #" ΄ π0αιΟ&…::€ς αερα ξκχολζ ςΞ΄ εοκοοεαςε€ €:υπ =ξ χε τ=Ξ-τς'ΧΨΐΛσΐωλτπ µλογιζσ =&ξ καζδΛοπΛ ςςΓςΠα:α' …ρ ςλµυΑΌ=ώοέ ήςαΐο€ ;9Λδςώυς*"πες6ςξ {an {qannlnn qou λω=ςαπ…' .Υπς ές ΠΞασ ιο… 330» αςζΛσ ος κΝλςξ::τ ςΛερας:ο…» ΧσΡΛω:Ρκς &πς υ…ζχ",Λ Ας Πςοα πως Μπανκς ?:ς Αζ κεεπςγτπ Μορ ςυ;αευυκοτοςΛ«:τ αερα ςυ;τκκσ αριύ' ' … :αΌρΗοτα€ εςιρΛα€ ιζΛ πε ςγοΛ ρι€α εξ κκυςρΠΌα' :ρΑ κγοΩέ:απΞηυ κα…ωξν:' κ'ς (τ'; ,ιΛξςωΛ ρ0ρκαπε φ? καγοκσςων 41€ |;ς6 αιονΧτς :ορ ςπ::αξκμ…Α εςΛ ΐΛσηωη΄…Σέ πε…τς …πΜ:Λ%εΛο !Ολ6ιύ3ν {ma ! ι ι έ ' ει… οΑ:Ξ λ:πΐε€! ως Άσ…ιµτκΩξέ …ας κα;πώξ;ε€-πΐν.ζ ….. ξ=τ ςεχσξοαοπ: tog π:ετυ€ πξ ;ςι λγτΩ::εζ χςς ΞιαΛε κΌεπα.τςαι€ ιζ 9γα άς π:…ξθούα ΑοΛτκς κετΠργττ""κας αδργςκγωίο ;; ιΏυυ κος οππ:τος ζΡΐΧΩΉξΛμ ;τς ςΌΧσΛ:τξ ι:ς &…3 ψ€ςαπε ;ζ€ κα;υς€ αΧαγναιξς καα«ςγε€ εντ μεαΛε .ογαλπξΛυ ?εη:ξΌν: »αζ "γγσ κβο… 4Ότι:υπ'Λου (one {orXGn' ιο πε;π.ηο Ας… :… ια "…ετσ α:Ώπιπ>εσ καν :: πτΔ:;οτ… . Η 8 . Ό . . . | ε|ξιιι:.οΑ:ς…ς«απε &ορς ςωλυα1ν;υξ€ …ςΛσεα€ "ος υ::Λε %κςπ -πεΌτκος ςπς αςιοξς… λαυθρκσπ' …ςτ ς!!οοώυ αρ;ς κοκ ;υό 9ξσΛε αεογ:;υξΛ: η; γυ!ιΔΛ ,ςΑ.ξ» ιυττήςαώπγγγςς » ;ώ€ υοε.ε;:αΛ. ιρΛ ςπα;ρ ςκες…: :υνέΛυςααπι :ς€ κςΗαυε€ κας {vat ς;ιζ,…:; ;ε©νευ… =κνυκι…9ξκ…:ι (ιζ ες .γυΧοΛε|νς ισα &…υςαοΛ' Χςυ;ταΛς .": εξ .; :-Αξτςς «Φις. ο- ΛωΛτκ4 ςπτιο;ξ' χεισ:ςτΜ ςγς κςύ&ιοαφξ κος ,δς;-… χερ πε Ξςα:ρ πα… γιορ… ;νςαπς ; Η µπαρ µε ί&Ή%ινΜξ%Ώς8% ………µψψ. "ΞΛωΙφΜ;ΜΛΟΠΓ!ξ κ.κ. ως… -i M’fé’ffif‘ifimufmm¢fiyr (U ’m Maw/Caz κ………»=ν ,… ?ΐφΜΛψ… "… ':ξκΘ12&;Μ/Μ .Μ.:ψά.… η;…ι.-οο.. ο… ε.". ζ- γ Ξ%ΦΛπ4μςα…ας#σΨιψαιπσψρµΑµραιρα4χυοαηψυσςςαωηµιξας??νπυυηαφνζαµππ…Λ ςµΓ>:…ςτξ; ν;;ςυ?04(ΨΨ.βΉγ€ϊΐ"ΘυιξΌψΈ'ιΘξψΚΉε=&ξξ1οµωμςηρςωπςξω ω(ς 9υυπς…&µη …!οτ|κ :… …:ς …ι=ΜψΜΜα%'ρΜ…ψ4… Μα…… …….ψω …. . ξ.."ξ%ΥΕ ΜΕΉςΜ'13…7ψΜΜ…΄ΐΈψ ψ…" ζ!Ώ=>ί[ΏθΩμφω .--):.…ιι ζ'."- ι 109€ ΐυ…π…:Ξι:ο' µογγξ,ζ :ΙζΏΛυΛΛ ιΐς ς ξΛΐΈΟ (q ςκσ?…ε,π,…τκς ιυηΐ :ωΑυς3 %… …[3 |]? …' 'Ρ.=ι'.ξΈ…:'.- Κιϊ&ΟΓϊΟΞλζ!Λ Χ-…!Ώι.ϊξεδΩ πα". .)… .Ξζι':Γ; Εξ." -…. :.": ϊ '…΄ι'Ι.';.;Ωιυ';Ωΐ .; , αν: »" |. & .€τγςςεΞ …"λοςώοτ ςεΈοΛτοΘ … ;;υςαΞΨ …ςεο- Ιπξ':…7ωι …ν. χ.ψς κτς ΐΜΛαξπαξςΛυζ' χφπ:αΓ …ς ω:ς ω:ς:#τ ι0Ω€- ΣφιιιοΓ α… κσ.ζ κ…;ςα:σι' ιζ - {If ξκΩ… …ψ!ζ…;ώ;αα ος =…πι?ξτοΩΧο€ ρςςέαγο€ ςξ=ωαΛοι χ…λςΈεοζ"ξ;ρ ές πξώα ιμ1 . ι=.π; .- γ,ς ζ'3ί… (hi 14660 it” πετρτςνιΠψ3 καε πει gear -ξΓ ζΞξν…ί γ:γιοµτιΓ; -ετ;0 …:.;)επΓ;ποΩ Ο . Ψ » . . Η ' ι κ εγε:8…η… :υζ?… ςςµ ΕαοΧα?ξχωΛι' . κας … ξςΛ ….…;π μςωΑ Ξλςαε I‘ . ;>α:οιςπν… α'ο: Αγάς; "ι κτς ? πα ς. ςι εςΛ πΞ…] ;…!;ι …Α= ι… τυχη φνχς κ:ςιΐυ 5 9 ΄ τοχΒς|είναι η άσκηση δρισμένου έπαγγέλματος καί όχι & κοινότητα καταγωγης άπό πα- ΈΞΞπη σειρά, παρ'όλο ποό "στό τέλος τοό 18ου αίόνα βρισκόμαστε µπροστά στό φαινό… μενο: ή κτηνοτροφική πατριά, πού ή συνείδησή της όταν σχεδόν άπόλυτα δεσμευµένη άπό τό ένστιχτο, τώρα κάτω άπό τήν έπιροή τών όρεινδν άστικδν κέντρων, έλευΘερώ- νεται άπό τήν άστική ίδεολογία"ξΌΉρδξα άπ'"ολα γιατί οί "φυλές" τόν Χιονιάδων εξ… χαν µικτό χαρακτΞρα, άλλα μέλη τους -τάχπερισσό;εραε"πάρΞΞένουν κτηνοτρόφοι καί άλ- λα γίνονται ζωγράφοι. Δέν ξεκόβου»΄ πό τή "αυλή" τους γιατί & δεσµός, στεριωµένος άπό μακροχρόνια΄παράδοσης΄αντέχει στίς άλλαγέςχτΒν*αυνθηκδν, έστω κι άν δέν όντα- ποκρίνετάι/πίά΄στίς άπαιτήσεις τοδ νέου έπαγγελματικο6 προσανατολισμο6… οί χιονιαδίτες ζωγράφοι, άν καί προέρχονται άπό τρείς φάρες μέ κοινότητα κατα- ΥωΥΞς άπό πατέρα…έχουν ποικιλία έπόνυµων. Λδτό όφείλεται στίς συνηθισµένες τόν έπο- χή έκείνη άλλαγές έπώνυμου. Μιά µερίδα τους παίρνει τό έπώνυµο Ζωγράφος, όπως γί- νεται σ'όλόκληρη τήν "Ελλάδα καί μ'άλλα έπαγγέλµατα= Βαγενάς, Χαλκιάς, Σαμαράς, Ξα- ράφης, Μαραγκός κ.λ.π. "Αλλοι χρησιµοποιοδν τό πατρώνυμσ, Κώνστας Θεοδόση, Ζήκος Γεωργίου..Πολλοί Μαρινάδες όπογράφουν μέ τό έπίθετο Παπακώστας. τέλος, άλλοι κάνουν λόγιες "βελτιώσεις" 106 έπώνυµου. 'Δπό τήν οίκογένεια Καραγιάννη κατάγεται & ζωγρά- φος Μιχαήλ Καραγιαννίδης - & δάσκαλος άδελφός του προχωρεί περισσότερο, κάνει τό έπόνυμστΜελανίδης /Καράς = µαόρος=µέλας|. 'Ο γιός τοδ Παγώνη δπογράφει γιά ένα διά- στηµα Παγωνίδης γιά νά τό άπλουστέφει άργότερα σέ Παγώνηςΐ5Τό όνοµα τόν Τσατσαίων ξεκίνησε άπό παρατσούκλι.'Ιδιότυποιείναι οί µετασχηματισμένοι χαϊδευτικοί τύποι. βαφτιστικδν δνομάτων= 'Αναστάσιος-Τάτσης, Γεώργιος-Ψζότζος, Κωνσταντίνος-Ντοόλας. Οί σχέσεις άνάµεσα στίς φάρες δέν είναι έχΘρικές, άν καί σηµειώνονται µερικές 24 φορές έπαγγελµατικοί άνταγωνισµοί καί προστριβές… Συχνές είναι καί οί έπιγαμίεςΐ΄ 'Η έξωγαμία, δηλαδή & γάμος άνάµεσα σέ άτομα άπ5 διαφορετικές ένόσεις αίματοσυγγέ- νειας, όταν σέ παγκόσµια κλίµακα έπιΘυμητή καί πολλές φορές έπιβεβλημένη γιά λόγους είιγονίας ποό είχαν διαπιστωθεί έμπειρικάξύ'Υπάρχουν καί κοινές φιλικές Φωτογραφίες Μαρινάδων καί Πασχαλάδων, σάν αδτή πού δημοσιεύεται στό βιβλίο τοότο. Η ΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ APAETHPIOTHTAE ΤΩΝ XIONIAAITQN ΖΩΓΡΑΦΩΝ 'Απο΄τό μικρό α6τό όρεινό καί άπομονωµένο χωριό ξεκινάει ένας καταπληκτικός άριθµός ζωγράφων. '0 Γεώργιος Παϊσιος άναφέρει 31 δνόματα καί 251 έπιγραφές. 'Από τότε & κατάλογος εδρόνεται άπό άλλους έρευνητές."Ετσι, προστίθεται µιά έπιγραφή του.? 1'7'79,)΄.µία ποθ 31785,2%όο τοι? 18139",η μία τοι? 1843 καί δύο τοι? 1853,ο χωρίς όµως νά προσθέσουν καίνοόόγιο όνοµα ζωγράφου. Σήμερα, δστερα άπό πολλές προσωπικές έρευνες πάς είναι γνωστά 6Ώ…δνόματα ζωγράφω;ξαχωρίς νά άποκλείεται νά ύπάρχουν καί άλλοι. "Επίσης δεκάδες άδημοσίευτων έπιγραφδν. T6 σπουδαιότερο όπως είναι πώς, Eva οί χιο- νιαδίτες άναφέρονται παντοό'μόνο σάν άγιογράφοι, σήμερα γνωρίζουμε τό έργο τους σέ … . . " » . . . . . .… .… . .. , , …. .! .: … . , , & & πχ κ "& :. , . … . .! . , ο.) ! , … κ : ο. . ; κ …. ,…(,-ΐ.,...'..,΄,. . , (. . . ,, … …? ,. . ., πχ . : …! & … ! € » … ,… γ I :» - I - ,| | : .! - ξ . "&; ΄…΄'- & . ,… .… &… , '!ήΙ …… _ ~1 «, & J "' .! " S” ζ &? ! ψ… . …. ".! = .! . ν. & … ο… & ! ω … :" .! ' . τ. '. . - .» .; …' - Η. αν .… . . ι : -, -, . . … ι …! &… & ' κι : ?) Χ., ι ! ,. ' ' ό » …' …! :? ( : ΄ (f... DJ - … ! 11… … … , ., « ! Σ… ! & ..- " (| η… Α' ] . Σ' ".… : ΄! " . '. ΄ J J ' , "΄ -ι '. ΄ .!΄…΄ .. ' ι… » & ?… …, … », , . … .… . .… ": - τ.. , . , , , - μι … . . - ν η! » ! ι -- …. « & ω ! ς " ι ,, η . 4 » … … '…« | ' . . »… -. :. »: "' .| .ι : …να .: ..|., ' , .ι . & …. 4 , ι … € ! Ψ Δ , ""|:- .Α "Έµα… . ,,Ξ. ,. ."… τς , » 3 … J » : . ]. .. ." ,… . .! . .! , … & . .. : «. . * * & . . . : . . . . - . " J: . ξ . … &» ,‘I … . , .] . …? Τ. »! … ν … …… …… : α . a «a …. ρ.? ε' …" .! … . :… - …" &" …. . . & ι . » ' | | ι - » . . "Ν … ."… ' : ', .. . ". Γ & ' "& .1 ..… …. . . . , .! , . &. », » ί΄ζμΐ΄ i f . , . " … 1 Ώς. ' &, …' .… ' ι & » .... . . .." , . … η Ξ »… ι ' ν Δ΄ " " € & " … "…γ ' . ΄# ' ι ΄…"…΄.= " ΐ "| ' …'. » & ;» Δ . … "& για ' ' . .… … » ' …- -.ι …': .. ι « κ … «. . … α … … & - & " ' …' ' …! ' Γ .? ΄., …' & . . ' Ζ' «" ά"… .... . . τ Ε 4. &… .… (| .! I " Η . .» « | ιο (.. ,, - ι . » . … . » - ι .. ε . & :" ' : …' . - ….…,,.:' .… - - g |. | …… …; , & »… . … » . «. & . = & : " ".". ;" Η… ' …' , ΄ι…- - γ,] " '… . ». παρ.. ' . : ' ιν …» η & ' …'- & δ & ".5 J ν ' η; ) .: ' . .] … … -- .» .… .… ;…ι ., ι … «… Φ … … … , …. , . … 1 …Τ; , | | | I JV ,1 a». J I ,; ,… ,. . ; n ή ι , : ρ - "& " : τα … …' .. | . : … -- w . . - , .' &" ,"… _ , ι . ,ο; ι … .… … . & & ΄ . .] ,.1 .! Χ . | . κ' . ά…… χ . « , "9 (τά/…ω ή"… & "Μι/ΜΜΜ & κορη … |» . . Μ ως; Οι. … με" 62% [ψάξε/Μ νγ% "να… οέ…Μ ΄ . Μ …… αψ…ιψ , "& να "να… .… …. νπ>γηΠ"-- …… . Ώ &. . € ' . . κ.…- α. ,… … " .! .: ν …!…) . «Χι ,. . . , ,: |. , … ε'," ,, _ a" Σ & , « 1 ή . " ' " ’ Η . . …: ' ‘ . ι. . . . .! .… νι . . , … . " ,… ϊ ' ΄. ' & ; . Ξ & Ο . ο τι ν ! . ,-ξ &… ι , ' !…"… … κ ! …, … … ι, . 1 > …… . . & & ξ. … & … ι. & ή . ΄?» .Η η (' »!) » | …. !. . .… ? νέα,? .. , . ( 1 Δ !- . a "Χ :… . | Σι 4. 2) .…. .. . > ". . Γ , .! & .. . ι & = Α & . » ' . » , . . .… &, &… ! " . ' Δ .» . . > 3 … . ΄ - w …- … ………ι λ :… αν …ι . … ,. ,: .…. …!… , , .. 1? ,: .; . κ . ΄ … . .… … …. . , .. … Η, Ν .:, Η , . & …' ΄'| ,, - ,? ' ." ."' | …! | . .. - ! ΐα-ε΄Οή Μι…- … Ρ.Κΐ΄έψ Wave/Lu... Ο… Μ/ίψ; ; &) 6. | ν('.« : Ο '; ."… 10 πολύ πλατύτερο φάσμα: τοπιογραφία, προσωπογραφία, νεκρή ξύση, διακοσµητική. Μόνον γιά τούς Παγώνηδες ξέρουμε περισσότερα, κι αύτά σά ζωγράφους 106 Πηλίου. Δυό αίώνες οί €? χωρικοί αύτοί ζωγράφου άπλωνουν τή δραστηριότητά τους σε πλήθος χωριών καί πολιτειών. Χ/| Στή Σξξ;ίτσιανη Καστοριάς, τόν Α6γερινό Δ. Μακεδονίας, στόν Πεντάλοφο καί τό γειτον.µ κό του υθό, στή Βήσσανη, στά πηλιορείτικα χωριά Δράκια, 'Ανήλιο, Κισσ6, Νεοχώρι, Μα- - |,. |, .., ΄…, ," κρινίτσα, µοδχαρη, 'Αγριά, στό μοναστήρι τής Κλεισούρας, στήν Πρεμετή, στή Ζίτσα, " , στό Κουκοόλι, τόχΣκαμν€λι, τό Τσεπέλοβο, τό Καπέσοβο, τό Βρυσοχώρι Ζαγοριοδ, στήν ΄… Πυρσόγιαυνη, τίς Πά ς, στό Μεταξοχώρι 'Α ας, στή Γκοντοβάσδα, στό ΚαλλιΏώνι Καρδί- / & & τσας, τήν "Αρτα, τή Βοόρ ιανη, τή M6 στα, στή Βλάσδη Μακεδονίας, τήν Κόνιτσκω Ξυϊ- Να ηκάτι, Γοργοπόταµογ Πολύγυρο Δωδώνης, Γιάννινα, ν Α νουπόλεως, τήν 'Ελεοδσα Πρεμ ής, Κόνιτσα, Μελισσουργοός Φζουµ€ ων, ουκλξσι Φιλιππιάδας, Σταροσκιάδι Πωγωνίου, στοάς κ Κήπους, τό 'Αργυροχώρι, τό ΑηδονοχώρίχΚόνιτσας, Μπισδοόνι 'Ιωαννίνων, Νεοχώρι "Δρ- τας, Νικάνορα Κόνιτσας στήν "Αριζα B. ΄Ηπείρου,,Ψσαραπλανά, Καβάσιλα, Βρανίστα, Πε- , ΄΄..- κλάρι, Παλιόπυργο Πωγωνίου, κτίσματα, Λιγοφά, Σπαθαραίους Πάργας, Πωγωνιανή, Παλίό- ΄- ΄- ι/ ,… πυργσ, Δαφνόφυτ … Βίτσα, Μαζαράκι, Παλιοσξλι, Ράχωβα)χξκΞζΖστό, Δελβινάκι, Νεστόριος Α Γ..- Φραστανά, Βρµ6οχώρι, 'Αετόπετρα, Χρυσή, Μονοδξντρι, ' χερ σία Παραμυθιάς, Ψαρζδες ,… Πρέσπας, Δίλοφο, ΄Οξυά, ΄Ελεόθερο, Ελάτη, Δίκορφο, Μανασσή, …σποΞικ6, ΦρςΣΞ΄έΞµχά- δας, Κυψέλη Καστοριάς, Κουτσελιό, Κακόλακο, "Εξοχή, "Αργος "Ορεστικό, 'Λσπράγγελονς, ν . 'Ηλιορράχη, 'Ερσέκα, Μοναστήρι, Πρέβεζα, Φ01ππιάδα, 'λγρΞνιο, "Αγιον "Ορος. 'H παρά. αι.-΄΄ θεση τόσων όνομάτων, όσο κουραστική κι άν είναι, δίνει παραστατική είκόνα τής Enta— σης πού πήρε ή δραστηριότητα τόν χιονιαδιτδν ζωγράφων.Κατά κανόνα, όµως, μέσα στό ΏΐΞΐ:ξ/ κείµενο µπαίνουν µόνο τά όνόματα, οί τόποι καί οί χρονολογίες πού χρειάζονται γιά νά διατυπωθοσν καί νά δποστηριχθοδν οί άπόφεις το6 συγγραφέα. Λεπτομερέρτερα στοι- χεία, καθώς καί τή σχετική,σ€ κάθε περίπτωση,βιβλιογραδία θά βρεί ό άναγνώστης στίς (΄ΞΞΞΞϊοµπξς. Πρόθεση τής σημερινής έργασίας είναι νά δόσει μιά συνοπτική είκόνα καί νά ίρµηνεύσει τή χιονιαδίτικη ζωγραφικήο οι 6µάδες, τά "µπουλούχια", των μαστ6ρων πού άναλάβαιναν µεγάλα χτίσµατα είχαν µαστόρους µέ ποικίλες είδικε6σεις. Καθένα άπό τά μαστοροχώρια ήταν "ξξειδικευαξνον είς τάς οίκοδοµικάς τέχνας' άλλο Ξβγαζε κτίστας, πασταδόρους/διακοσμητάς/, µαρμάρο- γλ6φας, άλλο ξυλουργο6ς καί ξυλογλόπτας, άλλο ζωγράφους"ζ'Ωστόσσ, ξνδ οί άλλες εί- δικότητες άποτελο6σαν Ένα συγκρότηµα καί Εργαζότανε σχεδόν ταυτόχρονα, οί ζωγράφοι πήγαιναν συνήθως δστερα άπό λίγα ή πολλά χρόνια γιά νά πάνουν τή γραπτή διακόσμηση. "Ετσι, Eva τό άρχοντικό τής Ποόλκως στή Σιάτιστα χτίστηκε άπό μαστόρους τής περιο- χής Κόνιτσας στά 1752 µε πρωτοµάστορα τόν 'Ιωάννη Δηµητρίου?3ή ζωγραφική του διακόσ- µηση γίνεται στά 1759. T6 άρχοντικό Χατζημιχαήλ /Κανατσούλη/ χτίζεται στά 1757 καί τοιχογραφείται δστερα άπό 54 δλόκληρα χρόνια, στά 1811. T6 άρχοντικό Μανούση ξν6 12 πώς τελειοποιήθηκε πιά στήν τέχνη καί γίνεται πρωτομάστορας σέ δικό του συνεργείο. Φαίνεται πώς µερικές φορές οί βοηθοί ήταν άτεχνοι, κι αύτό δυσκόλευε τό ζωγράφο. ‘0 Θωμάς Μαρινάς γράφει άπό τό ρωσσικό μοναστήρι τού 'Αγίου "Όρους, στίς 2 Μαρτίου 1900 στόν άδελφό του Χριστόδουλο: "θά άποβάλω καµπόσους δεν ήµπορώ νά διορθόνο τεσσάρων άνθρώπον έργασία ρουχα καί πρώσωπα καί πληκτηκήν έργασία έκουράσθην .... έάν δέν έργασθώ ποίως θά τά τελει- ώση 6 τήχος καί τώρα! όπου έγινες καλά νά έλθης. διά 16 Πίκο του Γιωργη νά του κάµω τά έξωδα καί ρούχα διπλά νά έχη..#ξ9΄Βνας άπό τούς βοηθούς του είναι 6 δεκαοχτάχρο- νος Νικόλαος Παπακώστας πού σέ λίγο προηγούµενο γράµµα τού Θωμά πρός 16 Χριστόδουλο, 23 Δεκεµβρίου 1899, άπό τίς Καρυές, µετά τό ύστερόγραφο "καί άπο όλοιν τήν συνοδίαν μας έχετε τά άνίκοντα", προσθέτει, μέ τό δικό του γραφικό χαρακτήρα, καί 6 N. Παπα- κώστας µερικές χαιρετιστήριες λέξειςιΞη Μερικοί άπό τούς ζωγράφους, όταν έβρισκαν συνθήκες καλής µόνιµης έργασίας σέ μιά περιοχή, µένουν δριστικά έκεί, παντρεύονται ντόπιες, κάνουν παιδιά καί θεωρούν τόν έαυτό τους "πολιτογραφηµένο" στήν καινούργια πατρίδα.ΧΞ;ανιες είναι οί περιπτώ- σεις συνεργασίας χιονιαδίτη ζωγράφου μέ συντεχνίτη του ξζέ άλλη περιοχή, όπως τού Μιχαήλ πού στά 1785 συνεργάζεται µέ τόν Δηµήτριο Μπορμπουτζιώτη /= άπό τό 'Βπταχώρι Καστοριάα/ στήν άγιογράφξση τού καθολικού τής Μονής 'Αγίου 'Αθανασίου στό χωριό "A- γιος 'Ηλίας Νοµού Κοζάνης."Αλλωστε καί τά µπουλούκια τών χτιστάδων τής περιοχής, μ'"ο- λο πού οί κουδαρέοι ήταν όργανωμένοι σέ συντεχνίες, "άποτελο6νταν συνήθως άπό όδελφο- ξάδερφα τού Πρωτουάστορα καί άν περίσσευε θέση έπαιρναν καί κανέναν άλλον λίγσ>πιό ξένο"28ι H ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΟΥΣ ;ξ-:έγιΞγρξφΞΞ. Γιά.τίς ρίζες τής ζωγραφικής τών Χιονιάδων προτείνονται διάφο- ρες έκδοχές, πού όµως δέν έχουν σίγουρα άντικειµενικά στηρίγματα. Κατά µία παράδοση οί πρώτοι άγιογράφοι τών Χιονιάδων ύπήρξαν μαθητές τού Πανσέληνου. "Όσες διαφοροποι- ήσεις κι "αν δποθέσουµε πώς έχει υποστεί ή τέχνη τους άπό τό 14ο ώς τό 18ο, πού βρί- σκουµε σίγουρα έργα χιονιαδιτών ζωγράφων, είναι άπίθανο νά έχει τίς ρίζες της στόν Παναέληνο. "Αλλωστε καί μεταγενέστεροι ζωγράφοι μέ µαρτυρηµένη διαµονή στίς Καρυές δέ φανερώνουν ούτε Ελάχιστη έπίδραση τού µεγάλου τοιχογράφου τού Πρωτάτου. "Αλλη πα- ράδοση λέει πώς ή τέχνη τους προήλθε άπό τήν 'Ιταλία. κτηνοτρόφοι άπό τό χωριό "Δε- τοµηλίτσα έγκαταστάθηκαν στούς Χιονιάδες καί όταν κάποιο βαρύ χειμώνα έχασαν τά κο- πάδια τους άπό τό κρύο, πήγαν στήν 'Ιταλία καί έμαθαν τήν τέχνη. 'Ωρισυένα "φυσιο- κρατικά" στοιχεία τής ζωγραφικής τους, άνάμικτα μέ βυζαντινά, θά µπορούσαν νά ένισ- χύσουν µιά τέτοιαν "εκδοχή, όν δέν ήταν κοινά συστατικά τού ύφους δλόκληρης τής έλ- ληνικης άγιογραφίας κατά τό 18ο καί 19o αίώνα. "Λλλωστε, µελετώντας τήν τέχνη τους, βλέπουµε-πώς µέ τό πέρασμα τού χρόνου τά φυσιοκρατικά στοιχεία προχωρούν καί τά βυ- 11» είναι χτισµένο στά 1762 μνηµονεύει σέ τοιχογραφία του τήν έμφάνιση ένός τεράστιου "όρνηου" πού έγινε στά 1787. T6 άρχοντικό Τσιατσιαπά στήν Καστοριά έπισκευάζεται ριζικά στά 1754 άλλά ή τοιχογραφία μέ τήν άποψη τής Πόλης άπό 26v Κεράτειο κόλπο έχει χρονολογία 1798: 6 παραδείγματα θά μπορούσαν νά πολλαπλασιασθούν. T6 ίδιο γίνεται καί στίς έκκλησίες. Π.χ. ή 'Αγία Μαρίνα Κισσού 6πάρχει ήδη στά 1741 μά εί- κονογραφείται άπό τόν Παγώνη στά 1802ξ5τό καθολικό τού μοναστηριού "Αγίου Νικολάου Πάου, κοντά στήν 'Αργαλαστή Πηλίου, χτίζεται στά 1778 καί τοιχογραφείται στά 1792 μέ 1794ξζΒίδικά στίς έκκλησίες, δέν είναι σπάνιες οί περιπτώσεις νά γίνει ή άγιογρά- φηση τμηματικΞ, κατά άραιά χρονικά διαστήματα καί άπό διαφορετικούς ζωγράφους. 'Ακό- μα καί όταν ο! άγιογραφίες είναι σχεδόν ταυτόχρονες μέ τό χτίσιμο τής έκκλησίας δέ σημαίνει πώς καί οί ζωγράφοι άνήκαν στό ίδιο συνεργείο. Αύτό φαίνεται καί άπό γράμ- µα τού 1893 πού άπευθύνεται στό χιονιαδίτη ζωγράφο Θωμά ΜαρινΞ= "Φίλτατέ µοι κυρ Θω- μά χαίρε. ’Ev πρώτοις µου άναγγέλω ύμάς ότι άμα λάβητε τήν παρούσαν μου άμέσως νά έλθήται ένας έκ τών δύο ή έσύ ή 6 άδελφός σας διότι σήμερον µέ έφώναξεν κάποιος Πέ- τρος Παπαδόπουλος τραπεζίτης έκ τού Χωρίου Κοσοβήτσα καί μέ έρώτησεμ άπό ποίον μέ- ρος είναι οί ζωγράφοι οί καλοί καί άν γνωρίζω κανέναν' έγώ δέ έσύστησα 'Υμάς μετά τού άδελφού σας διά νά έλθητε διότι κάμαν Νέαν 'Βκκλησίαν είς τό χωριόν τους καί χρειάζονται ζωγράφοι. άμέσως άµα λάβεται τήν παρούσαν μου νά κινήσετε νά έλθήτε ένας χωρίς άλλο ένταύθα διά νά προθήται είς συμφωνίας καί μήν άργοπορείται διότι έτυχε νά άκούσω ένας έδώ νά συσταίνη τόν Σαμαρινιώτην ζωγράφον. άλλά Εγώ άκούωντας αύτά τά λόγια έλαβα μέρος πρός όμάς. σάς περιμένω ταχέως. Μή έχων έτερον Διατελώ. 'Ο πρόθυ- μος φίλος σας Χαραλάµπης x. Π&όπουλος, Ζαχαροπλάστης"ΐΤό γράμµα δείχνει καί τόν έ- παγγελµατικό συναγωνισµό άνάµεσα στούς Χιονιαδίτες καί σαμαρινιώτες ζωγράφους. Οί τε- λευταίοι, μάλιστα, είχαν όργαηώσει καί δίκτυο πληροφοριοδοτών-προπαγανδιστόν στήν περιοχή Τρικάλων, όπως θά φανεί µέ πολλά στοιχεία όταν-όλοκληρώσουμε καί δημοσιεύ- σουμε τήν έργασία γιά τούς ζωγράφους…ΞΞΞ-ΞαμαρΞναξ; Αύτό, λοιπόν, πού σηµειώνει ή 'Αγγελική Χατζηµιχάλη πώς "πολλοί άπ'αύτούς /τούς μαστόρους|, οί πρωτομάστοροι, άνα- λαµβάνουν κατ'άποκοπήν καί τήν έκτέλεση τού ζωγραφικού καί ξυλόγλυπτου διάκοσμου τού σπιτιού; έχει μερική μόνον έφαρμογή, όπως π.χ. στό σπίτι τού Γεωργίου Σβάρτς στ"Αμ- πελάκια, όπου σέ έπιγραφή άναφέρεται πώς ΨΟύτος 6 πεντάγωνος καί περικαλλής Οίκος &- θεμελιώθη παρά τού 'Ιωάννου Ζερμπήνου έν έτει 1787 Μαίου έχρωματίσθη παρ'αύτού κοσ- µηθείς άλλως παρ'αύτού"ΐΞ Μπορούμε λοιπόν νά συμπεράνουµε πώς οί χιονιαδίτες ζωγράφοι ξεκινούσαν μέ τούς βοηθούς τους καί άναλάβαιναν διάφορες έργασίες. "Οταν οί βοηθοί ήταν προχωρημένοι στήν τέχνη, καί συνεπώς ή συμβολή στό έργο σημαντική, στήν έπιγραφή έμπαινε καί τ'ό- νομά τους μετά τό όνομα τού πρωτομάστορα. Συχνά παρατηρούμε όνομα πού άναφέρεται δεύ- τερο ή τρίτο σέ μιάν έπιγραΦή, σέ μεταγενέστερη νά παρουσιάζεται πρώτο, πού σηµαίνει ,. | |… (, | J χι! . | | | ., . « …ι ., ς … … ! & . … « , J .) Ο I/ v ”V ‘l x‘ I ί . , " … ι , " . ι & €… ‘l | > ξ , ψ- ." ΄. .?" … , , | | .» μµ … : 4.' J . …' & & κ 1 .… . δ , , . & ' . ! ' ΄΄ | ,' ο ο ο ' …' ΄ …' ": ι .… , .… . κ ; | ,… . « ξ .. . | , , …. , » > , : | |. … . κ … & .. & . , . ,, J J " …ι ; Δ . ." , . .. .… ς . : & ί , , . , , , & … | I I , ] ι …! . , . ι : .. & & « + Χ | ] ] | , , >… l ' & » & ζ Κ . ι … . , : . ι « " . ο ; υ . . Β . ε » . € & & & . . . . ο . . . ι ) . , . . | | | , ΙΧ" ‘ . Δ , . ,, . «. Χ . ι . , 1 l - κ ( …| l V | | & , ? … ι κ … ι , .. … … … ' .. …; J J . ' . … … κ «. & … l χ ', , Λ , . . , . ,, & .. . . ( . ι & : >. Γ |, I 11 .! & . e . ι l ' & κ ' Ψ ϊ .! . ' .! J J J … .… ι . . . ' … . …. . ,. …1 '… := Ώνα… ΠΜ…4βώ Μωωθ"6νµψ.?" ΑΛ…» θα) η|'ιπ:ψς: &… &; ψωο | ! η & " ' , > . " ι| . ' | .. . ψι»ιΜ #Διη;α| με χΨ(%' ωΜ…Ώ ΜΜΜ. ως… Μς'0Χ΄ … τ - ι … …' . … .. Ε- I I κ , | » ' ι … . . ... ' - . &… αλ. … (fit—«.1», have wax-19".“, 6-|ι.ζζ5………«ζ'…',' |…" η» η.)… ……μςς.ς ' ) . ' Μ' κι'……Λ…… &΄ Φ΄ΠΉάετ΄ 1΄(ιΜή αΜ…… ' . …. . … & , & *… . ». , … ….ΐ "ΕΦ"έιη.-αψψΜρώ ;] "Μακ &»? Μ σΏα…Μά&'τµΜαα%€ώ%χζ , η. Η." …' 30 …',΄άΚ……" &… … %€…%" & … …Μα &ς"Μ&κ|ΜΔ Λαξ " τ"'ω΄'"΄ : λ ΄.κ . -! ,κ,΄ " ,, . |… η …, [ «.. *… …' & »«.…… …,. .. ψάξω. . …;, , | , .; , , _ , . . . ., ., . , Χ …θα…) ΨΘ|&Μ μα>ς1.Ή … 2… %ρΜΜ &; |. άι ’1 '1: Y …;? ) … . ., ' ,µε | η . - κ & . …… … κ Δ ί .? & I " !΄ . . ΄ ' α ' ': ΄΄ ' …' .΄ ΄ … ΄ Ι . » …. ι ! & ν ' ' Λ & : ι. & … α ! & & « τ & ΄ .l ‘ ‘16 ΄ κό " & ';-!Ν | &? . … ,. … … : … . ' . | : η …' ' … l ι. . ι τ 4 & .! ' «. ΄ … , ο… ", …. ' I . . .. € . i an , … ι + ι . , . ι- . , ,. η, Ε,. Σ'" . Ξ Π & .. ΄ κ … «| - … ,» . . ν ' …' .. .! . .' ' ' & ΄ ' & . ξ κ' …. .! " ' I ι κ ' , | , , , , , : … € .. , :: . , - , …. . " .). ' …' . , …ο . . . … , ? ς ' , »- κ … & 1 , . , χ , …. . … 1 & . » . . , , Ο κ ι »… κ " ΄ & … . … 1 € & & l . , [. … . .. «- * .… " , η γ- |… . . . .. ι, 13 νά ύποχωρούν) Τέλος, κατά µιά τρίτη ξκδοχή, οί χιονιαδίτες κατάγονται άπό τό Βυζάν- τιο, µετά τήν "Αλωση πέρασαν στήν "Ιταλία όπου καί έπηρεάστηκαν άπό τήν τέχνη τής 'Αναγξννησης. 'Λναζητύντας εργασία άποβιβάστηκαν στήν παραλία τής 'Ηπείρου, στήν περιφέρεια 'πγουμενίτσας, κι άπό ξκεί κτηνοτρόφοι τής 'Αετομηλίτσας τούς μετέφεραν στό χωριό τους, όπου ξεκαλοκαίριαζαν µε τά πρόβατά τους. 'Απο΄Εκεί πέρασαν καί έγκα- ταστάθηκαν στούς πιό πολιτισµένους καί έλληνόφωνους Χιονιάδες. Τήν "αποψη αύτή ύπο- στήριζαν καί οί παλιοί άγιογράφοι Σωκράτης Η. Ζωγράφος, Νικόλαος Ζωγράφος-Παπακώστας, Χριστόδουλος καί Θωµάς Μαρινάς καί 6 Πολύκαρπος Ζωγράφοέ3Σπψαστή καί ή παράδοση καί ή προέλευσή της µά δΕν ύπάρχουν άντικειµενικά στοιχεία πού νά τή στηρίζουν. 'Βκείνο πού µε σιγουριά µπορούμε νά όποστηρίξουµε είναι πώς ή περίπτωση τής χιονιαδίτικης ζωγραφικής δντάσσεται στό γενικότερο φαινόµενο τής Ξξειδίκευσης όρισ- μ€νων χωριδν σε κάποιον τεχνικό ή χειροτεχνικό τοµεα, άπόρροια τής φτώχειας άλλων πόρων. !!Ρίγανη, λαγούς καί άρκούδες βγάνει 6 τόπος µας" είπε χαρακτηριστικά παλιός χιονιαδίτης. 'Η οίκογενειακή διαδοχή στό ξπάγγελµα ξξηγεί, δς Ενα βαθμό, τόν περισ- ρισµό σε µιά µορφή άπασχόλησης. Βασικό>Θεωρητικό τους βοήθημα, τουλάχιστον γιά τό είκονογραφικό τους πρόγραµμα, ή " 'Βρμηνεία τύν Ζωγράφων" τού Διονυσίου άπό τή Φουρ- νά τήν 'Αγράφων. Κυκλοφορεί σέ χειρόγραφα άντίγραφα άπό τά δποία μερικά είδε 6 Γε- ώργιος Παίσιος καί Ένα ύπάρχει στό σπίτι τού χιονιαδίτη άκτινολόγου γιατρού κ. Βασ. Χρήστου στήν 'ΛΘήναί "Εχει άντιγραφεί άπό τό ζωγράφο Χριστόδουλο Γ. Δ. στά 1846 καί έλάχιστες φραστικΕς διαφορές Exes άπό τήν Εκδοση τού A. Παπαδόπουλου-ΚεραυΞως, πού Ξγινε στά 1909, "νύν τό πρώτον πλήρης κατά τό πρωτότυπον αύτής κείμενον"ΐ Φυσικά, τό κείµενο τού Διονύσιου δίνει τεχνικές δδηγίες, καΘορίζει τό θεματολόγιο, πολλές φορές με σχολαστικ€ς λεπτοµέρειες, άλλά ξλάχιστα μπορεί νά έπηρεάσει τό ζωγραφικό ύφος. Με βάση τήν ίδια περικοπήχτής-β 'Βρμηνείας" τού Διονύσιου μπορούν νά γίνουν, καί Ξγιναν, Ξργα έντελύς διαφορετικά. "αλλωστε, όπως θά-δούµΈ"παρακάτω, ούτε στίς περιγραφές τού Διονύσιου έμειναν πιστοί. Θά πρέπει νά άποκλείσουμε καί έφτανησιύτικη ξπίδραση, µ'δλο πού τά 'Εφτάνησα γειτάύεύουν με τήν "Ήπειρο καί είναι συχνή ή έπικοινωνία άνάυεσά τους. Στά "Εφτά- νησα συντελείται 6λοκληρωτική άνατροπή τής βυζαντινής παράδοσης. T6 Εργα τήν Δοξα- ράδων, τού Καντούνη, τού Κουτούζη καί τήν άλλων έκπρόσωπων τής έφτανησιύτικης ζω- γραφικής δέν Ξχει ούτε τήν ξλάχιστη σχέση µε τή βυζαντινή τέχνη. Σ΄αν κύριο έκφρα- στικό της μέσα Exec τό χρύμα, άντίθετα άπό τή γραμμικότητα τής βυζαντινής παράδοσης. Δραματικές κινήσεις, τολμηρές έφαρμογ€ς προοπτικής, θξµατα άγνωστα στήν όρθόδοξη ζωγραφική παράδοση. 'Η χιονιαδίτικη άγιογραφία συνδέται κάπως µε τό Εργα τύν κρητι- κύν ζωγράφων πού καταφεύγουν στά 'Ξπτάνησα κατά τό 17o αίάνα, όπως 6 'Ηλιού Μόσκος, & 'Ιωάννης Μόσκος καί ίδίως 6 Θεόδωρος Πουλάκης, τού δποίου ξπίδΡση συναντούμε πε- ρισσότερο στούς σαµαρινιώτες΄άγιογράφους. 'Ε?λατκή άγιογραφία τού 18ou καί τού 19ου ?? ( )/ζ΄ ??'7Κλΐιλ… βη. |]: µλ΄ρ"Ήζ7μ% "Ο 6 ζ΄ Ρόδη (»… ι΄ςΠ,« 7 / 15 τ4λ4=ωψυφω… τό μισό μιάάρωσικής λιθογραφίας με τήν Παναγία-Ξ%εκεθΕξεέιουια, τού 1893 καί µία ρωσική χαλκογραφία τού 'Αγίου "Όρους. 8τό μικρό εργαστήριο τού Θωµά Χρίστου βρήκα- με άχρονολόγητη ρωσική έκδοση µέ άγιογραφικά πρότυπα. Θά πρέπει νά προσθέσουµε καί τίς χιλιάδες ρωσικών φορητδν είκόνων πού βρίσκονται σέ πολλά µέρη τής 'Ελλάδας. 'Η έπίδραση τής νεορωσικής άγιογραφίας έξηγείται, πρύτ'άπ'όλα άπό τή σημαντι- κή της έπιβολή στό χδρο τού 'Αχίου "Όρους. 'Η τσαρική]τότε, Ρωσία σέ μιά προσπάθεια έπιβολής της στό "Αγιον "Ορος διοχετεύει "ενα χείμαρρο άπό χρυσάφι, πολύτιµες πέτρες, είκόνες καί ρούβλια? Πρίν άπό τόν πρύτο παγκόσµιο πόλεµο ή ρωσική µοναστηριακή πε- ριουσία στόν "Λθω δπολογίζεται σέ 125 έκατοµµύρια δραχµύν τής εποχής. 'Εκτός άπό αύτό, ή Ρωσία είναι ή µόνη όρθόδιξη µεγάλη χώρα µέ κοινό, σέ µεγάλο ποσοστόξάγιολό- γιο άντίθετα µέ τήν Καθολική εκκλησία πού Ξχει δικό τηςτ πε καί σ'άλλες παραστάσεις πού εχουν σχέση µέ τό δόγµα ύπάρχουν διαφορές άνάμεσα στήν όρθόδοξη καί τήν καθο- λική άγιογραφία, "οπως π.χ. στήν παράσταση τής 'Αγίας Τριάδας, όπου τό "Άγιο Πνεύµα έκπορεύεται καί άπό τόν 'Υιαό.Τέλος, ή έλπίδα τού ξανθού γένους όχι μόνο πρίν άπό τήν έπανάσταση µά κι ύστερα άπό αύτή, ζεσταίνει τίς καρδιές τών άλύτρωτων." ούτος /6 Πιχαήλ K. Ζωγράφος/ είς τό άκρον εθνικιστής καί σφόδρα άγαπύν τήν Ρωσσίαν είς τήν ήλπιζε τήν άπελευθέρωσιν τής δποδούλης τότε πατρίδος µας'β?'1'ό γενικό πνεύµα τής έπο- χής, µέ τήν άλλαγή τής µορφής τής θρησκευτικότητας καί τό ξάνοιγµα τού ύπόδουλου έλληνισµού πρός τήν Βύρώπη καί τά Βαλκάνια, στρέφει τήν άγιογραφία πρός μιά φυσιο- κρατική άπόδοση µορφύν πού έρχονται άπό μακροχρόνια παράδοση. Κοσμική ζωγραφική. Πολύ πλατύ είναι καί τό πεδίο δραστηριότητας τύν χιονιαδιτύν ζω- γράφων στήν κοσµική ζωγραφική, µέ τοιχογραφίες στά Ζαγοροχώρια κυρίως καί στό Πήλιο» ....χχχ |Ι'οπίοι, ν κρέα φύσεις, προσωπογραφίες, ίστορικές σκηνές καί διακοσμητικές συνθέσεις./ξ µ Π;λλοί"Έιναι συγχρόνως καί άγιογράφοι καί διακοσµητές σπιτιύν.'Δλλού τά έργα έχουν: όπογραφές καί χρονολογίες κι άλλού είναι άνυπόγραφα. 'Υπογραμμένα εύαι τά εργα στά \ σπίτια : Γκινόπουλου, Νεγάδες |χείρ Νικολάου Πασχάλη 1836/, Βασδέκη, Σκαμνέλι /χείρ Ξ? Γεωργίου K. 1857/, Τσέπη, Σκαµνέλι /Λιάτσης 1863/, Γεννάδιου, Σκαμνέλ χείρ. 'λλεξίοψζ/ \ Φάιτ! ζώα"… Π.Κ. 1878/, Μπακόλα, Δίλοφο |Χείρ 'Λδάµ καί 'Αναστασίου Βούρη 1885]ΞΐΜ€ "αλλες πηγές τόν τεχνίτη τους ειναι οί τοιχογραφίες στό παράσπιτο Τριανταφύλλου στή Δράκιω |Παγώνης 1832/, τού Ρόδου στό Τσεπέλοβο | 'Αναστάσιος Παπακώστας Μαρινάς, µέ- σα 19ου αδύνα/ καί στό σπίτι τού Σαραβάνη στή Δράκια /' Αθανάσιος Παγώνης γύρω στά /ΛΑχ 1870/,(καθως καί ή διακόΕΕήδή΄Ξτό τζάκι τού σπιτιού τού ΜίχαήΧ'Εοόµα στήν Πυρσόγιαν- νη /εργο Θωμά Χρήστου 1930/.Μέ βάση τεχνοτροπικά καί θεµατολογικά στοιχεία, καθώς καί ΐέ…πληροφορίες των νοικοκυρέων τους, σέ χιονιαδίτες άποδίδουµε τίς τοιχογραφίες στά σπίτια : Γεωργίτση στό Καπέσοβο, Γύγολου, Μάου, Τζάνογλου καί Παπάζογλου στό Τσε- πέλοβο, Πλακίδα καί Κόκκορη στό Κουχούλι, Μπαρζώκα στό Καπέσοβο κ€ξΞξ!έ!!:Ξ!ςΞξέι*- ι 'Λπό τά κινητά έργα, άν καί άνυπόγραφα, µπορούμε µέ άπόλυτη σιγουριά νά 'αποδύ- Μου… … Μινωτή Μ (Μ… Μ""'. 114 αίώνα "εχει άρχίσει άσυνείδητα νά κάνει αύτό πού άπό τά μέσα τού 19ου αίώνα θά πά- ρει συνειδητά πιά τό χαρακτήρα προσπάθειας γιά "βελτίωση" τής βυζαντινής ζωγραφικής, άρχικά στήν 'Αθήνα μέ τό Οείρσιό6 κι άργότερα σ'όλόκληρη τήν "Ελλάδα. Οί διάφορες συγχωριανές όµάδες -χιονιαδίτες, καπεσοβίτες, σαµαρινιώτες κ.λ.π.- δέν έξέφραζαν ίδιαίτερες τάσεις, πέρα άπό μερικές μικροδιαφορές. Τό ζωγραφικό ύφος τής έλληνικής άγιογραφίας έπηρεάζεται άποφασοστικά άπό τά άγιογραφικά έργαστήρια τού 'Αγίου "Ο- ρους. Τό ύφος τής'άγιορεάτικης άγιογραφίας καί πρίν άκόµα άποσαφνμισθεί καί…κωδικο- ποιηθεί άπό τό έργαστήριο τών 'Ιωασαφαίων, έπηρεάζεται όλο καί βαθύτερα άπό τή νεο- ρωσσική άγιογραφική σχολή. "Εχει πιά ξεθυμάνει καί στή μεγάλη αύτή όρθόδοξη χώρα ή παράδοση τών µεγάλων άγιογράφων όπως 6 Ρουµπλιώό?καί 6 Θεοφάνης 6 "Ελληναςΐ4'Β'αύ- στηρή τέχνη πού έκρωσσίζει τή µεγάλη βυζαντινή παράδοση δέν άποτελεί πιά πρότυπο τών νεώτερων άγιογράφων. Οί μορφές τών άγίων, κάτω άπό δυτικοευρωπαϊκές έπιδράσεις πού έντείνονται κατά τήν περίοδο τού Μεγάλου Πέτρου, άρχίζουν νά παίρνουν µιάν έγ- κόσµια φυσικότητα. Τήν αύστηρή χρωματική κλίμακα διαδέχονται βαθµιαία γλυκύτερες συγχρωµίες. Κατά τό 19o αίώνα ή ρωσσική άγιογραφία έπιρεάζεται άπό τή Σχολή τών πα- ζαΩινών τής Πετρούπολης. 'Η Σχολή αύτή ίδρύθηκε άπό τό ζωγράφο 'Αλεξάντρ 'Ιβάνωφ, παλιό στέλεχος τής "άδελφότητας τού Λουκά" τής Ρώμης καί 6 Θείρσιος, πού τόν άναφέ- ραμε παραπάνω, µαθήτευσε στό ναζαρηνό ζωγράφο 'Ιούλιο Σνόρφ φόν ΚάρολφσεΧντ. Θά δια- φωνήσουµε µέ τήν άποψη τού Δηµητρίου Παπαστάµου πως ή ναζαρηνή ζωγραφική στήν 'Ελλά- δω "παραµερίζει τή µεταβυζαντινή καί λαϊκή παράδοση καί άνοίγει καινούργιο δρόµο στήνάγιογραφίά#? άφού, άπό άλλο δρόμο, ή λαϊκή άγιογραφία έχει δεχτεί τίς ίδιες έπι- δράσεις. 'H έπίδραση αύτή τής νεορωσσικής ζωγραφικής έχει έπισημανθεύ έδύ καί πάνω άπό 50 χρόνια. "Τό δραστηριότερον κέντρον άσκήσεως τής ζωγραφικής είναι τό πασίγνω- στον τών 'Ιωασαφαίων..άληθής μοναχική σχολή άγιογραφίας, τής δποίας αί είκόνες κοσ- µούν έκκλησίας τού "Αθωνος καί άλλων Ελληνικών χωρών...'Η άγιογραφική αύτη σχολή έ- λευθεριάζει διότι είς τά παλαιά βυζαντινά είκονογραφικά θέµατα έφήΡµωσε τήν Εύρωπαϊ- κήν καί νεορωσσικήν τεχνοτροπίαν"ξ€Έίναι βεβαιωμένα πώς οί περισσότεροι χιονιαδίτες ζωγράφοι γιά τούς δποίους ύπάρχουν βιογραφικά στοιχεία, τελειοποιούνται στήν τέχνη μέ άσκηση στό "Αγιον "Ορος. Στή βιογραφική σύναξη τού Γεώργιου Παίσιου συχνά συναν- τούμα/τίς φράόεις"µετέβη μετά τού άδελφού του είς "Αγιον "Ορος, όπου είργάσθησαν άµφότεροι έπί µίαν σχεδόν ε κοσαετίαν", "ούτος άργότερον µετέβη καί είς "Αγιον "Ορος έργασθείς έκεί έπί σειράν Ετών", "µετέβη καί ούτος είς "Αγιον "Ορος όπου παρέμεινε έργαζόµενος κατά διαστήµατα έπί μίαν δεκαετίαν", "άργότερον μετέβη καί ούτος όπου . είργάσθη Επί έτη δλόκληρα", "έκμαθών τελείως τήν άγιογραφίαν παρ'αύτού έν 'Αγίω "ορεύ. 'Βκτός άπό τήν έπίδραση τών άγιογραφικών έργαστηρίων τού 'Αγίου "Ορους, θά πρέ- πει νά σηµειώσουμε καί τίς ρωσσικές χαλκογραφίες, καί άργότερα έγχρωμες λιθογραφίες πού κυκλοφορούσαν εύρύτατα στήν "Ελλάδα. Στό ρηµαγμένο έργαστήρι τών Παρινάδων βρή- Ώ) | Η . ……ι"Μ…" " Μ…»… … ψώ…'ΚΨ|ιν; 01Λ/΄Ιί+Λ ζ΄ |?Ω/ζΛ€7α:) έ%' ." έψαξα " ΄α1- 7. " (η/14€ '" -' ,. … "ό…"… …Πιο .. , (»… €ιΐηεφ! Μα το μφ;Λω… (”firm Άνι Άθω/ΜΜΜ , I . … . » κ Η προ…/ν … ψ .. & … κ … ' : . . | .. «. . . ( | & .! .l a - . , .… // ι… % « ! & .. " µια)" των '"?΄ό1 &; [να' «. ά…4%Μ …' Μή ψώΜ' Μ ! ", Μ΄ ». . % . . | * | .… ι . Οί?! … δίψα"; ή» . . a; . . ε .… .… ' s . . . | … Ι . β ι%…,μώ Μ4|ιτ wm ?ε" 84 4ξς Κ/ .: 'J Τι & .… …ι [η[ω>#μ…' [434 .ω'…Μ ριέλ-Η πψιι'ι=1ζΜωα' σας ένα, Μιμή,;ι * * χρωχ …' ι'…χ…&-6 ΄…"1ω-Μ&ι ΕΜΥ…" &… ώ«νϊΜ1΄δΞ :"… ΄;Μ,ι Ο… %έυ (€ευΜκ .θ1…2 …" μψΜ.η w «4V‘7’Zl/vai' " " ΄ Ζ")€ί'ί" &"; πάρω "ως… "Ρεµ (νων 'άΜ…" Μάτι/% ώ ω" . [ Μάκι/3% ία αγ. "Μ Μ &…» µπω? Μ,… αγνή λ' κ……µΐά% .: …… ΜΜτΣηΜΜ ωΞ,… … … … … . ., … 3… . , .. … .… .,, ,,Ι ……..€ . 7. … . , . . …… =.ι'20'3ι,'ω… . .… . …' »? … κήπο έως, # αερα… …." ΓΨΟ€(α ... Με+ωµ…ή %μί" ("414314 "& ε'ε'σ*η|αωώ όταν? :… {mam Μεν… τέχνη-1, ' . "αγών" Μα…-…' σε &… …αν… "'.ϊ . όΆΜ…Μ. ." > ……&=… 4γ'ψκφΜ δω…»; Με». ηψφ%ωεο' σας… . . ,ι.=Δ…Χ.Μ'… ι€ηαέαω…κψ "ν… " …. " . . … | ' :.… _ … > &. .. . , τ' » … 2 7] ΝΜάΆΜ… 6345580119 ΙΩ΄Μ.)α34./ µ΄ "γι'"… µας") & Νώ΄ΐ . . ΄ …; ,ωλ……Μ'.»ά… //ν)24ι% ών µας), |ι.φι… … … &… ; "&. α'."… . Ά"; 47…ω-Ώ… αγι.ηάµ&Η . .; …ή 73, ."… /ω,,,&τ…ω .ζ,Μ το ' 306€ '2…,.ξ(,ωψ Θά;ωΛ΄΄ … Μ΄ '… |"? .ψ"€νΉα' Λαβάλ Μπάρ» &" &» μας… Μ…. . ' «Μακάο … 4.1… …. Μα…… σα…… &, | ] . " ! Ή Ν…'θ;ω ;, ." …θα (τη -σ-Ψέ'…ωΜ' άς ΄.=΄=ν. (ρυό';΄ςζαΜΜ| 61 …').δζΒ| , & Μρμύ… ?θ'…|Μέ λαιμό, "Μ όλα./3 µε΄… 4ι'Χλαγγ, "; Θήρα,!) »… θΡΗΜΜΛωη |/|α7 …. ν Μα Με». Μ -ΐ΄Μ|ι.:βΚ. µε…" … ν 6110…" Με…" "…' /Ζ6ΔάθΥ(« " ] &"! ?ΐΧ% ») Ζάο ,… …' αγί.Ήρι'ή ΜχξέωΉι…Μ ΜΜ ώ Μύκης ΄ Μ΄ ΜωΖιν Μ' Ζ…ξ€ω ώ' [µέ/21 , ένα; ρω…" Ρ)"; (ψάρι.; (στ' θεκ.Μ…:' Μ…. ' ΄ 16 oouuc 016 Χριστόδουλο Ζωγράφο-ΜαρινΞ τίς δύο προσωπογραφίες, όντρα καί γυναίκας, πού βρίσκονται στό σπίτι τού Γ. Παίσιου στά Γιάννινα, στό Θωµά Ζωγράφο-ΜαρινΞ τήν προσωπογραφία τής Στασινής Παπακώστα πού βρίσκεται στό σπίτι τού Στέφανου Ζωγρά- φου στούς Χιονιάδες, στό Θωμά Ζωγράφο4ΜαρινΞ τήν προσωπογραφία τού Γιαννούλη Παπα- Χρήστου πού βρίσκεται στό σπίτι τού 'Αντώνη Γεράση, Γοργοπόταµ00ι Προσωπογραφικό έργο πρέπει νά θεωρήσουμε καί τήν πρώτη αγιογραφία τού Νεοµάρτυρα Γεωργίου,πού Ξ- γινε δεκατρείς μόνο µέρες µετά τό μαρτυρικό του θάνατοι 'H άπεικόνιση ένός προσώ- που πού µόλις πρίν άπό μερικές µέρες κυκλοφορούσε ζωντανό στά Γιάννινα, είναι άσφα- λώς προσωπογραφία. 'Ο ίδιος ζωγράφος κι άργότερα ζωγραφίζει πολλές φορές τόν ίδιο " Αγιο πανοµοιότυπο. Λίγο άργότερα κυκλοφορεί ή πρώτη χαλκογραΦία, παρμένη άπό τό 7% ζωγραφικό πρότυπο τού Μιχαήλ Ζήκου. "Εγινε τόν ίδιο χρόνο στό "Αγιον "Ορος από τό χαλκογράφο Δανιήλ. 'Ακολούζούνε τού μοναχού Κύριλλου στά 1845, "Αγνωστου στά 1854, τού Παναγιώτου Κ. στά 1859, τού 'Ιωάννου Κων. στά 1865 καί άλλες µεταγενέστερες. ME τή σειρά τους, οί χαλκογραφίες γίνονται πρότυπα γιά έκατοντάδες άγιογραφιών, τοί- χου καί φορητών, άπόµτήν Πελοπόνησο "ως τή Φιλιππούποληΐ3'Βµσρφή΄τούτΡΞ633ί3ύ, κα- εώς…έπα!ςλο&βήΨ€ϊΞΐάϊόζΘΥδΐϊδΈΞπαί"πιλκογοζφους,…τΕποπΩι;ΞΞαι΄καί-κΞΉΈΣΒΈΐται σέ-έπα!αλαΕβανόμενο-ά4ι0#ραΦικό'τυπο. Στό ζωγράφο Σωκράτη Ζωγράφο ανήκει καί μιά ζωγραφιστή κασΞέλα στό σπίτι τού Στέφανου Ζωγράφου, Χιονιάδες.'Η ξρευνα στά χωριά τής 'ΗπείρουΙδέ μπορεί νά θεωρηθεί έξαντλημένη γιατί πάµπολλα σπίτια είναι κλειστά, άλλα µισογκρεµισμένα, καί σέ 11111 μερικά, γιά τά όποία ύπάρχουν πληροφορίες ότι είναι ζωγραφισμένα, δέ μάς Εφησαν νά μπούμε. 'Ωστόσο, τά έργα πού γνωρίζουμε δέν ειναι έντελως ανεπαρκή γιά νά σχήματίσουµε καθαρή εικόνα της χιονιαδίτικης κοσµι- ης ζωγραφικής.Καλύπτουν µία περίοδο;;;έ:;: χρόνων, άπό τα 1836 ως τα 18351'Onwc Θά πρόσεξε 6 άναγνώστης, 16 μεγαλυτερο ποσοστό σπιτιων μέ ζωγραφική διακόσµηση βρί- σκεται στά Ζαγοροχώρια. Ειναι ή περίοδος πού πολλοί κάτοικοί τους ξενητεύονται στή Ρουµανία ή στή Νότια Ρωσία, πλουταίνουν έκεί μά δέν ξεχνούν τήν όρεινή τους πατρίδα. 'Βκείνο,πόύ κάνει έντύπωση είναι ή έπίδραση τού εύρωπαίκού μπαρόκ καί τού ρο- κοκό στή διακόσμηση σπιτιών καί έκκλησιών. 'Ασφαλώς τά πρότυπα είναι χαλκογραφίες. T6 φαινόμενο δέν παρατηρείται µόνο στούς χιονιαδίτες ζωγράφους, ούτε µόνο στήν κοσ- µική ζωγραφική. "Εχουµε έπισηµάνει τό εύρωπαίκό χαρακτικό πρότυπο τοιχογραφίας τού 1844 σέ σπίτι τής Σιάτιστας& καθώς καί μιάς άγιογραφικής σύνθεσης τού πατέρα Παγώ- νη καί δύο προσωπογραφιών τού Θανάση Παγώνη, 'Επίσης, ή έμφάνιοη τού ίδιου θέµατος σέ άπουακρυσμΕνους μεταξύ των τόπους σέ διαφορετικές χρονολογίες καί άπό πολλούς τεχνίτες, δείχνει πώς σίγουρα ύπάρχσυν χαρακτικά πρότυπα. T6 Θέμα π.χ. τού κομμέ- νου καρπουζιού μέ τή φέτα καρφωμένη έπανω του τό συναντούμε στό Πήλιο, στή Σιάτι- στα, στ "Αμπελάκιαμκ;ί>µστά Ζαγοροχώρια. T6 ιδιο συμβαίνει καί µέ όρισµξνη αποψη της Πόλης πού τή βρίσκουµε στό σπίτι τού Γεωργίου Σβάρτς 1798, τού Δηµητρίου Σβάρτς κ α . & .… - € …] . . … ,; ' ,… & η], " …| ., …|. ή - ...… . … ι . Χ . … ι … & ι # ΙΧ ι . ν " Ν.! |"; - - με . .: …!, . .! κ , & ι « ι α > .… … .,» .! |" …' ' Ξ" Η …! |" ; …. & … … … & "|"… .! Η… .! ΄ . ','ζ΄.' . ."? ΄' … ΄ J' …' ' . & . "& I ,η…" α κ κ ι ς…" ο. . τ' ..… . . . ς.. … .». ., …. χιλ; . ΄.΄΄. - ... . ζ΄ .. , … "« ι … .. …. ,. & |» ' J. ' : ' '… ' 1 ΡΠΜ% Μ & ΡΜώ … 2Μό : "… ! 1 & Δ' :. ……… ι .. . ΄ , ( . A .… …. …η '; .. " » 3133; ' | ,? ι ' ' ‘ . .: …: :! . ' …'% ΄ .? . Ξ . ς …… . … ι : _ J. .… …' …ιλ ν…. . ' 1… ,… . | ια: . ' :…… … ξ & &. ι .. ' ρ , . . ή . . . .! ΄΄ ' . '. ΄, ιζ :΄.Ά'. ." 3 . …' . … … ι ι ., . .. ς … . , ": .» [| .‘. . ., '. Χι . Η ή». γι" . . . :. …. | η;- ΄.- ' > ' ' : "??, .; ως." ' .." , …' |? . . x …λ - τα… :… . . ! .ι … . - . ~ .… " > :… … … .'κ!-…ι.'>ν. > .) . …." —. .… …" ,, . . χ » ξµπ «Η ' ! ' & "| , …' | , .. V. . . ι . !" ."; . ι.… ζ ; … … κ… .. , ι .; .ν …'. ' # ν..." & ""; …' . Γ'...." . µε :… : ,… ...' & . & …'ΐ & . … .. ; ς ., .… .… …. . - . ' : : ." ' … .: κε" . .…" … . . ' "… *… . | .' . '- ν", : Ι . : ":" & ' ς ! & Χ . . . . …ι .. τ". -. ο… ""…'… : χ… … , … .. . :. ι… Μ…»; … .. κ. κ … ?… . » … ι . . " Μι .… '. , … .… Τα? : . . '. ";'ψ -: " .? - ."… … .] η η» ' ' = . . .… …. « . … ,. .… », Ψ"… …. ,,-…. . ΄ " 'Ν-ι=…>…=…»« - " " ' "Μ "& . …. . » …. ". . " . . .. &. …. &. . , .; > . . . ,. . , . …. . ' η), …. 05" " ιΐ Τζι ΐ΄ : . ΄ " ι,"΄'΄ ? ..."-' ΐ"'..Ε ; ." " « …' " , Ά…" ' :' & .-'ΐ ΄ ! Ες «τ Χ . | " ι -/ . ' Νο ] ΄΄ "δ ' Μ') " ΄ ' ' »; ν .ι- μ- ν 0… :) φαν µςπ> σ… όλα.» µι)Μο Ι; : &. - - v . - & ! Ώ κ & - Ο .. - . . « . Μη. | α… τα … «Ζ -- ….. … -.. - - J … ( (' ία … % Μι &:Ν | [… handy)” a [1.7 Jaw. [Μαιν-γι' … '- €κωΉαΖΈψ- '- . .-. »… . .… . - Μ . - νιΓ ' | . ," . …. - - : . …… …ο ,θ Ο a Μίδα" Ώ Ώ.Μ,Ώ1 . . ». …; … . κ… … ( .ι - ή αν… θ'… %,"… .'ιι=.,ι,Ο1,ι πηραν. ,… - . - c‘. " - . -Ν .. . . : ' ! μ..… " υπ ' & … ' …'- .… :. ". - . € ' ' " ' 'ι' !» . > | . ' " …Μα|αι.…π… (ένα: …; ||"… & Μάϊ?" (…" … θα"? ΚΕ -' . . . . …ιΜ Γι΄) 0€-;Η ι αν Μ & ι΄ψγ Μίδα: Η? . . ,. > : ΄ ' . ?. . €>1Μ 2.7 -,| Εξ' "χ ων…1…ωξυ : µ'Μ%6α… &…Ο';ζ… Η €; ως Ψ…" .. … ." , . …, | |… . ι ). .. … . -.… - . *-να …να &? Κόκα-α., 4! .) … Ξ -II J " Η. - …. ' ' ό…" -' - I I“ ", . , [| |) ,! . ΄΄ . ' Η ' …' . ζ: ! . - : ! . …"". ,, )ξμ…|ζ ,. , 16 ?… | ! ξ", . ~ _ , Ώ ;. . . α… ι & Η΄…" . . ΄ 1 ' ιι, ' .Χ.|. - ' '. …' !…: ' ι' .. ι . …. . . ' ι . … ' »… .J. ΄.΄. ΐ΄ ι." . - '. Σι ' ‘ ‘.‘ , >. . . , .. ι ς '! ή, --|.ιιι%ς (. .] ν .ι'ι…,' # I 33 | -. Β.:-1 » , : . . ΄ . - .. . . .. . x ι ' ι . . υ...! .. ‘ « .'.' (Ι'-. .!" ' .1’ ' ….) ι . . '! Ά ," ? … (. ' . . .. ι ! ,… , % '.»'΄ '. «΄ .. | .. …. ,… 4.» .. ' ι .I v- |. Μ' & ζ'. "ζς.…χνιΐγ - .-37 Jaw; εξ/ξµσΐφ.υ -|ι΄Μ:.|' ' . I . Ψ, « = Ώ Ώ . Η Φ"ξΘ Νου …" ατονΔΛ…(α l—-... .../".… ;ή…» "+ Άµα µάπα" "να? Για) "" " ΄ Μάο." « λ'! Η…!) 41") |1ππ4βΜΐη 17 1811, τού Κράλη Κομνενξκη στό Μόλυβο Μυτιλήνης 1838, ατού ΝαΙζύ στήν Καστοριά, τΞς Πούλκως στή Σιάτιστα. Στό βιβλίο τούτο δηµοσιεύονται παραλλαγές, άπό χιονιαδίτες ζωγράφους, ενός άνθοδοχείου πού μπαίνει άπό κά τω µέσα σε κυκλικό oxfiua ξνδ δεξιά καί άριστερά ξεπετάζονται άνήσυχα μπαρόκ διακοσµητικά. Καί µόνο άπό τά παραδείκυα- τα αύτά φαίνεται καθαρά πόση έλευθερία είχε & παλιός τεχνίτης στό χειρισμό τού δα- νεικού θέµατοας. 'H ξπίδραση τού μπαρόκ έκτείνεται σ'όλόκληρη τή λαϊκή µας ζωγραφική μπαίνει καί στό χώρο τύς ξκκλησιαστικΞς ζωγραφικΞς διακόσμησης, στήν έκκλησιαστι- κή ξυλογλυπτικέϊΒστούς φεγγίτες, στά φευτοπαράθυρα καί στό κέντηµα. ΣΞ I"okouc τούς τομείς της τέχνης παρατηρούνται παράλληλα φαινόµενα. Πόσα στό γενικό πολιτιστικό κλίμα άναπτύσσουν τή δραστηριότητά τους καί οί χιονιαδίτες ζωγράφοι. 'Η ύπαρξη χαρακτικύν πρότυπων άπό τό εύρωπαϊκό μπαρόκ συνδέεται µε τόν ξμφά- νιση καί διάδοση δρισμΕνων µοτίβων νά δε όωτίζει τό όλο Θέμα. 'Ασφαλύς, τουλάχιστο κατά τό 19ο αίύνα, δέν ξταν άπρόσιτα καί άλλα πρότυπα, κυρίως νεοκλασσικά μξ τδν πρόσθετη άκτινοβολία τής "ξπίσηµης" τξχνης τού νεου έλληνικού Κράτους. "Ας σηµειώ- σουμε ξδύ πώς τήν ίδια έποχή πού δηµιουργούνται μερικά άπό τά άραιότερα δημοτικά μας τραγούδια, όλοι οί λαϊκοί ζωγράφοι γράφουν στήν καθαρεύουσα. Κΐ-δαως"καθππά νεοκλασσικύ…έπίδραση-ξκιοημαίνσυπε*μόνο…στό απίτι τού ΓκΕκη στό Πάπιγκο πό τίς ψυ- γρ€ς μορφές…άνΩρωπόµορφων κιόνων πού µοιράζουν τή ζωγραφίόρξνη΄ΈΕϊφάνΞϊΞ"δπου"ίστο- ρούνται σκηνές άπό τούς αίσάπιους µύθους. τό έργο αύτό είναι σχετικά καινούργιο, άφού -κατά προφορική µαρτυρία- Έγινε "μετά τόν πόλεμο τού 1897 καί πρίν άπό τόν πόλεμο τού 1912". Kat στό σπίτι αύτό ιαρουσιάζεταυ τό άγαπηα€νο Θέµα τόν χιονιαδι- τύν ζωγράφων, τό τρΈηγµ€νο µέ κορδόνια παραπότασυα, καθώς καί τό παλιότερο παραδο- σιακό έρωτικό σύμβολο τού περιστεριού πού κρατάει στό ράµφος του λούΧδύδι. χ 'Ooo κι άν τό πρότυπο είναι ξενόφερτο, ή έπιλογή του άλλά καί & συµπεριφορά σ'αύτό καθορίζονται άπό ίθαγενείς παράγοντες. Συνεπύς αύτό πού εχει σημασία είναι τό γιατί αύτοί ξ οί πελάτες τους προτιµούν τά µπαρόκ Ε ροκοκό διακοσμητικά θίαατα καί δεύτερο ποιά είναι ή συμπεριφορά τους σ'αύτά δηλαδή µέ ποιό τρόπο τά χειρίζον- ται καί ποιές θεληματικΞς % άΘέλητες άλλαγΕς δπιφΞρουν σ'αύτάο Τέλος, νά έρμηνευ- δεί ή συμπεριφορά αύτή. πιστεύω πώς στήν έπιλογή τού θέματος τόν κύριο λόγο Έχει 6 πελάτης καί γιά τόν τρόπό-άπόδοσής του την εύΘύνη τήν Έχει 6 ζωγράφος. Οί νοικοκυρ€οι τόν ζωγρα- -φισμξύω1άπό γιονιαδίτες άρχοντικύν τού Ζαγοριού είναι, κατά κανόνα, µετανάστες στή Ρουμανία. Φεύγουν άπό Ένα κοινωνικό περιβάλλον με κλειστή κτηνοτροφική οίκονομία έργάζονται µορφώνονται καί πλουταίνουν στίς 'Ηγεµονίες. Οί τσεπελοβίτες 'Αναστάσι- ος Ψσολάκης καί "Αναστάσιος Τσούφλης πλουτίζουν στό Κισνόβι καί άφίνουν σημαντικά ποσά γιά έκπαιδευτικούς σκοπούξΞ&Ή0ί Πλακιδαίοι ταξιδεύονταν στή Βεσσαραβίω, όπου , "ο . ς8Γ , πλούτισαν καί άποχτησαν τεραστια κτηματική περιουσία". ενικά δ! ζουν τον περιθω. 18 ριακ8 βίο τού µετανάστη. 'Ηπειρώτες συµµετέχουν στήν άναγξννηση τής ρουµανικής λο- γοτεχνίας. 'Ο μεγάλος πρόδροµός της. & "Ιωάννης 'Ηλιάδης-Ραντουλ€σκσυ, γιός έλληνί- δας καί ελληνοµαθής, μεταφράζει τά Λυρικά ποιήµατα τού ήπειρότη 'Αθανάσιου Χριστό… πουλουΞ,Βλληνικής καταγωγής είναι καί ό δθνικδς ποιητής τής Ρουµανίας Βασίλειος 'Α- λεξανδρής. 'Ιδρυτής τού ρουμανικού 'Εθνικού Θεάτρου είναι 6 "Ελληνας Κ. 'Αριστίας. 'Ο δάσκαλος τού ΓΕνους Γεόργιος Γεννάδιος, άπό τά Δολιανά, μορφάνεται στό ξακουστό έλληνικό σχολείο τού Βουκουρεστίου, τήν περίφηµη "Δύθεντική Σχολή" πού είχε σχολάρ- χη τό ζαγορίσιο Λάμπρο Φωτιάδη. Στό Γαλάτσι καταφεύγει, στά χρόνια τού 'Αλή Πασά ή οίκογένεια τού Κωνσταντίνου Ράδου, δωδεκάχρονου τότε. 'Ο μικρός ψυγάδας gniazxxxx μπήκε στό σχολείο τής πόλης αύτής "γιά νά συνεχίσει έλληνικΕς σπουδξς'ΞΞνηυονεύουμε ξδύ καί τά γεγονότα στό 'Ιάσιο καί τό Δραγατσάνη τό 182ν. 'Εννοείται πάς καί στά ζα- γοροχώρια, άπό τίς άρχές τού 18ου αίύνα ύπήρχαν σχολεία καί βγήκαν σηµαντικοί λό- γιοι. 4Υπήρξε, μάλιστα, άπόφαση καί προσπάθειες γιά τήν ίδρυση στά 1815 Πανεπιστή… μιου στό µονασιήρι τού Ρόγκοβου, κοντά στό Toenékopo‘.h "Όλα τά παραπάνω πολύ άπέχουν άπό τό νά δώσουν µιάν Ecru καί άχνή είκόνα τής ζωής στά ζαγοραχόρια. "Απλός ξεχωρίζουν μερικά στοιχεία πού θά μάς…ξοηθήσουν νά πλη- σιάσουμε τόν πρύτον παράγοντα, τόν πελάτη µέ τίς προτιρήσεις του Σχεδόν τό σύνολο τύν διακοσµηµΕνων σπιτιύν άνήκει σέ μετανάστες τής Ρουυα;ίάς καί σε λίγους τής νό- τιας Ρωσίας. Φεύγουν άπό τό χωριό τους νΕοι, όχι χωρίς μιά κάποια παιδεία, άπό "ενα περιβάλλον µε ύγή ξξΕλιξη. συντηρητικό καί άπρόθυµο στήν άφοµοίωση ξένων πολιτιστι- κών στοιχείων. Στά άστικά κέντρα τής Ρουµανίας τό γούστο τους διαμορφώνεται άπό Ενα . καθυστερηµξνο "περιφερειακό" εύρωπαϊκό μπαρόκ. Αύτό µεταφέρουν καί στόν τόπο τους. Είναι καί Eva στοιχείο κοινωνικής διάκρισης.Δξν είναι άπλύς οί εύποροι πού διακοσ- μούν πλούσια τό σπίτι τους, είναι οί ταξειδεμ€νοι µέ τό λεπτό "εύρωπαϊκό" γούστο. Στό συνολικό πολιτιστικό πλαίσιο ύπάρχουν, βεβαια, τά ίδιαίτερα στρωματικά στοι- χεία, ύπάρχουν όμως καί τά κοινά, τά άποδεκτά άπό όλα τά στρώματα, "Όπως είναι οί χοροί καί τά τραγούδια, τό σπίτι καί οί κατασκευαστικές του µέθοδοι, δρισµΕνα ξθιµα, φυσικά ή γλώσσα καί ή θρησκεία, παράγοντες έθνικής συνοχής σφυρήλατηµξνοι άύό τό χρόνο καί ίδιαίτερα αίσθητοί σέ συνθήκες Τουρκοκρατίας. Τά κοινά αύτά διαστρωματικά στοιχεία λειτουργούν µε τή δύναµη τής παράδοσης καί συνυπάρχουν με τά δπείσακτα. "Ετσι, αύτή ή ζωγραφική διακόσμηση µε τόσο Ξντονα ξενικά χαρακτήρα, Εφαρµόζεται σέ παραδοσιακής άρχιτεκτονικής σπίτια, στολισµένα με ντόπια ύφαντά καί άλλα παραδοσια- …;..- κά στοιχεία,&' Ωστόσο ή σωστή τους Εφαρμογή καί κάποιος έγκλιµατισµός τους κάνει τά Μ -΄-"΄ νία θεµατα νά μήν Ένοχλούν σάν ξένα σωµατα, u 'όλο πού δεν εχει δλοκληρωθεί άκόµα Χ ή άφομοιωτική διεργασία πού συντελείται βραδύρυθµα στά θεματα πού είσάγονται στή λαϊκή µας τέχνη. 'Η εύκινησία τόν μπαρόκ καί ροκοκό διακοσµητικών συγκρατείται καί µετριάζεται άπό μιά λαϊκή παραδοσιακή στατική άντίληΦη. Τά χρώματα τού φόντου είναι 19 κάπως βαριά, συνήθως σκούρο λουλακί ή ώχρα. Δέν πρόκειται γιά άνοιχτό καί διάφανο γαλάζιο πού θά άνακαλούσε στή μνήµη τήν άπεραντοσύνη τού ούρανού. Δέν άπομακρύνει τή χρωµατισµένη έπιφάνεια, διευρύνοντας τό χώρο, νά τήν κρατάει στή θέση της, μέ µιά βαρειά καί κάπως πρωτόγονη αίσθηση. Οί χειροτέχνες ζωγράφοι έπηρεάζονται άπό τό πολιτιστικό κλίµα τής κοινωνίας µέσα στήν δποία έργάςονται, γι'αύτό καί τά θέµατά τους έχουν άλλη µεταχείρηση στά Ζαγοροχώρια καί άλλη στά µεγάλα &στικά ή ήµιαστικά κέντρα µέ µεταποιητική καί µετα- πραττική δραστηριότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τό τοπίο. Στά άρχοντικά τής Σιάέ τιστας, τής Καστοριάς, τών 'λμπελακίων, τού κόλυβου καί τού Πηλίου συναντούµε τή συγκεκριμµένη πολιτεία σέ πανοραµική άποψη. Είναι ή Πόλη, ή Βενετιά, ή Χαλκίδα, ή Φραγκφούρτη, ή 'Δταλάντη κ.λ.π. Τά τοπία αύτά άποτελούν αύτοτελείς ένότητες µέσα στήν όλη διακόσµηση, Ενώ παραλληλα ύπάρχουν καί µικρά άνώνυµα τοπία πού άπασχολούν ρόµβους, έλλείφεις, 11111! κύκλους ή διαχωριστικές ταινίες, σχήµατα ένταγυένα σέ κάποια διακοσµητική σύνθεση. "Αντίθετα, στά Ζαγοροχώρια ύπάρχει μόνο τό άποσπασυα- τικό φανταστικό τοπίο, συνήθως λίγα δέντρα, ένα κάστρο, ένα σπίτι, σέ µιά τυπική άπόδοση βασισµένη κατά κανόνα σέ τρείς όριζόντιες χρωµατικές ζώνες πού περιβάλλονται άπό πλαισίωση στά σχήµατα πού άναφέραµε.'Υφίσταται σάν ένα τµήµα συνόλου' δέ λει- τουργεί µόνο του. Θυµίζει τά φανταστικά τοπία τών εύρωπαύκών διακοσμητικών πιάτων, καί ίσως δέν είναι άσχετα μ'αύτά. Ψόιάνθοδοχείο, τόσο συνηθισµένο θέµα τής λαϊκής µας τέχνης, ένώ στή ζωγραφική τού Πηλίου, τής Σιάτιστας καί τής Καστοριάς ε"ιτε άκουμπάει σχεδόν στήν κάτω πλευρά τού πλαίσιου είτε στηρίζεται σέ κάποιο βαρύ έπιπλο, στά Ζαγοροχώρια στέκεταυ μετέ- ωρο ή άκουμπάει σέ κάποιο άνάλαφρο φυτικό διακοσµητικό θέμα."Οπως στό τοπίο, έτσι …… -/ι , … ι ο . .-.--΄'/ΐ/ . και στο άνθοδοχειο-στά-άσττΞά΄Ξάι…ήριας;ικα…κέντρα…ή…όργάνωση της διακοσµηµύή3ςέπι- , , , , … … , /……,..….….…, ανειας είναι περισσότερο λογική, χωρις αύτό να της άφαιρει τη φρεσκάδα της. 'Αντι- Ψ , ΄΄, ………-…-…-΄…………,,...... θετα, στά Ζαγοροχώρια ή όλη σύνθεση;κών μοτίβων πηγάζει άπό μιάν ά-λογική'αίσθηση. ν΄- …. T6 διακοσµητικό θέµα λειτουργεί περισσότερο σάν είκαστική άξία παρά σάν παράσταση. 'Επίσης άπουσιάζουν οί χαριτωµένες καί εύλύγιστες πλαισιώσεις µέ τό παιχνίδ ι τών κοιλόκυρτων γραμµών πού δίνουν κίνηση καί έλαφράδα. Τά πλαίσια τών χιονιαδιτών εί- ναι τετράγωνα, κύκλοι, έλλείΦεις καί ρόµβοι' σπανιότερα αύτοί. Μιά κάποια πρόθεση κοµψότητας φανερώνουν τά ζωγραφιστά πάνινα παραπετάσματα, τραβηγµένα γύρω άπό τήν πλαισίωση, πού τά συγκρατούν κορδόνια µέ φούντες στήν άκρη, θέµα πού τό συναντούμε καί σέ άλλες βαλκανικές χώρες. Κι έδώ ή άπόδοση έχει κάποια βαρύτητα, πιό φανερή μάλιστα έπειδή µαντεύεται ή προσπάθεια χάρης. 'Ο χειροτέχνης ζωγράφος, πού έρχεται άπό τό όρεινό-κΞΞ!ρπροφικό χωριό του, δίνει τή δική του αίσθηση στό ξενόφερτο δια- κοσμητικό;θέμα. Καί πρέπει νά παραδεχτούμε πώς ή άντινομία αύτή δέν είναι στερηµέ- νηΧάπό"κάποια γοητεία. Είναι άξιοσηµείωτο πώς νωρίτερα, κατά τά τέλη τού 1Βου καί Ώ Ώ & ! Κ & |…" "…η ."')' ?-΄………ι… .- : J“ J - ,. η." , , Ε.] |. ' .κ.?. ; …. Με . . ςΑ . … Με"… ': Υ.". "& .::: … ."… ~; = … ; "'" ετ". :… … … η. . ,. … . ," . . . =… Ο ι & ο… … "π…- Δ. .'-…';".-'. .» ("…'-ε ε'." τ….='.…:τ….τ.'… |: .. …' "33.14. : "τα? .… ξ)" …. η, ,. ,…….* .. . . ο '. '-…'.,,'.|ξξ '';΄'ν- ? !...…" ΓΑ.4… ΄.!΄ … … . ! ο & ι &; "να: - Afr …"- .=."'ωΞΛ λ »? και…ττ.=…:;, ; > 1… :… … .… . :; - 3… . , !. ν & & Ο "Να …. (ότε, …να: ;;… ||| . .,-κ …κ.,.',.:µ &; 4.& Ε!... &. .4, ,,,. . ,€ …,: 33 ??"? 4 … ι . , «».-τ … .… ». ,η, '… . .. .… ... . : , , … . ο "Β.." €!!! "14332 Μπι …>ά'- .ι : . J ".! . …. Για")? Η ?!" .; J. Υ J , " ζ';')'ι'. …χ - 20 τίς άρχές τού 19ου αίώνα χιονιαδίτες ζωγράφοι, καί κυρίως δ Μιχαήλ Μιχάλη έπιχει- ρούν µπαρόκ πλαισιώσεις σέ έπιγραφές έκκλησιών, όπως στόν "Αγιο "Αχίλλειο Πεντάλο- φου 1774, στό μοναστήρι τών Σταγιάδων 1780. 'Αργότερπ ό ίδιος στήν 'Αγία Τριάδα Bu- 306,1802, άποδυναμώνει τή μπαρόκ πλαισίωση τής έπιγραφής περιβάλλοντός τήν µέ μιά σκουροκόκκινη παραλληλόγραµµη έπιπλαισίωση. 'Αργότερα & Ζήκος Μιχαήλ έπιχειρεί µπα- ρόκ πλαισίωση έπιγραφών στόν "Αγιο Γεώργιο Μεταξοχωριού, 1843, καί στήν 'Αγία Παρα- σκευή τού ίδιου χωριού, 1852, άλλά μέ βιαστικές μονόχρωμες πινελιές. 'Η προσωπογραφία έχει κάποια θέση στήν έλληνική λαϊκή τέχνη, κυρίως μέ τούς κτήτορες έκκλησιών. Στήν κοσµική λαϊκή ζωγραφική σπάνια έχουμε άπ'εύθείας προσωπο- γραφίες. 'Από δεύτερο χέρι είναι οί μορφές τού Ρήγα καί τού Σουλτάνου στή σύνθεση τού Παναγιώτη Ζωγράφου "Πτόις τής Κωνσταντινουπόλεως"-1836- καί τού ίδιου τά πορ- τραίτα τού τσάρου Νικόλαου, τής αύτοκράτειρας Βικτωρίας καί τού βασιλειά τής Γαλ- λίας Φίλιππου στή σύνθεση "'Η δικαία άπόφασις τού Θεού διά τήν άπελευθέρωσιν τής 'Ελλάδος"-1836- ένώ στήν ίδια σύνθεση οί προσωπογραφίες τού "Όθωνα καί τής 'Αμαλίας θά πρέπει νά έγιναν άπό τό φυσικό. 'Επίσης άπό δεύτερο χέρι είναι ή σκηνή τών γάµων τού Ναπολέοντα στό σπίτι τού Ράδου στό Τσεπέλοβο, μέσα 19ου αίώνα, άπό τόν Κωσταν- τίνο Παπακώστα35Τό ίδιο ίσχύει γιά τίς μορφές τού Ρήγα καί τού "Υψηλάντη άπό τόν Θανάση Παγώνη -Δράκια 1870-στό πατρικό του σπίτι.'Αντίθετα, οί προσωπογραφίες πού στολίζουν τό σπίτι τού Κανατσούλη -Σιάτιστα 1811- είναι όπωσδήποτε άπό τό φυσικά, είναι πειστικές καί φανερώνουν άξιόλογη δεξιότητα. 'Η προσωπογραφία, άπό τά έργα τουλάχιστο πού μάς είναι προσιτά σήμερα, άρχίζει νά καλλιεργείται άπό τούς χιονιαδίτες ζωγράφους γύρω στά 1900, μέ μοναδική έξαίρεση τό νεομάρτυρα "Αγιο Γεώργιο άπό τό Μάχαήλ Ζήκο στά 1838, πού όμως άποτελεί είδική περίπτωση. Είναι συνολικά τέσσερες καί άνήκουν στούς συνεργαζόµενους άδελφούς ζω- γράφους Χριστόδουλο καί Θωμά Ζωγράφο, Μαρινάδες. Πρόκειται γιά πολύ άξιόλογα έργα πού είναι χαρακτηριστικά τής στροφής τής χιονιαδίτικης ζωγραφικής πρός ύφος περισ- σότερο λόγιο, όπως συμβαίνει, τήν ίδιαν έποχή καί σέ προσωπογραφίες χειτοτεχνών ζω- γράφων άπό άλλες περιοχές, όπως τού ήρωα τής πηλιορείτικης έπανάστασης τού 1878 Νι- κόλαου Γαντζόπουλου, πού βρίσκεται στά γραφεία τής Κοινότητας Μακρινίτσας, έργο ά- γνωστου πηλιορείτη ζωγράφου, πιθανότατα τού Νικόλαου Κ. 'Ανακασιώτη, καθώς καί τού Οίκονόµου άπό τά "Αμπελάκια Κισσάβου, ίδιοκτησίας τής οίκογένειας Παπαχρόνη. Οί δύο προσωπογραφίες τού Χριστόδουλου 'Αν. Ζωγράφου παριστάνουν δύο γεροντι- κά πρόσωπα, άντρικό καί γυναικείο, σέ προτομή καί, κατά τόν σημερινό ίδιοκτήτη τους, παριστάνουν τούς γονιούς τού ζωγράφου 'Αναστάσιο καί Χρύσω. Τό ότι οί δύο ζωγραφιές άποτελούν ζευγάρι άποδεικνύεται καί άπό τίς ίδιες άκριβώς διαστάσεις τους, 53 Χ 37 έκατ. τού µέτρου, τό όμοιόµορφο έλλειφοειδές καστανόχρωμο σχήμα µέσα στό δποίο εύ- ναι τοποθετημένες οί µορφές καί τό γαλάζιο χρώμα πού σκεπάζει τήν ύπόλοιπη έπΐφά- 21‘ νεια τού πίνακα. Καί τά δύο παριστάνονται]κατά πρόσωπο μέ μιάν έλαφρότατη στροφή -;όύΐάντρικού πρός τά δεξιά καί τού γυναικείου πρός τ άριστερά, ετσι "ωστε όπως θά είναι κρεμασμένα τό "ένα δίπλα στό άλλο, τά βλέματα νά συγκλίνουν καί νά δημιουργεί- ται ένα δέσιμο οίκειότητας άνάµεσα στίς δυό ζωγραφιές. Τό ίδιο έλλειφοειδές σχήμα περιβάλλει καί τίς δυό, άνεξάρτητες μεταξύ των, προσωπογραφίες τού άλλου άδελφού, τού Θωμά Ζωγράφου. Είναι στίς ίδιες περίπου δια- στάσεις µέ τά έργα τού Χριστόδουλου, 55 Χ 45 ή προσωπογραφία τής Στασινής Παπακώ- στα καί 59 Χ 49 τού Γιαννούλη Παπαχρήστου. 'Βδώ οί μορφές είναι έντελώς κατά πρό- σωπο καί τά δύο χρώματα τού φοντου είναι διαφορετικά. Αύτή ή δργάνωση τής ζωγραφι- σμένης έπιφάνειας µέ μιάν έλλειψη πού έγγράφεται μέσα σέ παραλληλόγραμµο δέν είναι άγνωστη στήν έλληνική παράδοση. Χαρακτηριστικά παραδείγµατα τά έργα " Τό προπατορι- κόν άμάρτημα" καί " 'Η έξωσις άπό τόν Παράδεισο" τού Γ. Καστροφύλακα στόν "Αγιο Μη- νά τού 'Ηρακλείου, µέσα 18ου αί., τό σχέδιο "Ρ. Φεραίος" τού Νικ. Μοσχοβάκη, µέσα 19ου αί., καί πολλά χαρακτικά όπως ή "Παναγία Θεοτόκος ΄Ελεούσα" τού ίερομόναχου Γαβριήλ άπό τή Σκόπελο, 1819, καί "Τών 'Αγίων Πάντων 6 Θειότατος Χορός" τού Παναγι- ώτου Μυτιληναίου, 1858, καθώς καί μία άνώνυμη παραλλαγή τής χαλκογραφίας αύτής, πού βρίσκεται στήν 'Εθνική ΠινακοθήκηΞ%'Ωστόσο µεγάλη διάδοση παίρνει άπό τά μισά τού 19ου αίώνα μέ τίς πλαισιώσεις σέ χαρτόνι φωτογραφικών πορτραίτων, πού έρχονται έτοι- µες άπό τή δυτική Εύρώπη /οί περισσότερες έχουν σήματα παριζιάνικων Οίκων/. 'H σύγκριση μέ άγιογραφικά έργα τών δυό αύτών ζωγράφων πού έκαναν τά πορτραίτα δείχνει πώς ή άπ'εύθείας έπαφή μέ τό ζωντανό πρότυπο τούς δδηγεί σέ μιά πιό ρεαλι- Ξ στική άπόδοση. Τό χρώµα έχει χάσει τή γλυκερότητα τών άγιογραφιών τους…καί γίνετα)/ & |!/"κ ζ αύστηρότερο, άποδίδονται µέ έπιμέλεια οί ρυτίδες τού προσώπου, οί τένοντες τού λαι- μού, οί λεπτομέρειες τής φορεσιάς. Χαρακτηριστική τής λόγιας έπίδρασης είναι καί ή προσπάθεια φυχογραφίας μέ τά σφιχτά χείλια τής Χρύσως Ζωγράφου, , ή κουρασµένη ξ". φραση τού "Αναστάσιου Ζωγράφου, τό ύφος αύτοπεποίθησης τού Γιαννούλη Παπαχρήστου καί ή συγκρατημένη αύταρέσκεια τής Στασινής Παπακώστα. Οί δύο&χιονιαδίτες προσωπο- γράφοι δέ φαίνεται νά άγνοούν τελείως τό έργο τών ζωγράφων τής 'Αθήνας. Σαφείς λόγιες έπιδράσεις έχει καί 6 'Αναστάσιος Μιχαήλ Ζωγράφος πού στά 1902 τοιχογραφεί τό πρόστωο τής έκκλησίας "Κοίµηση τής Θεοτόκου" στό χωριό Πάδες.'Η θυσία τού 'Ισαάκ άπό τόν πατέρα του, ή "πλάσις" τού ΄Αδάμ καί τής Εύας, τό προπατορικό &- µάρτηηµα, ή έξωση άπό τόν Παράδεισο καί οί συνέπειές της διαδραµατίζονται σέ λιτά τοπία τρισδιάστατα, τά γυμνά κορμιά έχουν ξεφύγει άπό τήν παραδοσιακή σχηματοποίηση, οί πτυχώσεις τών φορεμάτων είναι μαλακές καί πέφτουν µέ φυσικότητα, 6 ούρανός πίσω άπό τόν 'Αβραάµ μέ τά θυσανωτά ώχροκόκκινα σύννεφα έχει δραματικότητα. 'Η άπόσταση άπό τή μικρη φορητή-είκόναχτού '-ΑγΞουΛςεωργίου "δίάΧχηρός Κώστα άπό χωρίον χιονίάδες 1744"/ίΧ πού/βρίσκεται στήν κεντρική έκκλησία τής Βούρμπιανης "ως «. Ψ€ κ & ο » κ κ » γ . ( 1 ι κ & . γ (' ς . « . & .. . J ', « « κ , & « [ & ,. ξ » | ο . + » & « & (» …. ! Α Ι .., | . σ 1 … κ ι « … …. …. | | : .… … & » … & & " . ι. « . \ … Από Με] ικα… όλ€44…'., … 2044 οι"… θέα… ΄ έλη/4244 «| Ερευνας"… |ιΜά?" "αλλά κι…" α' πως… αν; ΐΜέ47%.6ά΄ λιμοε|α…….µλ…φ…ιµ…Μω …'βώίμ'Μ-… …,τγ,, Η… Μα µανιακό |Μνβσ,τα &: ΜΜΜ… χύνω: αλλά… δν & όηνΜγσ με … Μα. αν… ί.'μα|ε.+,% . .- ό??? τον Μθι/ΉΜ| της; (σάµ[1σπ:-/κ€ζ ΐ')όόω%ι&|…, … "ιδια. Ώ…η' τα» ψά1αΛ΄αιωη )…Λα…δ σε: &… ωιΜΜ,η…. & έπη);- γελάνε; .", ναό,, φα Με!!! ζει, μ,! 4Μ …ή… 'να), έν "ψητό …… η… να Λαό."- /,ς".,,"|Ι&'ώο|ω| Λ4ΜΨ(4 ξ)α|).'…((.ο.' σψψ,σν…΄ ίω Μ εξήλθαν/΄ "α΄ 7ψάσι]αν||,!!σΏ…΄ώνΜ WOW!” από. ωίωέα &… µου"; επών Μ΄"α)ωμα… ο… κ………ύ (σέ σεξ.-|3… ,. , π4ψ(Υ'Μ ΜΓΜ9/ψ4Μ mar-26301: και Δ.- α΄ωισ9ι6 όΡνιυσ'ιη οι", &…Μ%ά'ά14οσΜΠη - … . " ' » ' -΄ r. r ν - Μπι» καθά και το 800 αν" mo npuwrtfirvm czqocmw.z«‘| χανω-,… … "…στη/…… /νιεΑψι…'). "' , = . υ « … .. ' Ψ .! . κ , « - κ …. :. & 1 & & κ & 1 η .… « - …. ι. ' . & ,… ) «. κ ο ι & κ κ Κ . . ς « … , … ο . κ … κ : « ν . κ & ι . ς & κ & & « & …. ι … ι ( «, χ I .. € ? . - Χ « .. . -κ 22 w‘1ouxoypawCagxiofi. Αναστάσιου Μ. Ζωγράφου στίς Πάδες καί τίς προσωπογραφίες τού Θω- μά καί τού Χριστόδουλου Ζωγράφου είναι ένδεικίί;ή/ τής πορειας…της χιονιαδίτικης ΄ζωχςάδδίύς. Ξεκινάει άπό ένα καθαρά λαϊκό ύφος μέ έντονες βυζαντινές άναμνήσεις, περνάει βαθμιαία στό "βυζαντινοαναγεννιασιακό", όπως τό χαρακτήρισε νεώτερος χιονια- δίτης ζωγράφος, πιό σωστά σέ ένα κράμα νεορωσικών καί δυτικοευρωπαίκών έπιδράσεων μέ παραδοσιακά στοιχεία γιά νά καταλήξει σέ μιά προσπάθεια "λογιωσύνης" πού κρα- τάει, όμως, άρκετή δροσιά καί άλήθεια. Παράλληλη είναι ή πορεία δλόκληρης τής έλλη- νικής άνεπίσηυης ζωγραφικής. ΤΕΣΣΒΡΞ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙ… ΠΕΡΙΠΤΩΣΠΣ 'Η, άλλοτε παροδική καί άλλοτε μόνιμη, διασπορά τών χιονιαδιτών ζωγράφων σέ μεγάλη έκταση τού Ελληνικού χώρου είναι έπόμενο νά έπέδρασε τόσο στό ζωγραφικό|τους ύφος όσο…καί στά έματά τους.'Ούως σημειώσαμε, τό μικρό όρεινό χωριό τους άποτελού- σε τό δρµητήριο άπό τό όποίο, ύστερα άπό µιά περίοδο μαθητείας, ξεκινούσαν γιά τήν άσκηση τής τέχνης τους. Τό πολιτιστικό κλίμα τής περιοχής όπου έργάζονται, τά ζε- στά έθνικοκοινωνικά προβλήµατα, ή θέση καί ή ίδεολογία τής πελατείας διαμορφώνουν τήν τέχνη τους. Θά σταματήσουμε σέ τρία χαρακτηριστικά έργα χιονιαδιτ ων ζω"ζάφωγ. στόν ""Αγιο Γεώργιο έξ 'Ιωαννίνων" τού.Ε;ι;ςέου Ζήκοά-1838-, στούς "Γάµους τού Na- πολέοντα" τού 'Αναστ. Παπακώστα -γύρω στά 184σ-50- στό "Τοπίο τού Θεσσαλικού κάμ- που" τού 'Αθαν. Παγώνη -περίπου 1870- καί σέ ένα σχέδιο. Στά 1838 έχει συντελεσθεί ή δημιουργία ένός μικρού έλληνικού Κράτους. 'Ωστόσο ή Θεσσαλία, ή "Ηπειρος, ή Μακεδονία, ή Θράκη καί πολλά νησιά μένουν άκόμα κάτω άπό τήν τουρκική κατοχή. Βρισκόμαστε στά Γιάννινα, τήν πρωτεύουσα τής 'Ηπείρου. Πάνε 16 χρόνια άπό τό θάνατο τού 'Αλή Πασά, τού -έστω καί άπό πολιτική σκοπιμότητα- ά- νεξίθρησκου. Τώρα πού ύπάρχει έλληνικό Κράτος οί Τούρκοι έπιχειρούν νά έκτουρκί- σουν όλους τούς ύπηκόους των γιά νά μήν ύπάρχουν έλληνικές διεκδικήσεις στά έδάφη πού κατέχουν. 'Η παλιά πληγή τού ήπειρώτικου έλληνισμού, 6 έξισλαμισμός, παρουσιά- ζει συμπτώµατα ξαναζωντανέματος. 'Αποδίδει ή δοκιμασμένη µέθοδος τών τυράνων, 6 συνδιασμός πιέσεων καί παροχών." Τό θρησκευτικόν καί έθνικόν αίσθημα λίαν άσθενώς συνεκράτουν τούς χριστιανούς είς τάς πατρίους πεποιθήσεις, καί αί έξωμόσεις έγένον- το σωρηδόν. Είς τούτο δέ, τά μέγιστα συνέτεινεν καί ή μεγάλη άμάθεια κλήρου καί λα- ού, ή γενική έλεεινή οίκονομική κατάστασις τών χριστιανών καί ή πολλαπλώς ύλική άνακούφισις τών έξωμούντων". "Οσο κι άν προσπαθούν όρισμένοι ίστορικοί νά ώραιοποι- ήσουν κάπως τό φαινόμενο μέ όσα γράφουν περί "κρυπτοχριστιανών" κ.λ.π. -άσφαλώς θά 6πήρξαν καί τέτοιες περιπτώσεις- κανόνας είναι 6 έξωμότης νά γίνεται σκληρό όργανο τού κατακτητή. "Επρεπε νά μεθοδευθεί μιά άποτελεσματική άντίδραση στόν έξισλαμισμό. "ΟπωςίΈάθε άντίδραση στήν 'Εξουσία, ΐΧάίΞέΙΙ καί έδώ , δημιουργεί τό μαρτυρολόγιο. ΄Γάλ 'Η έξαρση τής θυσίας τών νεομαΩτύρων, ή άγιοποίησή τους έπιδρούν εύνοίκά στόν περι- … . « & « κ - | | | | | | ζ| ( I y . ! . π « . 4. Ρ . … . , , I νι . » . . « . . . « ι κ κ & | . I ί . & . . « . κ . κ . & ,. | & « . « & . …. & . » | | ; ' … .. , - ι. « ) « & ! & ( « ' 1 . " .. “fort/{1197 ΓΜγωυ 7ψλΜΜ… σε; απατά/24% ωΧ0βά€/Ψ …' εµενα.»? θαλάμι? ; ών… Για" ρ./ϊι'+΄ & …] [ψάξω/9 .! … |???. [ω΄ δεν… Πόε/΄΄? ω-ίυ,…' ΛΜαΜ… 7) -µνιΐεςΜεο θωυΦόνο Μ ΜΜ%ξΜ Η"? …" Μηνά; Μπητ»; | ω ω.Μ,ι… … ?Θγ……Γ … Ρ…): "… ……Νι|Μ αΜΧΟβΩΥΕΠΜ, …δα1%7Η… ' Μ#΄άΐ &! Μια Η"… ή" Whey“ Elm, mibga‘falr WMwa/Lavaf-W‘} ΜΜ€ϊΏ'Ήη%ς . ' ι . & & , … «, την ζ ' …; , ή… αν …; . …." …. π - …- … . ς ; « κ & ο . .. , ,, . « . - .. - . . …. « « .… Ι …' - : - . . . . . . & l .’ w . κ « , & & « « & . ΄. . ι . . . ; , , & ι. . ε ε … - « - :. . » (' ' ξ : & . ς . . & . . . . - χ …! - 7 ο : . « . . . . - . ] ι I‘ Υ " ' … ι « κ 1 ι χ χ …. . ι ! | . ι ι r .. » …. . … .. . τ (, » ι & . .. « « | . ! Η' Τ ;- …. « » ε 1 . « . . « ι. …. [| | .: ., ι | | 1 Εκ « ι | & ν' … & '- ( ι « « : χ » ι « « ! «. « & « ! | I « | Η . . « . . « « « .. µ . - | 5 γ | . … | .… « « - - - .… . : γ I a , ,. . ε . . . . .. ι τ …' Η ; ι α. ., . . ξ ν . . . , … ! ι… ι : . ι ., . » - € & … : | ., . . . . &! . « . . …. . ι ' | ] . . , , : . +. '. - ' " ι . , λ 1." ' =' 23 σµό τού έξισλαµισµού. Τό φαινόµενο είναι πανελλήνιο.'Βκτός άπό τόν Κοσμά τόν Αίτω- λό, 6 ί νεοµάρτυρες Κωνσταντίνος άπ΄τή "Υδρα, Νικόλαος 6 Χιοπολίτης, 'Απόστολος άπό τόν "Αγιο Λαυρέντιο τού πηλίου, Νικόλαος άπό τό Μέτσοβο, Γεδεών άπό τή Μακρινίτσα καί άλλοι γίνονται σύµβολα άντίστασης. Στίς 17 'Ιανουαρίου 1838 κρεμιέται στά Γιάν-- νινα ένας ταπεινός ίπποκόμος άπό τό Τσουρχλί, 6 Γεώργιος. 'Ο ζωγράφος Μαχαήλ Ζήκ:Έΐγ λίγες μέρες μετά τό θάνατό του, καί πρίν τόν άνακηρύξει ή 'Βκκλησία άγιο τόν ζωγρα- φίζει μέ φωτοστέφανο καί στό κάτω µέρος τής είκόνας γράφει τό πρώτο σύντομο Συναξάρι μέ τολµηρές έκφράσεις όπως " έ>όποίος καί κηρίτι τόν Χριστόν Θεόν άληθινόν,καί δι' αύτό καταδικάζετ43διά θάνατον". Αύτά μέσα στά τουρκοκρατούμενα Γιάννινα καί γιά πρόσωπο πού θανατώθηκε έπειδή άντέδρασε στήν τουρκική πολιτική τού έξισλαμισμοδ.'Η ζωγραφιά αύτή τού νεομάρτυρα Γεώργιου είναι μιά θαρραλέα πολιτική πράξη τόσο τού ζωγράφου όσο καί τού Χρύσανθου ΔαίνΞ πού τήν παράγγειλε. Πέρα άπό αύτό, τό έργο κα- τέχει σηµαντική θέση στήν ίστορία τής λαϊκής μας ζωγραφικής γιατί είσάγει τή φου- στανέλλα στή λαϊκή άγιογραφία. Βέβαια, 6 Μικαήκ Ζήκος δέν είναι 6 πρώτος πού περνά- ει τή φουστανέλλα στό χώρο τής ΧΙΧΙΙΧ!ΙΙΙΙζ έκκλησιαστικής ζωγραφικής. Προηγείται 6 παπά-Κωνσταντίνος άπό τό Φορτόσι τής 'Ηπείρου, πού στά 1788 ζωγραφίζει "στανικώς" τό λήσταρχο Διαμάντη Σπάτουλα µέσα στήν έκκλησία τής Κοίµησης τής Θεοτόκου στό χω- ριό 'Αλποχώρι τού Μπότσαρη; Τό έργο, όμως,αύτό έµεινε άγνωστο στό βάθος μιάς έκκλη- σίας σέ µικρό καί άπόμερο χωριό στή Δάκα Σούλι. *Αντίθετα, τό έργο τού χιονιαδίτη ζωγράφου γνωρίζει τεράστια διάδοση μέ χιλιάδες χαλκογραφικές καί ζωγραφικές έκανα- λήφεις. Καθιερώνεται όριστικέικαί ή ίσΐρική άνακρίβεια τής πρώτης ζωγραφιάς " 6 έξ 'Ιωαννίνων" ένώ όλοι οί νεομάρτυρες άναφέρονται μέ τόν τόπο καταγωγής τους καί όχι τού µαρτυρίου τους. Στήν είκόµα 6 "Αγιος παρουσιάζεται όρθιος μέ κάτασπρη φουστα- νέλλα καί κόκκινο φέσι. Τό φόντο είναι γαλαζοπράσινο καί διακόπτεται, στή µέση πε- ρίπου τού ύφους τής είκόνας, άπό µιάν όριζόντια ζώνη μέ σχηµατική παράσταση τών 'Ι- ΄ ωαννινων. " "ή"? &! NV") 0'""I¢2m'cq n" ”01°49“: "|…" & 0' Στό Τσεπέλοβο, στό σπίτι τού Ράδου πού σήμερα άνήκει στήν οίκογένεια Κέντρου, άνάµεσα σέ άλλα ζωγραφικά θέματα ύπάρχει καί µιά τοιχογραφία πού παριστάνει τούς γά- µους του|παπολέοντα, έργο τού χιονιαδίτη 'Αναστάσιου Παπακώστα-Μαρινά, γύρω στά 1840 μέ 1850. Κατέχει δεσπόζουσα θέση στήν όλη διακόσµηση. Τό θέµα προέρχεται σί- γουρα άπό χαρακτικό πρότυπο πού δέ βρέθηκε μέχρι σήμερα. 'Η σύνθεση είναι µέσα σέ ήµικύκλιο πού περιβάλλεται άπό τό συνηθισμένο στούς χιονιαδίτες μοτίβο τής τραβηχ- µένης μέ κορδόνια κουρτίνας καί πλαισιώνεται άπό πολύχρωμο σχηµατοποιηµένο ούράνιο τόξο. 'H χρήση αύτής τής πλαισίωσης, πού χρησιµοποιείται κυρίως στίς έκκλησίες γιά νά περιβάλλει τόν Παντοκράτωρα, φανερώνει μεγάλο θαυµασμό πρός τό Ναπολέοντα. Είναι γνωστό πώς πρίν άπό τήν 'Επανάσταση τού 1821 οί "Ελληνες καρτερούσαν τό Ναπολέοντα σάν έλευθερωτή, όσο αύτός έξέφραζε τό πνεύµα τής΄Γαλλικής 'Βπανάστασης. 'Ο Χριστό-- 24 φορος Περραιβός τυπώνει στήν Κέρκυρα -1798& " "Υμνο έγκωµιαστικό πρός τό Μποναπάρ- τε", 6 Κοραής ύποβάλλει 6πόµνημα πρός τό µεγάλο Κορσικανό καί ζητάει "τήν έλπιζοµέ- νη ύπ'αύτού άπελευθέρωσιν τής 'Ελλάδος". Στό Παρίσι, όπως σηµειώνει 6 téaacrfluvo11- Μ κή έταιρεία συνέστη, άδεία καί έµπνεύσει τού Ναπολέοντος, μονοµερή σκοπόν έχουσα τήν άπελευθέρωσιν τής 'Ελλάδος". 'Ο Κολοκοτρώνης άφηγείται πώς όταν οί Γάλλοι κατό- λαβαν τά 'Βπτάνησα "άπεφασίσαυεν νά ύπάγωυε είς τό Παρίσι διά νά εύρωµε τόν Βοναπάρ- τε". Μακρύς µπορεί νά γίνει 6 κατάλογος τών Ελληνικών έγεργειών καί έλπίδων µέ κέν- τρο τό Ναπολέοντα. 'Υπάρχουν, όμως, καί οί άνοιχτομάτηδες πού καταλαβαίνουν πόσο μάταιες καί άποπροσανατολιστικές είναι τέτοιες έλπίδες. 'Ο 'Ανώνυµος 'Ελληνας στήν "'Ελληνική Νοµαρχία" του βροντολαλεί :" Μήν είσθε, άδελφοί μου, τόσον εύκολόπιστοι.. ...΄Ιδετε καί τά τωρινά παραδείγµατα όπου ή πολυποίκιλος στροφή τής γαλλικής στά- σεως μάς παραστένει. 'Ο δυνάστης των µέ ταξίµατα μεγάλα καί µέ τοιαύτα µέσα άπόκτη- σεν όσα κατά τό παρόν έχει"Ξ 'H ζωγραφιά τού Τσεπέλοβου γίνεται 20 μέ.30 Χρόνια µετά τό θάνατο τού Ναπολέ- οντα. Πρίν πεθάνει είχε διαφεύσει τίς Ελπίδες πού καί 6 γαλλικός λαός καί άλλοι σκλαβωµένοι είχαν στηρίξει σ'αύτόν. ‘H 'Ελλάδα είχε, µέ δικές της έκατόµβεα, κερ- δίσει τήν έλευθερία της, µά όχι καί ή πατρίδα τού Ρόδου. Γιατί λοιπόν συναντούμε στό Τσεπέλοβο αύτή τήν καθυστερηµένη έκφραση λατρείας πρός τό Ναπολέοντα; 'Ο Κωνσταντίνος Ράδος γεννήθηκε στό Τσεπέλοβο στά 1875 καί έμαθε τά πρώτα ΥΡάµ- ματα στό περίφηµο σχολείο του. 'Από Εκεί συνέχισε στά Γιάννινα τίς σπουδές του, μά στά 1797 άναγκάζεται νά φύγει γιά τό Γαλάτσι τής Ρουμανίας έπειδή 6 παπούς του Βασ. Ράδος πιάστηκε καί σκοτώθηκε άπό τόν 'Αλή πασά, τού όποίου τήν τυρρανική διοίκηση κατέκρινε καί πολεµούσε. Στό Γαλάτσι συνέχισε τίς έλληνικές του σπουδές καί παράλ- ληλα µάθαινε ίταλικά καί γαλλικά. 'Από έκεί, μετά τό θάνατο τού πατέρα του, πηγαί- νει στήν Πίζα τής 'Ιταλίας κι έκεί άναμιγνύεται στό λαϊκό έπαναστατικό κίνηµα τών καρµπονάρων. Κατά τό Γαλλορωσικό πόλεµο άκολουθεί τίς δηµοκρατικές στρατιές τών Γάλλων. Είναι 6 πρώτος πού συνέλαβε τήν ίδέα μυστικής έπαναστατικής όργάνωσης γιά τήν άπελευθέρωση τής 'ΕλΧάδας καί τή ρίχνει στό Σκουφά πού "πρώτη φορά στή Μόσχα, στά 1812, κάποιο βράδυ σ'έναν κύκλο 'Ελλήνων, άκούει τόν Κωνσταντίνο Ρόδο ν΄ μιλά- ει γιά 600116» 6yfiva":"0 σπόρος γιά τή Φιλική 'Εταιρεία είχε πέσειΣΧΔραστήριο μέ- λος της καί 6 Ράδος. Μετά τήν κήρυξη τής 'Βπανάστασηα;άναλαμβάνει συµφιλιωτικές πρωτοβουλίες µεταξύ τών όπΦαρχηγών καί διορίζεται έπαρχος στήν "Ανδρο καί τήν Τρί- πολη. Μετά τήν άπελευθέρωση γίνεται προσωρινός Διοικητής Ναυπλίας καί δυό φορές φηφίζετςι πληρε ούσιος στή Συνέλευση τού "Αργους. Πώς λοιπ ν ένας δηµοκράτης σάν τό Ράδο ζωγραφίζει στό σπίτι του τή µορφή ένός άποστάτη τών δηµοκρατικών ίδεών, Δυστυχώς, ή γενική έκτροπή τού 'Αγώνα άπό τή Nat- κή δημοκρατική 10u κοίτη καί οί έξελίξεις τού νέου έλληνικού5Κράτους παρασύρουν καί 25 τό Ράδο, πού γίνεται άντισυνταγυατικός καί 0:16 τό θάνατο τού Καποδίστρια άναγκά- ζεται νά παραιτηθεί γιατί "Οί νέοι κυβερνήτες ήταν συνταγµατικών άρχών"ΈιΜέ τέτοια ίδεολογική έξάλιξη ήταν φυσικό νά µήν άπογοητευθεί άπό τό Ναπολέοντα, ιόν άνθρωπο πού θαύµαζε άπό τά νιάτα του. T6 έργο είναι άπό τά ώραιότερα δείγµατα τής λαϊκής ζωγραφικής τού 19ου αίώνα. Στίς έπάλληλες όµόκεντρες ήµικυκλικές ζώνες πού περιβάλλουν τό θέµα έναλλάσσονται, σέ διάφορους τόνους, τό ώχροκόκκινο καί τό γαλαζοπράσινο. Μέσα σέ ούδέτερο γκριζο- πράσινο φόντο προβάλλουν έντονα οί δύο μορφές τού Ναπολέοντα καί τής 'Ιωσηφίνας, στίς θάίες κυριαρχεί τό άσπρο τού φορέματος έκείνης καί τού πανελονιού έκείνου.Οί.΄ φιγούρες είναι σχετικά µικρές, πιάνουν τό 0106 περίπου τού ύφους τής έωγραφιά4 καί τό όγδοο τού πλάτους της. Δέν έχουμε έδώ τήν έξαρση τών κύριων προσώπων τής σύνθε- σης. Οί λαϊκοί μας ζωγράφοι, όταν τό έργο τους δέν έχει άλλα πρόσωπα ή στοιχεία γιά νά φανεί ή διαφορά κλίµακας άπό τούς ήρωες, τότε τούς έξαίρουν σχεδιάζοντά ς τους μεγάλους σχετικά µέ τίς διαστάσεις τού έργου, έτσι πού τά πόδια ν'άκουμπούν στήν κάτω πλαισίωση καί τό κεφάλι νά πλησιάζει τήν έπάνω. Κάποιαν άµηχανία προκάλεσε στό ζωγράφο ή ένταξη τού, άσφαλώς παραλληλόγραμµου, χαρακτικού πρότυπου στό ήμικυκλικό σχήµα τής άφίδας στό σπίτι τού Ράδου. Προσθέτει δεξιά καί άριστερά δυό έσαφή καί µονόχρωµα άρχιτεκτονικά μέλη, έτσι πού τό κύριο θέμα παραμένει σχεδόν τετράγωνο. 'Η έκτέλεση είναι έπιμελημένη καί μέ άξιόλογη χρωµατική εύα.σθησία. Τό κεφάλι τού Να- πολέοντα τονίζεται µέ τό μέγεθος: 6 λόγος κεφαλιού πρός σώµα δέν ξεπερνάει τό 1τ5. 'Ο 'Αθανάσιος Παγώνης στά 1870 περίπου διακοσµεί τό πατρικό του σπίτι στή Δρά- κια. Στό δωμάτιο ύποδοχής, τόν "καλόν όντά" ζωγραφίζει µπαρόκ διακοσμητικά, τίς προ- σωπογραφίες τού Ρήγα καί τού 'Υφηλάντη καί μερικά τοπία τού Θεσσαλικού κάµπου. Τό έργο καταστράφηκε άπό τούς σεισμούς τού 1955, όταν πιά τό σπίτι ήταν ίδιοκτησία Σα- ραβάνη, έκτός άπό µερικά τμήματα πού διασώθηκαν καί βρίσκονται στή συλλογή Μακρή στό Βόλο. Θά μάς άπασχολήσουν έδώ τά τοπία τού Θεσσαλικού κάµπου. Τόν ήξερε καλά 6 ζωγράφος τόν κάμπο αύτό γιατί κάθε καλοκαίρι, 0:16 τόν άλωνισµό τριγύριζε στά κάµπο- χώρια καί πουλούσε φορητές είκόνες πού τίς έτοίµαζε τό χειµώνα. "Οπως έγραφα παλιό- τερα περιγράφοντας τήν τοιχογραφία αύτή " 6 'Λθανάσιος Παγώνης είδε μέ κοφτερό μάτι τό καµπίσιο τοπίο. Τά χαμηλά σπίτια τών κολίγων μισοσκεπάζονται άπό τούς µαλακούς κυµατισµούς τού έδάφους. 'Η ταπεινότητά τους τονίζεται καί µέ τήν άντίθεση πρός τά ψηλά δέντρα καί τόν πύργο τού σσιφλικά, πού ύψώνεται άλαζονικός στήν άκρη τού χω- ριού". ‘0 ζωγράφος μας έκανε καί τίς τοιχογραφίες στό μοναστήρι τής Φανερωμένης στό χωριό Καλλιφώνι πού βρίσκεται στόν κάµπο τής ρδζ;Ωας. 0ΐι ΞΩ&κΘτππψύ€ς-αύ1ξς έχουν… .σχεδόν κατάΕτ;άφέί.άΞό.ζέό?ΈΈΈΞ΄όϊ;όόό;ί;έζ.έΐΐασίες στό καθολικό τού μοναστηριού. Είναι φυσικό νά έζησε κάµποσον καιρό έκεί καί νά συνέλαβε τό ύφος τού τοπίου ώστε νά µπορεί νά τό άποδώσει. 'Ο Κωνστ. Παπαδηµητρίου, µιλόντας γιά τόν παλιό Δήμο Καλ- λιφωνίου γράφει " κατά τό 1881 μόνον ή κατοικία τού μπέη/ τό Κονάκι/ διεκρίνετο από 26 001060 ώς λαµπρόν οίκοδόμηµα μετά τών έντός τού περιβόλου άποθηκών"ζ Οί µακρινές άλλά συγκεκριµμένες "πολιτείες τού θρύλου" 016 άρχοντικά τών βορει- οελλαδίτικων άρχοντικών κατά τό 18ο αίώνα, οί πιό κοντινές πολυτείες καί τά γνώριµα τοπία τού 19ου στό Πήλιο, οί φανταστικές διακοσµητικές µικροτοπιογραφίες τών σπιτιών τού Ζαγοριού έκφράζουν τό πολιτιστικό κλίµα κάθε τόπου καί Εποχής. 'ο 'Αθανάσιος Παγώνηςκκάνει τό τοπίο τού θεσσαλικού κάµπου γύρω στά 1870 όταν ή νέα πόλη τού Βό- λου µέ τή ζωηρή έμπορική καί βιοτεχνική της κίνηση δίνει τόν τόνο τής ζωής σέ όλη τήν περιοχή.*Ψή λαϊκή τέχνη τής περιοχής είχε γνωρίσει τή θαυµαστή άνθισή της µέ ένα πνεύµα αίσιόδοξης σρροφής πρός τό οίκείο καί τό καθηµερινό. Τό συγκεκριµμένο, τό άπτό, τό άπ'εύθείας γνώριµο άντικαθιστά τό μακρινό, τό άπό δεύτερο χέρι. Στά πρω- τοπόρα σχολεία τού Πηλίου έδώ καί δεκαετίες έχουν έδραιωθεί ή παρατήρηση καί τό πεί- 0000. '0 'Δθ. Παγώνης παρατηρεί καί καταγράφει, όχι βέβαια μέ τήν ψυχρή 00116 τού έπιστήμονα, καί περιγράφει χωρίς πρόθεση μετάδοσης γνώσεων.Τό έργο του δέν έχι μ6µ 000 άλήθεια' έχει ζωντάνια, κέφι, μέθεξη. Δέν καταγίνεται σέ λεπτοµερειακές περιγρα- φές. Τά σπίτια του άποδίδονται περιληπτικά, τά ζώα του είναι άπλές μονόχρωµες σκια- γραφίες, 16 δέντρα κρατούν μόνο τά κύρια χαρακτηριστικά τους. Βλέπειυτά θεσσαλικά τοπία µέ κάποια είρωνική διάθεση, άγαθή όπως καί καλωσυνάτη. Μόλο πού πολλά άπό 16 6100001116 του µέσα τά κληρονοµεί άπό τόν πατέρα του, πού ύπήρξε καί 6 δάσκαλός του στή ζωγραφική, δημιουργεί ένα άνανεωμένο ύφος. 'Δπό τάϊτοπιογραφικά έργα τού πατέρα του ώς τίς δικές του τοιχογραφίες μεσολαβούν κάπου σαράντα χρόνια."Ο,τι στίς πρώτες δεκαετίες τού 19ου αίώνα άρχισε νά σχηµατίζεται, στίς τελευταίες είναι πιά µορφοποι- ημένο καί σταθερό. Μέσα στό ρημαγμένο έργαστήριο τών M00106600 στούς Χιονιάδες βρέθηκε πρόσφατα, άνάµεσα σέ πολλά άλλα στοιχεία, καί ένα σχέδιο σέ χαρτί, διαστάσεων 33 X 44 έκ. µέ τήν παράσταση τής Υέννησης τής Θεοτόκου. Κάτω άπό άπανωτά στρώµατα µολυβοκόντυλου 8πάρχει λεπτόγραμµη χαλκογραφημένη σχεδίαση, άπόδειξη πώς ή σύνθεση άντιγράφονταν µηχανικά στίς ίδιες διαστάσεις γιά φορητές είκόνες. Τό σχέδιο δέν έχει φωτοσκιάσεις, φωτοστέφανα καί λεπτομέρειες σέ φορέµατα καί σκεύη.'Π*τεχνική τής έποχής νά γεμίζον- ται μέ χρώμα πρώτα οί μεγάλες σχετικά έπιφάνειες καί ύστερα νά ζωγραφίζονται οί λεπτο- μέρειες καί τά "φώτα", καθιστούσε άχρηστη, άν όχι άρνητική,τήν άρχική σχεδίαση λεπτο- µερειών καί φωτοσκιάσεων. Τό χρυσό τού φωτοστέφανου έμπαινε στήν τελευταία φάση τής έργασίας μέ φύλλο καθαρού χρυσού καί τό κυκλικό του περίγραμμα σχηµατίζονταν μέ τόν αάµηρό διαβήτη τό "1000600". Μέ βάση τό σχέδιο αύτό έγινε ή φορητή είκόνα " Γεννέ- σιον τής Θεοτόκου" , στίς ίδιες άκριβώς διαστάσεις καί μέ τήν έπιγραφή "1822 χιονιά- δες" πού βρίσκεται στό παρεκκλήσιο τού 'Αγ. Πανελεήµονα στή Βούρμπιανη. Είναι σχε- δόν σίγουρο πώς τό σχέδιο χρησιµοποιήθηκε όχι μόνο άπό 016 γενιά ζωγράφων. ‘0 χειρο- τεχνικός χαρακτήρας τής χιονιαδίτικης ζωγραφικής έπιτρέπει τή µηχανική άντιγραφή 27 τού ίδιου θέµατος άπό πολλούς ζωγράφους. Δέ μπορέσαμε 06 βρούµε άλλο άντίγραφο γιά νά φανεί 6 προσωπική συµβολή τού κάθε έκτελεστή στήν ποιότητα τού χρώματος, τή σχε- δίαση τών λεπτοµερειών, τή φωτοσκίαση καί τήν άπόδοση τού βάθους - τό σχέδιο προ- δίδει τρισδιάστατη 60161606. νΑλλωστε καί 6 σύνθεση χωρίζεται σέ τρία έπίπεδα βά- θους άντίστοιχα 06 τρείς, ίσόπαχες σχεδόν, έπάλληλες ζώνες τής έπιφάνειας. Πρώτο πλάνο - κάτω ζώνη: 6 σκηνή τού λουτρού τής μικρής Μαρίας. Δεύτερο πλάνο - µεσαία ζώνη: 6 άγία 'Αννα µισοξαπλωμένη, δίπλα της 6 'Ιωακείµ, τό τραπέζι καί δύο κοπέλες. Τρίτο πλάνο - έπάνω ζώνη: 6 010000100606 πολυτελής σκηνή καί τά κτίρια. 'Ο Διονύ- σιος έκ Φουρνά περιγράφει έτσι τή σύνθεση:" Σπίτια καί 6 άγία "Αννα κειμένη έπί κλίνης µέσα είς παπλώυατα, άκουμβίζουσα είς προσκεφάλαιον' καί δύο κορίτζια όπισ- θεν βαστάζουσιν αύτήν, καί έµπροσθεν της άλλο κορίτζι ριπίζον αύτήν μετά ριπιδίου' ΐαί άλλα πάλιν κορίτζια έβγαίνουν άπό πύλας βαστάζοντα φαγητά, καί άλλα πάλιν ύπο- κάτωθεν αύτής καθήµενα πλύνουσι τό παιδίον είς λεκάνην΄ καί άλλο πάλιν κουνεί τό κλινίδιον έν ώ έσφί τό παιδίον". Τό σχέδιο δέ συµφωνεί υέ τήν περιγραφή, κι άς έ- χουν οί Ηαρινάδες στό έργαστήρι τους τήν " 'Ερµηνεία" τού Διονύσιου, άντιγραμμένη 06 τό χέρι ένός άπ*αύτούς. Στήν περιγραφή δέν άναφέρεται 6 παρουσία τού 'Ιωακείµ, ένώ στό σχέδιο ύπάρχει. 'Δντίθετα, άπό τό σχέδιο λείπουν τά δυό κορίτσια πού κρα- τούν τήν "Αννα καθώς καί έκείνσ 06 τό "ριπίδιον". Τέλος, 6 Διονύσιος μιλάει μόνο γιά σπίτια ένώ στό σχέδιο ύπάρχει καί σκηνή κωνική. J EHIAOI‘OE Γιά νά µπορέσουμε νά σχηματίσουμε γενική είκόνα τής Ελληνικής καίκής ζωγραφι- κής είναι άπαραίτητο νά προηγηθούν έρευνες σέ όλα τά κέντρα της καί νά δημοσιευθούν οί σχετικές µελέτες, πού κι αύτές άργότερα µπορεί νά άναθεωρηθούν μέ βάση 16 γενική εόκόνα ή µεταγενέστερες αονογραφίες.'Βκείνο πού δέν πρέπει νά φοβόµαστε είναι 6 άπόρριΦη ή µερική άναθεώρηση, άπό µάς ή άπό άλλους, παλιότερων άπόφεών µας. Στήν 'Ελλάδα, όπου ψάχουµε στά τυφλά καί άβοήθητοι, τά ξεστρατίσματα είναι πιθανότερα άπό άλλες χώρες 06 συγκροτηµένη πολιτιστική δομή. Τώρα πού τελείωσε 6 μικρή αύτή έργασία βλέπω πώς σέ μερικές λεπτοµέρειες άπάρχει διαφορά μέ προηγούµενες θέσεις μου. Τό 0600 πού ζητώ άπό τόν άναγνώστη είναι νά µού εύχηθεί ν'άξιωθώ νά άναθεωρή- ow καί τή σημερινή έργασία. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ 1. Βικτωρία Νικήτα-Σκαρτάδου, ‘0 γλύπτης Μίλιος στόν τόπο του.'Ανάτυπο άπό τό πε- ριοδικό " 'Αρµολόι", '0κτώβριος-Δεκέμβριος 1977 2. Κίτσος 'A. Μακρής,Θεόφιλος."Βκδοση "ΜΒλληνες ζωγράφοι", έκδ. οίκου ΜΕΛΙΣΣΑ, 'Α- θήνα 1974, σελ. 440. | 3. Γεώργιος Παϊσιος, ίερεύς,'Δγιογραφία καί άγιογράφοι τών Χιονιάδων. 'Ιωάννινα 1962 28 4. 'Επιτελικόν Γραφείον 'Υπουργείου τών Στρατιωτικών, '0δοιπορικά 'Ηπείρου καί Θεσ- σαλίαςο'ΑΘήνα 1880, σελ. 103. 5. Οίκογενειάρχες ύποκείµενοι σέ φορολογία κατά τό τελευταίο τέταρτο τού 19ου αί. Δηµήτριος Μανδρίδης, Γιώργαινα Μανδρίδη, Ζήσης Τόλη, Νικόλαινα Τζουβάκα, Δηµή- τρης Ράπος, 'Οδυσσεύς Τζουβάκας, Θεόδωρος Σίµου, Ν. Παπαϊωάννου, 'Δναστάσιος Κ. λ.γΖώγράφος, Γεώργιος Φίλης, Νικόλαος Φίλης, Λάµπρος Φίλης, Ζήσης I. Μάτσος, 'Ιωάν- νης Μ. Μάτσος, 'Ιωάννης Ν. Μάτσος, Νικόλαος Δ. Βούρης, Δηµήτριος Βούρης, Νικόλα- ος Γ . Μάτος, 'Ιωάννης Γ. Βούρης, 'Δδάµος Δ. Βούρης, Δηµήτρης A. Βούρης, Γεώργι- ος A. Βούρης, Θανάσης Κ. Ντούλας, 'Δγγελής I. Φίλης, Δημήτριος Φίλης, Μιχαήλ Ζωγρά- φος, Θωμάς Ντούλας, Δημήτρης Πασχάλης, 'Δπόστολος Ντούλας, Γεώργης Πασχάλης, Νικό- λαινα Πασχάλη, Νικόλαος Δ. Διάτσης, Γρώργης Τζέφος, 'Απόστολος Τζέφος, Νικόλας Τζέ- φος, Κώστας Θανάση, Γεώργης Ν. Χρήστου, Δηµήτρης Ν. Χρήστου, Γρηγόριος Ν. Χρή- στου, Νικόλας M. Χρήστου, Δηµήτρης Χρήστου, 'Λναστάσιος Δ, Χρήστου, 'Απόστολος Μ. Ζωγράφος, Μιλτιάδης Κ. Ζωγράφος, Δηµήτρης Τόλη, 'Δριστοτέλης Τόλη, 'Απόστολος Θεοδοσίου, Κώστας Παπακώστας, Χριστόδουλος Παπακώστας, Διονύσιος Βύαγγέλου, Γε- ώργιος Βλάχος, Δημήτρης Σακούλης, Κώστας Θεολόγης, Δηµήτριος Ν. Πατσίου, Νικόλας Ν. Παπακώστας, Ιωάννης Παίσίου, Κώστας Κυρζίδης, Χριστόδουλος Κυρζίδης, Μήτσαι- να Καραγιάννη, Κώσταινα Καραγιάννη, Χριστόδουλος Τόλη, Σταύρος 0ίκονόμου, 'Αλέ- ξιος Δέντζος, Εύάγγελος 'Ιωάννου, 'Αρσένιος Χριστοδούλου, Γεώργιος ’A. Λέντζος, Γεώργιος Θανάση, Κώστας Τόλη, Δηµήτρης Π. Νόνος, Τόλης Καραγιάννης, Δημήτριος 'Βξάρχου, 'Ιωάννης Γ. Σκούρτης, Χαράλαµπος Γ. Σκούρτης, Γεώργιος ’A. Δημητριά- δης, Δέσπω Χρήστου, Μάνθος Νόνος, Βύθύυιος 'Δργύρη, Γεώργιος Κώτας, Ξενοφών Δι- δασκάλου,Θεολόγος 'Αργύρη,Κώστας Τσόλας, Γεώργιος Τσόλας, Τόλης Τζέφος, Χρήστος Γ. Κορµάζος. 6. Κοσµά Θεσπρωτού- ζΔθανασίου Ψαλίδα= Γεωγραφία ζΑλβανίας καί 'Ηπείρου. "Εκδοση Β.ΗτΜ. 'Ιωάννινα 1964, χάρτης έκτός κειμένου. 7. όπου παραπάνω, σελ 9 8. Κοσμά Θεσπ ωτού σελ. 22α καί 22β χειρογράφου του. |… Ψ%"ΈΨλ' * γ…Θ. Περιοδικό "'Λρµολόι" Δεκέµβριος 1976 σελ. 28-30 Λίο. " " " 1976 σελ. 9 \n}+. 'Αποστόλου Βακαλοπούλουι 'Ιστορία τού Νέου 'Ελληνισµού. Β΄Τουρκοκρατία 1453- …1669. Θεσσαλονίκη 1964, σελ. 311 CH12° Γεωργίου Παϊσίου, ίερέως=Τά σχολεία τών Χιονιάδων έπί Τουρκοκρατίας, 'Ιωάννι- να 1966, σελ. 7 . \uk13. 'Ιωάννου Λαµπρίδου: Περί τών έν 'Ηπείρφ 'Αγαθοεργηυάτων. 1880. σελ. 19? €;14. 'Ανήκει στόν κ. 'Αντώνιο Γεράση, Γοργοπόταμο. /παλιά Τούρνοβο| Ω?4. Εύριπίδου Σούρλαι 'Η 'Αγιογραφική Σχολή τών'Χιονιάδων, 'Βπαρχίας Κονίτσης. Περ. & 29 "'Ηπειρωτική 'Βστία" 'Οκτώβριος 1954, τεύχος 30, σελ. 929-933 1όΡ Γεωργίου Παϊσίου, ίερέως,'Αγιογραφία καί άγιογράφοι τών Χιονιάδων. 'Ιωάννινα, 1962, σελ. 8 1?. όπου παραπάνω, σελ. 20 14. Μαγνητοφωνηµένη συνέντευξη μέ τόν τελευταίο χιονιαδίτη ζωγράφο Θωμά Χρήστου, Αύγουστος 1978. 'Αρχείο Κ.Α.Μακρή. . ΞΏΟ. Ευριπίδου Σούρλα, όπου παραπάνω, σελ. 923. … απαντάς MM... Μ., . , . ει. Χριστ. Περραιβού, Απαντά. Πρόλογος Νίκου Βέη, Επιμέλεια - σχολια Μ.Μ. Παπαϊω- άννου. 'Αθήνα 1956, σελ. 83 23. Κίτσου 'Α. Μακρή, 'Η λαϊκή τέχνη τού Πηλίου. 'Αθήνα 1976, σελ. 209 24? Μαγνητοφωνηµένη συνέντευξη µέ τόν τελευταίο χιονιαδίτη ζωγράφο Θωμά Χρήστου, Αύγουστος 1978. 'Αρχείο Κ.Α.Μακρή. 25. Κίτσου 'Α. Μακρή, Οί "φυλές" τών Χιονιάδων καί ή ήπειρώτικη χειροτεχνική ζωγρα- φική;'Εφηµ. T0 ΒΗΜΑ, 15 Μαίου 1977. 'Αναδημοσίευση στό περ. 'Αρµολόα do. 4-5 Αύγουστος - Σεπτέµβριος 1977 28. Φρειδ. "Ένγκελς, 'Η καταγωγή τής οίκογένειας, τής άτοµικής ίδιοκτησίας καί τού ΞΕΞΞΞΒΞ' "… 1966, σελ. 100, 103, κ. &. 2ξ. Κίτσου 'Α. Μακρή, Γλυκειά ζωή στή Γκοντοβάσδα, έφηυ. T0 ΒΗΜΑ, 28 ίουνίου 1970 24, Δηµ. Μακρή, 'Ηπειρώτες άγιογράφοι, περ. "Μακεδονική Ζωή", τεύχος 93, 1974.σελ.52 28, Δημ. Μακρή, Δύο θαυμάσια έκκλησιαστικά µνηµεία τής Κλεισούρας. Περ. "Μακεδονική Ζωή", τεύχος 138, σελ. 31 «Ft Δημ. Κ. 'Αγραφιώτη, 'Ο χιονιαδίτης άγιογράφος Μιχαήλ Ζήκος καί ή συντροφιά του στό Μεταξοχώρι 'Αγιάς. Περ. "'Ηπειρωτική 'Βστία" τεύχος 303-304, 'Ιούλιος- Αύ- γουστος 1977, σελ. 507-521 ης». Κατάλογος χιονιαδιτών ζωγράφων μέ μία ένδεικτική χρονολογία. Κώνστας Θεοδόσι,1747 - Κωνσταντίνος,1760 - Κωνσταντίνος Μιχαήλ,1764 - 'Ιωάννης 'Αθανασίου,1793 - 'Αναστάανιος 'Αναγνώστη,1793, Παγώνης Κωσταντή,1801 - Μιχαήλ Κωνσταντίνου,1802 - ΜιχαήΧ 'Ιωάννου,1805,-Γεώργιος ΜιχαήΧ,1812 - Γεώργιος,1813- ………΄/ Ζήκος,1822 - Γεώργιος Ζήκος, 1824 -Γιώργις δάσκαλος Μιχαήλ,1824 - Ζήκος Ζωγρά- φος,- Ζήκος Γεωργίου, ,1828 - 'Ιωάννης Πασχάλης - Νικόλαος ΠασχάλΠζγ1838 - Ματθαί- ος Γεωργίου, 1838 -Χριστόδουλος Γ.Δ.,1846 -Κωνσταντίνος Γεωργίου,1846 - Ιωάννης Ζήκου,1857 -Νικόλαος Γεωργίου,1847 - Μιχαήλ Ζήκος,1852 -Γεώργιος Κ.,1857 -Μιλ- τιάδης Δ.Ε.,1857 -'Αναστάσιος Κ. Παπακώστας,1856 - Νικόλαος Γ. Πασχάλης, 1861 - Λιάτσης,1863 - Μιχαήλ Κωνστ. Ζωγράφος, 1867 -Μιχαήλ Καραγιαννίδης, 1869 - 'Ανω- στάσιος Μιχ. Ζωγράφος, 1863 - 'Απόστολος Ματθ. Ζωγράφος,1872 - 'Αθανάσιος Κωνστ. Ζωγράφος, 1870 - Κωνσταντίνος Κωνστ. Ζωγράφος,- Δηµήτριος Νικ. Πασχάληα,1877 - Ματθαίος Γεωργίου,1878 -"Αναστάσιος Κ. Ζωγόάφος, 1878 - 'Αδάω Βούρης,τ885 - Ζή- % Η… 30… κι. & 46. 4% 30 σης Δηµ. Βούρης,1885 - 'Αναστάσιος Μ. 2ωγράφος,1872 -Παντελής Π. Ζωγράδος,1872 - Στέφανος Μ..Ζωγράφος,1871 - 'Αναστάσιος Κωνσταντίνου, 1882 - Χριστόδουλος 'Αναστ. Ζωγράφος,1885 - 'Αθανάσιος Παγώνης; 1885 -Παύλος ’I. Γιοδατόπουλσς- Σωκράτης Μ. Ζωγράφος,1875 -'Αλέξιος Μ.Κ., 1878 -Κωνσταντίνος 'Αποστ. Ζωγράφος, 1892, Νικόλαος I. Παπακώστας,1906 - Πολύκαρπος 'Αν. Ζωγράφος,1895 - Βασίλειος 'Αγγ. Φίλης,191Ο - απατά…" Χρ. Σχούρτης,19το -Θωμάς '… Ζωγράφος 1923 - Σωκράτης Χιονιαδίτης,1926 - Γεώργιος Η. "Εξαρχος,1932 - ΘωμΞς Βύαγγ. Χρήστου, 1966 - 'Αθανάσιος Διάτσης,1966. Μερικές φορές στόν κατάλογο έμφανίζεται τό ίδιο όνομα δυό φορές καί σέ κοντι- νές χρονολογίες. Στίς περιπτώσεις αύτές τό όνομα µπήκε γιά δεύτερη φορά μόνον όταν ήταν σίγουρο πώς πρόκειται γιά δυό συνονόματους ζωγράφους. Π.χ. ότΚώνστας, 1747 καί ό Κωνσταντίνος,1760 δέν είναι τό ίδιο πρόσωπο, όπως ύποθέτει 6 Γ. Παί- σιος, γιατί τά έργα τους έχουν σημαντικές τεχνοτροπικές διαφορές. 'Επίσης &… Γεώργιος,1813 δέν είναιό ίδιος μέ τό ϊεώργιο Ζήκου,1824 γιατί στό µοναστήρι τών Γεννεσίων τής Θεοτόκου διαβάζουµε σέ έπιγραφή=" διά χειρός ζωγράφων Γεωρ- γίου καί Γεωργίου έκ Χιονιάδων τής έπαρχίας τού 'Αγίου Βελλάς έν έτει σωτηρίω 1813" καί σέ φορητή είκόνα)τού ιδιου µοναστηριούε" Δέησις τόν δούλον τού Θε- ού Μιχαήλ ίστοριογράφου. Ιστορήθη δέ διά χειρός Γεωργίου καί Γεωργίου τών αυ- τού Μαθητάδων έκ Χιονιάδων". '0 Παύλος I. Γιοδατόπουλος κατάγεταιυάπό τό κοντι- νό χωριό 'Ασημοχώρι, άλλά ά5ρξε μαθητής χιονιαδίτικου έργαστήριου. Γεωργίου Μέγα,-ΞιάΞισΞα.'Αθήνα 1963, σελ. 11 Γεωργίου Μέγα, όπου παραπάνω. σελ.10 Νικ. Κ. Μουτσόπουλου, Καστοριά, τά 'Αρχοντικά.'Αθήνα 1962, χωρίς σελιδαρίθμη- ση. Φύλλο 20β Κίτσου 'Α. Μακρή, Δύο λαϊκοί ζωγράφοι.Βόλος 1952. σελ.19 καί ύποσημείωση 28 Χαρ. Χαρίτου,'Η µονή 'Αγίου Νικολάου Πάου 'Αργαλαστής. Βόλος 1972, σελ. 61-62 Γεωργίου Παίσίου, 'Αγιογραφία καί 'Αγιογράφοι τών Χιονιάδων. 'Ιωάννινα 1962, σελ . 105 *Αγγελικής Χατζημιχάλη, Λαϊκή 'Αρχιτεκτονική καί Τέχνη. Περίληψη όμιλίας στόν "Κύκλο Τεχνικών" τήν 29-5-42, δημοσιευμένο στό Δελτίο τού Κύκλου αύτού,άριθ.28 'Αγήνορα 'Αστεριάδη, Τό σπίτι τού Σβάρτς στ"Αμπελάκια. 'Αθήνα 1928, σελ 17 'Αρχείο Κίτσου Α. Μακρή, Βόλος 'Αρχείο Κίτσου 'Α. Μακρή, Βόλος Γιάννη Μαυρομάτη, Τό ξεκίνηµα τών μαστόρων τής ΠυρσόγιαννηςΚονίτσησ.Περ. Μ ’H. πειρωτική 'Εστία",Μάϊος-'Ιούνιος 1978, σελ. 431 Γράµμα τού άπογόνου τους Βασιλείου Κ. Χρήστου, 17 - 1 - 78. 'Αρχςίο Κ.Α.Μακρή 4ξχ.Χάρτινος δερματόδετος κώδικας σέ μέτρια κατάσταση, διατάσεων 19,5 Χ 14 έκατ. 31 Σελίδες 356 καί τρείς μέ μεταγενέστερα συμπληρώμαρα. '0 άρόθμός τών σελίδων μο- νός γιατί ή σελίδα 351 είναι δυό φορές. " 'Εγράφη διά χειρός Χριστοδούλου Γ;Δ. άπριλίου 25". "Εχει μικρές διαφορές µέ τό δημοσιευµένο άπό τόν Παπαδόπουλο-ΕΧΙ- Κεραμέα κείμενο π.χ."Πίναξ τής παρούσης βίβλου" γίνεται στό Χριστόδουλο" Πίναξ άκριβής τής βίβλου"ΐ Παραλείπει τ'ην άφιέρωση "Τή θεοτόκφκαί άειπαρθένω Μαρία". 'Βπίσης παραλείπει τό "Πάσι τοίς τών ζωγράφων παισί Προγυμνασία καί Παιδαγωγία". 'Απλοποιεί καί τή γλώάέ. Γράφει κοντά άντί πλησίον, κάμε άντί ποίησον, κάτω άν- τί ύποκάτωθεν, πίσω άντί όπισθεν, ΄εξω άντί έξωθεν, δείχνουν άντί δεικνύουν, βόδια άντί βόας, φαλακρός άντί φαρακλός κ.λ.π.Στήν περιγραφή τού 'Αγίου Βασιλείου πα- ραλείπει τόν, προφανώς άκατανόητο σ'αύτόν χαρακτηρισμό "μιξαίπόλιος". 'Εχει καί μερικές προσθήκες π.χ. άντί "φορών λαµπρά φορέματα" γράφει"φορών λαμπρά καί πο- λυτελή φορέματα", "'Ο άγιος Θεαγένης έν θαλάσσει ριφθείς τελειούται" γράφει "'ο ά- γιος Θεαγένης έν βάθει θαλάσσης ριφθείς τελειούται" 4ξΡ Διονυσίου τού έκ Φουρνά, 'ΕΡµηνεία τής Ζωγραφικής Τέχνης, καί αί κύριαυ αύτής πηγαί, έκδιδοµένη μετά προλόγου νύν τό πρώτον πλήρης κατά τό πρωτότυπον αύτής κείµενον, ύπό τού ’A. Παπαδοπούλου-Κεραμέως. ’Ev Πετρουπόλει 1909. 4;, Νίνα-Μαρία 'Αθανάσογλου, 'Ο ζωγράφος Νικηφόρος Λύτρας. 'Αθήνα 1976, σελ. 10 43 3.11. Λαζάρεφ, 'Αντρέ'ί ΡΞΜΞ.Μόσχα 1960 /ρωσικά| 43, Ε.Ν. Δαζξρεφ, Θεοφάνης ό "Ελληνας. Μόσχα 1961 |ρωσικά/ 4%. Δημήτριος Παπαστάµος, 'Η έπίδραση τής Ναζαρινής σκ΄εψης στή νεοελληνική έκκλη- σιαστική ζωγραφική. ’Aefiva 1977, σελ.19 40. Μεγάλη 'Ελληνική 'Βγκυκλοπαίδεια "Πυρσού" λήμμα ΑΘΩΣ, 'Αθήνα 1927 39… Γεωργίου Παίσίου, 'Αγιογραφία καί 'Αγιογράφοι τών Χιονιάδων.'Ιωάννινα T962, σελ. 26 . 9ξ, Δημητρίου Σ. Σαλαμάγκα,'0 Νεομάρτυρας "Αγιος Γεώργιος 'Ιωαννίνων.΄Αθήνω καππκκ 1954. Φωτογραφία τού έργου στή σελ. 2, περιγραφή του στή σελ. 160 5%. Κίτσου 'Δ. Μακρή, θ…σοσΒΑΡΗΙΕΒ GRECQUES AUX PAYS BALKANIQUES WANT LE XII SIEELB. 'Ανακοίνωση στό Βαλκανικό Συνέδριο τής Βάρνας. Θεσσαλονίκη 1976 5Έί Κίτσου 'Α Μακρή, "Ενα εύρωπαίκό πρότυπο βορειοελλαδίτικης τοιχογραφίας. 'Εφημ. -…………χφο ΒΗΜΑ, 'Αθήνα 25 ‘Iouvcou 1978 5" Κίτσου 'Α. Μακρή 'Η λαϊκή τέχνη τού Πηλίου. 'Αθήνα 1976, σελ. 146 147, 270 … , ,/ δέ, 'Εθνικής Τραπέζης τής 'Ελλάδος, έπιμέλεια Στέλιου Παπαδόπουλου, Νεοελληνική Χειροτεχνία.'Αθήνα 1969. Κεφάλαιο "Ξυλογλυπτική" Κίτσου 'Α. Μακρή, σελ. 62 59; Κώστα π. Λαζαρίδη, Χιπ:κιιηκπΧπππΧππκκπκππΧπΧπκ!κεκκπκΧκπΧκπικα1ΧκΧ:πκκι|!!! ΧΧΧΠΧΧΙΧΧΧ!ΙπΧΧΚΧΧΧ'0 έθνικός 'Αγωνιστής Κωνσταντίνος Ράδος καί οί έθνικοί εύ- εργέτες άπό τό Τσεπέλοβο. Γιάννινα 1971, σελ.34 καί 45 32 56, Κώστα Π. Λαζαρίδη, 'Η διαθήκη τού Εδγενίου Πλακίδα καί τό Κουκοόλι-Ζαγορίου. Γιάννινα 1969, σελ. 1O , ,΄Ξτ 51γ Δημητρίου B. Οίκονομίδου, Περί τόν πρωτεργατύν τής ρουυανικής λογοτεχνίας.'Αθή- να1956, σελ. 89 60. Κόστα Π. Λαζαρίδη, 'Ο έθνικός άγωνιστής Κωνσταντίνος Ράδος καί οί έθνικοί £650— γέτες άπό τό Ψσεπέλοβο.Γιάννινα 1971, σελ. 9 66… Πληροφορίες γιά τήν πνευματική ζωή στά Ζαγόριαι Κ.Π.Δαζαρίδη, T6 πνευΕατικό Ζα- γόρι στά χρόνια τής Φουρκοκρατίας. Γιάννινα 1969 66, Βλέπε έγχρωµες άναπαραγωγές στό βιβλίο ATANOS BOSCHOV, DIE BULGARISCHE VOLKS KUNST, Δυτική Γερµανία 1972, σελ. 166, 269. 'Βπίσης FOLK‘KRT IN RU“ANIA, Βουκου- ρέστι 1955, είκόνα σέ γυαλί άπό τήν Φρανσυλβανία, 19ος αίάνας. Πίνακας έκτός κειμένου χωρίς άρίθµηση 6Έμ Κίτσου 'A. Μακρή, "Οταν οί 'Ελληνες περίμεναν τό Ναπολέοντα ώς έλευθερωτή. 'Βφηυ. TO ΒΗΜΑ, 14-7-1963 6ΈΚ Στέλιου Λυδάκη,΄Η ίστορία τής νεοελληνικής ζωγραφικής."Βκδοση "Μέλισσα",'Αθήνα 1976, σελ. 429 | 65» Κίτσου 'Λ. Μακρή, 'Βζωγραφίσθη στανικδς. 'Εφημ. T0 ΒΗΜΑ 11 Σεπτεµβρίου 1966 χΞΞ> 6ζ. 'Ανων6μου τού "Ελληνος, 'Ελληνική Πομαρχία. 'Βν 'Ιταλία 1806. Β΄"Βκδοση 'Αθήνα 1948, σελ. 165-166 69; Γ. Λαμπριιού, Μορφές τού Είκοσιένα. 'Λθήνα 1945, σελ. 22 63° Κώστα Π. Λαζαρίδη, ΐ0 έθνικός άγωνιστής Κωνσταντίνος Ράδος καί οί έθνικοί ει'1ερ- γέτες άπό τό Τσεπέλοβο. Γιάννινα 1971, σελ. 17 60 Κωνστ. Παπαδημητρίου, 'Βπαρχία Καρδίτσης. "Θεσσαλικό Χρονικά", έκτακτη έκδοση. 'Δθήνα 1955, σελ. 219

".…΄"1. Ι"Ιζ "Σ' "ΉΞ"ΙΡΟΥ .-. . ...,......--. .. . -… .. Γι! ν΄ γνωρισει κανένας πιο ΓπΘεια τΐν '&πειρότη πρέπει να επισπεφ9ει τε Πέ? ρ…µα, κοντΐ οτί Γι€ννινπ. Είναι Ξνας Ξ;ενττος χαµηλδς λόφος, τραχ6ς, γκρίποκ, ονε- …; ",… δον ςπυθρωπξς. αν, ομως, Ώρεί Ένα µιπρΞ δνοιγμα καί προχωρήσει στο εσωτερικο του ΐπ6 παρίξενους 8γπους 8. (η) θ' ΏρεΘεΐ µ σ, σ'ενα χαρα παοαμνθξνιας εμοποιϊς, γεµϊτον ,. | | . που & φαντασία ανακαλύπτει ποπφξς πι αιοΘΐνεται τήν αναγκη νά τούς δώσει µέτριο , ' " ονομα. ταλαχτίτες και σταλαγµίτες, διΞφανες λιμνουλες, μυστικές στοές, ςωσφορισ- . , ω ? µοί, τρυφερές γρωμοτιπΞς εναλλαγες, ποατεύν τΞν ψυχή μαγεμµΞνη. "Έτσι ειναι πι & | ,… .. -τειαώτηε. " Οταν πίνω στα βουνίσισ χωριά καί στίς πολιτείες δντικρίσεις τους αν- , τ τρες μέ τ. γερά κορµιά, τή βαρειΞ περπατηοιΐ καί τ. ν τραχει€ προφορα καί τίς γυναί… ,, πες μέ τα κ5κ%ινα ΞλιοόημΞνα προσωπα παί τούς φαρειούς ω;ους δύσκολα ηαντε6εις , ., | ("Β)/ζω .! | [Y τξν τρυφερ , τή γ3νιµη φαντασία καί τήν αίσθηση ομορφιΞς πού κρ6?εται μέσα , ,.ν L’ τους καί εκδηλδνεται με τής τ χνης τους τα θαυµ.αστα 5anovnY'fil' ατα. νδ Π?ραµα, αδ- αν τε τ3 πΞτρινο μνηµείο το? .4πειρ6τη, Ξχει καί µιξ σηµαντι . δροΜ τητα μέ τε Ξργα , της ξπειρ6τιπης τΞ:νης. ΑιΞνες κι σίΞνες γρειΞοΘηπαν γιά νδ παρουν οί Άγκοι του | , τή …ηµερινή τους µορφή µΞ…;ιΞν ΐσταµ€τπτη &ργΞ ενε0γεια. ΤΞν ίδια πορεία αντιλαµ- ι ίΐνεται πανΞνυς οταν βλέπει τ΄ λι΄?30' νοτί"α της Ε,υ?.ογλυπ ικδς, τΞς ΓυγΡαΘιπΞς, οι | . τξς 'ργυροχοιπϊς καί πηο1αντ€ς τΞς υςρ αντιπης. ίεσ στήν !πλξ περιεκτιπδτητΞ τους … . | , »ρν3 τους κατεργασία …πΐ γενι οί γενιί.Πίνω στ! νηςί,.στΐ πον"οτ5ρι μαντείεται & Ο τΠν 'ιϊτνι W .ιν ν, δ΄αργουν νορΉΞς &Ωγαίων «οπ:ν ζ"ΥΓ Μιιμτνες ρΞ"τ€ "υζντινη αν… , . . οι . τίληψη. ίι Κιονιαοίτες &γιογρΞφοι δίνουν στίς βυζαντινές μοροε λαικο νεοελλννικο | » χαραπτΞρα. Οί υωΞντριες τοΐ΄Ψετσΐβου συµπυπνόνουν στά δημιουργήματ€ τους τ? πνε5- . |, .. , μα αυτης τϊς επεξεργασίας µέσα στο χρόνο. Στοι απο κάθε θέµα Έφυγε το τυχαίο, τ… έπιπαιριπ6, το είδικδ κι εµεινε τε πυπνδ του αποσταγµα. . . . . . . . . . . . . . ' πειρος :ρατΐει μιαν εντελΠς ίδιαίτεοη θέση μεσα οτί νεοελληνική λαϊκή τξ γ…νη. ""γρ"ο.-, λιθογλύπτες, ξυλογλύπτες, αρχιμαστ5ροι, χρυσιποί, αοηΜητζΞοες, 3νυφαντ58ες καί αλλοι τεχνίτες ξεκινοΞν Επί τήν πατρίδα τους κι απλΜνοντ ι σ'δ… λ5πληρη τήν 'ΐλλΞδα. Γίνονται, ετσι, δάσκαλοι τΕς τΞχνης σ'8λο τό σπλα?ωμξνο €8- νος. Γι! τ€ν τέχνη τους στα παλιοτερα πρ νια δέν Ξχουμε σπουδαίες πληροφορίες. Κα… τα τους παλαιους βυζαντινούς χρ »νους το ονοµα της δέν &ναφέρ εται παρ οί μδνον οταν πέφτουν επάνω της συμφορές είτε &πδ τούς ίνθρόπους είτε !πο τή φυση. ΒαρβαριπΞς επιδρομξς, λεηλασίες, Ξμπρηαροί, τροµακτικοί σεισµοί΄ αδτΐ μονον βρίσκουν αξια να μνηµονείσουν οί παλιοί ίοτορικού καί χρονογράφοι. ΐ5λις κατά το 19o αίδνα οί λό- Ο …|ιόχΞς 'ρχίζουν νχ ' κυγκεντρδν υν στειχεΐα για τή µεγΞλη ΞνΘιεη πολιτισµοσ της κατά τήν Γ"ουρκοκρατι΄α. …Ξ στυιχεΐα. Sung, αντί ΐωαροΠν κυρίως τά :χολεΐα καί τούς λ6γιυυς πεί σπάνια, χοονογραφικΐ, παρεμβΞλουν ξλΞχι τες πληροφο- οΐες γιά τ3 λαϊκΞ της πολιτισμό. ΧΞρη "τις Ξ0γ"πίες αδτξς μποροΘμε νά εκτιµήσευ- µε ΘετικΞ τί συμβολή τΉς 'πείρου στΐ ελληνικΞ γράμματα, στήν επιστήμη, καθώς καί 'ε . . " στήν εκδοτικδ προεπΞ&εια των Ξε» . . . ημων ελληνι'ιτϊ. && αν οι ιστορικοί καί οι περιη- γηταζ µες παρέχουν μερικες σκόρπιες καί λειψΞς πληροφορίες, τά ΐδια τά δντικείµε… - . " - να µ;οροδν μΞ &ρκετή ευγλωττία νά µας µιλήσουν γιά τήν Ξνάπτυξη της χειροτεχνίας : καί τήν δφηλή στάθµη της. Στδ μικρΐ κείμενο κ=6 συνοΕεδει τδ σηµερινό λεύκωµα γί- νεται προσπΞΘεια νά διαγραφοσν τά κύρια χσρπκτηριΓτικά τΞς δπειρότικης δφαντικΞς. 'ΙΧιοµορφ€ες τπκικ6ν σχολδν, χρονική παρακολοδγηση τών διακοσµητικ6ν θεµάτων στήν , έξελιξ€ τους, συγκρίσεις με Ξλλα εΐδη δπειρότικης λαϊκΞς τέχνης 05 πρέπει κάποτε | Ν | . , , " ν "τότελξσπυν αντικειµενο είδικης µελΞτης. ΠΞοα &πο τά ειδικά γνωρίσματα περιοχων και &ποχΠν υπάρχευν τί γενικΐ χαρακτηριστικά τΞς δπειρώτικης ύφαντικΗς, ΄"ως φαξ… " . ν νται και τπ5 τίς εγχρωµες ΞναπαραστΞσεις πεύ &κολουθρ8ν. Αδτ6 06 προσπαθήσουµε νά ξεχωρζεσυµε. . . . . . . . . . . . . . . ν.,- ? ' | … - ύφαντική πτΞν ' πιοΛ ηταν κυρίως τπ…πχ8ληεη των γυναικΠν ετ3 σπίτι πας H5- . " -, » ,… . ν ; τίγα μέρη/ Γυρατο, 5νιτεν../ πηρε χασακτϊρα εργεστηριακ5 γιξ…τξν κατασκευή Η, !! η Η κ . . κ !! π - τ … ν καί αλλων um αν… πΐ τά πυια εντ μΞσσς ετγάινε στ: εΞυ"ερικδ. Γενικά & εξαγωγ6 προϊόντων τΞς νειροτεχνΐας Ξτνιζε σΉµαντιπΐ τ΄λΔ πτξν :Ξ: ν-πξ- μι τ?ξ 'Τπεξρου, έφοδ Ξλλωστε & Έπος "δέν Εχει γεννήματα π0λλά".΄ κό τις &ρνς &χ5… Λ '… να τοδ 180v αίΠνα, Ξν&μεστ "τί προϊόντα κ06 ξεξγΟνται &ναφΞρονται και οι καπ5τες και τΞ μέλλινα δφδσματα. 'Ανέπ υΡη, ξπξσης, πΞρε & κατεργασία το!! βαµπα'ιοδ, το!! µεταξιοδ και τοπ λιναριοδ.Γίνονταν καί &νΞμειΓη τόν πρώτων ύλΞν στά δφξπματα.'Α… ? | !. πό τ€ τελειδτερα εΐδη ξλληνικΞς δφαντικΞς ε ναι η τ σ=ζ π α, λεπτ6τατο λινοµξταξο ριγωτ8 δφασμα καί τό μ π ι μ π ι ζ & ρ ι, βαμβακομΞταξο. 'Ρπίσης &ναφέρονται κεντη- τΞ στόν ξογαλει6 µεταξωτΞ δφ&σματα µε εξαίρετα σχέδια. Πάντως, εκτός ξπ6 τούς . .ι κα.- ,. . ω " ποτξδςς πού &ποτε>ουσαν ιδιαίτερο ζσνάφι, δεν ύπηρχε συντεχνιακή δργάνωση οσων &… ? . " εχολοΠνταν µε τήν δφαντική γιατί αδτ6 ηταν κυρίως συµπληρωματική απασχ8ληση των γνναικΞν στό σπίτι, και Ένα µεγάλο µέρος τών προϊ5ντων της ικανοποιοδσε τις οίκο- . ~ g " τ . γενειακΞς &νΞγπες. Απ6 "ολα τί δλικέ της δωαντικης …κεΓνο πού ειχε τί μεξαλύτερη διδδσση μέ και σήμερα παρουσιΞπει καταναλωτικ5 Ξνδιαφξρον ειναι τδ µαλλί. "'α&δδ , κατασκευαζονται βελξντζες, κιλ€µια,χράμια, φλοκέτες, μαξιλάρια, μπάντες, τροβΞδες 3 καί έλλα είδη. "Η προπαρασκευή του µαλλικυ, ή κατασκευή τού νήµατος καί ή ύφανση T . . δέν παρουσιάζουν καµμια ίδιοµορφία. Ριναι κοινά σ'δλ6κληρη τήν ' λλ&δα. Ψ6 με… γΞλο ένδιαφέρον τδν ήπειρώτικων ύφαντ8ν Βρίσκεται στή σχεδιαστική καί χρωµατι" κή τους σύνΘεση. . . . . . . . . . . . . . . Πολλές φορές οποιος βλέπει τή χρωµατική &ρµονία τ6ν ήπειρ6τικων ύφαντ6ν ένα- . ρωτιέται πάς βρίσκουν αυτές τίς καταπληκτικές συνθέσεις οί ανώνυμες ύφέντριες. |" " Βέβαια ύπέρχει µιά εύκολη ήπάντηση= Χρησιμοποιούν χρωµατικές λύσεις πού τίς Αρη… Ο πρέπει να .": καν έτοιµες, "οπως συµβαίνει µέ κάθε ομαδική καί παραδοσιακή τέχνη. σκεφθούµε, "ομως, πόσο εύαίσθητο πραγμα είναι ή χρωµατική έρµονία καί πω, ένας βαρύτερος ή έλαφρ6τερος τίνος µπορεί νά τήν ένατρέφει. Τί φυτικά χρώματα πού μετα- χειρίζονταν, είναι αναλλοίωτα στο ήλιακύ φδς καί στΐ πλύσιμο. Δίνουν ώραίους καί (ζ΄ λαµπερούς χρωματισμούς. Παρουσιάζουν, ομως, πολλές δυσκολίες στήν εύρεση τ… α- κρι ούς τόνου καί τής χροιΞς γιατί τά διάφορα ουτα δέν έχουν πέντοτε σταθε ΄ πε- . . 0 η ριεκτικύτητα χρωστικ8ν ούσι8ν. Το βροχοµετρικ5 "ύφος τής χρονιΞς,οί ανεµοι, οί | - " εναλλαγές της θερµοκρασίας, ή σύσταση τού έδέφους, έπιδρούν στήν πυκνήτητα των χρωστικδν ούσιδν. Στήν ποιοτητα τού δισλύνκατ0ς έπιΞρΞ καί ή σκληρήτξτα τύ νε- ρού. ΐέ τή ίδια ακριβδς ύλικέ έπιτυγχάνεται διαφορετική αποτέλεσµα μέ ποταμίσιο " ,, Ν -? η πηγα8ίσιο η πηγαιο νερό. .σί ή ποσολογία, ακύµσ, σύµφωνα µέ τίς πρακτικές συν… . νίς υλικού διαφέρει κατέ 'ολύ ' ή αιέν έλ… . . . … … … ο . …κριΕήε. ία "χερια" ε ? ταγές δέν ειναι , r . λη.Στα πιαΞοχικέ στΞΝια τής τρέστυΗης καί τ'ς βαφής με(πλσ'!Πν π Χλοί πςρ8γοντες & πού έπιδρούν στ5 έποτέλεσαα. "Έτσι κάθε Δρέ τα γ ωι"τικ6 π ύΟλ ια παρουσιέΚεται . .! ("|… . . . "΄. . .. μέ νέα οψη. Εθεσα τα έρώτημα σέ μιά γριΐ ήπειρώτισσα υσέντσια. ου |πέντησε τάς "εχουν δδηγή τύ ούρένιο τοξο. Παρατηρδντας το βρίσκουν τίς λύσεις τού Θέλουν. ΐι "οταν αύτ5 δέν υπαρχει -γιατί σπάνια έμφανίζεται… παίρνουν ένα τσαγκλί, 3νύµαλα {no σπασμένο κομµέτι .λιού,τ6 βέζουν στόν ήλιο καί αύτδ τύς οδηγεί στήν εύρεση χρωματικΞν λύσεων. Μεταχειρίζονται, δηλαδή, τήν πρισµατική έναλυση τού φωτος σΞν οδηγό. Βέβαια δέν τα κάνουν ολες αύτδ. Οί περισσοτερες χρησιµοποιούν τίς δοκιµασ- μένες έτοιμες λύσεις. Πειραµατίζονται οί πιύ ήνήσυχες, οί πιή πρτικισμένες µέ & | , ωκατικ1 εαισθ σία. Οί λύσεις πού δίνουν εύκολα νετα?ίνονται καί στίς ύπδλοιπες. χ . . , | τα διάφορα διακοσµητικά θέµατα συντίθενται πίνω σ'ένα έµοιήχρωµο αύντο: κοκ- κυνο ζωηρό ή σκουρογέλαζο "η ασπρο. Ψδ γούνα τού φντυ έπηρεΞΓει 5χι μύνον τή χρωματική σύνθεση τΠν διακοσμητικΠν Θεμέτων έλλή καί τήν πυκν5τητέ τους. ?τέ &… , ? _ r . νοιχτ5χρωµα φέντα τα µοτίβα ειναι πυκν8τερ . δνον σέ εντελως σύγγρονα ύφαντέ & ,ντούμε τύ ίδιο &κριβύς σχέδιο σέ Εσπρο ή σέ σκουρογέλαζο φόντο. Ττά τυκνούφασµένα έργα τδ χρύμα τού στηµονιού δέν παίζει κανένα ρύλο γιατί σκε… …,? 628, qoo’e να! ," δρ ? , πα…εται τελε ως απ; τα πυκνα υφαοια. …τα .ραια, οµως, ρολος του ειναι σημαντι- κές ιατί στό ιέτι τέ % ύπατα τού δυαδιού καί τού στηυονιού συντίθενται σ'ένα νέ- .Υ ! [ι | |. ο χρύμα. 'Υπέρχουν καί περιπτώσεις, 5πως οτί σχέδιο 13 τού σημερινού Λευκώµατσς, του τύν κύριο ρόλο παίζει ή έναλλ:γή κατέ διαστήµατα τού κράµατος τ5σο στέ ύφέδι οσο καί στδ στημύνι."Οταν οί συνθετικές έν'γκες έπαιτούν πολύ καθαρά #σ-ρο, ιζπως ! , π.χ. δταν κρύκειται νέ τονισθεί ή έκ5ληξη μιΞς ευθείας που έν έχει µεγΞλη τονική διαοο έ ιέ τό οδντο τύτε …ο σιμοποιείται. ήντί ιέ μαλλί αιπέκι πού ένει αΔτει- ι . , . , ! | , νύτερο ασπρο. Γενικά 16 ήπειρώτικο ύφαντ6 χαρακτηρίζεται έπέ τη φροντί&α νδ ένα… Ρειχθεί μέ τό χρύμα ή σύνθεση καί ή κίνηση τού διακοσµητικού θέµατος, «πως προβέλ… λει έκάνω οτδ µονύχρωµο φέντο. . . . . . . . . . . . . . . ? έλη σύνθεση τού σχεδίου τύν ύφαντύν τής '"πείρου έξαοτΞται έπ6 τήν εί"ική χρήση κάθε είδους καί έξυπηρετεί αίσθητικέ τή λειτουργλια του. ?τύ κέλυμυα τού ντι… βανιου ή γρήση του δηµιουργεί τρείς ή τέσσερες έπιφένειες, τή µία δριζέντια καί ' Ο , τις έλλες κάθετες, που 8έγονται διαφορετικό ποσοστύ φωτύς. ΐαθεµιέ έπύ τίς έ ιού- . Ν " νειες αύτές "εχει διαφορετική φύντΠ καί ανέλογη σύνθεση των διακοσµητικων θεμέτων. έτή μπουχαροσκούτι, σκέπαστρο τής φούσκας τού τζακιού, ή έκένω πλευρέ καοφύνετ ι Η : ή κάτω κρέμεται έλεύθεση. λύτέ 15 κρέµασμα τονίζεται ίδιαίταα υέ Το στ΄ τζ΄1ι .ν " Η . . την αλιμσεωτή ρυθμική κάθοδο τ"ύ έπένω νσύαατλς καί τήν αντ στ1ινη υ"γύοηση τού 7 " |" κέτω. Χαρακτηριστικέ παρα3είγματα ειναι τί σχέδια 133, 15, καί 16Γ. τέ καςιλέρια . ~ 9 , τονίζεται ή πλαισίωση πού κατέ τ5 µεγαλύτε)τ ποσοστύ της απασχολειται "26 τύ πύ- χος τους. Υτέ κιλίμια ή μεγάλη τους έπιφίνεια διαιρείται µέ R60 ήτρείς συνεχεις , , " , διακοσμητικές ζωνες που τι νωρίζουν σέ φαρ8εια δρύκεντρα ορθογώνια. Γενικά ή σύνθεση τού ήπειρύτικου ύφαντού παρουσιάζει µιέ κεντΡΌµύλο τέση πού έκδηλώνεται µέ τήν πρός τί μέσα κίνηση τής πλαισίωσης, µέ τήν τοποθέτηση τύν λια- - | » Ο Ψ κοσμητικύν θεµέτων καί µέ τον τονισμό του κέντρου. Υτοδηλύνεται, ομως, καί η φο- ρέ τής ύφανσης µέ τήν κατεύθ€νση τύν µοτίβων ή τήν παρέθεσή τους σέ &λλεπέλληλεε σειρές. . ? Πέ µεγέλο θέλγητρο τύν ύοαντδν "ολων ταν περιοχύν τύς '"πεί"ου ειναι τί Κια- ..» ζ η; .. . µ ,, , , .., " -ι | κοσµητικ… τους θεματα. …ιτε απλα γεωμετρικα σχήματα ειναι αυτα, ειτε (1010101010— | | . 1' µένες µορφές ανθρώπων, ζύων, ουτύν καί έντικειµένων μέ τήν ιδίαν αντίληψη ειν/ι .… ο ο 1' no δοσµένα. Πολλές φορές είναι δύσκολο νέ γίνει η διέκρισή τους γιατι ςεν ειναι με… 5 " , βαιο αν µερικα γεωµετρικα δέν προέρχοντχι απο μεγέλη ΄χηματοτ ιοίηση η µερικα ' ί " ' δέ ! ΄ ' ΄ ' ' που φα νονται σαν σχηµατοποιησεις … ν εχουν τυχαια μακρινή συγγενεια με σχηµα- τα ζώων % φυτύν. Ήτ6 ίδιο ύφαντ6 συναντούµε καί τέ δύο είδη χωρίς αύ τη ί παρέθεε . - υ " ση να ενοχλει αφου σαν διακοσμητικά θέµατα έχουν ένιαιο ύφος. Ψύ γεγον8ς "στι έχουν ονόματα πού τα χαρακτηρίζουν δέν δηλώνει πάντα καί τήν προέλευαύ τους για- ? τί τό ονοµα ιπορ σε? να ειναι µεταγενέστερο καί νύ προέρχεται έπύ τύν κάποιαν ι- " ο ? & πεαισαύτερα, ομως, ατ5 τί θέµατα ειναι οχηματοτοιηµένες ασαφές. . . μοι5τητέ τους. .- Η λέςη πχηματοποιήµένες υπαίνει έδύ ένΆεικτικέ. €τύν πραγματικύτητα πρόκειται . . γι" μιά ενέργεια πολύ πιό σηµαντική απέ τύν ναγωγη των µυ …-]ν “E #πχ…… σ|1υατα, Γ :, ΄…) » κ -, Γ υτε γιέ Εφαίρεση πρ6κειται γιατί"ξφαιρέθηκαν απλως οί λεπτ…υέ'ειε:. '΄'ύ ένι- " η | νε µια πολύ πιό ούσιαστικη κατεργασία τχς :οχικύς µορφΞς. ? 'ροσαρµογύ οτί C91— . " Η - αίτερο υφος του κοσµήµατος καί στίς τεχνικές έταιτησεις της "υφανςης έγινε η'έ- ναν τρόπο του πύκνωσε τη µορφή. Οί λεπτομέρειες δέν έχουν έφαιρεθεί. 'Υτέονουν . ~ - . . ένοωματωμένες στό έπλ6 σχημα. "ιζ τετοια επεξεργασία κένει φανερή τε μαχρδχρ…… " .. η ? νη ζύμωση του θέματος . τό πουλα;ιι, τδ παλιγνξρι, & πεταληυδα ένω ειναι &πλΟύοτα- " " ο . " η η τα σχήματα διατηρουν ολο τ6 χαρακτηρα, νκδμα καί την κίνηση, των έρχικων µοροων. . " , Σέ Ξλλα= ΈΗ€ "τ6ν Χαβαλέρη, "το τοντίνι, στέ χορευτύ, τ΄ περιγραφικ# στπιγεία τ " " ειναι περισσοτερα χωρίς νά &&υνατίζει ύ πυκν6τητπ του σκέπατος.""τπι υτοοουπε να ! ' διακρίνουµε κι… εύκολα τ' νεωτερα θέυατ α, ΐπως π.χ. το πανύνι τού π>ε&ίου …Κ, 3… " . . ,. ". ο: του αν καί υπύογει «ν'αατοποίηση τ" νγέοιο έν εχει τύν τυκνδτητα τΠν αλλων , . .. |. , 9 . , ,. … ι . διακοΓμητικδν ΟεΜέτων και συγχρένως οιατηρει ένα ,υφος τού ;έν π…α,πβε ύκύμα νέ .. υ ? ν' γίνει κξςυηηα. '.ηίπης νεότερο λύγιρ πτπινειο ειναι µ"ίανΞ1… του πψύηατ5ς . , .. 19Α … ύ Ματηρε " έντον΄ τί χαρακτηοιντιέέ τΞς προέλευαύς ττυ ατέ τ …ιακ6πυηπη πει ΟΗ1ΐ!,?!'ηζ δ'9".Χ|΄ιΐ|…- &. ι .. .-. " .. . " "αλλης ύλης. ει κε…ιπτώσεις αύτές είχν υν τήν ικανύτητα της κύς ν' πλουτίζεται συνεχύς µέ νέα στοιχεία, νδ τ΄Δ δω0µ0ιύνει καί ν΄ τ? τροπκρµύ- ο ζει ειγΐ-αιγ' στύ δικύ της υφος. . , : ΄ . : ΞισκοσμητικΞ θέματα βρίσκονται σέ απει'ες παραλλαγές, τύ΄ο "ύ σχέ 10, 3— V II " ι u πο καί στύ χρΠ|'α.΄ΈπΞρχουν τεριπτώσεις "οπου στδ ΟιΓ υφαντδ εν' θέμα έπτναλαμ- βένεται πολλές φορές καί πάντοτε σέ ιαφορετικύ γρώνατι ή παραλλ…ν.Ξ. "% …χέ ιο Ψ . ένδς θέµατος παραλλέζει ένέλογα "Ξ τήν τοποθέτηού του ανετικέ Η? την κατεύθυντη π …… π " . . της δφανσης. "ήτοι τύ σκαλιστό π.χ. τού περιΡέλκει ενα υφαντά, γίνεται πιύ φαρ- ? I I ια καί κλειστύτερο έου ειναι κάθετο … …υτξ, οι," ,, " δύ "οπου ειναι παρέλληλο µέ τ… υπ… ,. |0 , .ύτύ η ποικιλία, πού ύφείλεται σέ τεχνικούς λύγους, Είνει κίνηση υ ολο τί σχε8ιο. - Π Ο πλουτος καί & έµορφιέ των μοτίβων, Έ θαυµαστύ σύνθεση τ=υς, οι χαρούµενοι υ>αν;έ Εεχέλη . χρωματισμος΄"ολα σέ μι5ν έξαίεια έν5τητα οίνουν "τί ηπειρύτικα ύοαντα µεγ . 6 σηµασία µέσα στή νεοελληνική τέχνη τής παράδοσης. : I I I I I I I Ο I . I I . Γέ λίγες περιοχές τής 'Ξλ,έδος ή ύφαντική Ψέχει τύση"τάοη διάδοση 8ση στήν "Υ- πειρο. ΧιλιέΏες γυναίκες έχουν τήν τέχνη τύτή σΐν κύριο ή συμ"ληρωματι5 πόρο ζω- ής. Ότά περισσότερα σπίτια τύν χωριδν έκούγεται δ ρυθµικδς χτύπος τού &ργαλειού. Καί κέτι ακόµα πιό σπουδαίο! κρατιέται έναλλοίωτο τή τοπική "υφος καί µέΝΏιστα μέ μιέ χαρακτηριστική ταση έπιστροοής στα παλιότερα σχέδια. 'λναζητούνται τή γνη- σιύτερα δείγματα πού χρησιµοποιούνται γι: κρύτυπα στή σύγχρονη δηµιουργία. Αύτή ή 17 , " ? προσήλωση στο πνευμα ής παοέδοσης ειναι η καλλίτερη έγγύηση πώς η ήπειρύτικη ύ- φαντική µπορεί ήκίνδυνα νέ προσαρµοσθεί στίς έπαιτήσεις της σημερινής διεθνούς &… γορΞς. Ήεπικοί σκόρπιοι πειραματισµοί έδωσαν ίκανοπ'ιητικέτατα αποτελέσματα."Γτσι τή ύφαντέ τής '΄πείρου δέν έχουν µόνο λαογραφική καλλιτεχνική έξία. "έ τά χαριτω- μένα τους εύρήματα καί τίς µορφολογικές τους ίδιορρυθμίες πλησιάζουν στή σύγχρονη αντίληψη.καί είναι στοιχεία πολύτιμα γιά σηµερινή θεµιτή έκµετέλλευση. ΄ίνοντας , η . . σήμερα στή δηµοσιύτητα μιέν έκλογη από αυτή πισεύουµε πώς δέν θ συµΒέλουν μένω στήν εύρύτερη γνωριμία έν6ς σκύρπιου καί κρυµμένου θησαυρού &λλέ καί στήν αξιοποί- ησή του. "6 λογο έχουν τί έξια χέρια τύν γυναικδν της "πείρρυ. Ι…ΐΠ.…(7ΐ Α. "ΑΚΡ???" ψάξω Τΐ)δβή Η &… "µας… Ζήν… & Άλ…γΜ1 τ… καπό… ων)Μ(Λ'=ΐ ; , . . &ευρώ… αν ! .

!.- ι ΖΞΓρΑεέ'…Ή τι,-π; ΕΡΑΤΥΡΆΐ… , . . άνω,… άµυνας,, . Α"…- " « άμυνά… Χ΄Ό΄ΐα " " βΧΑ=?" ιΡθΡθ -"; εω'πΔΔ/7 µε: Μ΄ μια άνω… ι ' "ό,/Μ" | , ." & ! νΜ%,,-… αγΧ:| μία θλ|φµ I μια»)… σηι':-7|ιωνρ, …… ;… …,… Γ,… ΜΜΜ χψ€7 U ['16 nah Πχ µ'/ό΄ Αµα (ζ 0µ/ψ΄Μίέ λ'µψ4 l/ Pf. u. Ρβ΄ν%ά τα?) "θα . &] ε'Μ … (. Ψ…τ'€-Μ) # …ΚΝΙ-'Μ που ψωµιά "… «(Vamp/WM kw) …, |? Ο, Ή θα… ""Αν? μια Μ µ."; οχηµάτων.," … /ψΜτ…' Μία/" ΄ΖΜά« &… ("Lona τα Πα,/… 2%ί3/αω από μπακ"; … (70411… …' 614) ; Μχαχ&ψ:τ> Κακά… “claw ή…) ςώά…7ι, »… [ιζ/Άνω; |3… ΜΜΑ “an“? %? ια Μ'λν/)ιυ,Ό δυο … Ν…α.ι4ν βαρέα.»- "Μελη " αν ΑΜ «θεά/ό; η»… για…" «… αλα/1… που, ά/%,-α θα Μαρία,-σ …… αγφ(ωτη …' /ινε/ς… » ΐφφµατ. %'Γφη Μιχακ… |4; Μ… "άραγε;", τα) |ψρ, {than ΠΜ ι«,ηαιρχο, &": χωμα" Era/19,44) W Λώ…' ,ΞΩ|Ζ,ζ., να Ρ…… … μτφ., …;? dad—2M6] q“X¢)€“—Nf«“‘"l “”444 πάω… έω'|ψε( & άλα; …' κ.ά/Μακ- δείξει, σε, έθ΄Α… “madman—1. Άν "4 αερα… Magma», arm" Ή) Jul/dew) η… 1 , ' πάν… δος.) yaw. aver/at.- νς. &/ΜΛΩα.' ηνία, π.; 6% αν…" μία 47…" έλα ζ΄'η΄Υ αι: .) δεν… ω). # Era/1404 [AW/2&6” &… ΜψΧ,7'4' papa-V4 µα" … τυχον… Μάυτα άν τα Λίμα βαθιά,…) αν,/7… στα" Μαρ; «το' ένα… Μ' Αν ΜΜΜ, "&& /…αψ…: αφή … θαµτΜ (Ya/27 % ΞάΉι'Μ1 …' … lie/119m? ι….) …' &… "γ./…, ?Μσφ/ Μ΄ |νΜΜ….' Μ #3! >)… πάτηµα πι! Μανέ (4? τα'/ ΜΛ4ρέη 'µχσΜα.;|ά) Μ΄ "γι/µαμα "Μ μα: Μ ως» Μ #?Μ|ω έ/άψ (Mfr—«V. 7?:qu . €,; , .… ;. . μια, …-πΜ & ϊ 363 |ΜΧγ Μ…»… ~ - ' a), η…" &, Απ΄ …' νικητή µσηάγχς… ΜΙΑ-΄ αλλά …χαμα4ηά ova-op, &; ,|7Μψρ αγ:-ο, αν…) ή), …/ Flea/yaw! "Ή Αφ' 1 :! Μα…/140 &… Ευ.-414 4721 ." /"7Υαψ!… Μ ξ-/ΓιΨι.ψ, cal/aha, "οί"… ιν ίΜΥων/ Ν |?' Μιλ/΄΄ [# μυ,/ιε.΄'Μ, &", απ… /?('!,'|Ξ!? Δαζ…ζ) " η Μαέ?) Η :"… /γφ(Μ…' ΜΑ, … 0ψ&'Μά; ΐ΄'ΧΜ µήκη…" µε,-α΄… για αριθ - "Με; "Μ' µ." βεΜΜάμ|….΄ "Η-(|? Με: Μα να,» λ:΄7ι'6/), :». ζ΄µ'|6ιέ)ιιι|η µια...» των άλαΜ;… Ψν΄'":'/δβ/ΜΔ /|ν θα» :, χ…") (""Μα-ι… “gnaw whéwt/tq' Lc/ Μι7εΓω µιν μά)-)||ΚΩµ … "αμάν … 6.΄…Φ'η "&" 74| ά:…αιαΜ*Μζ…ψ Μλε'έΖι {no-Veep; ?…) Μάι/Μωρά τα) Ψ#νΜ| ,σιγµΓ΄άΜ;ω/ν… υµίν… ω……-Γ…' ΑΜ '… ε!:1ι4κνωι &… (Ar-IX! »") /ψ% (Θα"… … ι… Μάι). ;)*Δά-'ν΄ σ'|2., χανω; Η µιάς", να η; 'ΐ:ν4Μη«ψς| ά| ΐ"-ίΨά Μ6γ10 πώ …')&"…:6«'ΛΥι€1νιΐ. .… Σ 6΄/7|7ΐΛ . '/;ν κ… Μ έυ"ΓΨ' Μ Σελ/1&α|7 [: Σκληρή .: ΐί"Μβι7/ arc/111,107“, mg; L.‘ /4" όνοµά/θ; ΡΜΜ/"Α για …'!» Μη κχψ παμπ… …;…- &΄ /?΄4'Μ-ν«:,,:…'Μ ρφψψμ [µ…/μ…" "σας… µε με … Adi/q) >…" Γώβ…γ.…|-… τι…/…η ",," .…΄ β(νψγ'η . … ξΒρα]α Μάρ/"… Με…-…' &? //;| … Μπι." & …, («με α ι'-…κω Ρ/ » WWW/‘1, W ΄€΄ν|Μ4 … … Ψψυί4 . :", απτά.» 1… 44% β|ω1…νΜ αν, /7νρπτ'΄Ό|'4, («nu-mm»: fédlm' …' πάνω…. "άτυπη-, αν…/ΡΜ? [απ΄ κατά » [φα ζην/61. Κίµωνα «aided Αλ.; ηά΄α΄ ψ|ιν7…'νιΉ|τ 4/1." 1147. …άμ1Α αν" Μ'ψ#?(ε4α΄. "να κόστη α.-.4ως|ι… Οζ…" θιαχµ'΄΄ &… |ί'ΐ'Ζ, ζω" ΐ3'?ξ- αιΔώΜ ΖΨ/΄"ιλ/α.χ΄ Με…]σ-ν…' μ.,,,Ά ω…΄ due/14427 ,… χµ,ι4…/ΆωΜη ??… "θ'/|1! ο"; (ι., MAL; négautz/Mw’hnq &? χωχ:7,ς5 …'ζς ", 3" &; |30 4 & &]… "Μεν; εα:Ώ4΄" Η &; |"? 144861: 1… &… τθ7'Υη , θΜ &" Μ-µεπ'σΜ β€1.…φ' ή µ')αι,/ω τα 17… αν …… ζ.…) …... µι, ΐΐξ,θϊυµάαη΄ …; |??? μία. 6.η…?ζ… |ΛΩ:€εµ;7ω ”Woman" Caravan“; /41'.(/-' Ιαν μπε-Ξ. "ανανά &… Λ:.3ναμ|θ|'-6; αν με……- πάνω η… … όταν"… µπώ"… …… … Μ……,'…> :… Η"… με)… … αν η", ς.|-.Μ;)1|;γ ?,.| β…µΛι'ψεΜ…χψή παθει ιι-,'-ύ α…ψσ-εοτψ40 Fm &… ς;|΄)α'ί"…Γ.α νι Συνοδά όχι?-θα' Αίΐν-τ-……η . ά…#|Μαπ &Μ-1-Δι'Μ ιΜΜΘγ/7φ (Μ΄ [ζ?€«'µω Γε|1ά1!΄) && βδλ΄'΄|«ΐέΠ' &… Μ'??? 11" 6.'6Μ΄ … |?" … η΄ μπα…σ=Ζωεη ψωµί)… [up/(g7 αν, :… βλάχ(4΄ Μ » Λ.:,),,ςΜ "αννα am: ι… [gamma/oh, dwelt-«ccw.:~nav./\ . . -ι , . , : Ρ Ο #4 Μανιάκι/2.» 'ψΛιάιη Μ ω ": ά(ν 1η 1413 &" |6," &»… .'(ς Ευ, … OP LI ν'… & ση ; "& Μ'" [ν… άµα) %) ΜάΚά)Ψι'α ]; Μ΄ |! Νέα) [σέ ΄ &] ηέΥ62«; 4921) "Μή , . . ε;)… ;… &» #κιΉΥν τε) "Με ν ΜΜΜ Χαβρ… ΛΔωιΨ΄Γ'υ …- Π΄'/ΐ΄΄|ωη 6ννω…':3…α… &: ΔυΜ…4 ΜάνιΩΜ΄Ά &"… Ω…4ιΥή ι- /Ζ€Υα΄/δσω,…΄ Γάλάµν…΄/ Η ΗΛ44΄1έ|..ω ΐιλ176)Μ5 : & Λωι1|Ν;). συναντά"; "αλ ωα'ΐανιω Μη Μω Μ΄ |", &": Χλµ. χ'|-|…?΄71χ…')ψ,[ν24) ζου /Ζίτεη;ω παγίων-να αγώνα &, [ας] 30 ξ)…ς#ε( |. αι;Ω3%|η _ ΟΙ ΜΜΜ…» και/α' (…η-ν'; ηθ%,έψ1…Μ …' ξ"!…)ι'χ'-Μ) &»… non/“11.5; )l'agru’t/wl %": αν»… 3… γυμνό) πω ένιωθα & Με... Γ……ω.…-,η…- ' Γ|.'……"/-ω…-. ' &,θ' & µ...… άι α.ΜΜώ΄µν,0 Μι+ν1,ιφιν,,1… - I ,΄3… "|4, ενώ τις ΤΜ» ΛΥ>||!ίΧλςα ,? &"… Η΄ όίνμ)Μα,…… …µμµσγΜ α'…4…ίψω;")α4, ές" Ετζ/Μιά /)/ύ|΄"μ , άΜέ' &ι΄΄6χ/1΄3 41444734: 7:-.(΄6ξι| Με…τ…- ΟΧλ" χγ| ων, ,… ω/ νυν"… …'; &'|΄ΥΉβ|Μ//ιν &! ψαρια µ..-:-…,,…φ.-ά πμ όΜει'ν ι.Πι/ …… ιτ.-γ:ιι.'4'ι Μ΄ |"!!! Ώνα"?- 1ά/άι .… ?:ιξ΄).1ΐέέ;ι;' Μ' … όΓΜ΄ Μ΄ ;τ΄υι'ι'µΨόη "θα; Μάλια/Μ…" η:ψς΄:'?ίη μ., ι , ' Δ h ΄ χίψ|ι'υ΄ Μια/Μ΄ αι 13-44. αψάβωωω/Ζ… ("τα Η Μ;ηω#Ώανζά, Μ2ι) …-|ιή 4/7»ιάμΉΥ-1 … Μ… Για, 3βιΝέ« έ Ρ64ψζ΄ΖΜηΜ …' µετά…"… χύνε'4&ωξα? τα) &….|ΘωΏ7 Τα )('…€|α| ΠΜ µας? awn/Le, &; "αν?" Μγμο/,/ζέΗ ?'ΐ΄ει!( αν), | . . : ' ΄ ?: η, {vhf-41“; ΜΆ&ή % ίωΜ/γι7 ωμά?" .…κόµχς… 6660 |…" , &… &. ι'λι.΄η nan. mu; 5-0r αι.…. Μν|1/44΄ Για… , | .… | . Ηώ( "η …. (.Μωηπ /€θάαΆ … Η λαϊΜάγψµα ι…. αψχιψΗς… εό:7γµ, "& ια Καπ…- &µγ')΄ " ιΜΉ)Μ"…α…΄ τη" νε… "Η… Μα θα; &…" Ω"; "Μ "!…-…'"… ι…. Με… … χψ,ωχ /γ6ψςκΉ:7π… τα") "ια"… βάµµα… &… ……λ|&|… …… .….." ("(/υ; Ρι8:Μ|Μ…' Μ;Μ'ι…'7 … Μΐ-Ώ4|/ί …… …' '|ΐΐ9 βάθει. ια.΄ /|ίζζ Γ ινιΔί αν… |6?…5, 'ΣΜ΄ΜΚ4 & Λ1'€Ό άμα ΜΒ Χψ|ω Η… ,για)… "Ώ /-ΐ00.ρΜη,άΥχς (ή, hips? 5/76"? 6nd \J Ρίκο (Με) α'./1φ'ς βίζα-7… µ)|1|Ν . Χαμ; Μα; ραβω#Μ΄]ω [am/WW, (filfe‘vv)fifa4¢~,;,' Ζωή,… &… (a... l— …αλλά… - . .… Μ .- … ο " ό,' ,. %α αν χψ|'η' καπ... "& a: αι.. &; (τής… … &Οκµ (Μαξ, Λι.ΓΛΜή Ζωα ("όξινη/…… "Ο 4676… α'…΄ µαθω»; … &»… πάπα αιωνα? , έΓΜ |οννιρ0'ωι??… αλλά - , … |! Ο%υλΜ Π…χ7Ό ιν (όλην/(ζ; Λε.) Μιύκµ σε +Μςι|Μ [µΥ..ΛΛ,γ'ή ΄΄ µια; ύχ-ιβ… τάς… /|ήί΄ι' "αν, "&! ό,»… Πψ|ΔΘ|1αν… Μ΄χελ(αν4 ΛΜ:υεΜ΄… & 16 '7"νψ14 ' r- . mm m’ rug: 0 µύλη και… 1.17 πως… #; σ|"44,ψ, όµως." …' ι€ΐεέΝ'…ιω "Μη '. |?" 1 - - . . . . .. . βΘΡφΜ & 0111148 Μή &γµης… 6Μι/ /ΙΦΓ"ύιε€ωη&)74κο Με "& ζωδια 7461541 Γ αν"! ων Μέγα)…" τμ ΜΥνΡΜα1ΐω…φµ4 "Με: ||ωγ…-ΜιψΚ παν Άλµατα Η…" [ία/Χι… Μακρά-μ'." µε"; ζ… βψω4… θµ6ίέ7ΐΐ.. 'ς΄Μ 4636&|… ά>θ'μι'Μο|-αα(Μυν…, #«ι'ψω Κλιν … Με)... έρθω,» λόγω… κει! ια (”new (&& υΜα…΄ ι'Ρµ|ι…΄)µ)… I . . .. . |"… .… αν, ΄ "Μ…… χ …… …. αι ρίφθ- …, …,, ?"" , (η ; »… …. Μάµα/η θ΄όΜι'ηι(… … Ά…ΡΙ"' ' Μ 4-1 Τηυγχ'ω , έ#ρ-; , αφ' ε>.;ι| καει. Ν 179 XVII-Lav φαξ &"? ε|2ιΟώο Σι… αγά . ΐ΄Ψ Ψ"΄λί 79…" :» |"|Μ' # ία! εΜι:ΐ>ψ.! , ή… (Χαν-Έ έ 1α, Μ΄ (41,9, Η". 26 ΠΜι Μέρη, ; ηΜλ-:ν« ("Μίλαν # ; Χέι," 0% , ρα) (# Φαξ.», (…. & Ο." 114 Λ|.1ψ 6 # Χ κ4 /ήΐν , "& 1,΄')Ρί΄' ϊ γθφ Μι; 0.7 ("/5% πω;/ΖέσΡ ( επ΄/Μάι ("΄΄ θ΄"Χν'ί'"'| Μ' %. Ζΐ"Μλη … [κ.λπ/ι… 746'1…ή "ι'ιν΄ι'΄)η'41) …' ., .. ,'΄η/>η΄'??Νμ ΩΠ΄Κ|ψι γΜΆάΜ απ΄ 6 Μίνως… "… Μϊλ'1γι#1 υΥ'Λ,'4 5400… ο… ν αίµα .. (΄΄-΄ αν «οι:…» …' Ω)ι1Μω… 4, /-1΄Μ'΄ω NIH/7:142 Act/4' &? 1/61) ψο| … Ρέα… … 110… Φαν-αν … "34% Γ…'/1΄ω Ηξ01 καλά" &?ι-'ψαω1 260 Μ4θιβΔνι…η Κω.)",,(;Μ… Ρ|η3.΄?… ι……' …. /?= "; ΐΐ4……,ν, #7|»ρμμΜνΜ θα, … [κανα-||… &… µας…"… …η να waive/cw [ΜΜΜ αυτό!" ρυ/α…να χωµα !δΚι7Ν [σέ 28 τ΄"ίτ΄α…νυ β/14ρ;7|ο α………ώ' Λ…ρ……ω΄ |…» αχ, και) πάθω, ια» ΜΜΜ… να) ηι…εµ'Δ7 "νε |»Ά:΄ψη … [Μπι μα…»… … ενώ µακ»… "πριν"; μ.- πάψω ('η/γι… &…) Μαέ… α΄ηθέ|'άίήα4 …: "Ψ/#ψκαέ|4να &; έιηα'Μ31 187, …) ("Μα |… "άκρα/Μο… Ρέσ"αωπ. % ρΜΜπγ :»… Ζεν-ψιλό ?… |]… Γωνιά τα… 0140410 &" άίΓαπα, ©…ΓΜ…'|α αι"… Μόνο ">=… µ… ?…εΜη θα'/14… -'| Λεω'ωιτ7δ» - λλ=;).Λα µανα ,άα.γβά, η… ΜΨ64"ΖΜωΚ αν…" Μ…τπήω 'πω Παλιά! ααω',/1α |…|εψ'/Με µε, |? χ'Μι-θω΄ & µέσα)… θ΄Μ/ψ'), αν Άεψµ+6 &… «πα-Διάλς…ρ πω (µια… … µια; ΜΜάά;ΐω ΜωάΓω '…) 5%4ωµα7, Λ!άάναγλυ4( ο/|άξ)ς'Μ έχω…… )΄)€'4 ,έ|-=Μ & "θα…" Μα (Μ.:… Μάνα Μ ΑΔΑΜ; ';7άι/α"μ,, 0Με.΄1λσ… "Η…" ανθέων/ν… …:.|θ>|| δε (Μ…… Ν!!! |4(δά1Μ#α &… ν {en-4°. ηω Νορκξλ… ενώ … Μ"; &… 16χν|…"α"):- ΚΝ γ΄… αντ΄ (Μ΄ φαν-…' αν») ΜΜό'…µμ4φ… [mu/Lew …,"… &… …… Ώς" "& ύψω- ,ξΟ Γλά΄ί|ΓΨ "απο΄ % 43Μ'α Ρίτ- ΄>|6ΐ-ά' 1630 Με"… να' βάλε…οων |ς;…' γρ αγ:; . (WWW u! ΛαΜΜ6 "ο: flaw/“Am, Ζεα |…) Νέα»… …' έχουν σωµα"… με; :… ".1ψ|# , έί7/υ » "΄ (",%'Μ' |ΏΨΙ΄Θ || Ή") Σέ)ιΌ(Μ. Σω "(Μάο &, χ……" α.π;;.νχι…- (αι., µαμα; Μι'=ψµΜ,ά…' «& σ".|κτ &. ALI/Hf— ékwfifl/ (λάβα (ωµή… &… ('Η-1; µµψ επ… ι|θθδ ι«'«. αν, έΜνγε,ι:Μα Ο": 2ο ήαΖοηα οι; (ωμΑ:.|ι/α'ιι… Νόαµ. Η, "&; [μαμ΄…, :… τωχω΄Ρ|Φάισί Τό; &ιαιχω"ο "ο! άΛι;'»ι'΄λεΐ Ισΐ?α16χα>4τ… ;… ίε/>(2άη| (ένα, :, τιειχιΜ-αα|1'/| &» αν… …; "η… Ξ;ο"ωα;> |…" 6661; μπαµ»…- ιη:|Ηάψί-,΄ ,χρψ.…3ηηή .: ΡΜΖψΜ/) Με", ιο |ψάρω Μη & ί.΄Γ:φω /Ζε-βααι,4Μά … El“ |1φ:ηιωέν, #… κτλ/ε) …… καπνά/… "|4υ)ξέιΜι ΐ&λ|')έ…1η &Μ-ΥΜ… θ…βΜΠι:η΄ µέντα… Mama w [94 ατο-να, ό""…ώ … /λ……,;ω…7 "των…, η… "ΜΜΜ & 67"…Ή 1… Ω?Π6άγ οπη,εάι:Μά; από να Πάναµυ΄Μ ?φμ'αρ΄ ει>ι2ί.-, /8Γ;, ΐΉ ΠΜ)"- ό-'η … Μ'… άψμν|'… , Μ χαβά Βαβέλ; ,ο….,… αν %…» ΄'|6Ρςυμξ …=Θιι=;;ξ, … Η …' έχω ρόκα… "ια ψχ'µά Γ.Μ.Ζ "΄… ΐ62Πωη…… H |ας;'γ… &… πάγια …' Min/LIV»; τα µαται:Μ|α/ τα) /Ιάρ|…/ inc/142' W fll-f/Icflv) …χοµωΜΜί α…; &» Πχ…- ΜωέΞΨΥζ Θ 4 "Η. S ' "Μ? Ι, ΜαραΓη7,Ψ & ). . ":. …………… &. & κ \ ' I - W ,, … , 14501" :; 00/44 Μ'ζ'αΟ Σελ: 26…" Μ |?;4 Πνάς|;βργ ιζη,4α;-Μ) "&; Μγ-…Μ) , . . €, …… 4ν1υνµ (αφέθη- Lou /Wp.’({uu— ΓίΜ)ηω &"! "αν; ω ΐότ;Μµ| Μάιτ…"λ :… &]; Σάι-η % Μ΄ Φύλο. 70 . η"""|;"6'ν 464 &; παγίων»; έν,|-:, αν ό"!ι4.7 Ζώί#1 Ζζιγ4΄Ψσ|΄) (ιΜ.'.,'΄ς5. ηηεςΜ- Mama τάχα/Μή άναψαν»: 6%, βΛ4'΄:π;|΄ ως β'ςλ0ν,Λρ; ;… [ζάι1υµ|ι;΄ ) Λε Ματς/µΐ| ….) Λάνγα7 , ιν…- (ιΑκτ 1% … Ο θα…/…αν Μαζί), … Λιαε.(Μα… ”gonad/n. αν… Μαι. ΙΑ' Λ1Μρ7µΐηςα, &)…" ά||/Λ2φη [Μι/ό ,ι΄7ψ='.'"ι'ΐΐ . Ο Γι΄:ι-ψ/ση Μάρτυ…) ,ς;»ςη # . , |) . …. . , . . ωγγαΓ|…>| …… Γ…: Μα Qua/[avg ελών; Λιμαμιφη άγια) τ-ΜωεΉ :? "& 7" θυρεό θαΓ…αηωω, Μ΄ Αγηά&µαΔσ) ,"Ρχ|σΡς,1…… 6…1Γ.-,…, ?… Γε|?//Νάς1ιν l1 λ? ΐ'ίάΧί'΄… , &? ΑΜσΝΜΜ%ηψ…' λεω ,… χµ,"; "144; µια; βμο…0.ιµ'α 6Ήε-΄4ιγό . η - , . 9 … . … .'-ψ(;'ι:1 "&. [µ… ΜΗ (Μ '΄1|404, 4 & 0L“- Ρω&.'-σµ Μ : "α'-αΖ…η (:… 36ν [( , , . . έ6Χ6 14 ΉΜχµΜ να? θηόιικΚρ΄; ["ύΜ]ο'ν 4α4α%ω,΄ η… ςν::'-γτ "676 4:Μ;Πς=΄' ικά»… θΐ βίζα µλαξ|4 με νων με… /)(ίά'γωνφ ικανό-Μ… απ.…" & |ιγ:ςτ…; µα ι1ι.-Μ' " "?" "&; …" έό'΄…"Η "η |…Ήατιά|,…| "& )'ΜΜ4…βΜ Μωρά-Μι; σ'ο;>.:.Αω :… ("34164 , Ν.:… 3414 Μ'4μ'Μ-ψέ /΄|ζ"Ψώ΄ . θ΄ 014οµαάω …' It“, τζαι-ναν ρέει," "ζΐΐ"|ί… |"7ΐάΨί"'-, "Κιν/γα ό΄…κώ:γψ0 ,… "Ο… ι…) αλλα/ω όξινα: θ")(έ- 14060 (Έµµυ"-νά… >΄ηα;γω , ;),-ως", ένς)ι;7%ω με; «να…;… (cu/Tuba /LV6'C{¢2.« W t … , … . Ό. .… , " ι-ΐλ|'7έ΄ύ, Μ' ΄"ν'γΜ ω %).! Πιτ/4, Ο /ωι'ψΜή ‘Z’V’W’itv’léa (ayuflwwq €10.11..— [Μάη Μ΄ε.Μα. 674 44c [Απ' ΐλθών &] Μ ΐέ΄λ|1εω έάΔςν|΄τνη΄ιΜ Ώ); των αυγών . . , )ι … , . , ω {ax/‘6") {7WD VUV fd‘NHmVaI/I θί'Μ| ων |.αΜφσ) & Η '/ψ:…:Μ|γ|ω…,| μΖΌ ' & 7 , , , … ΐα'Μ4'4!!) …' ιω- ”Kl-[2,, … [εψαξα ο… Μα΄ Νά]… Μ|»;,Δηω … Μαη ΜΜΜ "2… και"? 2c.- , &? [Μπα-΄΄ ”luv:- … κι… ί…β|Μ (MT/“4"“ ['W¢¢¢5,g ΑΜ" κά…"… δω &&" |)αψ1ίΜ, :"; ω…)τψάψώ, ?ε)7α.ρέ ης :; νκω…ψ… &… ΖφριαΝ6- "653 ΠΠάθ΄νΜ/ έ)ι'νέΖ- …: Λωκωη ια…'ω εΛΜ-('μι4Ει΄ |>3ωςι47, Δυ/μχώ !? m; µπω ν"Μ:τ Μα" … Η µια φαΐ; Λε? για]! )… {rpm/tom …… '/ucww ,, Μ τό Γβλ0 ή.) "Μ'α] ΜζΨίΐ|ΜΜΏ "άλµη… ΡΙΑ/Αμ)… ύηω νΜ|χ2… |16Γ*(Υ&' ……1|;> 23 λ&ΜΜ΄ &", Φάιν) Μ' οψάφα/2… αν '… ΜΜΜ/η &»… Iv r‘)’7"’h {Ky/f7 |4"; ηζ΄΄ι?ά|6) ./ιω" 1401/1077… /ΗΜµ 44 764 µαφθίβάς, Σι; /7'΄)µ …' …/ι…ν ||,1/Μ(Η * [αυτα. |΄Έά;,χ .,ΛιΜ'ψγ([η μµ Ήπια, --'ν.Μ…' ε…:ινκ.΄, Μαηνε… 'Ψ"Ψψ|ω )….. ;,…11Ψΐ &… ές" ωρών/Υ αν"… & Παναγιά. …; …να &?" ,-//µ[ι…Μ Ρθ[;],7ς-.ίζ'ι.Μ |,» … |ΐξ%α φήµη. αν"… Μ…Μφνα' Μπα-…, … µε.) 4… 12 ("αν ια Λθ|&ΐ/η, |?7ζ 0 ψ?ψΜΜ ….» "πως. µε:/Πα… ιοκιι-7 4)4υΜαφω …": & για…-, … …… λαό …' χα,ψ,ψω; ,ά ανν/ψ] μ…µκ… να… … μι|ωµε'σ…ω καί (&&! …κωΐΔ'ηά……ΜΓρψα "να… πμ…- να, ΜΗ "τιµη Λα μα…")… αν», … πινακα 84… η. cat/Wm“, οςμΞΞΓαμ'- &Μ| ως…" Γαλ|Μρ (fairly) ψωµιά "ή »: ταρώ", :; Μια κάλω"; ης…) θα 4/66 …'?ά%'η 13640 Η.! ύΠαέΚθι 40€ιν|η΄ (??)γαµΡω'ις όξω-Έ| ,ω …Εζ… (η…; 46ΡΔ;Ξ1| [414 |ζφφ%ι-ο (new... … ιραΜ|΄Μµώφη ΉΠ,:Γα, τα; βΜ|Ζψ1 »… '/νων… Με…) ή Η &; ω AR; an“; bran IL.‘ (Ah/70’s.- ???…" Μ! no.) A.’ αψγήω|ης … αν αν χφωΜ4 (&. [ζΓα-ι Με…ε…ω, αφή ' "μωρά… ')….…ψ…… . . ”lo->IOL µας [Μάικ/ξ] …! ίζς λήή/' Μ …' … . Μαϊ-ινα … ν Μ,"? … Με, ["); αφηω), ?Χ(ή 76.1 ζ" µ΄΄ΙΙζινς.…!'|',ην΄Ιζ; ι'αι/ί'΄ι΄ωχ ί…ΜΡ|/Μιη ζ,…ν .Ψ- ι.,Λιιε.η΄ γι4ι')….΄ ….=ϊίι., "β΄ ",. ":… ξ.ι/Π΄µ Αβανα :) ;Ρ,…Μ γης ντ΄ & !α|ω.ρικ 70 Γη ??ίπ4| …… τ+ψΔ.|.ι… 60 -ζ΄Μ …" Μ' 6--Ψι'(΄μ|, τις; .;|;"έ…'ίλλνζ |% [Μ' «ηµών, & :! #… µ'… ες: απλα." :; magi-2‘ It‘d-q (HA/n [76"Fltfl Τωρα.) γ'.-: Άλµανακ ιο" ”cam,“ , «η inf/111151912; Jung-3 It‘d/£1241 …' ά…… & καθ"; [ά. … )Μή"ο ΐιηυώ Μ|ψγ|Μ '?΄.' #9 γ|ι'΄ |-=;΄"Ρ1-Ώ; ”cf/7‘4) "ν --ιΩ/.-(; - ζω: ένα./Ζω.) Μ΄ ζβ'β["αώ "ανάψω µετά"… θΡβ"7 ΄υ |)Ι΄΄/& |%" Ηµέρας/): μια? Ή ΒΘ(Κ€(Ήνυ |7"βα1(/ Δα)… % ««Θα ψΡψ|…α &; ένα: |1;ω7/… 6961 1αγπ,' ;µ.φρΔ,ω Αα "34; ……'…1 ,Ψΐζ … (Θεμα)… ί…|2ιΜ, ' Χ Ξ… και… ω [Qeavnucu … µΧ"Μα') f” ??3…δάΗ ,&"' κά παζλ-μη ζωή &;η ": για να'/Ώ ΓΏνω' ' Δειτε-κά χθψ/1αγ…& &… Μ)…" ωχιψφη άν? και… αν "'η…" …" Κεν ΜΜΜ (“rut—«M4 …' µε… … Αν- Γ[ΐ;ιάε… Λέω/0667 Μ… κα…", χ- & €ύΛΜΐ " … ["Μα/' µέ εχω "θά" ("Ψ Ζ… καν…» να «Μάη-ω Μα" & Mira/cm Μ' Μ,1(αΓ……/φ 6% &" "(1.1,”ch h fllfipmty; Lav ι)όλΘ ΡΜ"… Ο . ", ψαρά . ι Για-Χ? … - " - ' . | ' Χψ'θ, ΓΜΉέ&! &»… γώ…) & &… ΜΗ & & /Νµ=ν. » &… :…" έφη («Magi/m4 JV Kmq’mu'lwzmrr, aw η]… …… ,Ξµ,ω έχω… Χ…?" Μ΄ ΧΡΜ…τ΄ |"/ΜΡΜή ΄ΜΧά)/κψ'ώ… Η… 6"… ανά:? κατά… »…" | ι:γ:'ΓψΉΜ µια) 46Υωέ…7… Μ ΜγψαψΘ και "για τα… Κιµ α…΄)ώιν α… "Μα…-…': [Μι Λι:ιι4ι,Ν'ή ω αψΩ1Μ|΄?ά΄ Ρ/1ΐΜ 2411" χρώμα,…) κει,΄ ι…- Δ1|-έσ;|;:φή "Μάγων!!! ΓΚ?" &… 631407 θα, ωι'|;-7;Μ Λι)|1Μ'&1) ί???" , βατ.) Μαζι/Θ΄, I’M/c." QLK-tbqa‘i-inq Με…, 5 #14 υφή/η Ale/7%?) wan/3142; |… Κάιλ, |4ωμ…ώ έ΄΄| ε΄να/| λές/Μ … 6ΜάαΆ΄ … |/…, Μιά4….' Ψ ε....,ι..Μ… & έλικα ιο, 1ω'χ..» &; πια/χο, Μ΄ "ένα:/114… Διά… (η ΑΜ Πέ|ωιικ)Μ… &…) /ωµψ|ηα («κής/)… … … … … , "."- ΕΕ;-51… Δ'…. … ανά… . , "&?" ΛΧλα µα…. Λα: ω;ιαιµ…΄, Η… να .'καρχΜ ί", Λη … τ.κ (Τί… ΄΄Μ΄=.' οκ &… ,1:(ιί|,τ .?" ι',1:..ι,ν., ιεχ…ΉΜ ΡάιαΛλςΐβζ7 … 66? …με… 7Ψ;αψι…- θ)΄ (να Κλα'΄/δ| Ι:... ΧΓ-µΉ?α) Ζ…) έι΄&΄4(αη Λα) θέµα:»; ελ: & µ…;……µμγ…,…ο κω “gum,” ":"; οι I λα'ψ"α1, "7-4," 6=ΡΜχωκρΜ lam-Mr»: σα! έχιν Μαι/1η ενω-µι; ψιν20 Μαέ &! ΞΜ-ΡΨ| ΄1 " αν… ΠΩ Ν:/)Δ΄Κλον ΜΜΟαρτ.΄ &; ζχιϊ…;, )… 66: σλωχιάΧΡ… |)Χµ'μ')΄ …' έΚίω(ψεµ| &). ψαΧλυκ7ώ΄ Μ ,/μΡ…,… ως. παν/ε' Μ Αλαν… Μα… a“) γράφω μι-6…/ε. Υπ… ,ύιωχω΄υ1 …… Μύ'νν:… :.; "&, ίΥΙ'ί)ώ/νιυ 4>α-οφονωφ &… '7ψι΄?&'ία7 αν…/Ό:4ω'ι… µε" ηψ|-…α, ίΧ'-Γ€46 γάλ4]…… [%)/ν ς,Γ/η… Αιξ"… ΄΄"! µ).!ι|ιή /Ιι'…')…/ Μ άΜνξ Αα…" … βατ…" ψαµ|ψ &… άζ'Μό"ά, αλά α να yak/twang &./µ,/να:|µώ €"Λ11ν…ΐΜ΄ ΜΜσψα.- θα "Θα. Γ…"),ς| Κΐ1΄ Μααι΄ί:.ν- "Ι΄ι] 1αχοµΛη; &) ό!ε…3 να; &, λΨρκ2ψ6| |?Λ)1…&1ε, µη ζ΄ΥΧα…'…η Πεγ&α'ΈώΔπα) 7αχ441ωµ7… |4 Μιλ) ρ|ψο,΄ Μέντ- "ά#'τ Ρ…? φαΐ Ρε! »… Κή|Μ6ψμ. & βυιώυι, Μ)… ., ιό… ι… 4΄|1&πν…΄ Γ…;ψωαθ| ΄Μί" Μι(ΐΠίς/ (/νρι|ω 614.6…ψ gnaw/pew "€'΄1νΜ1η. φάω. Μ, Ψ[,φ΄Μ& ,ίωη΄ /?ί? ήν…) "Μάι" Μ…," #6 (; ' οι… ΧΡ . ; "ιο/΄ [Πα…- ΛθΖν'("&4ι=) όψη ΄Ζ:η|ΐ 4->«#α΄ μια…" τάµα»? χβ+…η=Ξ Θ΄ άΥΧ :; /'΄ΐ"ά.µθ τα (…αν "ίΜά:ι> ,βφ"… κρατά ψι/…φ' ΜΑΗ/΄ /)ΡΚΨίη και? ",,,-…… ναν……'ς Μ flora/wax -……;……… …|ς)θ6?ΐψ- Μ6ω &…" 6Ήαι…'9 {fli— ΐΐ7Γ &… |ν1µαγα) !|:-Με:Μ" 11014, »... 0104-24" .ΙΨ:΄['ιΜ… "4931140 ": άηωι;,/Μη,ί[ (Ματθ.-(β.|Ψς? από … /νν=ζ|α7 14/1.”qu (caflév‘rWn-M; [MN/01 (on; θιίν:Γ0ηψη Μημ/µΛ4:… ά"7::ί κ.;- (Ob-2 :. μια…) "160 |ήθ)ύ>κµ χαχα; Λ…! Μ νΛ'Χ|,|ιΝΐ1 [.: …ψ…ε..……; µήκη; χ,, µ…, Joy-4L. W nu Μι," |΄ίµ.Δα μ.µφ|η γιφΜί4, 2…ΓΜ) καµά/)1Μ)?/ίΡ,α|ψάΥ|α… Πα…") ζ… ;ή…" :,ΓΙΗ;4ψ "ψάξ- ("…!") .6ν'υ' &… µµ…΄ ω……-:[ ΜεθιΓφιν…Λ Ζωή άψ,Ή… αν", θα??? Ο'"!ζ-,,11ΠΒ7 "΄ Ο µ?)ά΄ςΐ,.] ΐ1ΤΥ΄νσ] 6΄ό !!2ξ΄υ, Β΄ µ]:Μς΄,.ς7 |1; Αψίδα; ;ιΠΡά΄ & 'ωΡ""ΝΆΐΜΜ7 &"… [θ΄ δ…4Αα|. …." ΜωΔΜ…σ,έ &» GEE: φ"α> Mam; “Vufc’n‘” ("ΠΜ "914 "Χα!? ω οι!" »"? 69… 67114- ένα |… Μ…: "&…! έξοδα.… 711ίίνα arm-76,64?! é εντ/:.…» Ina fa. [τα ;; ??,"Ά' µοιμ40/ Mann-nan, ‘(Jd' &; όΜΡ:.- 77777 &" "Μ…-… θα… Μα?Ή"΄θ … κε», … Κ……» Ν…" |% … όψιµα… …. /ι44 τα; "ί? α'): Ή," θα) Μ') til/[.7 ι.΄,α.|λ ιν Έµα) /…ί…,') …'...,;ι… |"; Η… |"… &: Η νικά] Μ΄ ("f/‘41, [4K Μ σα…/Ζ΄… 1:α ,-/,|ΜΑ Η… .. ("&…-΄ µε "΄ η")… "!=… Μεν-ω &… [lava-10; OI’ avtyfmo) Με…." 14 Χψι| φ…»… πµ.,- ,+μ…, ΜΚΥ/ΜΜ (MC/H04“. € Με"… Μ ομιχπ; 1,44)¢7(¢/ "(θωα΄ …μάγχΩε… | 66" Πα (#38 αν) Ένεκα |ψψ |" χ…" έν αγ… 26, | …,,Μ, ;ή. Η"… Μάι.)", ζ΄ ;,17(7 /Μθ?7 … είν…-νε ?…) tuna/um} Ι"-Μζ΄/'΄΄ρ) Θ' (#44 … λόµπι, άι. β]4τ% 'λ'|ι µ;1.' Μ ΐΐ65 "Ν Έα,) δµψ΄"ά άς΄ ζ"΄Ή 261 2"4)Μη//10Ν 5% ”1142124. WWI/q "φ|ικ|&΄7Μ ως ;, µ,χ.ΨηΜ,'θ Μ ,΄,,,74 … ΜΗΝ… 6/24 ,να "και… .… (πβ.," Wk ά…: ίζ7π)΄΄/?μ EN 3"” :… φ?|/ή & (”fit—(.761 6-ζ'΄΄ Α ,. //΄…νάΜ7ιη , βι'-΄΄ Χλ'-τ /Ιά΄./όΤη ,, "& Με, … ;, θα "ΜΜΜ", … &… .+ …. :… Μξ [ !!!... & |'Μ…΄ Μ΄ »δΖ&' , Κ ΜΘ|τΜή %; » ; ""|/;ή …Κ'Μ|"Θ µέ ω/"Ιζψµι5,ν|Ε΄/ ;΄ΙΛ€|791ϊ ηζΙ,Ιµΐ:η7 έΧ 57"; µια ί'η'ι΄ί/1Χ| ("1,4΄ {if .! Υμ΄ Λ Η: 2 θ΄ ψ! … … ΄ή"ΜΌ 9.6 Ηω΄ι Η.,θ Λ α'ιθ #6!" &! 4"-ΡΜΜ/ι… ],./7/ :: , 6.;- άλλο (7…ζ,'…-) α'… ά"΄Μ"Ρνι/ι= λ|ι,2ήΠ"΄ α…ζ: ,. ω,ν λ'ϊ΄"Γ"΄'ύ Κ": ""Η"" "΄Γ"ΜΏΜ .΄1ε=ι[.-…η ανα. ("rho-rule μην…-, "(ένα | . ' ικά … 21640; :… ,πιγγ|ι)η:ω,……) άγρα, αμ ί*ινί-΄βΛ/ω ηψζ΄'΄"΄Ζξ΄΄"Ράθ', "ΧΛΜ ΡΜ! σκι λ' |'ζ"΄' "Ψ'Ψ7Ψ" ι:- Γ'Ρ Ctr/1140 ’lf'clxzvuu.’ ('7;er ς-Μ ,Μΐ ηρ)/ Χιτ/117 , /74κα, 140404 ,,&Μί14 . Ζω (ml/t … %οιΜγ;α…η αι Μλ.φ…|η &…" δε, ανα ηφ,,,%Λ Ο… ό|ΜΨ…", ΜΜΜ… Μ &… ως… ΄ ΄#΄ύ΄ ΄ "&…" "'η/Μ" …"'΄"ΐ'" 4’14 …ι… και; … ,1µεαΜ-ι΄ "7 "Μεν-?… … "Μ…"… (… &… ΜΧ%!όψΘ …… …α………: χμ…- 74Μ δλδ) Ή &… Μήνας. &… ωχω και. 2-0 αέψέ) ,0ρ6%%νγ &… …'", ι…Ώ:,….|οχµ,'γ Μ Kari/144(5) («Mitirzzp-j . I516) …' |Μγ/α 63Μν)… lav/dd "…: " &"; Ada—1"? XF‘?’“"” "" (Ν10ιυ ή Μ΄… ΄|Μ/ή (ΕΤ-Μη" ω? ια Μπιγκ)" λ|Πψ,ή ως κια-6469 θε & ι:6ς-φς απλα/Τ Μα σ>αΚ"Ψ»η &ιιζ Λέο από,-νε! &… . flake/um"... cm να." αιµα-' /1αταμα &; (Μαι…. …' ωχη,µγ,τ-) µια,, …; µφ……' αίιτ:-/ι+| ιώικ.7 … ΦνΖ:ωγ6Ήτα' μπώ, Χ…" ,'Μυι…ψη "…η-ωµά ι:φ:'2="/ »? αίιΜκ»ωιέ 64 Μωνα'΄, 41- ή " »?! µε…, … . | '|ψ|"ν΄) "Η … !("7 #6: ΑΜ [… ΄΄ :… ε"Μ[…ψη # θα, έξι/|… Μ Μι, καν./Μ 44 Μο… [Μια (Ο? Ρι'Μι΄% /ηξάαω "Μ…/ια… … |ολ'2ςν HAW/now» τα 18-72? 3 7Ή7΄)|03 /&νΟ.φθ΄) Ηθών-α] )(ζΡ61ά)ημΏω|% ΜΛΜε-ι΄ 1) ών»; ,Ν΄ Δέλ…΄Γη4'η .ωά)ή. ΜηΔΝ ηγαιΜ19 |… χ|ω.(«α-ό σε» Μις.4ιΥ|ς, …Κ- [arm - α΄, …τ,υ ….….! ("Δ-14 ώ παλι-Ώχι., Que/Lav …λιψ4(ν €?" 201, &" (:4 (:‘fl'; Ηνια inc; any Ή: άγ΄€]Ά΄ β&΄'ω'6υ ;;;/1941… «(η' Λα, η,;= (:!:. .", …, 234 Οι…-1 βιζ/ζ'αΟ (|Η; ppm/{5775, fix: 1?"!15." &? ("Λ/7 /ΧιΨ//Η » "Μ…ιτη … %'Χ&-" ι"σ-΄ |4ί|άλζ| θ'(>α΄'-µνΜ1 "& τα. Ρις-Μ)" Ρόι 244 ζΠοναΜρνς'Ρινω &…; βίαια.", &, ί-(ΛΡθψ/΄Μ Μάι."; ι'1ινκβι1ιΨ΄ |!!! Θ'" [µ…/)., «,; “51(0- ένα:-ι (άνιι|ά% "&: (‘I-r“ «αν/&…. "ζω,-ε,, 646 και": Η"... ιρ';Μτχ..ι…α ρε…-όαµ(ε, ,Ώ/1……ω… πφκωλιιι:7αη 41ν ω.ΑαιιΓ% Μ./.;ε…ψ.η .ί/-υ (να…) .- Lin-«"7 u 4… κ…… :...,α Μ'αζζ;΄. Ώ …με… … Μαη", /Ψ,….ηάε >.) Λι,-τ." Νιµ, εινα/ι) με άναψε…" … [Η & Λεως(Μ……α΄… |74|έ;.!φά μάθατε… Λ=χαιεσ7ω οι '…κ1,π4α;) ω χιτ/46991- #… ανα, … ή"/-'΄ΐ#|αψ. η,'λ; άρεσε, θε" αντι… …µε… ,η… μ.μ-:… Μ.:,αΧλα' [( ψιλά µ',λ6'|ιΜί-:Ωνά , η… (οξέα 61," (χάρη ψα,Ν ΐΜ,ι7ιψ:?ύ, Ρς΄ι'ικ|Μιζ Μ..- "Ηύ> βορρά &" ΜΜε.νΜ,Ψε;κς'νµΗυΌ Μ…. ("ξ ”(f/flaw-“ “—oY—g.(~7 H !-|'α΄…+ι(. κωλο/1ο, :…» [(;… κ…"… αν &… ι… X“?! ωέ&κ|2νβη εφ' &… &… Μ καµάκι Μάνα… ξηΛωα ΜθΜΜΜα .ν΄7.τ.ώ "" ".… ,Λ΄?Ή β(- "ΑΜ… bro/Ida, aw éyaawa' 14η έχω ωμά/,. " γή" a Ο… ο… Μ' λΦΆ=.-/) Με: µα»… :… |… …»") (φαση … ο…" … … "& Μ 40… χω," όπλα/|%... …' be νρΝλι ,/Ζω1ξΛ|4,… is? αγ|άζ΄ θα] αν,-4.112… Μπιλ…" κλιπ,) ".; ;……|ρ θα… [Α΄ 11 "ΜΕ…, , (aw/l Min—7 κι',.Μι4-η Μίνι-444" μυψ'΄ έχε… ή.ψ| ήρ/|ΛΜωι(ή Μάρτης, πια" … η, ,τη," …… 11 |ή,.;,, τα) ρ|αΜ &… μΨι'α µ Πες)… "λάι|΄ &; χαρα Μαγιό; Λ!ήω=??/) , ΦφΉ (θα! ,,,-Μ…" Μπέι, όψης!) (Μ΄ ('..06…1… " ή…" α΄ πάς/…: ιψκ;'μ… (???-Α΄ #- ακ/Μψα,ιµ '1ψάιλρΟ,ψΛΜ κ03…ια ΦΥ… "φα! ΄΄Ρ΄ΜΜ λΜ"4 , ")ζ"ΐ"ω €&ι'€'6Τ'ψ.… |4Ο, ζί45…έό ιι€επ6;/…. %. όψ7&& θ'…,(θψ ('ΐ|Δ λ#,Έ ι…αη1'9 "& ζ΄""'ιισι'.7Ο1 (|3 ,΄ξ,ΜκπιψηΛζ.ι - ΝΜΥ ω … ……ψ &; βαρκών. |3?Ό/!?Θ 7ψΜ>α… που» … Μψνζ |΄/ΙαΜ|Λ Με? Οί Μιχ%:α(|ι7 Μ' εχω "&… ί-'|7ψς'& /Ήη , |"/€΄Χ:'΄Ζο Μ΄ λ6Γψ]ι'7ψΘ ΡΙψ"ι 2… …΄χώ. Μ' "ιν χάρη Μ')ιή απ΄ /ϊάι-ιψ……' από…" α'…. Μ΄ …49μ…μκη …! ψ:χ-|1.ψν1… ,'µ……… ν.. χήρα/…- Ψή|α)΄ ωήχ,΄1, Ιε/ γ[.((…α;|π2… .. |ψΝι…΄ κυβικά.; /Ι'46μ&… θ΄ΜΚΜ ια . #ίωΓ-ιη ΄Μη|η Φ… Χψ΄΄ ,ά[(ι/΄…θ ζ'-//|ας'|!ω| (Μ. &! Μα αοα….τ,, 14;, Πα)"; Πω …/)ς.φςΥ4.7 ω…;η … ;.)Μα ιν)α…ρ,α| ίς»' … &Λχεί,Θ/΄ άρχων…" τα") |είάΐψ|α7| … τά ραφή , Ζω; Μ…… & |%»…- [am 1…" Μ'Ά91ω & '|΄Ζι, |8?8 ά-ίάνι. άρια] &, ν (ΜΕΝ τα Ζι…λψ , (46' (Ιίήμλ4 /(αι:«τ-ωΜα΄ ιΧψ/| "Wan-flaw: | [ως σόι: δεν αν"; ,… prawn Μ τόμο … 'μαι! |Ο, #6 '… "τίµια, « |??? Ιώ |»… &» ..… 14 κρυφό… ανα. χαρά.… &"… /1ψφα με & "το… … ύ…- . … - . ' . . ΜΧίψή Ήτα [(µα/ι?ν..πµ (Ψ " ,,- . φΟ &»… (40)…ά'&., Μάϊ. ΄Μ… Οι… … 100444.745- [ΠΟΙΑ µα…- (ή… Οµάν"… ΨΧ%'΄'ά΄7 " Φως; - .. Irv-4A,? Λ:: σει-ΜΗ ,… [τά εγγύς. θνΉιψνεΖα΄ λίε%Ρ(α, αΜ(κη+μο … flat. 1;”, AJMA τό 2061030 Χ?6(/|ηα Μα,, Η (34414 .?" [Ain’t . Lia; (Ο? &, ΄ | µ'μνµΜά(ιλα' ω……,.(……' … Μ΄ 1464" ? έτη:/΄ 1684 Πώ'ΙΏφωΜ …. ΜεΨί΄ιΜβ/µ' 011ε΄' η; λίΜ…ύ χωμα ην.)Πανςδ 'να ζ'./».… … Πάσιχ>ακ;΄λ% έ]; "θα «…αν 56η ψΐζ.. …κα;β…; Οµ.; ί.41ι7(-;,, αν; χ"…ιµαφ4 … Μο… …; Ink-0],? ο.ζ|µν …. ( η…ψω|-α|' &|Ζν grada- ",! 63-Κ &! / άλφα ζο7Μί΄[Ν. ‘Gm icy—waék, a," ω/ι"ΣΌΧάν σε… ς.=Λ4 ω 2άοΛ€«0-1 "& Νέο | . δ'" 'αα…ψ Μία διά (3184 Γ61άΜα«.-& ι;"ι)γ…ω ')&' Md #5», fw/uf-lA—év Μ /'ψΜ(Ή (|! ζήν (Β΄)|Έή , β Μΐ / , , . ενώ" ΑΠμ &…) |1ζ΄|ΜΩι€ω, αφ΄ (ζηµια… άπό Μ! ζ)ΜΒΙ/ΡοφκΏ) 4… ζ)νγ-ι:'ι 4)εΐ2ςΗ η'/ψα(ι…' γι…-Δέν 1… .…» Μχλ.-.µ,' ιτψ:/,:( … Μλ να") ι…εξ | . μυ ΕΛ.-Ή … …) {cg/k4,) ' Μ'3…',Γ : &… ,. Δ | . . |… & €…» …) µι ΨΩ-΄αζ( ς… »"? |ψ&ΐ;…… & μετά; w v Να"… Μονέ-')… ) Ο-΄1:,1 α΄ ,|).3α/&… Μή ("Λι/19463 µε/&ΐ αλά 6601 αμ….ψωµ … (&: α«.;Γη [(Μ. µ'" :» οψχά… Κεντ Λα...» ΡΚω Κ'ε.9ζΓ. ||" απ΄-Γ …' Λέξη" α…'2.&Ηρ , 16χ….-1΄:-νω …΄ιι+Μαι|Μ" %. ΜΚβμμ| … (μι/Μια; /ψι2€ι… λ & µ'ψν.| |ζΩρ'αζ'7 1 I ‘q (we ψ," [» Ο Με(ίΛι16ι'…/ ω …' "#20 …,)σΜα΄ν, …' λ' υη&Ρ( , Μ΄ 10" [η , Μ Μύ…ΑΚ (" 4:|' άΩ46%(Μηώ ΏΓ(.…θ/ Η ανίψια- με… "# ζ΄…" απ," Ζω /€α Ma" Lin (m70’4f41 ζχ6/Μ 1 4216» 0.1? 6 Μ| (ΟβΆΐ| |;|/κ ?? | _ ( . (ή!!! "ΜΜΜ" ""… βήτα… :; /??ΜΜ΄Μεχ… έθυί΄ "& | «& (Μίνι? δήµων/ο "0 µια; - χ & (. Λ εφ'-μι" Μ( πα…-( σΡςωη , , 6604 β… Ώλιαη :…,…',,,ωΏ CM. [/Wl/Ivrcd(w θά: «. Lib-Mu α!? φΜ΄ίΜ &… ζµ;Ο «Μ' …γψ,΄1η Ψυ΄|ΜΜ θα' β…." Σρι-«παωω κ τ΄" Μή… (…!/Νά έξη); να &» /'Άς6ι/ς…… 6 :.α….…… .. "ι ) (43% , &; Μιμή-ψ… 4…αε… ? "Μή … ξθ ….) ηΜΝ…77% "υπερ… , ' , , Γ. ("& Μα)", άς &»... ”LC-J Μις… "ζ΄/γη-ν'µή'εμ ΄λη άΟτΐθη ,άα µπιτ… … Μ #14 /Ψ#Μι'Μ Λα μαι/Ι&ψ [Δε/λινκ χξΝμλσ;€,;7 …6&Μ'Μ (]]άζ1ε1 ."; Άνω |…--, …' |… πως, |0" Αγ…. & (απ΄ Μα" άλα &Λ|κψ'άε, …… ι.΄Α|ά'Ώ…Ήµζ Μάκι/? … |… Μ Αψ/'ω|δ 115 αγνά/20991 πα κης…,=|'ιι ζχς+.ς ('να Με/Δ.έ?;θ΄('α' (rt/I4 &; Μΐ4!΄!!%/ Λεν" η , . , θα: θα. "(έ/161 &… να" έλαβε α…", ε'.πψαΑ=|%η/ β'ς'΄ '2.|' µ-ηαρ&|ε. !". 64031…" ως)… … ένα: |ι…µχα , Army” u. |?µ…….…; &… icon“. ας,-ψ. ",… θα; Ζέη/0,14, Μ)α|Μφ,εη Λο|4.-ώ.,. ΄Υπαχα,Μω4,4κ µ../λ,; αν," ώ "η…" Λη… μεφ[………| &… & Νάντια…" ων, Μα (.… Μ' …χι…Μ;ηό 64.423 "6! μτ=.Ιε/ί(ή %.] ΜΜπω!ΙιΠψ εν "& αντι (θα, επ)" Άν 0νκΜ'4 w {’n‘fu’tr flt‘flau/r, bra. have "(το:/;…" & … :… ".; Μία … µ… &… ΖΩ χα… / I … arm/74K.“ νΜ€1, θα… κΥ-ω µις" ΛΑ, ,," Π ΑΡΑ |… … η σί- 1). Ψωεγω, ΜΟΉΜ' ?΄-!6΄Μί'Μ ,… Μλαν……' Μη |…" Μ…… …» "…." …' Μα….…… ως… /Ώζν|( 4463 21 Ν'ιω, Μω΄ϊ64'Λον>ί΄>α Ώι1Ψ'.% 910… ώλρνΜΗά ΜΚ |4ί2 τα ΄|ά1:,:, [ω…4…ϊ ΄ιε…€,, ,, Γ"Ν΄ωχ-…οΜ … ΑΝΕ/«;! Θαύµα"… "ΡΜ …… να Μάγια… λω…ψχ… Μα…-..… !; ?… Ν…. Μα…:τ… …… &: ΘΜέοΜ…ά Άµπε λινκ-;… /ΌΝΝ 4 "66 Μ!» ΑΙΜ… pansy)“.- Τα; ζ…)€»ζ-;ω».…= Άτ-Μς,,α…Μ (θα/…'… "δ΄-(… Χαρά,/1" χμ…Μ,… Τά Try/14 u; τρ97|-… &; /4'Γ…Μ…«, 1341 (923 4. Μ…… ΐσγσµμχ- ω,…… ΄|ί'ωρ.η Μ &αμ,…/Ω),π…|… "?: 74 Χνάψ|4 Έµµα? fizz/w , |"")ν…| |4Ρ??. S, ”"60? Ε- βΑ'Μαλε|Πω)07.' ||/΄7ψ|'0| Μ Hagar/affix»; |3ΐ4 ΐ?32 θά*όόαΔα- κώμη 44/4 , (Η,)… 1012… 6 Γ Ρ0ι1ψ8 µ, (44€ ν00µ%€ άάΜ ές? έτ€Χς€ - μάτι") |?Ζθ , &&? 4‘24? … άµμο… . ΛάάΥ#!ώι') Γ|0µμλα΄Ι€ί+] ,; Ο' " χ4Μ|Γθ) ,, Μ ϊ.λ|16.η ||έ(ή Μα,). ΜαΜ΄µν'΄'1ά/ θ6΄ζ(ίι/ψΓη|6 ΄ΐ86 Ξ; 6ζΔ % ?- ίωόΜ 5’- Υαί|ω% ' Enid/cram ΓΚε……2ι… &… δε!-Μη 1… |??? ,…/1φ…… "&," Σάι-| Τα)… € (ΡΜ/Μα… (44%: , "Ο… % . 4 6 " βθ….Γ…ρλλέ…+χ π…… Α……η,….…… (… Ε«4ω4 :… Μα.«Μ|'-ή4 Πψ.ΩνΔν/'4, …. ; Με? 403,4. … ΐ'/……Μ. &… πω…… :… κατω-… άπω»… .»… επ' ||»… …;- ωλ,'ζΜ …… 3η! [… …: μα…,- ω.Α.1.€αιιε…Τ?ανεθ; … Να1+Α€ε… 616665 i ΆοΜλοαι 4 ΐ΄35" . "; &ϊΜαλςΜΜ;η΄ 47791 176γΜ… άν] 3 Τ?) 3w, E (! ΐα€έΓΜΜ| &"… ηψΜ»… ΄ω4 χω Μ……Μ…Λ… …, Μ… …… ζεις Μ΄ Γιαν… Ιάπωνα Π?ε1άξ΄ΐι7 µε." /νΜωτ… μου μάθω"! … µ""……"4 …' πω,/α… % …µε/2.;ιΥ,,|Μ &… 6κα)ν,οη. "φ. &" Μαη"! , της; Σ', |"??? 45 "Ηµώ…";ή Υµ1Μ…)……- Μποµπ *… δλ,-Μ…|6ΐάωε…| Άλ΄κγ 467?" 41. "ο &. 0Γέί" |??6…ά7 &)'Ή…'"θ΄-΄ άΜ|ψ1…Α [for/Muir? 6… &Μθ. "&! Έργα" 7 ?")… :?… ζώνη»… "% δώ "Κίμων 74 , ΠάθΨ Γ|ΟβΠλ&΄(Π+]' &; "εξης…; Άν Εϊθΐ%θ "ψ; Μάη(ά…|ι… &", Ψ7Κε') Ως. |? Δ πω.-ω, Λιβ/ΜΑ…- Δ'΄ι'/Μ % 'Τέ…… … ει…>…ι…Α τα Λ… "ν…" χ, . 6κ0Μτά[. /1ψ|'σΐ:΄ΐΛιΛ& "& 4Μ- τα»… ?: Μν4 ||??? , ένα +9.

…… ψ µΧ & & Η ΜΑΤ; Α…"… ΐΛΑβΡΐ"Ξ . ΠΑ Tm; &… ΜΜΜ & Ά'"!΄!= Η Χρον&] 6 δΆ&=?ιψΟ δέν ζψ"ν'"ό Χω€Ο . & ΗνΜ τααω ός/ ς?ΠΌυ 1. Ε I Χ Α Γ Ω Γ Η 'H λαϊκή τέχνη είναι έκφραση τών παραδοσιακών κοινωνικών µορφών, δηλαδή έ- κείνων στίς δποίες ή πείρα τού παρελΘόντος, ή λογοτεχνία καί οί άντιλήψεις γιά τα βασικά Θέµατα τής ζωής μεταδίδονται από γενιά σέ γενιά µέ.τή στοµατική παρά- δοαη. Λύτό βέβαια δέ σηµαίνει πώς, σέ περιορισμένη κλίµακα, δέν ύπάρχει καί ό γραπτός λόγος. Είναι κι αύτή τέχνη παραδοσιακή πού, αντίθετα άπ'8τι πιστεύεται, ούτε &νεξέλικτη µένει, ούτε αύτοεπαναλαμβάνρται, µόνο πού ή έξέλιξή της ακολου- 0εΞ τό ρυθµό καί τίς διαδικασίες τού παραδοσιακού πολιτισµού. Στό θεµατολόγισ, στά ύλικά καί στίς τεχνικές μεθόδους έχει μιά συνεχή αλλαγή, άλλοτε,άργή καί άλ- λοτε γρήγορη, αντίστοιχη μέ τίς γενικότερες κοινωνικές, οίκονοµικές καί πολιτισ- ΄αζΞεξ αλλαγές; Δέχεται, έπίσης, έπιδράσεις από τίς τέχνες άλλων λαών, έπειδή ό- µως είναι βαθιά ριζωµένη στόν τόπο της, &φοµοιώνει τα στοιχεία πού δέχεται καί τά κάνει δικά της, όπως καί ή γλώσσα παίρνει ξένες λέξεις µά τίς προσαρμόζει στό" δικό της τυπικό, τίς κλίνει, τίς πλέκει σέ σύνθετες λέξεις... Μιά από τίς πιό διαδεδομένες πλάνες είναι καί τό ότι ή λαίκή τέχνη καθηλώ… νεται σέ χαµηλό τεχνικό έπίπεδο καί είναι, περίπου, τέχνη αύτοδίδακτων. Ούτε τό ένα,ούτε τό άλλο είναι σωστά. 'Η λαϊκή τέχνη στόν τομέα τής τεχνικής παρουσιά- ζει πλήρη έπάρκεια, αντίστοιχη µέ τούς στόχους της. Τά θαυμαστά έπιτεύγµατά της στήν άργυρο-χρυσοχοία, στήν κεντητική, στήν ξυλογλυπτική, τήν ύφαντική καί τούς άλλους τοµείς της φανερώνουν ύφηλό έπίπεδο τεχνικής. Δέν ύπάρχει, ασφαλώς, φοί- τηση σέ είδικές καλλιτεχνικές σχολές, ύπάρχει όµως ή πολύχρονη µαθητεία δίπλα , στόν έµπειρο τεχνίτη, πού είναι φορέας μακροχρόνιας παράδοσης. 'Η΄µαθητεία αύτη ι&κολουθεΐ σταθερά στάδια, αντίστοιχα µέ τό ποσοστό εύθύνης πού ανατίθεται στό μαθητευόµενο, καθώς αύτός ώριµάζει μέ τήν καθημερινή άσκηση. 'Λπό τσιράκι γίνε- ται µαστορόπουλο, ύστερα µάστορας, κάλφας καί, τέλος, & πιό προικισµένος, άρχι- µάστορςς. Μακροχρόνια είναι καί ή µαθητεία στήν οίκοτεχνία, όπου ή γιαγιά, ή µη- τέρα κι ακόµα ή άξια γειτόνισσα μεταδίδουν τήν πολύτιµη πείρα τους στήν ύφαντι- κή, τό κέντηµα, τήν πλεκτικά, ΞξΕλξογρΞΞΞΞ.'Βθνικής Τραπέζης τής 'Ελλάδος. "Επιμέλεια Στέλιου Παπαδόπουλου: N ε 0 € λ λ η ν ι κ ή Χ ε ι ρ ο τ ε χ ν ί α, 'Αθήνα 1969 . 'Αγγελικής Χατζημι- χάλη= 'Η λ λ η ν ι κ ή Λ α ι κ ή Φε χ ν η, 'Α0ήνα- 1955 . STILPON KYRIAKIDRS: mmcnmcmscm VOLKSKUT-TDE, Θεσσαλονίκη 1936. ΄ 2. ΠΗΓΕΣ KAI ΕΠΙΛΡΑΣΞΤΣ Κύρια πηγή τής έλληνικής λαϊκής τέχνης είναι ή βυζαντινή τέχνη, φορέας κι I a u υ … αν . αυτη τόσο των παλιότερων…έλληνικων τ€Χνων οσο και ανατολικών στοιχείων. Αύτό 2 … (:»!!! &φορΞ µόνον τήν δρΟόδ()ζη δγιογραφία &λλά καί όλες τίς άλλες µορφές. ." μακρόχρο… νη, όµως, δποταγή τής 'Ελλάδας στούς Τούρκους ήταν ϊπόμενο νά πλουτίσει µέ µου… σουλμανικά στοιχεία τή λαϊκή της τέχνη. "Από τά μέσα τού 170v αίώνα, καί κυρίως κατά τόν 180, ή ανάπτυξη έμπορικδν συναλλαγών μέ τήν Κεντρική καί Δυτική Πύρώπη, οί δραστήριες παροικίες τών "Ελλήνων τής διασποράς, ή άνθιση τής ναυτιλίας, φέρ… νουν τούς "Ελληνες σέ γόνιµη Επικοινωνία μέ τόν προηγµένο εύρωπαϊκό χώρο. 'Απο- τέλεσµα αύτής τής έπαφής είναι καί ή εύσαγωγή νέων τεχνικών µεθόδων καί τεχνο- ," , * ~ Λ , Τ , . τροπιων καθως και διακοσµητικων θεµατων. Σημαντική ειναι ή έπιδραση του µπαρόκ, , Ψ : … ΄ , , ( ε & ς | (' που ανταποκρινιται στις καινουργιες ελληνικ ς κφραστικες αναγκες. παλιότε… Ωω Φρεΐς είναι οί κυριότερες πηγές θεµάτων τής λαϊκής µας τέχνηςτ'τ Η» ρα έργα, οί γκραβούρες καί τά µνηµεία τού λόγου. Τά παλιότερα έργα, μ τό πρόσ… θετο πλεονέκτημα τού σεβασμού στό πατροπαράδοτο, παίζουν ανασχετικό ρόλο στίς γρήγορες καί ριζοσπαστικές μεταβολές. Μεγάλη διάδοση είχαν οί εύρωπαϊκές χαλκο- γραφίες καί μεταφύτεψαν ένα μεγάλο πλούτο θεμάτων. Φυσικά, τά θέματα αύτά ύφί… σταντα μιά ούσιαστική κατεργασία προσαρμογής τους, πού θά τήν έξετάσουμε σέ έπόμενες δμιλίες µας. Πολλά θέµατα προέρχονται άπό άφηγήσεις, είκόνες, µεταφο… ρές καί παροµοιώσεις παρµένες άπό τήν "Αγία Γραφή, τά Συναξάρια, τήν έκκλησια- στική ύµνολογία, τίς λαϊκές παραδόσεις, τά δημοτικά τραγούδια, καθώς καί άπό λόγια κείμενα. Βιβλιογραφία.Πόπης Ζάρα: 'Η Γοργ ό ν α ε ί ς τ ή ν "Η λ λ η ν ι κ ή ν Λ α … ϊ κ ή ν T έ χ'ν η ν, "Αθήνα 1960. Κίτσου "Α. Μακρήι Π η λ ι ο ρ ε ί τ ι κ ή Π Α α'ϊ κ ή T έ χ ν η - Η η γ έ ς κ α ί '» π ι δ ρ ά σ ει ς, 'Αθήνα 1948. Μα… , ' νώλη Χατζηδάκη: 'Η …Κ ρ η τυι κ ή Ζ ω γ ρ α φ ι κ ή κ α ι η ΄Ι τ α λ ι κ ή Λ α λ κ 0 γ ρ α φ ί α , ΄Ηράκλειον Κρήτης, 19476 3,1…ιοΡΦοΛοΓΙΑ. , I a ‘0 χαρακτήρας τής τέχνης είναι πρόσθετος στά λαϊκα ανικειµενα, πού κατα- σκευάζονται γιά νά καλύψουν πρακτικές ή θρησκευτικές άνάγκες. "Ετσι, ή πρώτη άρετή ένός &ντικείμενου είναι ή λ ε ι τ 0 U ρ γ ι κ 6 τ η τ α, ή ίκανότητα νά έξυπηρετεί τίς πρακτικές άνάγκες γιά τίς δποίες δηµιουργήθηκε. Τό μεγάλο µυστι… κό τής λαϊκής τέχνης είναι ότι φιλοκαλεί ύπηρετό"ντας τή χρεία. 'Η καλαισθητι… κή φροντίδα δέν έκδηλώνεται μόνο μέ τή διακόσµηση αλλά καί μέ τό όλο σχήμα, πρό δν καί καθορίζεται από τή χρήση του, έχει άνεση καί αρµονία."Υπάρχουν περιπτό… σεις όπου ή διακόσµηση κάνει πιό εύχρηστα τά σκεύη. Σηµαντικός παράγων πού έπιδρά στή διαμόρφωση τού σχήµατος καί τών διακοσ… μητικδν θεµάτων είναι οί δυνατότητες πού παρέχει τό ύλικό άπό τό δποζο είναι κατασκευασμένο. 'Η άξιοποίηση τόν τεχνικ5ν καί αίσ0ητικδν δυνατοτήτων κάθε ύ- . τι) '! «λ' (« αν ο… 6703) ο"… ,… και. I ύτψα 6?δ…τ«ρε τα 1 δια Κάθι; έΧζναγο:',… στο… *΄ ςε;τω που… οι… ,. χ 'Φξθ!τ!οτϊσ… ΡΜ7ι5Μ ή€λ'ΤκΓ(| «κ΄ 514 Π -Χ. δ…ΦΟέΕΓ|κό αηαδ.΄ςε τα. '" Θ΄ΐΨ ΧθΝς'=Υά, αν "ένα… αχ?ορµπζ… 3 λης είναι τό κύριο προσόν τού καλού τεχνίτη. "Ετσι, βλέπουµε πώς τό ίδιο δια- κοσµητικό θέμα αλλάζει διατύπωση άπό ύλη σέ ύλη. Ψό κυπαρίσι, π.χ., άλλοιδς έπ- φανίζεται στήν ξυλογλυπτική, τή λιθογλυπτική, τό κέντηµα, τήν ύφαντική, τή δαν… τέλλα, τή χαλκουργία, τό βοτσαλωτό δάπεδο, τήν ένθετική κ.λ.π. "Ακόµα καί ή 6… πτική γωνία από τήν οποία φαίνεται συνήθως τό έργο έπηρεάζει τό σχέδιο τόν µο… τίβων του. 'Υπολογίζονται οί βραχύνσεις τής προοπτικής,|1ά Μαζι;τεµνιωέ ιτσό" 'Η όλη διεργασία ένός θέματος γιά νά µεταβληθεί άπό παράσταση σέ κόσμημα γίνεται µέσω µιάς Ενιαίας διαδικασίας πού, γιά λόγους καθαρά µεθοδολογικούς, µπορούμε νά τή χωρίσουµε στά τρία βασικά της χαρακτηριστικά, στή σ χ η µ α τ ο… π 0 ί η ο η, δηλαδή στήν µερική ή δλική άναγωγή τής µορφής σέ άπλά σχήµατα, στήν φ α ι ρ r α η, δηλασή στήν ήποβολή δευτερευόντων χαρακτηριστικών τής µορωής | , ρ- , και στην ε ξ α ρ ο η των χαρακτηριστικών λεπτοµερειών. Μερικές φορές ή διεργα… I ll , , , , : u p | . τη φθανει ως την αποπαραστατικοποίηση, ετσι που το αρχικο θέμα νά µήν &… ,. σία α ναγνωρίζεται πιά καί νά έχει γίνει ένα παιγνίδι χρωµάτων καί σχημάρων. Αύτό πα- ρατηρείται κυρίως σέ θέματα πού δέν έπιδέχονται πύκνωση ή πού είναι ξένα πρός τίς δπτικές συνήθειες καί τή µορφική άντίληψη τού λαού. Οί δύσκολες συνθήκες κάτω άπό τίς δποίες άσκήθηκε ή τέχνη κατά τούς χρόνους τής Τουρκοκρατίας δημιούργησε καί τήν έ π ί φ α σ η π o λ υ τ έ λ ε ι α ς, δη- λαδή τήν άποµίμηση δυσεύρετων καί δαπανηρύν ύλικύν άπό άλλα προσιτά καί φθηνά. …ΞιΕλιογραηία.Κίτσου 'Α. Μακρή: Π ο ρ φ ή κ α ί T ε χ ν ι κ ή, "Χρονικό ?1 " , "" "Η , Ο , Αθηνα . του ιδιουε Νέες τεχνικές και µορφες στη χειροτεΧνξα µας, έφημ. " T O B'H M A " 17 Νοεμβρίου 1963. :ΐξι,Π0ΛΕΟΛΟΜΙΛ - APXI‘PEKTONIKH chad n ".! ).. … «4χςε ό ν ξ"? ?… εάν (Τα (τη µ λληνικά χωριά µπορούμε νά τά χωρίσουµε σέ τρείς βασικούς τύπους, πού Ρο δ καθένας τους έχει πολλές παραλλαγές, στόν & π λ ό, στό ο ύ ν θ ε το καί στόν π α ρ ά λ ι ο. '0 πρώτος άποτελείται άπό ένα κύτταρο µέ κεντρικό πυρήνα τήν πλατεία "οπου συγκεντρώνεται ή κοινωνική ζωή τού χωριού, θρησκευτική, έμπορική " καί ψυχαγωγική. 'Ο δεύτερος, 6 σ ύ ν θ ε τ ο ς &ποτελείται άπό δύο, τρία η τέσ… σερα, όχι έντελύς άποκολληµένα κύτταρα, µέ ίδιαίτερο τό καθένα τους πυρήνα. Πάν… τως ένα είναι τό κέντρο τού χωριού. 'Ο παρ ά λ ι ο ς άναπτύσσεται κατά μήκος τής παραλίας καί σέ µικρό βάθος. "Ολα τά κτήρια-έχουν τήν πρόσοψη πρός τή θάλασσα. 7 " ΄΄ Ν ., Δύο ειναι οί βασικοί τοµεις της άρχιτεκτονικης κατα τήν τουρκοκρατία, ή έκκλησι… στική άρχιτεκτονική καί τό σπίτι3 µαζί τους καί οί άλλες κατασκευές, οί βρύσες, τά γεφύρια.... 'Εκκλησιαστική άρχιτεκτονική. Οί έκκλησίες τής Τουρκοκρατίας έφαρµδζουν όλους σχε ".-.. ...""… δόν τούς τύπους τής βυζαντινής άρχιτεκτονικής, σέ µικρότερες διαστάσεις καί µέ , εύτελέστερη κατασκευή.'Επικρατούν, όμως όί τρίκλιτες ή µονόκλιτες βασιλικές, ξυλόστεγες ή θολωτές σέ ποικίλες παραλλαγές. Στά νησιά καί στούς βενετοκρατού… , , , , Ν |, , | µενους τόπους µπαινουν και µερικα φραγκικα στοιχεια, όπως τα δξυκόρυφα τόξα, η έπιµεληµένη ίσοδοµική τοιχοποιία µέ σκαλισµένες πέτρες καί τά έταλίζοντα άνάγλυ- . .. .. ι , ί , ." φα, Ετζ καθολικά των µοναστηριων συνηθιζειαι δ λεγόµενος αθωνικός τυπος µε πλα… !, γινούς "χορούς" ήμικυκλικούς. ! Σπίτια.Δύο βασικοί τύποι σπιτιών έπισημαίνονται, δ βαρειοελλαδίτικος καί o αί- γαιοπελαγίτικος. ‘0 χωρισμός είναι άρκετά συµβατικός. Τά σπίτια, οί λεγόμενοι "πύργοι"…τής Μυτιλήνης δέν άνήκουν στόν αίγαιοπελαγίτικο άλλά στό βορειοελλαδί… τικο τύπο σπιτιού. c0 βορειοελλαδίτικος ως πρός τή γενική του µοτφή καί τή διά- ταξη των χώρων παρουσιάζει τόν τύπο Εκείνο τού φρουριακού πολυόροφου σπιτιού πού έφαρμόστηκε παλιότερα από τούς Ήυζαντινούς καί έπικράτησε κατά τήν Τουρκοκρατία σ'δλόκληρη τήν ήπειρωτική 'Ελλάδα καί σέ µερικά νησιά, σοπως σηµειώνουν οί είδι… MOE µελετητές. 'Ο αίγαιοπελαγίτικος παρουσιάζει πολλές αντιστοιχίες μέ τόν τύπο πού έπικρατεί στήν κεντρική µεσόγειο. : ξιβλιογραοία.΄Λγ. 'Αστεριάδη= Ψ 6 σ π ί τ ι τ o Ο Σ β ά ρ τ ς ο τ' 'A u π ε- λ ά κ ι α , ΄Αθήνα 1928. Δ. Βασιλειάδη: Η ί σ α γ ω γ ή.σ τ ή ν & ζ γ α ι σ.π ε; λ α γ ί τ ι κ η 'Λ ρ χ ι τ ε κ 1 o ν ι κ ή, 'Λθήνα 1955.Κ.Π.'Φωκά-Κοσµετάτου : Κ ε» φ α λ λ η ν ι α κ ά, Β΄"Α ρ χ ι τ ε κ τ c ν ι κ ή, 'Αθήνα 1962. 'Ιωάννου Κουμα- νούδηι Π α ρ α τ η ρ,ή σ ε ι ς έ π ί τ ή ς "Λ ρ χ ι τ ε κ τ o ν ι κ ή ς κ α ί τ ή ς Κ α τ α ο κ ε υ ή ς τ ι ν & ν Η ε τ α 8 ν ξ α ν τ ι ν δν N a G ν, 'Λθή- να 1968. ’I. Λυγίζου: N η σ ι ώ τ ι κ η '4 ρ χ ι τ ε κ τ o ν ι κ ή, 'Αθήνα 1943. 4Γεωργίου Hiya; Θ ε σ ο α λ ι κ α ί O ί κ ή σ ε ι ς,'Λθήνα 1946° τού ίδιου: 'Η 'Η λ λ η ν ι κ ή Ο ί κ ί α, 'Λθήνα 1949. τού ίδιου: "Η Δ α ϊ κ ή Κ α τ ο ι κ ί… ΄ α τ ή σ Λ ω δ ε κ α ν η σ ο υ, 'Αθήνα 1949. Νικ. Μουτσόπουλουι T 6 "Α ρ χ ο ν… ΄ … '! τ ι"κ ό τ 0 ύ Σ ι 6 ρ Η α ν ω λ α κ η ο τ ή Β έ ρ ο ι α, "Αθήνα 1960. του µ… διου: Κ α σ τ o p L ά, T & "Λ ρ χ ο ν τ ι κ ά, 'Λθήνα 1962. τού ίδιου: 'Η Α α …- (": κ ή "Α ρ χ ι τε…κ τ ο ν ι κ ή. 1 ή ς B έ ρ ο ι α ς, 'Λθήνα…1967. τού ίδιου: Μ :! π ί τ ι α τ ή ς Χ α λ κ ι δ ι κ ς, 'Αθήνα 1968. Πάνου-Νικολή Τζελέπη: Λ α… , κ η ‘E λ λ η ν ι κ ή 'Α ρ χ ι τ ε κ τ o ν ι κ ή, ΄Λθήνα 1971. ΄Λγγελικής Χατζή… Η , ,- , ,. . . , . ,) | | . µιΞαλη8 LA MAISON ΟΠΕΟδύΒ, ΄Αθηνα 1949. ΛΡ)"Μ ΐ1(ηπ;νω?Η…Οιιωροιιπ… Ξ(χΠξω70χ|ηά ων…ικζω 6τΜν ογτκ…ϊ ΓΘ€ΤΌτΐά βουνά (445, εδ. ΛΙΘΟΓΛΥΠΤΙΚΗ … ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΠ. J 'Η έλληνική λαϊκή λιθογλυπτική τού 180υ καί τού 19ου αίώνα περιορίζεται σέ χαµηλά άνάγλυφα πού είτε κοσµούν λίθινα αρχιτεκτονικά μέλη είτε έντοιχίζονται σέ διάφορα σημεία τής τοιχοποιΐας. Οί λιθογλύφοι, οί "πελεκάνοι" όπως τούς έλα… γαν τότε, άνήκουν συνήθως στίς κοµπανίες τύν χτιστάδων µάζί µέ άλλες είδικότη… τες άπό χειρώνακτες. "Αν καί ή τεχνική τους ξεκινάει άπό ίσλαµικά πρότυπα, δέν … : ,. , ,! , ο να ,οι παραλειπουν να αποδωσουν και ανθρωπινες µορφες, κανουν ακοµα και αποπειρες προ… ' , Υ ,, , σωπογραφίας. Τά βασικά θεµατα ειναι τό άνθοδοχεισ, το κυπαρίσι, ή σχηµατοποιη… μένη έκκλησία, µορφές άγίων, πουλιά, ζύα, φίδια, σταυροί, ήλιοι, δικέφαλοι άε… τού καί κλιµατίδες. " Ενα ένδιαφέρον είδος λιθανάγλυφου είναι οί κτητορικές…ξπι… γραφές σ'ξκκλησίες καί σπίτια, μέ έσώγλυφα καί έξώγλυφα γράµµατα καί λογής δια… ,Όςν |, 'Γ || η, !, κοσμητικα. …ε εντονο αναγλυφο ειναι καµωµένας οι αινιγματικξς ανθρωπινες µασκες πού προβάλλουν σέ τοίχους σπιτιών καί έκκλησιύν, γιά τίς δποίες δίνονται διάφο… ΄ρες, µή όχι σίγουρες, ξρµηνείες. 'Η ίκνλησιηστική Γυλογλππτική ήΠχΠλήηηκε μέ τήν κατασκευή τίµπλ…ν, δεσπο… … , : ,. ,, … …' , . * Ο . τινων "υπνων και ιζηονσπτησι…ν. 1ο ψηΧο ξυλόγλυπιο ιπμπλο ίµφσνιζττηι στην Ελ… λάδα κατά τόν 16ο σίώνα καί πιθανόν πρσίρχετσι δυό τή Ρωσία. Ψύ παλιότερο γνω- στό χρονυΧσγηµίυω [ηλόγλυπτσ τίµπλο βρίσκεται στήν ήνπλησία ιού 'Λγί0υ Νικολά… ,, . ,; Τ' , ου στο 1ελβενδό Κοζάνης κι Εγινε στά 1591. Τά πρωτα τέμπλα ειναι τά λεγομενα … Ν | | , "στρωτά" στά όποια κυριαρχούν συµβολικά μοτίβα σέ χαμηλό ανάγλυφο. Αργότερα, ρ r I n t t ΄, και κυρίως από τα µισά του 180v αίώνα ή τεχνικη γινεται τολµηροτερη, τό άνάγλυ- φο έντονο μέ διαµπερή κενά άνάμεσα στίς παραστάσεις καί τό θεματολόγιο πλουτί- ' ζεται µέ σκηνές άπω τήν 'Λγία Γραφή,τά Συναξάρια καί λαϊκές παραδόσεις. "Επί… σης pf δύναμη καί παλµό άποδίνονται είκόνες άπό τή φύση καί τήν καθηµερινή ζωή. Πέ µερικίς περιπτώσεις τό άνάγλυφο συµπληρώνεται µέ χρώµατα. Σέ όλη αύτή τή φάση είναι φανερή ή έπίδραση τού εύρωπαϊκού µπαρόκ. 'Η άστική ξυλογλυπτική παρουσιάζεται κυρίως στά δραστήρια ήμιαστικά έµπο- ρικά καί βιοτεχνικά κέντρα τής Βόρειας 'Ελλάδας καί τών νησιών. Στολίζει, μέ , φυτικά κυρίως µοτίβα, τόσο τά σταθερά στοιχεία τού σπιτιού -ταβάνια, πόρτες, μεσάντρες, κάγκελα… "000 καί τά λιγοστά έπιπλα πού χρησιµοποιούσαν τότε -σκα… µνάκια, κασσέλες, σοφράδες.ι.. 'Η ποιµενική ξυλογλυπτική είναι κυρίως τέχνη τών βοσκών πού γεµίζουν τίς µακριές ώρες τής άναγκαστικής τους µοναξιάς"οκαλίζοντας µικροαντικείμενα. Γκλί- τσες, ρόκες, κουτάλια, πιρούνια, σφραγιστερά, πίπες, βελονοθήκες, σφοντύλια, χαράζονται µέ πολύ άπλά έργαλεία, συνήθως Εναν σουγιά, άλλά τό άποτέλεσμα εί- ναι άξιόλογο. 'Η ναυτική ξυλογλυπτική άνθησε στά μεγάλα ναυπηγικά κέντρα τής 'Ελλάδας. "Εργα…της είναι κυρίως άκρόπρωρα σέ μορφή γυναίκας, άνάγλυφες έπιγραφές πλοί- ων καί τά σκαριά, πικρΟγραφίες πλοίων. """-ι.- π λ α & ν K ε φ α λ η η ν ί ς, Πα "»: Βιβλιογραφία. Νικ. Φωκά Κοσμετάτου: T a T ummn--—.c—~ 1972. Δημ. Σταπέλλου: T 6 T έ μ π λ o 1 o 6 "Α η N ι κ 6 λ α σ τ 6 Γ a- λ α ξ ε ί δ ι κ α ί & T ε χ ν ί τ η ς τ 0 U ,΄Αθήνα 1973. ΄Λγγελικής Χατζη- µιχάλη: … SCULPTURE sun τοτε, 'Λθήνα 1950. Κίτσου 'Λ. Μακρή: "π Ξι'υ…':λ σ …. γ λ υ π τ ι κ ή τ ο ύ Η η λ ί ο υ, Βόλος 1958. τού ίδιου: 'E λ λ η ν ι κ ά Λ α ϊ κ ά κ α ί Η ε τ α β υ ζ α ν τ ι ν ά Ξ υ λ 6 γ λ υ π τΒα, 'Αθήνα 1962. "Επίσης στήν έκδοση τής ΄Εθνικής Τραπέζης τής ΄Ελλάδος " Ν ε 0 ε λ λ η νι κ ή Χ ε ι ρ ο τ ε χ ν ί α" τα άρθρα "Λιθογλυπτική" τής Πόπης Ζάρα καί "Ευθογλυπτι- κή" τού Κίτσου Μακρήο ζζ7.Ω1ΡπσΙκΗ. ΄ , ι , , ΄ , ,, , ." & γ ι Ο Υ ρ α φ , α , συντηρητική από τη φυση ιης, συνεχιζει τη βυζαν… ΄ , ' " ΄ ' Υ .! ΄ , -… τινή παράδοση σε χειροτεχνικο έπιπεδο. υΟπως πολυ σωστα παρατήρησε ο Ήανωλης λαή ., , | ( ΄ , … ( . , ,, … ζ » , "| . ., .… . , ,. | ,- τςνδακμ:. Οι αγιογραςου του 160v και του 1)ου αιωνα ειναι χωρικοι. ιτις µπιγραΨις .. - … … ' €.' . ' - τ;… α΄ . ,. . των εκΕληΠιων συναντουµς &γιΟγραφΟυς χωριΧους απο τους λιονια;ις, τη ΙαλαιιΌία, . , ΄ , " , , II γ . Η , ," Δ u " τή µ…µ…ρξνα, το Πορτοσι, τη Δρακια και αλλα Χωριά . ωυσικα και από ιό Αγιον Ο… . , … , … ' ρ…ς… χ; µικρες Ομάδες περιτρέχουν τόν έλληνικο χωρο και τοιχογραφουν εκκλησιες | ,... : … ,, | , , !1;Υ",' Λ " , χωριων και µοναστηριων. Πολλοι απο αυτους το χειµωνα ιραςοαια. στα χωρια τους " , , … & 9 ' καί ετοιµάζουν φορητές είκονες που τίς πουλουν κατ΄ τίς περιιδειες τους. Επιδρα" an I ξ , Ν . ! σεις από τή δυτικοευρωπαικη ζωγραφικη συγκερασµΕνες µε βυζαντινα στοιχεια και » : » ,, , ,… | - ," ρ.? µια λαϊκη διακοσμητικη αντίληψη χαρακτηριζουν την αγιογραφια της εποχης. ινδια… .- & , | . φέρουσες είναι οί οκηνες μέ διδακτικό-ηΘικολογικο περιεχόµενο, καθως και οι σκλη- ρές τιμωρίες των αμαρτωλων στούς νάρθηκες καί πιό σπάνια στούς γυναικωνίτες. Ζω… I I I … , , , . … .ΐ . , - , , ,: , : ηρη φαντασια και εκφραστικη τόλµη δινουν µιαν ιδιαιτερη δυναµη στα ιργα αυτα. .. ' Η ~ , , "Από τά µέσα του 180υ αίωνα καί πέρα εχουμε Ενα πληθος απο ζωγραφικές δια" κοσµζσεις σκιιιζν στή Σιάτιστα, την Καστοριά, τ΄΄Λµπελάκια, τό Πηλιο, τό Πόλυ… ,ο τΐκ "ντιλΐντς κ;λιπ. Είναι κυ ίω( απεικονίσεις ιε όλων λιµανιών τίς Μεσα εί… ). ) |. , , ]… Υ ου "Κι νιντινο€…οΧη, Πενετία, Χαλκίδα … Η αλλων πόλεων …Έιξννη, Φταγκφούρτη … & (& .…1 : , |… : . … χ , | I ., Ο, " |. | ," II N που τα……νονιαι σε μια ζωγραφικη φριζα ψηλα στους τοιχους το καλου όντα η µου… , ς , , , . .. , ο ,… .. ., : … |; I µ », (αγαπη… συ…", …η).α……, του χωμα: "τον. "γης. |.1…νι….!ρντ ι.γ(1υµε πολι|1ι.……ς σκηνες η , , ΄ I ρ , Υ I | : ιν I I προσωπογρσφιες ηρωων. Πολυ συνηΠισμενο Θεμα ειναι τα ανΌ οδοχεια, σε ποικιλες I I H t I … : παραλλαγες, που τά ουναντουαε επισης στίς ποδιές των τέµπλων. Τό περισσοτερα &… ρ , | , | , I I πο τα Θεµατα προέρχονται από χαλκογραφικα πρότυπα… I , ,. | I I . I I I I M Πινακεε ζω ασικ ( Η ου1ε σι ουρα απο τ ν τριτη και τεταρτ δεκαετια του : | , 1- ? | | , , 19ου αίωνα…Οί πιό γνωστές ειναι οι ιστορικές σκην€ς που ζωγραφισε δ αγωνιστής … ΄΄ . . ΄ I n ,, ." | | , του ει Παναγιώτης Ζωγραφος μς τα παιδιά του για να συνοδευσουν τά Αποµνημονευ… πατα τσδ ΣτρατηγοΞ Μακρυγιάννηι Πίνακες σέ πανί, χαρτόνι, τενεκΞ κ.λ.π. Έκανε καί ό Θεόφιλος, γιά τόν όποϊο && μιλήσουµε ίδιαι΄τεραΦ 'Λπό τά µέσα τοδ 1900, µυ… " l D |; , I I ρις αιωνα εμφανιζεται & πλοιογραφια, μέ παραγγελιες των καραβοκυρςων… ΄Ενδιαφξροντες είναι οί συνδυασµοί ζωγραφικής καί λιθογλυπτικης Η ξυλογλυ… Βιβλιογραφία. Σπύρου Βασιλείου: Γ α λ α ξ ε ι δ ι ώ τ ι κ α Κ α ρ & β ι α ,'Α… ...-…… …,.--…-,.,. .Ν - Θήνα 1954. Βασ. Λαούρδα2 "Η ν α ς Λ α ϊ κ ός Z ω γ ρ ά φ o ς τ ο Ο Η α κ ε… 6 ο ν…ι κ ο U ΄Α γ & ν ο ς, ΄ΛΘήνα 1962o Γ. Μελετόπουλου= Ε ί κ ο ν o γ ρ α φ ί… α.… α τ ο υ 2 1, 'ΛΘήνα 1971o Γεωργίου Παϊσίου= ‘A γ ι 0 γ ρ α φ ί α κ α ί 'Α… γ ι 0 γ ρ ά φ o ι τ & ν Χ ι ο ν ι & δ ω ν, 'Ιωάννινα 1962o Λγγελου Προκοπί… ου; T 6 E ( κ o σ ι έ ν α σ τ ή Λ α ι κ ή Z ω γ ρ α φ ι κ ή τ ου, 'Αθήνα 19490 Γιώργου Σαματοόρα= Λ & & ε κ α Λ α ϊ…κ ο ί Z ω γ ρ & φ ο ι; ΄Αδήνα 1974. KOP. Σταλίδη: "Ε δ ε σ σ α ξ ο ι Z ω Y 0 & φ ο ι κ α τ & τ΄η Δ ι & ρ κ ε ι α - τ η ς T o υ ρ κ ο κ ρ α τ ί α ς, "Έδεσσα 1973, Κίτσου 'Α. Μακρή: "Ο Z ω γ ρ ά… φ ο ς Θ ε 6 φ ι λ ο ς ο τ 6 Η ή λ ι ο, Βόλος 1939. 106 ίδιουε Λ α ϊ κ έ ς '.- 0 υ "Α η Α α υ ρ έ ν τ η, 36… & | Z ω γ ρ α … ι έ ς σ τ 6 Μ 0 ν α σ τ ή ρ ι λος 1947. τοΠ ίδιου= ΕΞΠΧ Δ 6 o Λ α ϊ κ o ί Ζ ω γ ρ ά φ o ι, Βόλος 1952ψ'ϊσιµυ1 , ο , 1 ',-| ' ί, . κ . . . , & n A Γ Ω Η Η Α Η Στοπ … Ώ"΄.'ΜΉ>ζ.… " Η"… ,-'΄7υ>:…=…6!;=! ΞΦψΜν…ψ…ιΜτ ΟΞΜϊ#….; Ζ΄- "…- . .... ......-…-.,… …,"... ... ο". .. :; .… ,… …-- -- ..?…ι..…-'.΄ιξ3...'-ΐ,.Ν ) ,΄ΐ|Οι,1΄χη ]ι΄-Ι ???, .1- - .. ." …..,., …' . ζ, . «. ,,,… ,. ,. . ΄. . . " &. - ΄ ΄΄΄΄-΄΄ >"… '΄΄ ΄… (΄΄λΧ΄΄΄΄ " ": ΄' ζ΄ λ &΄ζ'΄"""" ι/.α…ι΄ … c,» H} ! ι χ|'1() …. ) ΄)'»'ι.΄1"ΐη:) σι,ήΐ0|;ξ,-…-1Η… 5116340; ΄ ΄ ' ΄΄"'"' ΄ "΄΄-΄ 7 ' ::.. ,.-, …' ΄ Ώς ϊ'Μ'; όΐ"%δ""' τεχνη µ&σ '"'Ψ'Η"4 " "α'Μ!4 ;1ν «Μάι στν Πν:γι« …! ιδιαωιτ σ] ι΄ . ΄'΄ \ . 4 ΄ ΄ Ψ ΄΄΄ ΄ ΄ : . 1 ΄ ΄ ΄ ΄ ΄ ΄΄ ΄΄ ' ΄ ΄΄ "΄" ' "χ…; Κόκος? Τ.'-΄,' ϊ; 46: "και 'κ'ι)/'(υ ιτ/…..΄ 64 0703 > 4416 από .- «,η ].'ΐ7'.΄ζ ,'γ-.'…» ύκ'ζ ς.,:.'…΄ν,).,…… . ,… ι .… Η»… ί .… .… ,- I Ρ … … ‘ ‘ …' ΄ τελσυν χαρακτηριστικές ίδιοµορφίες του.Σέ δυο διαφορετικες εποχές ζβ1άζπιαται οι ιΡιιι , 4 I I I ( ΄.- t , ." ΄.ι . Δ " ζωγρςωοι που €€ μελετησουμει Οί δ>ο πρωτοι, οι Παγώνηδες, καλυκτουν τις ςΛ-8 τελευται… .- ,. . I ? &». …΄α …!. ες όεκαετίς της Τουρκοκρατίας στο Πήλιο, δ τρίτος, ό ΘεοφιλΟς, εµφανιςεται Οι" Πηλιο ' , , , . .! . Η , ! δεκαπξντε χρόνια µετα την απελευθέρωση τουο 'Ο πατέρτς Παγωνης ερχεται ι , .« ι | νπι το ήπειρω… ,"- "* :… ,… , ΄ ΄΄Ν| , .΄'ι΄ .-.'* τικο χωριο αιονιαδες καί τοιχοχραφει πρωτη τήν εκκλησια τΨυ… ΑΥιΟυ ΆΠµΟιΡν0υ ΌΐΟ ΝΕΟ" . , , , , ' ..' … ΄, ……" >;'΄… 1 Η…" το… μέ τ., ουρά ι…. ….-.…ο(;…ΐ;Μι µέ τ…χ0π=αφίες την Α"… Μαρια… Μο…… 9, | .: I Ξ , . ρ , : .. , ΄ … . , , . .. στό 1802s την 6Αγία τριάδα Άνηλιου οτε 1894, τήν Παναγίτσα Λράκιας στα 1805)s , , - v . τόν "Αγιο Γεώργιο Αράκιας στά 48159 τόν Αγιο Αθανάσιο Δρόκιας στα 182Ο.ι τόν ' .… σ , , " & Δ .… .- , , άγιο "εόργ'υ κοντά στο… κιοσό στα ι834, την Αγια Τριαδα Μακρινίτσας στα 1856 τ καί τόν "Αγιο Σπυρίδωνα Λρ€κιας στα 1838. 'Ηπίσης διακοσµεΐ τό σπίτί τοσ Μπαλντού… µη στα 1810 καί τοΞ Τριαντασίλλσυ στά 1832… . , ." ( , ! ,. l' ‘0 Παγωνης στις αγιογραφίες του δέν διαφερει πολύ από τούς µέτριους λαικους & | : , - µ΄": Ε.… -. :" .- . Ό Ώ - ΄ ,, ό, ΐ ,… ΄ …γι γραφους της ικοχης του. Ιδιαιτερα)στις μονοκρ σωπες αγιογραφιες του τις σου… , I (΄- III … , , λεόει ακεφα σχεδόν ολα -ά πρόσωπα µοιάζουν µεταςυ τους, έκτός από τε τυπικα χα… & I I.- ΄ . . . I r - I I v ρακτηριοτικέ φόλου, ηλικίας και ίδιστητας. Στις πολυπροσωπες συνθέσεις, όπου τα .., r | , β . _ ι.: I ΄ ,… ,. προσωπα ενιασσονται σε συγκεκριµµΞνο χωρο καί ξεφευγουν από την αποµόνωση καί την &κιν " ζ Π "' δ ' 0" έ & ΄0 ΄ ΄ ' ' " " ΄ ΄- . ησια, ι .αγωνης οι ευει µ ιανεση και φαντασια. Εκει, όμως, που βρισκει ΄΄ ; I τόν ξαυτό του ειναι οιητοπιογραφίες καί οί νεκρές φυσεις µέ λουλούδια καί καρπούς, ί ' ι |: O γιος του Αθανάσιος, πού περνει δστερα από ταλαντευσεις τό βαφτιστικό ο… ! νοµα του πατέρα του για έπί8ετο, συνεχίζει τό Ξργο του ως τα 1886n Λίγες οί τοι… I χσγραφίες του, καί απο αυτές οί περισσότερες καταστραμμΞν€ς σήμερα… Περισσότερο ξπιδίδεται στην παραγωγή µικρόν φορητών είκόνων. T6 πιό ένδιαφίρσν τοιχογραφικό "Ι΄ . … … :; του σύνολο ειναι τό τοπία του θεσσαλικσυ κάµπου καί οί προσωπογραφίες του Λα "Υ… , ψηλάντη καί τοδ ΡΠγα Φεραίου στό πατρικό του σπίτι στΞ Λρ6κια, 18?Οι Από τό έργο | , , αυτο μόνο μερικά κοµµάτια υπαρχουν οί ίδιωτική συλλογήο Βιβλιογραφία. Κίτσου 'Α, Μακρή: "Η Δ α ϊ κ ή T έ χ ν η τ ο 6 Η η λ ί ο υ, 'Λ… .............-.....-…-ι- ,-,. θήνα 1976, σελι 209…221… 'Ημερσλόγιο 'Βταιρείας Παπαστράτου 1973ι ;( It ο 4 ,, ή ' ,! r …;- , …… .. , 0 γνωστότερος, καί ιξω από τα συνορα της 'Ελλάδας, λαικ6ς ζωγραφος εζναι &… σφαλδς & Θεόφιλος Γ… Χατζηµιχαήλι Γεννήθηκε γύρω στά 1870 στη Βαρειά Μυτιλήνης … "ή 7 ., ρ " | . I . .…- ΄ Υ u . , ,, . Ν & αωηβος ακομα εφυγε για τη Σμυρνη, που ειχε εντονο ελληνικο χρωµα, κι εκει Κανει 9 -» , ο … , , ν … , εκαΥΥελµξ του τη ζωγραφικη… Δε οωζονται εργα του αυτης της περιοδου γιατί µεσολά… # . . | »: , |. , ,. |: ..1 ,. .; , βΠΟΕ η ΥΨΨΟτΠ καταστροςη του Με")," ΐ;ό :Ξ)( ερχεται στην €πλλαδα, εθελοντης στόν ! & .… :: πόλεμο εκεινης της χρόνιας, Μένει στό Βόλο καί τό Πήλιο ώς τα 192? κσζ ζωγραφίζει …' ΄ ." - . " ' , . ,, |… & & » , |… …' : µι ακουραστη οραστηριοτητα ιοιχους ακο µικροµαγαζα και σπιτια, καθως και πιναχςς σε χαρτονια3 πανιά? τενεκέδες καί σανίδια. Φτωχός καί καταφρονεµμΞνος, ζεΐ σέ υπ… ΄' » , ' | κ' ' ,, » …' . γ' , | , . ., Yak“ αζλιΑΐΓτ"; λι/ :)εζ ςευγε' για την κατριδα του ιυτιληνη. συνεχιζει κι εκει τα "(. ( *.'θ΄ 618 . , ”<- ..… Ο" , , ΄, . ,, , εργο Von και… ακι µις ιοιες ουσκ0λες συννηκες και στις 21 Μαριιου tog 1934 fieOaL~ l ΄ , 1- . » , | ." , : " νει απο τροφικη δηλητηριαση. Λίγα χρόνια πριν απο το Θανατο του γνωριζει τό εργο του ό) γ.'ι.ι.'.'-ι'«ΐς τ'; χιπη…ιΐτπς "τρότης ']'Σλευξ]! Γι.(ΐδγ……Τ-Έι΄ζ|ξΤ|1…ζ και: άπό τότε &ρ),ζ;;…΄ & Ν ' ; . , - .. Ν …. I .. ι," , αναγν6ριΠη της αξιΠ( του φουσταν€λλα αυτου ι…γρηφου. ΛιακρΓπεια ΠΧληνςς και εξ… | r r‘ ΄΄ & ‘ x v νο., τεχνοκριτες ι…) αφιΕρων0ιΝ ί'ι'ξ|Ου(1ια(ΙτιΛ((ΐ (1χ(΄)λι.(ι…, (…'ιργα…,΄ινυνται ξ)(ΌεΠε|,ς έργων . " ΐ-'- "- ,. ΐι- , .. :' | "" " | … του στην µλλαόα και τό ιςωιιρικ6 καί τον αυγουστο του |965 έγκαινιαζεται στή Ήα… , γ(Δ " . ΄ . ( Γ " , . , . , .! κ΄... . .€ " '.΄ , ρεια το µουσειο Θεοφιλου… Επηρξαν, ομως, και ΌφΟδµ0ι επικριτις του εργου τουι , || … , ‘l . p . » Τα εργα του Θεοφιλου ειναι τοπιογραφιες, µυθολογικές παραστασεις, σκηνές ' " ' - - : " 04 . …' : | . " από την µπανασταση του 18κι, ρωποχραφικα ειμαια, µερικες κροσωκογραφιες και λίγες αγιογραφίες. Πρότυπα του λαϊκές λιθογραφίες, καρτ…ποστάλ, είκονογραφησεις .. ,. ΄ … : Γ. : , ΄… |…" ! , - λαικων έκδοσεων, ιωτογραφιες κ.λ…πι εεκινώντας από τοσο ταπιινη αφετηρία δηµι… , ,. - u | | Δ ' » ΄ .: | » ω .… ουργησε ενα θαυµαστό ιργο οπου "κοιταζιι τον κοσμο µέ την αγνοτητα των γαλανων … . | ι , |! ..'΄ . µατιων του". Με μια µοναδική χρωµατική ευαισθησια αποδίδει τους απιστουα τονους του έλληνικοσ τοπίου. | .- Ο. .. , r . .. . … | , ν Μιβλιογραφΐα. Οδυσσέα ΄Ελυτη: 'Ο Δ ω !! ρ & φ ο ς Θ ε 6 φ ι λ o ς, Αθηνα ι9Ι3ι 'Ωµκορικης Τραπέζης της ΄Ελλάδος, επιµέλεια Γιάννη Τσαρούχη= Θ ε 6 φ ι λ ο ς; | : , Οι , ι , Αθηνα ι966ο Η. Λαυπζρη: 'Ο & ω γ ρ ά φ o ς Θ ε 0 φ ι λ o ς ο τ ή Σ µ ο ρ… I a . CV, …: , …' … , , -… . ., , . .… II ‘ νη, Αθηνα 1973ο οπίσης στο Λ΄τευχος της σειρας "ΜΛΛΜΝ;Δ 7ΩΡ;ΛφΟ1" του οικου ΤΙ "Μέλισσα" τα αρθρα= Κίτσου 'Λ= Μακρή " Θεόφιλος" καί "Αγάπης Καρακατσάνηε " " Ζωγραφική τοδ Θεόφιλου"… ΄Λθηνα 1974.ο ί… "Παππά… …. Κ]'΄,΄…?-Ξ'ι"1΄ΠΤ; . Τό ύςςντό συνοδεύει τον ανθρωπο σέ όλη του τη ζωή 316 ζ] γΞννηση "ως πό ? ' ΄ΐ ΄ Α' I , Ν | Θάνατο. Γι αυτό ειναι καί ή πιο δοαδεδοµ€νη τέχνη, με τη µορφή της οικοτεχνί… ας των γυναικών., Κατά την Φουρκοκρατία δεν υπηρχε σπίτι στην €Ήλλαδα που να r v I; I ! ΄ι' :.. Η ». μην έχει ενα % περισσοτερους αργαλειους.Τεσοερες ειναι οί πρωτες υλες της έλ… : ι ", ! ν΄? ΗΡ .-- ΄ » 91 . ": "Μ,.ι »: , . ΄΄ ληνικης α' ν«. ης, το ……λχι9 το βαµ.ακ…, το µεισξι και το λινάρι… Τρεις οί ΄ τυ… ! ποι του αργαλειο6, & όρθιος, & πλαγιαοτός καί του λάκου. 'Ο δεύτερος εχει τη Ν . ΄ µεγαλύτερη διάδοσηι 96 προϊόντα της υφαντικης, ως προς τη χρήση τους, µπορουν ν΄ "l Ο "Όρη. ! " -'΄ “fix I .—’» (], λ.|.)γ [.Ο«, …') Οι; ιριις …κα.υΐ]Οµί-ιζ οι ' , Ν , …. στά υφασµατα φορεσιας -µΞσα στα όποια περι… , | , : ο , χ . I I … … . λαρβανονιαι καί οι "καπες" απο τραγοραλλο… στα υφαντα της οίκΟσκευης … κιλιµια, Ρ , … , ο ( I σεντονια, καρπξτες, µπουχαροσκουτια τι……π…… καί στα επαγγελµατικα υφαντά "για | … |! , - I" f … σουρωµα του γαλατος, λιοπανα, καραβΟπανα. 'Από την καλαισΘητική αποψη περισσότερο ένδιαφέρον παρουσιάζουν τα µάλλι… | , , …. , , | . I ",. 3 , Α . . ,: : να υφαντα οικοσκευης, με την ποικιλια και την ιμΟρψια της χρωµατικης και σχε… Ν I I N | , διακης τους διακοσµησηςι Τα ρ ι γ ω τ & αποτελουνται από αλλεπάλληλες χρωµα… τικίς ζώνες, παράλληλες προς τη φορά του όςαδιοδ.5, που δημιουργοΠνται µέ την I , ΄ , , Ν , Ν ( ,. u ( . , εναλλαγη9 κατα διαστηµαταδτου χρωµατος του υωαοιουι Η εναλλαγή αύτη ακολου… [) . ' , : . ι ; δεί ώρισµξνο κανε φορά ρυθμοι Στά π ε ν τ η τ α ο τ 6 ν & ρ γ α λ ε ι o ύφαντά δηµιουργούνται διάφορα µοτίβα μέ την καλοµετρηµένη εναλλαγή του χρώμαώ. , ,. ( …. u o , | 7' , I τος του υφαδιου στην ιδια σειρα. τα μοτίβα α ουτα ειναι γεωµετρικα η πολύ σχη… I . α' I ι- I µατοποιηµΞνα παραστατικα… κάθε περιοχη τ1ς €Ελλάδας εχει τό δικο της ύφος υ… φαντικης, που χαρακτηρίζεται συνήθως µέ τό όνοµα του πιό γνωστου κέντρου υφαν… ,… .. … | ' ' τικης της περιοχης: µετσοβίτικαι αραχωβιτικα, αμπελακιώτικα κολ.π… "|4 ΠΟ "[ Αν Η). ί,ι.=(αςξ' Έιτς! ΠΜ |… ιζ] (5161 .";'ι-)7Η…( ΠΑΝ λ':(ν; |"? γ | '… ών" ζ(…'.:ι ,ζ,΄-.΄ |ι(….΄ Τα… Σ,… "6011" . τωαο|ι&ιάταν.ΠΡ0?&ν…νί΄ι"€…ψ>δΤψ… νρ7άπΛυ…τη ει… """ΜτκΜψ'57…΄ειμ…ώ; | ,µ.-…… . ‘ ί;"ΐ€735ιΕ, ""Γ&ΐ'5ΥΟ»λανζΐ:'1ιω;ι"'µ"> ια. δ';'α;…ΚζΨΖΗ7α΄674» οιψκ)Ψιο π:λί:67ό, )ςαλι«δοοικ»ρικς)."[πιαιγ|ώ)ιυ)ιµλπ[Άοτέ… :! " . ’ . ' ΄.' ' ' . . .. . . Τό παλλίγαπδ την κουρά των προβάτων ως τό ετοιμο υφαντο3υφιοταται οταδια… ΄ ' ' ΄"' ί "΄ " "" λ' " '΄ ύ ουν τ΄ 'ΐυα"α καί κη επεξεργασια που αρχιιιι µ. το πρωιο π υσιµο για να φ γ .α χ……ιι … ' ν΄ , . , ,… . ": Ι Ν . Ο οί λιπαρΞς Ουσίες? ΛκολουΘει το "λανάρισµα"…τακτοποίηση των ινων του-,η βα… , , ' ,! . . ' " " φη, που γίνεται σε τρία στάδια στην π ρ & σ τ υ φ η, προετοιµασια του µαλλιου ." ο . ξ , να δεχθεί τή βαφική ουσία7 στό βάψιµο, που άλλοτε γίνονταν µε φυτικις βαφες, … … I . κ , U ΄ , έ ω " η, στην εξασφάλιση του ανεξίτηλου των χρωµάτων. Υστε… 0 ν , . ς ' ο ρα γίνεται τό γ ν ε ο ι μ 0:, ή νηµατοποίηση, πού µερικις φορες γινειαι και # | ! . , ,… πρίν από τη Βαφή… Τελικό σταδιο & υ φ α ν ο η. ΣΕ ειδικές περιπτωσεις επακο… , |" ΄ ". : ,- … , . . & Ξ λς;υθζΐ τό ν τ ρ L (s τ ε λ ι α 6 µ α, το )ζ1΄. ιπηµ.α του υφο'…Ψι0υ σε νεροτριβις… Τό κέντημα F ναι περισσοτερο 8ύΧάριστη ασχολία των γυναικών… γιαύτδ δη… ….....…-..…. . | … … . …'. - : | ,, ο , ., , … µοτι…ό τραγουδι το λζ€Ό γλενιισμα ενω %ήν υφανση τή ΧαρακτηΡιζει "σκλαβιά των κοριτσιΜνι" … » & …. … » κ » στη μορφη. Θα µπορουσαν νά χωρισΘουν σε δυο μεγαλες Υπαρχο υν πολλ Στ ,.ζ τιχι , , ο & 'ιπες κεντηµατος5 που !! ς … , , επιδρούν αποφασιστικα , & - κατηγοριες , στα ξιε τ ρ η…; ," , µ…΄ …. Ψ.. ...! . . . …. .? (" . " . " ΄ … τα κενιηµαιαΘ οπου το διακοσµητικα Θεµατα δημιουργούνται µε το µετρημα των ;… | ' Η" , : η * ,, , Η"… » ...,"- . , , ΡολΟνιων και στα 0 χ ε 6 ι α ο ι ας οπου το αλλα;δ Θέµα σχεδιάζεται πανω στο " , … υφΠΠΜν ναΓ εκτελει ται µέ πιο ελεύθερες βελονιξπο , ακαι Κ ο ο ." α 1 |). ή ρ α 1, α τ "η ς '? λ λ η ν [ κ η ς ) o p 6 ο ι a ς, ΔΘήνα 1966. Μουσείου Μπενάκη: Κ ε ν τ ή… μ α τ o "Η π ο ι ρ ο υ κ α ι ="Η π τ α ν ή σ ο υ9 'Λδήνα 1965. τού ϊδιουξ Κ ε ν τ π ρ α τ α Σ κ 6 ρ ο υ,"ΛΘηνα 9656 "Άλκης Νέστοροςε ? & ‘Y φ α'ν … τ 6' 1 ρ ς Η α κ ε δ ο ν ί α ς κ α 6 τ τ ς Θ ρ α κ η ς, ΄ΔΘήνα 1965Θ ΧωΞ …΄)΄«. ΐ"΄ι΄)ί'Τ 11?!" δΌΠΠΞΤΌΝ;Ξ. Ο L Η Η )'ζ Ι L A N D Έ ?? Ή ]? ξ΄ν Έ Έ Ή Υ Λονδξνσς Λημι Λουκύπουλουε Π ύ-ς 6 ο α ί ν ο υ ν κ α ί ν τ ύ ν ον… τ α L ο έ λ ζ τ ω λ ο 6? ?ΛΘηνα ι927ο Κίτσου 'Α… Μακρή: "Υ ο α ν τ o Θ ε ο… ζΩ;ΏώΞ & ΖξΩΩνη έζΐξχ Τζέι... Μ.-Η(.)Έΐ΄ΐΈΐΞΞ….…-.ΐζΐΐζ--… 'ΐΐ "Ψ…" Τό µέταλλο δουλεύτηκε όρκετσ κατα τά χρόνια τϊς Σιουρκοκρστίσες καί ύργδτερσ… Kai «τα µικρότερο χα.ρι6 ακοµα ύπΐρχεε νΓοτν ιο ύν οχι κατα… σκευϊς,΄ & ,! χρησης. Κυρίως εγινε σκευή έξσρτηµύταν οικοδοµξν (σιδεριξς παραθύρων, /χ :) ζ -… … Έ) ι?) . | ες |ζ.΄ιι':'ι ) , ΞΩΚΥ1Χιξ καί ύλλωνι οι χρΞ΄ΐ υ…ι., τουλάχιστον επισκευ,ς και συντύρησις η ιοΌ .. |: - ρ, τινΞς>ιπ, τ τσ,ςες σιδ€ρου λΞγοντσν ! σιδηρ ου κσι. τού 3143 …λπι) κσρ Ν Ρ λιου γιέ τΌν κ κλειδαριές, σιδερύδες % γύφτοι , αντικειµένων ΜΟθΌµΓΡΌνΞς Μα Ο ο…" µεντεσξ… 'ίιζν, ι'!/"ι.μ.α, " οχι τεχνίτες τού »! Α' . .. ΄ (, µόνο γιατί πολλού γύφτοι Ξςσοκουσσν τύ επ; ύγγελµσ , αλλά και κατι ολοι παίρνουν µαύρη ύψη άπό τούς καπνούς τού κοµινιοΌ. 96 χαλκό τόν δούλευαν οι "χαλκιόδες" % "κσλσντζΈδες" πού κατσσκεύ αζσν σκέυη µαγειρικΞς (ταφιύ, μπρίκισι.) ME ορείχαλκο , χυτό , κατα… σκευύζοντσν ύντικείµενσ έκκλησισστικϊς καί οίκισκΞς χρήσεως. Κέντρα … … ΄ν΄ … ' . κατεργοσΐσς του χαλκου ηταν 6 Θεσσαλονίκη, τό ΙωΞννινσ. η Έρίπολη. . , β % Μακρινΐτσα. τό "Άγιον "Όρος και η Κύπρος (κυπριύ % κυπροκούοουνα)ο Κύριο κέντρο όργυροχρυσοχοϊος Ήταν % "Ηπειρος (Ιωόννικο Κολσρ… Ρ ? ,; » u . - ρύτες ) Ηταν σέ χρηση διάφορες µορφές δισκοσµησης οπως το σαββύτι ( ,νθειη µούρη ύλη µέσα σξ χσρσκξς ), τί χτυπητύ σπύ τΐν πιοω πλευ» ού που σχηµάτιζαν 6νΞγλυφσ,τύ φιλιγκρύν καί Ράλλυο . . Η ' , . , η'…. … , , . ι .,΄ …,.:… µµ "Ο" Κξ-ζ ηζ;ζνι=.€ξζ4'1ΐ'| ΄(6γ…'νμ, "") ιΣΦ.ζ:ιΐπι.λν.ιλ για…-ς…." (=…ΐµ΄»Ν «ΣΑΝ-Μίνι )΄µ"?-΄…λ/ "Κα…-8 ' . .. " "…' '- ,/….* *,… . ι…. " .… ι,….;..…….. ιζ Γ ιι;ΩΛ Λ>ε'ι(. 66 ωάηόΨ…άΟ χώ;…ι-ροΟΩ;…ι4Ό;ί" % Θ,ΖΛ6!νΟ,/ΉΥ'α=((θν&ί'"Άΐ"1 , … .. . . . . , ,… τ … .. '… … . . ΄΄ - ' ιπ«ιιλα.«:.(Μ… Έ|μΐθ ΛωΉα, LOOK ?ι:σι ελ9ι 20 δΙωο ΓΟα υεµ3 Μιγαµ€νπδι ΌΥ6ΐσγΉ 'ΐζ . ., | τ?! η΄'7 : ."» ' Ι. : …' Χ--,… .) ((.Χ:"…', ΙΤ" ' . |. ., -…κ.- Ι.? τα "…' ,?! viz-11‘ H, ι… (.| (Α,… µε… µέ :. χιτ! …. |): ΄|.1(.ξ ,.| ς,…/,,-..,ιρ… ,.όιιι…Μ, µονη ο . 5υαιωιγλςνψιξ …ρκ11Λ»ο1ιΛιγππι3 36ηιιππ (κπ21'γριω. 9(Π1…ικ0ίΜΠ ,ισγ(ι; 33;.κεπτΗ)κ I ADQQOAAMB§ ρ1σωΧ ργγρ ροκ σύρραξη οι ςπς; "οοαγλρΛρ ργΏΜρΧ 30 σι3Χ …1οιο ρκ1ιύσοσκυ1φ ργγρ 2ικ ρ1σρΛοκΆι €>3ωισλι1-3 33κ1οοιατκ 6ροαρο;πο αοο23γικο ροκ ποοργλορ1γ ;οκ λαυΧΞι3σ Λ"Α01Ή311χΘζ αρα υλΞλ63αΠµ µακ 4 .: …»ο3π1κ3 QuAmugvo 30M οκ1ΛΧ3ι σας βΌΞΞΛΩ AAOAXABQ (53ουλ3η) 33 ασ you (οπΛ1κρΠ '1γροκοοΧ δοΘογ;κ3ρΦ) ρ1σφΧοσολρΖ ρκπο3Π 9ο οπι;πο οι ςµκπαοικ3ι1Χσρ Αξικ 3%λ…λριοκ υπ; ριΩιοατοκ & 1οΛπ3 ο1ο … ή ; & 21 ΩώοοΠ µα χ3 . -;απόκ μουγαρ σοκρ '3Βγαώ % στου ιυ ο …υοο οσοι Ωκ1ιισγ3λλρκ3 α 1ΟΛ13 οιοοΏρ1ςχ )"κ1ώιολωΞ µππγ01 .) A91 ρα; σλ3αο, 3σακ3 οσΞΛρώ δοώο ΛοοΧ3 ποώοο&υ2 δ3αφσ13κ ? go )ργγρ 2υκ προασοΦ I - " . | ( ι A :) κ η . ρι ρΑ39αος &; ιδ3ςρ1Λοπχ το δφκσ ιοιΛ;κ ργγοκ ΛρΞόΞκρ µκ1ώρσλοΏ η & ΄ ' ' | Ο Η ' ," . "ΟΏογρλοοοοκο ποπ οΛ1κκοκ οσύορ ρΛοΑυκ ριοκ οιΛςδ ;… );γοοκ οι 199 ογοι3κ ? 1λ9πσα οι €πκ;ιαοκ θα έδΩοργρςρκ ρ ίδµιο3σοΧ o AOAAE 5ωκο .) ,σς -η 53α3ηπποκοιρΠαΧρ ρω ρς1ιοη A3Ao σκοπ1µίιοΧ α…:» Λτ;5α Η '39 αΧ3: « …; ΞΞκχργ 33Ξκ1ιωοπ3πµ Όχι λΈώσ0π ποτ Λογο υλσΞ ρα 1ΏΛ13 δυιύιρποκ σαγιφλ= : η r" , … « ί - -\,-’r …) . .|-. « ροκ ι1ο;έολοοιυχ ρι "αοά3γ3ιο3(…3Π 13γρκογ1ώ… ρα 3» …ω3οΧοκο Λ91 391 Ό2ΗΟΛΟΉΞΟ Ώκ1ώοοισΛαακολσω3λ ΞαΞοο1οοπ63κ ? ροκ ςοπγ .! …σο3 σοι εκρν ? οαι σαλκ;ι 3Ήι ποπ 33ο? αξια ροΞικρσοΧ οκπιορ αρα ;ή ΛΨΛ]ΛΛΌ??Σ€ΛΈ1 Ωγρκ & ΐ5Ώι δοώς οΧροι οι 3ο σοπγοοζ σοι µΧοπσ3κ ? οΠ "936 οσοι ρκ1ισ3ιοραυι3π ολοιΛ3 οι 3η υ1οοΧοσολεΖ οι 3ωκο 'ογοαρο ρκπαο -1ιπγοπ οσΒι;ο1ςγ 3ουισοο1σ-; οο(313πυ Έµα δασΉςρΞ ςοα13οσ Ωρα Ωοωώσρσ Ώ …ρπρ ? ;ιρ1λ ρ;γ1κ1οκ αγΡλ3π 13Ώρποαοσυκ αΛΚ3ι 'λκπσγ Ωκπαφσ13πµ Η, ') ' "τω-ι Κ.] Πωλ. ς1Ο'.!)Ρ(.ξλ Μορ (ηοοοορ1λρι) 33ιπαγλογσ? τσκζποΛςκ3ν3π) πσώογλορπγ 1οσοιορσ 1ρκ δ3ΛΟ&ΉΞ&1ΧΟψς"Λ9190 ρκο πο;κ τα) σοσ;Υ Πυ31ΛΠγγ3 σοι ρ13συυ ρα σγο 3ο 1) Λρκαιο;κσοκρ ροκ αωι;ιοκπρ;3 αΏι αυγο ύ3ι3ΑΧ31 ΏΞορπγ1Χ οποτε σοι αρα plow ADLQAJHBj µισο yup αιρ1ι 5ω]σακ ργγρ . 3οαλσ31γγυκ ροκ αΈώ …σοΗ Αρτ ο]γ1κ1οπ A91 ροκ οιοισ1οπ Αµα Γοιοογπ αοι ρπλ σαφή 1χΟζ "3οΛΧ …ξι δύο δΞκχυγ &&… ρΛρη προ 130ασ…3ς ρα λ3εοαΗ ρ1ικµρ δοση3αΗΠ Η, αχ] | €.] 69,4; | ΄." ' ΄ '. …'΄ .' . .) "»; … "» .! . . - . . ' .. Η……) ) »! &] 211) Ά,Ω'.)) επ…!) ,] Ε)3->;'&ξ ) !) 31.31… )..…;… ….. ΕΠΙ ι , , > ", «&… &) , . . ξ … . ΄ | | - & , .… … . .… , . . .,- ? η… .. µ…. ", . , . . .) "… …'…) ο")… 3 Μ …. )… ι a! A. …… , ; …» … ,; . .….) ..… ' ι , . , . . _ .… , λ ,. . …. &; 543) µε, «32΄ΐ)'"« ": "΄-΄ΐ!΄.'ΐ΄Ξ "…? . 33413) ο"…"ζ ζ'…ζ»ξ ..΄,΄' Ζεί; ,;΄-'΄ ΄ !! … (; Ξ-?;ξ ,; ; \ ' Δ ,.) Η; '; .…) | ϊ .. … , … .| 1 . ι . ….',ι…1 0.3) ένα, της…) Ή…|? 4.,) , ,,χ.…)', ' ' [ µ 1Δ… " . β΄1 412133, =…) : . « ν1.;εζ …. ' ' ' ' . - - >. , … ΄ * . I . . ..,- ;….Σ . -" ι΄΄ι » … ζ .: & . , . | . , .-",-…ς…ξ] ζήΏ'19.΄( Ι΄.:3'Χ" :, Έ . ΄ ΄΄ ΄λ.΄΄' ?"? ΄!) .? 3! ι'4&ι , να; ν)'΄,΄>1| ., ! )."? ' 1; , #4 …"." ….,… … . , . ., …. ,, , , 4 ,& Πρ; σέοσζµωιω ΡΘ - .» &. , ; , '& . …;" ΄ - . ,… …»… Χ ξ; : )) ,; … . » . . … . 8 »? ,')…ν10ι/ 'γ.3,……,ς[υ';3µ .?" ;??? …δύξι 31.41;)-,|ΐζ"/Γ;Τ:;ζ ι:)ζ4.Ξ.,";Μψ|, m) ' …'.>;', , ')…]Ν3΄-;-')'.7?)ι)΄) , .., …… γ;……'…ζ;'ύ;'…… ι . . . |… . η κ,. , . ,… . …… ν ….. …… .,… ..,, ""; ώ,13! ' "π.Σ' & . α' ; )ι=η …Ά…ςέσ , -Λ . …;γΐ|"η | "" (|1, (ιι ( ΄…>(…2.ογγρα3Η >)… κ'1Λ.ιγγµ[= σ΄.ξ.1Λυλσί3'όιλογκΞ & :Ξόκσπ οο913χ)996ι ιαµρρ,δ ρ A b 3 d o © © & κ A A & γ γ &. ο Ε ι | ".---ιΜ"--ί"………|ι'-Ε… ο ι ο Η 9 fl ο ο Χ ] o κ ο ι ο Η ρ ι A 3 X πεσψΖ δακρΠ 2ρ3ώρσλο1γρ1Ξ …) ? Ρ µξ τήν τεχνική τ&ν "κεντπτδν" % "σκαλιστ&ν στον αερα" . Φηµισµξνη εΐνσι & έπειρώτικη όργυροχρυσοχοϊο. Ώιβλιογοσήΐπ: Κΐτσου έ.Ή1κιΞε ? ζ ω γ ρ ο φ ξ ο & η ο τ ο ν ι κ & ς. το ΒΗΜΑ 11…9…1966. Φου ΐδιου: Μέτσοβο, TO ΒΗΜΑ 22…9…1963. τοΌ ΐδιου3 "Οταν of "Έαληνες καρτεροΌσσν τό Βοναπάρτη. TO ΒΗΜΑ 14…7…1963. Μ.Γ. Μεροκλζ: 'Ο ο 6 γ χ ρ ο ν 0 ς λ ο ϊ κ 6 ς π ο λ ι τ ι ο µ ό ς ΟΑΘ.ξν .97". "π""υ Ρου)=λίµη: ξΗ Α 6 κ ο τ ο 3 Μ τ 8 τ σ ο ρ η Γιάννινα 1ΏΤΓ. Βεγγελι;Ής Χ1τζηµιχόλη: Η π ε L p 6 τ L κ χ ν η , 1ωόννιν1 1930: "= κ ή τ - τ , .. "& 93 χωριά το; Πηλίου ειναι νεώτερα Χτισµατα. Κατά τή βυζαντινήΐ µοναστικό βουνό. Γύρω άπό τά µοναστήρια καί σέ άλλους πρόσφορους τόπους δη… µιουργοΠνται µικροί οικισµοί. Τό φαινόµενο τίς δημιουργίας ορεινών οίκισμδν εζναι γενικό στήν "2λλξδα κατά τό 160 αιώνα έζ αζτίας τών κακουχιδν τόν κα… τοΐκων στίς πεδιάδες όπό τίς μετακινήσεις τόν τουρκικδν στρατευμάτων καί &πό τή δηµιουργία µεγάλων τουρκικών ιδιοκτησιδν άπό &ξιωυατοόχους τοδ Κράτους. Τά πηλιορεότικα χωριά άναπτύσσονται γρήγορα χάρη στήν ομιαυτονοµξα τους καί στή γονιµότητα τού έδάφους. Σηυαντικό προϊόν εζναι τό μετάξι. ΄Ήπειδή δέν ύ… πάρχει τό κατάλληλο τεχνικό άνΘρώπινο δυναµικό κιά νά καλύψει τίς µεγάλες , άνξγκες τον άναπτυοσόμενον χωριδυ, κσλο6νται τεχνίτες άπω τήν "ΗπειρΟ; κυρς… ως, καί τή Δυτική Μακεδονία. ΧΠΧή53Αύτοί άποτελοσν τή µαγιά γιά τή δηµιουργία πολυάριΟμσν ντόπιων χτιστάδων,ξυλογλόφων, λιθοξόων, χαλκουργδν, ζωγράςων, άρ… χιτεκτόνων κ.λ.π… 96 σπίτια TOG Πηλίου, χτισµένα στόν τύπο τοδ βορειοελλαδί- τικου άρχοντικοσ, στολίζονται ΗΕ ξυλόγλυπτο σταθερά στοιχεία, µέ χρωματιστοός φεγγίτες καί, συχνό, μέ τοιχογραφίες…Οΐ έκκλησίες, µονόκλιτες Η τρίκλιτες Ba" σιλικξς τοιχογραφοδνται καί &ποκτοΞν ξυλόγλυπτα τέμκλα, δεοποτικούς θρόνους καί εζκονοοτάσια . Βρόοες, καλντερίµισ, τοξωτά γεφύρια συµπληρώνουν τήν χαρούµε… νη εικόνα τών χωριδν 106 Πηλίουο ΄Λξιόλογη εζναι καί & πνευματική τους &νάπτυ…- ξη HE τή δηµιουργία βιβλιοθηκών, λειτουργία σχολείων καί τήν ξμφάνιση άξιόλογων λογίων, ιοπως & ΚωσταντΞς, ό Φιλιππίδης καί δ Γαζής… Σιγά…σιγά, καί κυρίως κατά τόν 180 αζώνο & τέχνη του Πηλίου πλουτίζεται µε καινούργια στοιχεΓα πού τΞς δίνουν Ενα ζαρακτήρα περισσότερο χαρούμενο καί αζ… σιόδοξο. Τόν τόνο πιά στή ζωή δίνει & &νερχόµενη καί προοδευτική τάξη τών βιο… τεχνΞν, τών έµπόρων καί τών ναυτικ6ν… Μετά τή δημιουργία, άπό τά μέσα τοσ 19ου ab évay τής καινούργιας πόλης τοΠ Βόλου & οίκονοµικ€ καί πολιτιστική ζωή τ6ς περι… , οχΉς συγκεντρώνεται σ'αυτή και &λλάζει µορφή. …: ή . ,. I I | #… l .- -,- η , &… [| , ' ' | ,… ?. ,'΄ κ . . ΄ζ΄΄ς» :…- [ή . , . Ώ.µλν:μ.ε…- Ήιιόου Άι'……'Ό4)ΈΚ /…λ' Ή"' ζΧΜµ1 " Π ?ιΟι,) ι . ,… : η; ΄.- /΄'|ζ,'΄΄ζ.τΧ.|΄ι΄.ς ΄ϊ "! | 6 . 7: &… &… «Δ…; Δ…… /,Α/, Μπα ; ΗΑςς/+|α |3/θυ/+ω3 κ»? |ιτποδ΄Ό,…… 5 Θΐέ/;]Ον(|ς I χ 1' , 1 v η . 17- ΔΓή Γ,… 1 8 ΜΜΜ! χ (, α) 3 - -… ('Η? Δ)… & (Ή; 1 Γ……Γ…ΐ/7 δάζ|'/||ξ ! |1 , ζ) / Π | ' ( . Η : » Β' ;Οφ)΄Μ ΚζΛ/ υ]ζ,)Οωΐ … ( Κ α…ωΏως ) …€ & ( & … /ΐΔ=΄Ήξ άΐΐ γτ…- ΄- ζ 32/4. ;, & ""… έ €&ΓΓ7 (µε? & σ) ; ::: _ I) Ήζ LID/30A," ί-µΐΜω (Ξπ(.΄(ζ΄ ΄" ; ;;;…- ? GAY (µ ήσυχα, &&…λρ, Γ Α AA 1 Α , η ς,ΔςΛςςΑ5 , Λ…… Μ…… 12ΜΜΑ "Ο ξθ΄ .)| ΄ "" ΄ | γ . || : '΄ | | .’ :! …. … , , ? /ί … ν ( & xx " ' ή … … , | …/ … ΄ …… /%%&ε … ) 72 3677/78" 3/ΘζζΘξρμαΥΔα/ &… φακούς ΡΛωυΐξ ΚΚ€Ηπ€Κδ …, αΗκΜ…ε μΑρ…ΔΑε(κε… πεέ) 4s.— ευ… 11U1':5 ΜΜΜ/… …- 1U ίζΜζΠ/+) [& … ΝίΚΟΔΗΞ Κ©ςικη.%ΟΡΌ υωί _ ζΐλκ€ Γ€**΄Μ "& 3 Η. ΜΜΑ ΝΑεσ…οΛ) (ΜΑΜΑ) ?. "(2662 ζ070'ι;7ς . ///7?%6΄) & "ΖΜΔ>όψα Λ|…µ αν… ΜΜΑ! &. Α, …η… ©…ΏΐΜ ΛέΜΜ