ΠΟΛΙΈαΣΕΣ TOY ΘΡΥΛΟΥ Κίτσου Λ. ΜακρΞ | , Ι , . I | I Ο I I) I πδερφ εντος ο λοισµος κ ευτη η µεγαλ οδυνη " I I i! I‘ I I I |! I ωστε να βρισκεσ επαδα στη χωρα δε σ αφινει. Πάντα θέ να σέ τυρανΞ, χειµώνα-καλακαϊρι , I I .! I I I I ," I αν δε µακρυνης απο πα, να παης σ αλλα µερη- I , , Ν I Η , I ο, , | που να ιδης τοπους ομορφους, που δα σε τσοι κατεχεις, » 1 |" .. , »: ;, γιατ εισαι µ ενα λοισµό, πάντα µιαν εγνοιαν εχεις- , " νά ιδης στάξένα, στα µακριά, τί κάνουν, πως περνουνε, ? … I ' .… & ειντα λογης πορευονται κ΄είντα λογης µιλουνε' | ~ Ο … ΄ ~ , νά ιδης αντέθια άλλουνων είντα λογης αλλάσσουν, πώς πράσσουν είς τά νιόταν των, πως πράσσουν σα γεράσουν. - | I I … Βρύσαις νά ιδης και ποταμους, χωρες, χωριά καί δάση … ~ I ~ , να σου φανη παράξενο ο κοσµος πως αλλάσσει. ; 9 I I I … ή I ' ~ I ~ |"… I I I Αυτα τα λογια του µολυδωρου, του φιλου του πρωτοκριτου στο οµωνυµ μ …. … I |, I , I I I I ω I εργο του Βιντζεντζου Δορναρου εκφραζουν ζωντανα την ταση της ανθρωπινηςν … … … | I I I ~ I I I | χης, της ελληνικης ειδικοτερα, που οι λονρι της κολλησαν τη σχολαστικη ε ,, II I ,… II 'A I I I I ~ I I C I κεπτα το φιλαποοηµον . πο τον παναρχαιο µυθο του Οδυσσεα ως τους σηµ I " | r -. " I | I I I I ω ~ | η I .. ρινους αποδημους , που υπαρχουν σε καθε γωνια της γης, η ιδια ταση της α ~ … I p I T II n I " I ! … II I n I I I ι γης. Βεβαια δεν ειναι ο λοισµος να ιδη τοπους οµορφους που δα δε τσοι I II I I I I ς I I I I I I». I κατεχει που κανει το µικρο χωριατυπουλο να ξεκιναει για τα ξενα. :ερουµε Η " I I I .. I ~ I I T . αλλωστε, αΏ&ααπωη ποσο τον δερνει ο καυµος της πατριδας' παµπολλα ειναι 1 τραγούδια της ξενιτιΞς που εκφράζουν αυτόν τόν καδμό. I I I | I I I I , I Την ξενιτεια, την αρφανια, την πικρα, την αγαπη I I I I I Υ , » , τα τεσσερα τα ζυγιασαν, βαρυτερα ειν τα ξενα. (|, , Ν Λ φτωχια του τόπου τούτου, οι περιορισµένες δυνατότητες για προκ I I .. I || - I πη κανουν τό δραστηριο παληκάρι ν αφίσει &κοδς και φίλους καί να πάει στ " | | 1 , ' µακρινές πολιτειες οπου οι ορίζ>ντες ειναι ανοιχτοί. Ταξειδεµένοι που επ , ΄ , ( , , ~ στρεφουν περιγραφουν µε ζωηρα χρωµατα τις µεγάλες αυτές πολιτειες, τις 1 , Ν , , , . , ΄ , , , , , , Ι µατες πλουτο και δοξα. Βλεπει τη φτωχια που το περιζωνει και κανει µια 2. σύγκριση. Η σύγκριση αύτη Ήτανε πιό καταθλιπτική τόν καιρό της τουρκοκρατί- ας. "Ετσι ή Βενετιά, % Πόλη, ή Βιέννη, τόσες άλλες πολιτείες γίνονται κέντρα οίκονοµικης δραστηριότητας τών 'Ελλήνων οί δποΈοι ζυμώνονται καί µέ τά προο- δευτικά ίδεολογικά ρεύµατα rig έποχης τους. Συγχρόνως τά προοδευµένα µέρη της 'Ελλάσος έρχονται σέ έµπορική συναλλαγή μέ τούς τόπους αύτούς. "Ετσι φτάνει καί ως τίς πολιτείες καί στά χωριά µας & θρύλος γιά τίς µεγάλες πολι- τείες μέ τά παλάτια καί τίς έκκλησιές, τίς απέραντες πλατείες τους καί τά φοβερά κάστρα'αµΝµ Τά άργοκίνητα µεταφορικά μέσα της έποχης τους µεγαλώνουν την απόσταση. "ΨΜ6Μ γύρω άπό τό όνοµα κάθε πολιτείας πλάθεται ένας παράξενος µύθος. Λογύς κεντήµατα, βαρύτιµα ύφάσµατα, χρυσαφικά, πολύτιµες πέτρες κι'άλ- λα καλά πού στέλνουν ή φέρνουν οί ξενιτεμµένοι, άνάβουν τή φαντασία τών τα- πεινών ραγιάδων. Κοιµήσου, πού παράγγειλα στην Ήόλη τά χρυσά σου στη Βενετιά τά ρούχα σου καί τά διαµαντικά σου Κοιµησου, πού σού ράβουνε τό πάπλωµα στην πόλη καί σού τό τελειώνουνε σαρανταδυό µαστόροι, έτσι νανουρίζει ή µητέρα τή µικρή της κόρη. 'Η ίδια άτµόσφαιρα θαυµασµού ύπάρχει καί στίς λαϊκές αναπαραστάσεις τύς έποχης της τουρκοκρατίας στούς τοίχους τών παλιών σπιτιών. 'Η Βενετιά καί ή Πόλη στό σπίτι τού Γεωργίου ιβάρτς στ΄΄Αµπελάκια, % Βιέννη στό σπίτι τού 'Αβραµόπουλου στό ίδιο χωριό, Η Πόλη στό σπίτι τού Μανζη στην Καστοριά, ή Μασσαλία σ'ένα σπίτι της Βέρροιας, καί πάλι ή Πόλη στή Δράκια, είναι µερι- κές άπό τίς αναπαραστάσεις αύτές. Πάμπολλες άλλες άσφαλώς θά χάθηκαν καθώς γκρεµίζονται τά παλιά σπίτια. ΄Αξίζει τόν κόπο νά σταθούµε κάπως περισσότερο µπροστά στίς ζωγραφιές αύτές. Τό πρώτο πού θά παρατηρήσουµε είναι ότι έχουµε µπροστά µας έργα φαντα- σίας. Δέν πρόκειται γιά πιστές άπεικονίσεις τών πόλεων αύτών άλλά γιά έλεύθε- ρες δημιουργίες, βασισµένες βέβαια, σέ µερικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Τά µεγάλα παλάτια καί τό άνήσυχο λιµάνι της Βενετιάς, τό ΝΕθος τών µιναρέδων τύς Πόλης, οί εύρύχωρες πλατείες µέ τίς χαρακτηριστικές βρύσες της Βιέννης, δρίζουν µέ σιγουριά τόν κάθε τόπο. "Ανάλογα όμως µέ την έπιφάνεια πού πρό- κειται νά διακοσµηθη,η σύνθεση άλλάζει, προστίθενται Η άφαιρούνται τµήµατα τής είκόνας Η άλλάζουν οί άναλογίες. Κύριο γνώρισµα όλων αύτών τών έργων εί- ναι ή όπερβολή. 'ά φαντασία τού λαϊκού καλλιτέχνη, ξαναµµένη από λογής διηγή- σεις πλάθει τίς πολιτειες στό κλιµα ενός απλοίκού θαυµασµού. Βέβαια καί έδώ θά υπάρχουν πρότυπα, όπως σ ολόκληρη τη λαική ζωγραφικη. Κάποιες χαλκογραφι΄- ες ίσως, παλιότερα έργα ασφαλώς, είναι η αφετηρία τού λαικού καλλιτέχνη. Από εκει καί πέρα οµως, ξανοίγεται σ έναν ελεύθερο κόσµο καί ζωγραφίζει, όχι την αληθεια πού - άλλωστε - ποτές του δέν αντίκρυσε άλλά την αλήθεια πού κι αύ- τός καί οι πελάτες του ζούν µέ τίς διηγήσεις καί µέ τίς προσθήκες τύς φαντα- 3. , … | " , | I .. I … Ν | . , σιας τους. Οι λαικες απεικονισεις των µεγαλων µακρινων πολιτειων µοιαζουν µε τίς περιγραφές τών παραµυθιών, όπου όλα είναι τυλιγμένα µέσα σέ µιάν άτμό- . | : … | ,. σφαιρα µαγείας. Οι μιναρέδες υψώνονται σ'ένα άπίθανο ύψος, οι κηποι πληµυρί- ζουν άπό πληθος δέντρα, κάθε λογύς πλοία γεµίζουν τά λιµάνια. Τά χρώµατα µέ , ~ I r r I , | , , , ~ ~ τον πλουτο και τη λαμψη τους τονιζουν κι αυτα τον παραμυθενιο χαρακτηρα της n . - ~ ~ ω . . .. » είκόνας. Ετσι, στά σπίτια των χωριων της ΄Ελλάδος, οι πολιτειες παίρνουν Ν (: I µιά καινούργια οψη, µένουν οµως πάντα διακόσµηση, γιατί βασικος σκοπός τους 7 , : | n I | " ειναι να στολισουν τον καλον οντά . Χωρίς τά δύσκολα καί κουραστικά ταξείδια, χωρίς τίς πίκρες της ξενι- Ν , ! τειας, µένοντας στην αγαπηµένη πατρίδα, οι παλιοί χωρικοί ταξειδεύουν µέ … , , | I , " Η I I I II II ! H I ' I " της τεχνης το μαγικο χαλι, σε χωρες, χωρια και δαση οπου ο κοσμος αλασσει σύμφωνα µέ τύς δικής τους φαντασίας τίς προσταγές.