Κ|ΤΣΟΥ &. ΜΆΚΡΗ Πηλιορει΄τ…ες φορε6ιες …- ΒΟ΄λ0ς 1.949 …- ΠΑΝΡΠ|ΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Β|ΒΝΟΘΗΚΗ ΣΥ.΄/κ( Ξ Λ,'».ΟΓΡΑΦ|ΚΟΥ … "….Ξ΄΄΄!ι΄. , χ!΄Γ΄ΣΟΥ ΜΑΚΡΗ …ο ., 50.2 ........... …'… μπω Α. ΜΑΚΡΗ HMO ΠΗΛΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ Φ Ο Ρ Ε Σ Ι Ε Σ Κέτσος Α. Μακρής γενικά ιά άπό τίς πιό ενδιαφέρουσες ελληνικές λαϊκές φορεσιές, ή γυναι- κεία πηλιορείτικη, πέρασε πιά όριστικά στα περασμένα. ΄Π αντρική φοριέται ακόμα από λίγους γέρους, που κυκλοφορούν, σά νά τους ξέ- χασε όχρόνος, στά καλντερίµ…ια καί στίς πλακόστρωτες πλατείες τών ]. χωριών. Έφυγαν απ, ανάμεσά =µας κι οί στερνές πηλιορείτισσες που φορούσαν τήν παλιά φορεσιά. Τό πηλιορείτικο τοπίο μοιάζει σά νά όρφάνεψε. Δέ θά ωφελουσε σέ τίποτα νά κλάψουμε γι, αυτό. Οί καινούργιες κοινωνικές συνθήκες, που δημιουργήθηκαν στό Πήλιο, μαςί μέ τήν αλλαγή πολλών άλλων μορφών έφε- ραν καί τήν αντικατάσταση τής παλιάς ντόπιας φορεσιάς από τή σύγχρονη ευρω- παϊκή. Χρέος μας είναι, όχι νά προσπαθήσουμε νά κρατήσουμε μορφές που δέν ανταποκρίνονται πιά στή σύγχρονη πραγµατικότητα, αλλα νά μελετήσουμε καί νά διαφυλάξουμε τίς μορφές αυτές, που είναι σημάδια τής πορείας μας µέσα στό χρόνο. Έκτός από τ, άλλα ώφέλη,θά πάρουµε καί ένα μάθηµα καλαισθησίας καί δημιουργικής άφοµ.οίωσης ξενικών στοιχείων. Δέν είναι καθόλου ευκολη ή μελέτη αυτή. Στα τελευταία της χρόνια ή φορεσιά αυτή έπαθε τόσες αλλαγές, που χρειά- στηκαν μακροχρόνιες έρευνες γιά ν, άποκάτασταθή στήν παλιά της μορφή. Δυσκο- λος, ακόµα, ήταν 6 καθορισμός τών γεωγραφικών της όρίων. Παλιές οίκογενειακές φωτογραφίες ή ζωγραφιές, ξεμοναχιασµ.ένα κομάτια τής φορεσιάς ξεχασμένα μέ- σα σέ σεντούκια, κουρέλια παλτών κεντήματα»), θαμπές αναμνήσεις από γριές πη- λιορείτισσες, σκόρπιες πληροφορίες σέ Θιβλία, τοιχογραφίες κτητόρων εκκλησι- ών, καθετί που μπορούσε να γίνη χρήσιµο €εήθησε τήν έρευνα αυτή. Έλέγχοντας τή μία πληροφορία µέ τήν άλλη μπορέσαμε νά άναστήσουρ…ε τήν παλιά πηλιορείτικη φορεσιά καί νά παρακολουθήσουμε τήν εξέλιξή της. Είναι χαρακτηριστικό πως ή φορεσιά, που μελετουμε σήμερα, φοριόταν 0’ έ- λόκληρο τό Πήλιο, έκτός από τό Τρίκερι. Έιρ") ή Τρικερίτικη έχει «όλα τά στοι- χεία τής νησιώτικης φορεσιάς καί μοιάζει περισσότερο μέ τή σκυριανή>>, όπως τονί- ζει ή κυρία ,Λγγελική Χατζημιχάλη, που τή μελέτησε, 1 ήπηλιορείτικη παρου- σιάζει ένα μικτό χαρακτήρα, νησιώτικο καί στεριανό µαζί. Καί είναι φυσικό αυ- τό. Τό Τρίκερι, άν καί 6ρίσκεται στήν άκρια του Πηλίου, ουσιαστικά είναι νησί, γιατί μόνο μέ τή θάλασσα επικοινωνεί µε τήν υπόλοιπη 'Ελλάδα. 'Η στενή κακο- τράχαλη λουρίδα στεριάς, που τό συνδέει µέ τό άλλο Πήλιο, μόνο μερικές, σχεδόν άδιά€ατες, γιδόστρατες έχει. Καί οί ασχολίες τών κατοίκων τους είναι νησιωτικές: ναυτικοί καί σφουγγαράδες είναι οί άντρες τους. Οί πηλιορεϊτες είναι καλλιεργη- τές τής γής καί βιοτέχνες αλλά καί ναυτικοί. Τό Πήλιο, µοναστικό 8οινό άπό τόν δέκατο αίώνα καί δώθε, άρχισε κυρίως νά κ' τοικεϊται άπό τον δέκατο έκτο, καί τα περισσότερα χωριά του είναι νεώτερα κτίσµατα. Οί κ ΄…τοικοί του είναι παλιοί κάτοικοι του θεσσαλικου κάμπου, τών Ά- γροίφων, τής Ευβοιας καί τής Χαλκιδικής, που τους τρά€ηξε ή γονιμότητα του τόπου καί οί σχετικές πολιτικές έλευθερίες που δόθηκαν στό Πήλιο από τό δέκ το έ€δοµο αίώνα. Ξενοφερμένοι είναι καί οί άρχιμαστόροι καί οί άλλοι τεχνίτες που έδωσαν τόν άρχικό χαρακτήρα τής τέχνης του. ,Αργότερα όμως μαρτυρουνται καί τεχνί- τες γεννημένοι στό Πήλιο. ΄Στήν αρχιτεκτονική ακολουθεί τόν τόπο του 60055051105— δίτικου σπιτιου. Πώς καθιερώθηκε αυτός ότυπος φορεσιάς. άντρικής καί γυναικείας. δέν Ξέ- Χ 11 µ.εγ ΄λησ συγγένεια 0.'5 τίς φορεσιές άλλων περιοχών τής Θεσσαλίας, καί ποοτάντός της 5757.0 χίάς Άγιάς, 0.025 κάνει νά υποθέσουμε ότι τήν έφερα αν οί πρώ- .ζί τ.ους ']Ιγ ειτονεία 0'5 τό 'Γρίκερι επιδράσ αυτήν, σο στ ή γυ- ναικεία. όσο καί στ ήν αντρική. γιατί κι ή βράκα είναι νησιώτικης προέλευσης. Όπως 7 'όλόκληρη την "Ελλάδα, έτσι καί στό Πήλιο θα φορέθηκεή ηφουσ. τάνέλλα, άπό μιαν όρισµ.ένη κοινωνική τάξη. Στήν εκκλησία του "A5 Γιάννη τής Βυζίτσας υπάρ- χει ένα ανάγλυφο που παριστάνει φουστ .ανελλά πολευ.ιστή 05'5 τουφέκι καί σπαθί. '11 5710501805 τής Χ'Ιάκρινίτσας, στήν επανάσ τάση του 1878, Μαργαρίτα Μπασδέκη, παριστάντε αι 0.5 φουσ. τανέλλα. 2 Αντίθετα οι, οί προ υχο τες (ΜΜΜ… µ.α/.ρυ πό" όάοι, τζουυ.πέ, καί στό κεφάλι σαρίκι. ’51175 ειδή όαως ή τάξη τών πολε =…υ.ιστών δέν ευδοκίυ.ησε στό Πήλιο,3 καί οί .. τλιιουσιοι ξενητευτηκαν ή κατέβηκαν στόν και- ξη τών νυ.ικρονοικοκυρε΄ων, κι αυτής ή φοοεσιά επικράτησε. 11 έπικράτησή της ήταν ολοκληρωτική. ( 800 ;\1r λιώ τες λόγιοι Ιρηγ. Κωσ ταντάς WJ.1.\7.‘71"/)7.111L7.1757518ng, στή «Νεωτ= ερική 1 εωγραφ ια» τους, άνάαεσά στίς τόσες άλλες πο- λυτιυ.ες πληροφορίε ς, που δίνουν γιά τή ζωή καί τά 51150.7. τής εποχής τ υς στό Πήλιο, σημειώνουν: «οί άνθρωποι όλοι καλοφορεµένοι κατά τή συνήθεια του τόπου». Τό πρώτο ρήγµα σημειώνεται λίγο πρίν από τήν Έπανάσταση του 1821. Γ() παλιός λόγιος Ρήγας Καµ.ιλάρις στή όιογραφία του Γρ. Κωστα- 077, που εξέδωσε, γράφει.- « '(1NLA. Γαζής ήτο ήρραόωνισµ.ένος ..... Είχε κληθεί΄ό γάµ.βρός μετά 7053 7857.500?) αυτου Κωνσταντίνου, όστις πρώτος είχε φέρει τήν ευρωπα΄ίκήν ενδυμασίαν είς Μηλέας καί τόν 7517.052.»5 Αυτά έγιναν τήν Πασχαλιά 700 1821. ’A- 5000 οί Μηλι 5'55 ήταν τό έκπολιτι 'σ.'ικό κέντρο τής πε- ριοχής, γυρω στη χρονολογία αυτή πρέπει νά 70770— Στάθης "αϊ,Μυΐδα)ΐά ψωμί… 11577100005 την πρώτη έι;.φά ιση άντρικ'"ς 5 ευρωπαϊκής Έΐιχ΄΄γίαψα",υ"α΄…ε""Σπυ΄ ι µου)… καµωµενη στα 1819 - φορεσιάςστόΠήλιο. '11 επικράτηση τής γυναικείας 1116th551116500- ει Ο … κ & η 9 Ν Ο .. ".: Ω v7.5. συντηρητικότερε ς καί δε μπορουν μέυ.ιάς να παρουσια -70 … τη δημιουργία .0 ως τής καινούργιας πόλης του Βόλου, νέα στον εία 0.7771) ουν στη 700 εσια αυτή καί τής άλλάζουν τό χαρακτήρα Στό μυχό 700 Παγασιτικου κόλπου, γυρω 0'575’ 70 παλιό Κάστρο του Γόλου, ώς τις αρχές του 11100 άίώνα δέ όρίσκονταν παρά ιιερικά άθλια µαγαζιά κι άπο- I θήκες. ()ί χωρι άτ ες καίοί 7500505 τευτάδες έκαναν τις συναλλαγές τους καί 2050705— 6άινάν στά χωρ οιά .57005. Στά 0.507- 700J αίώνα ( 0.0700 άρχίζει νά χτίζεται ήκαινοόρ- γιαπ όλη ητου Γή όλου, 7500. πήρετ όνου.ά της 0'575’ τα χωριά που ξαπλώνονται στα … … ριζά του 007 5700 Πηλίου Πολ 7.01 κάτοικοι τών χωρ: ών 750 Πηλίευ κάτεζ.αίνουν τώρα στήνκ καινουργια πολη. Μαζί τους φέρ ρνουν καί τόν τρόπο ζωής τους, τα έθιμά .005. τις φορεσ .55 5 7005. τήν ίδια πόλη όυ.ως έρχονται καί 5.700507750701855 άπό τό εςωτερικό, 075050 λλαδίτ.ς, νησιώτες A5’ άλλοι. Χάρη στο νκάινουργιο 0107570700— 9 πο ζωής καί στήν έπαφή 0'5 ελεύθερους Γ'Ελληνες, ό παλιός τρόπος ζωής χάνει τόν πρώτο του χαρακτήρα καί ή γυναικεία φορεσιά προσαρμόζεται στόν τύπο τής φορεσιας τής ,Αμαλίας, 7705') πάει νά γίνη πάνελλήνιος. Λίγα χρόνια 1307500- απ' τήν ίδρυση τής πόλης, έπικρατεϊ όριστικά τό 01200.05 Βόλος.7 'H νέα πόλη αναπτύσσε- ται γοργά. έρχεται σέ συναλλαγές 05' 70 εξωτερικό. 8 '11 ευρωπαϊκή φορεσιά, 7500 πρωτοφάνηκε στίς Μηλιές τίς παραµονές τής ,Επανάστασης 700 1821, κερδίζει κάθε 05'005 έδαφος. Ή ντόπια, κρατιέταν ακόμα σέ μερικα χωριά, ή γυναικεία πα- ράλλαγ…υ.ένη, ή αντρική πιό κοντά στόν αρχικό τύπο.Τώρα δέ μένουν παρά 0505Ao1 γέροι βρακάδες για νά μας θυμίζουν τό χρέος 0055 νά περισυλλέ΄ξουµ.ε ότι 557500.5— νει από τήν πρόσφατη ίστορία 0055. Παλιότερες πληροφορίες για τήν πηλιορείτικη φορεσιά δέ λείπουν. "Ωστόσο . _ πρέπει νά τίς αντιµετωπίζουμε 0'5 αρκετή δυσπιστία, ' ,; "΄;.….ξ.& γιατί τίς περισσότερες φορές είναι αυθαίρετες. '11 A0.- "" κή αρχή γίνεται από τόν Siackelberg ο 05 μιαν …… παράσταση 7501) πολυ απέχει από τήν πραγματικό- τητα. Τήν ίδια απεικόνιση αναδημοσιεύει ό Δ. Εισι- λιάνος … σάν σίγουρη «ενδυμασία τής Μακρινίτσας κατά τό 1825 >> χωρίς έλεγχο τής πιστότητάς της. Μέ τήν ίδια εμπιστοσύνη αναδηµ.οσιευ΄εται καί στό πανηγυρικό τεύχος τών «Θεσσαλικών Χρονικών» " 7505') έχει χρονολογία έκδοσης 1935 αλλά κυκλοφό- ρησε αρκετά αργότερα. ,Εκεϊ 87100055057055 σάν «Πη- λιορείτισσα κανηφόρος 0'5 γραφικήν στολήν>> χωρίς νά σημειώνεται 750500 αίώνα καί τίνος καλλιτέχνη είναι ή απεικόνιση αυτή. '11 κυρία ,Αθηνά Ταρσούλη. στίς «'Ελληνικές φορεσιές » της δημοσίευσε μια άν- τρική καί 055'5 γυναικεία πηλιορείτικη φορεσιά τής τε- λευταίας περιόδου. … ΄Επίσης στό «Λεύκωμα'Ελληνι- Πηλιορείτης, απόσπασµα από … , … … , , . , ,, ζωγραφιά τού .εόφ…… "…. κων Ενδυμασιων του Μουσειου Μπενάκη» υπαρχει εγ- μέ… στόν "Αλλη-Μπιλ "Ανω χρωμη αναπαράσταση τής γυναικείας φορεσιας από - g ί , , . , ι … , Βόλου 1 … το μικρογραφο Sperhng, A5 αυτή της τελευταίας πε- ριόδου. 13 ,Αντίθετα, οί απεικονίσεις, σέ τοιχογραφίες, δωρήτών 7Εκκλησιών είναι σχεδόν πάντοτε πιστές, 0’ όλη τήν αφαίρεση A051 τή σχηματοποίηση που τίς δια- κρίνουν. Στίς Μούζιες, 050'5 τοποθεσία κοντά στό χωριό Λαυκος, στή εκκλησία τής Κοίμησης τής Θεοτόκου είναι ζωγραφισμένα οί κτήτορες Στάθης καί Μυγδάλιά Σταμάτη, από τόν καλόγερο Σπυρίδωνα, στα 1819. '11 φορεσιά 700 Στάθη 51527.5 ή συνηθισμένη φορεσιά 700 050005700 προύχοντα .- μακρυά ανοιχτόχρωμη βράκα, τζου…υ.πές χωρίς μανίκια καί στό κεφάλι σαρίκι. Τής Μυγδαλιας (01200.05 συνηθισμέ- νο καί 07’105055 στήν περιοχή αυτή ) διακρίνεται τό 0.0.A00 κεντητό πουκάμισο. τό φουστάνι, ό αλι…υ.παντές. Στό Χορευτό, κοντά στή Ζαγορά, στήν εκκλησία του "A5. Νικόλα, είναι ζωγραφισμένες από άγνωστο λαϊκό καλλιτέχνη ενδιαφέρουσες ήθο- γραφικές σκηνές 05 απεικονίσεις κοστουμιών. '0 λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος ζω- γράφισε αρκετούς πηλιορείτες καί πηλιορείτισσες, 14 αλλά στήν εποχή του κυριάρ- χοι")σε πιά ή ευρωπαϊκή φορεσιά. "Εκανε, 00505, καί 0505Ao125 πηλιορείτες 0‘5 ντόπια .---- φορεσιά. "() παλιός φωτογράφος καί ζωγράφος τού Βό- ΄ : ' λου Στέφανος Στουρνάρας είχε κυκλοφορήσει µια σειρά από κάρτ-ποστάλ μέ θεσσαλικές φορεσιές, κι ανάμεσά τους ακριόείς φωτογραφικές αναπαραστάσεις πηλιορείτι- κων γυναικείων τής τελευταίας περιόδου, ακαλαίσθητα όμως χρωματισμένες. ,Αργότερα πολλοί ζωγράφοι (καί ίδιαίτερα οί Θεσσαλοί Ιίοσµ.αδόπουλος, Γκέσκος, ,Αστε- ριάδης, ό ξυλογράφος καί γλύπτης Νικόλας κι άλλοι)είτε µέσα σέ τοπία, είτε σέ ήθογραφικούς πίνακες απεικόνισαν πηλιορείτες καί πηλιορείτισσες μέ τοπικές φορεσιές. Λα- θεµ.…υ.ένη αναπαράσταση δόθηκε στό πανηγυρικό τεύχος τών «Θεσσαλικών Χρονικών» στήν έγχρωµη είκόνα έκτός κειμένου. "Όπως φαίνεται από τήν περιγραφή κι από τίς εί- κόνες πού συμπληρώνουν τό κείμενο, ή πηλιορείτικη φο- ρεσιά δέν έχει τίποτα τό φανταχτερό. Είναι απλή αλλά όμορφη. Ή μακρυά μετα- ξωτή φούστα. πού είναι τόσο φαρδιά καί στενεύει στή µέση σουρώνοντας, κι ό έ- φαρμωστός κορμας αναδείχνουν όλη τή χάρη τού κορμιού. Τό κεντητό πουκάμισο προόάλλει κάτω των τόν ποδόγυρο τού φουστανιού, στα µανίκια καί στό λαιμό. I Τό κοντογούνι, ακριόώς στό μάκρος τού θώρακα, προσθέτει κι αυτό στόν τονισυ.ο . ; δι΄!" Δελταριο Στε'ρ Στουρναρα l του καί στό διαχωρισµό του από τό υπόλοιπο κορµί. "Η μέση υπογραμμίζεται με τή χρυσοκέντητη ζώνη που καταλήγει στά ώραία κλειδωτάρια. ,Αργότερα, που φοριέται ή φαρδυά ζώστρα,οί δύο άκριες της,πού κρέμονται έλεύθερες καί κυρ.ατίζουν στό όάδισµα, δίνουν έναν τόνο έλευθερίας καί χάρης στήν απέριττη αυτή φορεσιά. "() αλιμπαντές έχει ανασηκωτά τα μανίκια γιά νά προόάλλουν τά πολύχρωμα κεν- τήματα τού πουκάμισου. Τό µέσα μέρος τών µανικιών που αποκαλύπτεται με τό ανασήκωμα, δέν έχει φόδρα πού θα μείωνε τήν έντύπωση τών κεντημάτων. Είναι από τό ίδιο ύφασμα, αλλά υποδηλώνεται διακριτικά μέ τή διαφορετική κατεύθυν- ση που έχουν οί ρίγες. "Όταν αργότερα 6 αλι…ιιπαντές αντικαταστάθηκε από τή τζά- κα στή θέση τών κεντημάτων µπήκε δαντέλλα. ,Επάνω στό βελούδο τής τζάκας διαγράφεται ώραίαή αρματωσιά, χρυσοκέντητη στήν αρχή, μεταξωτή αργότερα. 1ο κοκκινο φέσι, κοινό 0’ όλόκληρη σχεδόν τή .εσσαλία, αφίνει τή χρυσή φούντα του να χύνεται πίσω μαζί µέ τα ξέπλεκα µαλλιά. Τό μεταξωτό µαγνάντι ρίχνει ένα φωτεινό τόνο στό κεφάλι. '0 φιόγκος του στό πλάι" δίνει τήν τόσο ταιρια- στή στόν κεφαλόδεσµο ασυµμετρία. ,Αργότερα οί χρυσόκοσιες πειθαρχούν τα Ξέ- πλεκα µαλλιά σέ δυό κοτσίδες, που τό πάχος καί τό μάκρος τους ήταν στοιχεία 6- μ-ορφια΄ς. 'I Ι αντρική δίνει έναν αρρενωπό τόνο καί κάποιον αέρα αρχοντιάς μέ τό πλουµ.ιστό σταυρωτό γελε΄κι καί τό φαρδύ ζωνάρι. Αυτά κυρίως αφορούν τίς παλιό- τερες φορεσιές γιατί τόσοή αντρική όσο καίή γυναικεία δέ μένουν αμετάβλητες τό πέρασµα τού χρόνου, όπως καθαρά Οι. φανή στήν περιγραφή τους. Πρίν παρα- χωρίσουν όριστικά τή θέση τους στήν ευρωπαική, έχασαν σιγά-σιγά τήν παλιά τους λαμπρότητα κι απλουστεύτηκαν υπερόολικά. ,Εκεϊ όπου ή απλούστευση αυτή διαγράφεται έντονώτερα είναι τό σκέπασµ.α τού κεφαλιού τών γυναικών. "Από τό . '. . . . : ". | …' … … | | 1 ! , κοκκινο χρυσοκεν.ητο φεσι με .α μακρυα κροσια. και το μεταξωτο µαγναντι, ως ….. 11 ___ τό πενιχρό καλεμκερί ή διαφορά είναι μεγάλη. Ή χρησιμοποίηση μεταξωτών υφασμάτων όφείλεται όχι µόνο στόν πλούτο τού τόπου αλλά καί στήν υπαρξη ακραίας βιοτεχνίας καί παραγωγής μεταξιού. «Τά είσοδήµ.ατα τού τόπου πρώτα είναι τό μετάξι...» σημειώνουν ό Κωσταντας καί Φιλιππίδης. ,Αναφέροντας οί ίδιοι ένα-ένα τα χωριά. σημειώνουν στά πιό πολ- λά σάν ένα από τα σπουδαιότερα προϊόντα τους τό μετάξι. Μπρισί…υ.ια, γαϊτάνια, µαντήλια κι άλλα τέτοια είδη παράγονταν σέ μεγάλες ποσότητες, που όχι µόνο έ- φταναν γιά τή ντόπια κατανάλωση αλλά καί για έξαγωγή στό εξωτερικό σέ µεγά- λη κλί…ιιακα. Οί πληροφορίες για τή όιοτεχνία αυτή τού Πηλίου αφθονούν στους συγγραφείς, παλιούς καί νεώτερους, πού ασχολήθηκαν μέ τήν περιοχή αυτή. 15 "Η ύφανση τού μεταξιού, κυρίως προκειμένου γιά τους αλατζάδες μέ τούς όποίους γί- νονταν οί παλιοί αλιµ.παντέδες, γίνονταν ή στή Μακρινίτσα … ή στίς κωμοπόλεις τής όόρειας Θεσσαλίας, στήν περιφέρεια ,Αγιας. " 'Η κατεργασία καί ή ύφανση τών ταφτάδων καί τών µεταξωτών βελούδων δέν γίνονταν στόν τόπο, αλλά σέ μέ- ρη µέ τα όποία τό Πήλιο είχεν επικοινωνία γιατί τους έστελνε τήν πρώτη ύλη. “H όιοτεχνία τού Πηλίου ξέπεσε γρήγορα καί στά τέλη τού 19ου αίώνα δέν σώζονταν παρά ή όυρσοδεψία καί ή κατασκευή σκουτιού στή Μακρινίτσα … καθώς καί μεγά- λο μεταξουργείο στα Λεχώνια. … Χρησιμοποιήθηκε, καί θά χρησιμοποιηθή καί παρακάτω συχνά, όόρος «πα- λιότερα». Μέ τόν αυτό έννοούµ.ε τήν περίοδο τήν πρίν από τήν απελευθέρωση, στα 1881, τής Θεσσαλίας. Οί αλλαγές δέν είναι απότοµες, ούτε ταυτόχρονες σέ όλα τα χωριά. Συντελούνται. κυρίως, από τήν απελευθέρωση ώς τή λιγόχρονη κατοχή τή; περιοχής, από τούςΤουρκ>υς, μετά τόν άτυχο πόλεµο τού 1897. Αυτό, φυσικά, δέ σημαίνει πως στα προηγούµενα χρόνια οί φορεσιές έμειναν ανεξέλικτες, αλλά στήν περίοδο πού σημειώσαμε, ή ουσιαστική αλλαγή τών πολιτικών καί κοινωνικών όρων έφερε καί στή φορεσιά γοργή εξέλιξη. Κύριο μέλημά μας είναι νά δούμε τή φορεσιά, όπως καί τή λαϊκή τέχνη γε- νικότερα, όχι σάν κάτι ακίνητο αλλά σα μια διαρκώς εξελισσόμενη πραγματικό- τητα, όπου οί παλιές µορφές σ, ένα διαλεκτικόν αγώνα µέ νέα στοιχεία συνθέτουν μία νέα μορφή, που κι αυτή θα αντιμετωπίση άλλα . … στοιχεία καί Θα ε΄νωθή ι! αυτά σέ μια νέα σύνθεση. " *' "'Οταν περιγράφεται ένα είδος, όπως τό είδε ό λαο- γράφος σε µιαν ορισμένη στιγμή, τότε ακινητοποιη- μένο μέσα στό όιόλίο γεννάει τήν ψευδαίσθηση ότι αυτή είναι ή μόνιμη μορφή του. Μόνιμη δέν υπάρχει" υπάρχει ή µορφή σέ µιαν όρισµένη έποχή. Ή σχέση τών μορφών αυτών μέ τό κοινωνικό τους περίγυρο, δέν θίγεται εδώ γιατί πρόκειται για πρόόλη…υ.α κο".- νωνιολογικό. Μιά έργασία, σάν αυτή εδώ, δέν θα ήταν κά- τωρθωτή χωρίς τή συνεργασία πολλών. Ευχαριστώ όλους όσοι μέ βοήθησαν. Αυτούς πού µού δάνεισαν στολές ήε΄ξαρτήματά τους για μελέτη, όσους μού εμπιστεύτηκαν παλιές οίκογενειακές φωτογραφίες Ή άπΞ…,;…η … Stackelberg καί ζωγραφιές, τίς ήλικιωμένες κυρίες πού μου χάρισαν τίς γνώσεις τους, τίς νέες κοπέλλες που ντύθηκαν τίς φορεσιές, τούς αγαθούς πηλιορείτες πού καλόόολα πο- ζάρισαν. τούς κατόχους σχετικών όιόλίων πού τάθεσαν πρόθυµα στή διάθεσή μου. "Αν υπάρχει κάτι χρήσιµο στήν έργασία τούτη δώ, χρωστιέται αποκλειστικά 0’ αυτούς, κι άς είναι δικός τουςό έπαινος. ,Από τό ποικίλο 001310 υλικό, πού είχα στή διάθεσή μου, κράτησα γιά τήν εί- κονογράφηση μόνο ότι ήταν πιό αντιπροσωπευτικό καί ότι ήταν κατάλληλο γιά τσιγγογράφηση. 'Ο αναγνώστης θα διαπιστώση ότι για τήν τυπογραφική έµφάνιση τής έργασίας καταόλήθηκε κάθε προσπάθεια νά έΞαντληθούν οί περιορισμένες δυ- νατότητες πού προσφέρει ή έπαρχιακή τυπογραφία. Οί δυσκολίες πού έπρεπε νά ύ- περνικηθούν ούτε λίγες ήταν ούτε μικρές. Οί μικροίαριθμοί μέσα στό κείµενο παραπέµπουν στή βιβλιογραφία, ένώ οί µεγάλοι μέσα σέ παρένθεση παραπέµπουν στή σχετική είκόνα. T00 σχέδια τών κοματιών τής φορεσιάς έγιναν σέ κλίµακα 1:5. Τα σύνολα πού τά συνοδεύουν είναι έλεύθερα σχεδιασµένα. Χωρικοί από τή Βούλγαρων); τού Μαυροότυνωύ ή γυναικεία ι.ι.ί.= !? Έ… &; ως… ??; µπαμ. ΕΚΩΣ 4.432.303 .μΟ,…. πω./..…4 Ξ…. ©…Ξ ΜΞΝΞΆΟΘ ΜΞΞµ.Ξ.…ΞΞΞ Μ΄...ΞΞζΖ.Γ… Η?" πωΞωωΞ : πηλιορείτικη γυναικεία φορεσιά, όπως όλες οί φορεσιές, έχει και τον 11091590 καί τόν καθημερινό της τύπο, που στίς γενικες τους γραµμές είναι ίδιοι. Διαφέρουν µόνο στην ποιότητα των υφασµάτων, πού στό γιορτερό είναι καλλίτερης ποιότητας, καί 0100 κεντήματα, που στό γιορτερό είναι πλουσιότερα καί ώραιότερα. Για ασπρόρουχα φο- ριούνταν οι άσπρού δ ες, χασεδένιες μακριές ώς τόν αστράγαλο σχεδόν, χωρίς μα- νίκια. Οί ασπρούδες φοριούνταν απανωτές από τρείς ώς πέντε, καί πολλές φορές ένισχύονταν από τή μέση καί κάτω μέ ένα ή δυό µισοφόρια, για νά φούσχών71 καλλίτερα τό φόρεμα που θα . . .. * ’1111001125 από πάνω. "Υστερα φο- ριόταν τό πουκάµισο (1) μονοκοματο, 110091913 ως τα κό- τσια, µέ φαρδιά δίφυλλα 1100— 11190100. T00 110915900 πουκάμισα ήταν άσπρα (γιά τίς νύφες) χρωµατιστά (κόκκινα, 6130112100, πράσινα) μεταξωτά. Τ ά πιό λεπτά ήταν τα σκεπένι α, 7.00— μωμένα δηλαδή από σκέπη, λεπτότατο μεταξωτό ύφασμα, πού ύφαίνονταν απ τίς γυναίκες. T00 κάπως χοντρότερα ήταν τα κουκ' λίτικα (κουκουλίτικα) από νήμα πού έόγαινε από τό 1 κουκούλι καί γνέθονταν στό μαντανι. T00 δυό φύλλα τών µανικιών, καθώς καί τα φύλλα τού κορµιού 11100 περίπου πιθαμή γύρω στόν ποδόγυρο, δέν 900601110012 115— ταξύ τους 001100 συνδέονταν μέ κέντηµα. Στά σκουρόχρωμα τό κέντηµα αυτό ήταν χρυσοκέντητο. Γά πουκάμισα γύρω στό 1001130,0100 μανικέτια (2) καί στόν ποδό- γυρο (3) ήταν κεντημένα μέ ωραία πολύχρωμα κεντήματα. Επειδή 10‘0 φουστάνια ήταν αρκετά (10-15 πόντους) κοντότερα από τα πουκάμισα, καί το. μανίκια τής τζάκας ήταν ανασηκ τά, τά κεντήματα τού πουκάμισου φαίνονταν. Τα 01201101100 τών κεντήμάτων αυτών δέν σώζονται γιατί τα πουκάμισα καταργήθηκαν έδώ καί πολλά χρόνια. T00 χρυσά κεντήματα λέγονται 910139101313009019’1100. (4) Τά καθημερινα πουκάμισα ήταν στό'ίδιο σχέδιο μέ τα 11091590001100 από χοντρότερο βαμβακερό ύφασμα, μπλέ σκούρο, καί τά κεντήματα, τα Ξό 11111101 ήταν 0100139065 c1012100. Πάνω από τό πουκάμισο φοριέται τό φουστάνι, φ 0.00121 (δ ΄") οπως Τό ΤΕΡΟ' φέραν, από μεταξωτό ταφτα (παλι τερα μουαρέ α΄ε ανθάκια). Τό επάνω μέρος τού φουστανιού. πού σκεπάζει τό θώρακα, λέγ..ται κορμας ή πανωκό 913.1. Ο 7.09— 2 μας είναι χωρίς μανί- κια κοί πάντοτε φο- δραρισυ…ένος. Παλιότε- , ρα ήταν πάντοτε ανοι- '. …, χτός στό Λαιµ.ό να φαίνονται τα κεν 11111.0.— τα τού που- κάμισου.,Αρ- γότερα ήταν άλλοτε κλει- στός στό λαι- 110 (καί τότε είναι στολι- σµένος 11'5 φρίλια από πλισέ) κι άλ- λοτε ανοιχτός 93% ή" '…έ"*** «& …. …θα, % όπότε από κά" 3 τω φοριόταν 11100 τούλινη τραχηλιά κλειστή στό λαιμό. 'Η φούστα είναι πολύ φαρδιά καί σου- ρώνεται στή µέση, έκεί πού ένώνεται 115 τόν κορμά. Παλιότερα ή φούστα έφτανε λιγο πιό κάτω από τή μέση τής γάμπας. κι από έκεί καί κάτω φαίνονταν τό κεντη- τό 1100910011100. "Υστερα όμως μάκρυνε ή φούστα ώς 101 κότσια καί τό πουκάμισο καταργήθηκε. Τότε, για νά μήν τρίβεται 0 ποδόγυρος, τοποθετήθηκε γύρω τό βουρτσάκι, 115' κάθετες σκληρότερες τρίχες, πού αυτές έρχονταν σέ επαφή µε τό έδαφος. T00 φύλλα που αποτελούν τή φούστα λέγονταν 110012 ες, κι από τόν αριθ- 110 τους κρίνονταν ή αξία ένός φουστανιού. «Τό 10’0100121 τής Μαρίας έχει πέντι μά- νες!>> Οί δίπλες που σχηματίζονταν λέγονταν ντούκες. Πολλές φορές 101 1901)- 010012100 ήταν κεντημένα από τίς ίδιες τίς γυναίκες, άν καί οί ραφτάδες τους ήταν κατά κανόνα άντρες. "Π φούστα έχει φαρδύ στρίφωμα, γιά νά 60190001271. Τά φου- στανια γίνονταν ανοιχτόχρωμα για τα κορίτσια καί τίς νέες γυναίκες, καί πιό σκού- ρα όσο περνούσε ή ήλικία, για να καταλήξουν σέ μαύρο στα γερατειά. T01 01201100— τα τών χρωμάτων ήταν παρμένα από διάφορους καρπούς ή άλλα προϊόντα τής περιοχης. Χ|;… )|'΄|΄ .. μή βάζης τά μελιτζανιά γιατί μας καίγεις τήν καρδιά λέει 0 λαϊκός στιχοπλόκος σέ :]… όμορφη πορταρίτισσα, κι ό ερωτευμένος... ..έόγα Μαργιολή 115 τό φίστάνι τό κο ροµπλί φωνάζει στήν αγαπηµένη του. Βυσινί, πορτοκαλί, κόκκινο τής ντομάτας, κόκκινο κρασάτο, λαδοπράσι- νο κι άλλες τέτοιες είναι οί όνομασίες τών χρωµάτων Πάνω από τό φουστάνι, στή μέση φοριότ : ή ζώ νη. (Ο) μεταξωτή μέ χρυσοκεντήµ.ατα. Τίς ζώνες τίς κεντούσαν οί γυναίκες μόνες τας. σιγά- σιγά όμως είδικεύτηκαν µερικές που αναλάβαιιαν τό χρυσοκέντημα. Οί ζώνες έπιαναν 1111900100 μέ τα κλειδωτάρια ή θίληκωτάρια(7) µεγάλες 111- ταλλικές πόρπες ασημοκαπνισµένες ή έπίχρυσες, σέ .- I? -- σχήματα στρογγυλά ή αμυγδαλωτά. Τα θ΄ληκωτάρια rd έφερναν από τα Γι- άννενα ή από τήν Πόλη. Κατασκευάζον- ταν όµως καί ντόπια καί φτάνει ώς τίς μέρες μαςή φήμη τού Μήτρου Στουρ- νάρα, πού έκανε θίληκωτάρια κι άλλα κοσμήματα στόν "Αι Ααυρέντη, κι έγι- νε γνωστός μέ r’ όνοµα: ό Μήτρος ό Χρυσικός. Έπίσης ό Ντίνος Χρυσοχοΐ- δης απ' τήν Πορταριά κι άλλοι. Στήν τελευταία περίοδο αντί για θληκωτάρια έμπαινε ασημοκαπνισµένη αγκράφα. Πολλές φορές φοριόταν στή μέση καί τό λαχούρι μεταξατό μαντήλι μέ κρόσια. ίΑπί τίς αρχές τού αίώνα µας. … …… … άρχισε να συνηθίζεται ήζώστ ρα, φαρ- 5 διά ζώνη από κλαδωτό µεταξωτό. µακρυά περισσότερο από δυό μέτρα, πού, αφού κάνη τό γύρο τής μέσης, δένεται µέ φαρδύ φιόγκο στό πλάι, συνηθέστερα αριστε- ρά. Οί άκριες τής ζώστρας κρέµονται πρός rd κάτω, φθάνοντας ώς τό γόιατο καί χαμηλότερα ακόµα. Οί ζώστρες ήταν ζωηρόχρωμες καί τίς φορούσαν κυρίως rd κοριτσια και οι νε- ες γυναίκες. Πολ- λές φορές στίς ακριες ήταν κομ- μένες όδοντωτά ή είχαν κρόσια ή δαντέλλες. 6 Πάνω από τό φουστάνι παλιότερα φοριόταν ό αλι µ.παντές, (8) κοντό σα- κάκι, ανοιχτόχρωμο ριγο;τό από άλατζα, μαλλοµ.έταξο ύφασµα πού κατασκευά- ζονταν στή Μακρινίτσα καθώς καί σέ µερικές πολίχνες τής βόρειας Θεσσαλίας. (Τσαρ΄τσανη, Ραψάνη, Σελίτσαιη κι άλλες). Ό αλιμπαντές ήταν φεδραρισμένος 7 μέ κάµποτ καί ' ' ' είχε rd μανίκια πολύ µακριά. Τό κάτω μέρος τών µανικιών, τό απο- μάνικο, ήταν σκιστό από τή μια μεριά καί φοδρα- ρισµ.ένο πάλι με τόν ίδιον αλατζα, μέ µια διαφορά: ένώ τού μανικιού οί ρίγες ήταν κά- θετες στό μάκρος του, οί ρίγες τής έσωτερικής με- ΄ ριας τού απομάνικου ή- ταν παράλληλες. Τό α- πομάνικο αναδιπλώνο- νταν κι έφτανε έτσι ώς τόν αγκώνα περίπου. "Ο αλιμπαντές μπροστά σταύρωνε, καί στά δύο πλάγια, χαμηλά, κο- τά στή μέση, είχε δυό αυτάκια, δηλαδή δυό τριγωνικές προεξοχές πού καρφι- σ ΄νονταν στήν πλάτη για νά έφαρμόζη έτσι καλύτερα στό σώμα. Γύρα-γύρα ό "λιμπαντές ήταν κορδελιασμένος µέ μαύρο γα΄ι'τάνι, αλλά στό απομάνικο τό γα΄ι'- τάνιασμα ήταν διπλό. Στή θέση τού αλιμπαντέ φορέθηκε αργότερα (από τα µέσα τού 19ου αίώνα) τό κοντογούνι ή κοντογ'νάκι ή τζάκα, (9) κοντό σακάκι πού έφτανε ώς τή μέση, από όελούδο, κατ' φεδένιο κατά τήν τοπική έκφραση, πάντοτε σκου- ρόχρωμα μπλέ, γκρενά, μαύρο. Τό κοντογούνι άφινε ανοιχτό τό στήθος νά φαίνε. ται ό κορμάς τού φουστανιού ή ήτραχηλιά. Στίς παρυφές τό κοντογούνι είχε τήν ο ρ μ ατω σ ι ά, (10) κεντητό διάκο- σμο. Παλιότερα ή αρματωσιά ήταν χρυσοκέντητη. Τήν κεντούσαν μό- νες τους οί γυναίκες. σιγά-σιγα ό- μως είδικεύτηκαν μερικές κι ανα- λάβαιναν τό χρυσοκέντημα τών κοντογούνιών µέ πληρωμή. "Υστε- ρα όµως ήδιακόσµ.ιση γίνεται μέ φτηνού γούστου κεντήματα πού τί αγόραζαν στο Βόλο. Τό γαρλιμέντο, ή όελονιά, τό πασματερί (από τό ταυτόσημο γαλλικό Passementerie), όλα µεταξωτά, ποικιλµ.ένα πολλές φορές καί µέ χάντρες ή πούλιες. Στή θέση τών µανικετιών υπάρχει φαρδιά δαντέλλα, συνήθως άσπρη. "Π δαν*τέλλα αυτή πήρε τή θέση τής άκριας τού μανικιού τού πουκάμισου, πού ήταν κεντηµένη καί πρόβαλε από τό δίπλωμα τού αποµάνικου τού παλιού αλιµπαντέ. Τα κοντογούνια ήταν φοδραρισµένα καί πολλές φορές είχαν γούνινη ε΄σωτερική επέν- δυση, εκτός από rd μανίκια. Αυτά φοριόνταν τό χειμώια καί λέγονταν γουνωµ έ- να. Άλλοτε γούνα υπήρχε μόνο στίς παρυφές. 'Η πιό συνηθισµένη γούνα ήταν τό σαμούρι. Στό στήθος, όχι συχνά, κρέμονται από αλυσίδα χρυσά φλουριά: κω- σταντινάτα, ρου- 9 μπιέδες, αυστρια- κά. Στήν αρραβω- νιασ… ένη κοπέλ- λα, όταν τα… Ξωνιαστικός ήταν πλούσιος, χάριζε χρυσό ρολόι µέ € Τ (αδένα, κι αυτή χρυσή, πού έκει΄νη τό κρεμαγε μέ κα- μάρι στό στήθος της. τό κεφάλι οί γυναικες κόκκινα. Στήν αρχή τα φέσια είχαν στόν τεπέ τους απλά σχέδια κεντημένα από μαύρο μπρισίµ…ι. Από τήν κορυφή τους ξεκινούσαν δύο φούντες, μια από μαύρο μπρισίµι καί μια χρυσή. ίΑργότερα ό διάκοσµος τού τεπέ γίνεται χρυσοκέντητος. Από τό ένα µέρος τής στρόγγυλης περι- φέρειας τού χρυσοκέντητου τεπέ κρατιόταν πλούσιο χρυ- σοκέντημα πού κατέληγε σέ µακρια χρυσά κρόσια. Τό φε- σάκι φοριόταν τ σακι στό (12-13) στήν κορυφή τού κε- φαλιού καί ή φούντα του έπεφτε πίσω, πάνω στα ξέπλε- κα ααλλιά. l ύρω από τό φεσάκι τυλίγοντ αν στό κεφάλι -Η]- φορούσαν φεσάκια (11) τό υ…αγνάντι τούλι- νο ή από λεπτό μεταξυ.- τό ύφασμα μαντήλι, πού αφού έκανε τό γύρο τού κεφαλιού, δένονται) µέ μισό φιόγκο μπροστά, λίγο πλαϊνά, αφίνοντας τις ακριες μέ τα κρέσ;α να πέφτουν στόν ώμο.Τό φέσι έδινε μεγάλη χάρη στό γυναικείο κεφάλι και είναι χαρακτηριστι- ._ κό τό λαϊκό τετράστιχο, * 11 άλ710!νδ διαµάντ ι της δ7ι'ι0τι/ης μας ποίησης, γνωστό κι έξω από τό Πήλιο: Όντας όάζ τού αλ κου φέσι υ.'ε τή φούντα τή χρυσή τρεµ οί μ ούλατ, - ήταν τα σταμπάτα σχέδια, είτε κλαδιά ειτε ουρανός να πέση άστρα του υ.αζί. Στά τελευταια του χρόνια τό φέσι, από έπίδρασ | τή; ιιόδας τής Αμαλίας, φοριοταν χωρίς τό ραγνάντι λοξά πανω από τό αυτί καίή φούντα του έπ εφτ ιεστ πλάι. (14) Τότε, για να στερεώνεται πανω στό κε φάλι, προστέθηκε ένα αεταξωτό κορδόνι πού πε; ν τύ- σε κατω απ το σαγόνι. Λίγο- -λίγο αρχίζει να έγκατ α)ε είπ ται τό φέσι και να έπικρατ ή το υ. α φέσι (16 ), που ως τοτε σον- ηθι΄ζονταν αονο σαν πρόχειρος κεφ αλόδεσµ ago .Τό πια- ί φε΄ ι &… ελείται από ένα ζευγάρι τσευ περια στατι- πκ΄τα. Στίς νεώτερες γυναίκες,τ άνω σέ υαύρ π J 3 0A αες κουκίδες. Για τίς γερασυ.ε νες γυναίκεςο 14 δες αραιώνουν καί γίνονται άσπρες. Στίς χήρες το μαφέσια ήταν όλόμαυρα. Τό δέσιµο γίνονταν ώς εξής : (15) Τό πρώτο πσεμπέρι διπλώνονταν δια- γώνια στα δυό ώστε να σχηματισθή ένα τρίγωνο. Τού τρίγωνου αυτού ή µεγαλύτερη πλευρα περνιό- ταν γύρω στό πρόσωπο, αρχίζοντας από τό μέτω- πο, καί δένονταν κάτω από τό σαγόνι. Τό δεύτε- ρο τσεμπέρι διπλώνονταν πολλές φορές, ώσπου να γίνη στενό ίσαμε τρία δάκτυλα, κι έτσι αποχτούσε κι αρκετό πάχος.Τυλίγονταν γύρω στό κεφάλι καί ή έλεύθερη άκρια του, χωρίς να δένεται, περνιό- ταν ανάμεσα στό κεφάλι καί στήν κουλούρα πού σχηματίζονταν. "Ετσι γίνονταν ό σού ρλος ή τό χουνί. Πολλές φορές οί άκριες τού πρώτου τσε- μπεριού λύνονταν από τό σαγόνι καί ανασηκώνον- ταν. ΄Αφού σκέπαζαν τα πλάγια τού σούρλου περνιόταν ανάμεσα στό κεφάλι καί στό σούρλο. Στίς νεώτερες γυναίκες, πολλές φορές τό πρώτο τσεμπέρι λύνονταν από τό σαγόνι καί δένονταν στόν αυχένα. Τα μαλλιά δέν είναι πιά λυτά αλλά σχηματίζουν δυό κοτσίδες πού κρέμονται στήν πλάτη. Τό μάκρος καθώς καί τό πάχος τής κοσιας ήταν σημάδι όµορφι- ας. Οί κοσιές στολίζονταν μέ τίς χρυ- σόκο σιες, ή οι; μόκοσιες (17) με- ταλλικά τριγωνικά κοσμήματα πού κα- τέληγαν σέ έξη γα΄ι'τάνια πού πλέκον- ταν ανά τρία σέ κάθε κοσιά. Τήν τελευταία περίοδο έγκατα- λείπεται καί τό µ.αφέσι καί στό κεφάλι δένεται τό καλεμκερι΄, αράχνούφαντο µαντήλι με μπιμπί…λες ή μπόλια στήν άκρη. ίΑξιόλογη €ιοτεχνία κατασκευής τους υπήρχε σέ πολλα χωριά τού Πηλίου, πού έφτανε όχι μόνο γιά τή ντόπια κα- τανάλωση αλλά καί για έξαγωγή. Οί μπιμπίλες, όµως, ήταν καί προϊόντα οίκια- κής κατασκευής τών γυναικών καί είναι καταπλη- κτική ή ποικιλία τών σχεδίων καί τών συνδυασμών τών χρωμάτων τους. Πλέκονταν είτε μέ βελονάκια στό χέ- ρι είτε μέ κοπανέλια. Τό δέσιμο τού καλεμκεριού γίνεται ώς έξ7"1ς : Διπλώνεται διαγώνια ώστε να σχημα- τισθή τρίγωνο. 'Η µεγαλύτερη πλευρα τού τριγώνου κάνει τό γύρο τού κεφαλιού περνώντας από τό μέτωπο, r’ αυτιά, γυρίζει στό σόέρκο καί. ξανακάνοντας τόν ί- διο γύρο, δένονταν αριστερα στό κεφάλι σχηματίζον- τας φιόγκο. rH τρίτη γωνία τού τριγώνου κρέμεται έ- Λεύθερη πίσω. Καί μέ το καλεµ.κερί φοριόνταν οί χρυ- σόκοσιες. Στα τελευταία χρόνια κ ταργήθηκαν κι αύ- τ΄ες καί στή θέση τους έμπαινε μια σκέτη κορδέλλα με- ταξωτή. Στα πόδια φοριόταν κάλτσες, μάλλινες τό χει- μώνα καί βαμόακερές τό καλοκαίρι. Td παπούτσια τους, rd τερλίκια ή τερλικοπάπ,τσα ήταν μεταξωτά κεντητά. Τό κέντημα τό έκαναν μόνες τους οί γυναίκες, είτε μέ µεταξωτές κλωστές είτε μέ χρυ- σόνηµ.α καίύστερα τά έδιναν στούς τσαγκάρηδες πού τούς περνούσαν τίς δερμάτινες σόλες, χωρίς τακού- νια. Τα τερλίκια γρήγορα αντικαταστάθηκαν από δερμάτινα παπούτσια. Αυτή ήταν ή καλή φορεσιά τής πηλιορείτισσας. Τή φορούσε µόνο τίς πί ση μες ήμέρες: Td Χριστού- γεννα, τή Ααµ.πρή, στό πανηγύρι τού χωριού, σέ γά- μους καί σε βαφτίσια, όταν πήγαινε στήν έκκλησιά. Πολλές φορές στό δρόμο έριχνε στό κεφάλι της ένα σάλι, τή μπό γ α πού τήν έόγαζε μόλις έμπαινε στό σπίτι ή στήν έκκλησιά. Στήν καθημερινή φορεσιά τό πουκάµισο ήταν από βαµβακερό ύφασμα. Τό φουστάνι, τό χειμώνα ήταν καμωµένο μέ μάλλινο χοντρό ύφασμα καίτό κα- 18 λοκαίρι πά. νινο. Τ ζάκα τό καλοκαί- 17 ρι τίς καθη- μερινές δέ φορούσαν. Τό χειμώνα φορού- σαν σκουτίσια τζάκα. Τό φέσι καί τό μαγ- νοίντι είναι μόνο τής καλής φορεσιας. Τίς καθημερινές έπλεκαν τα µαλλιά τους κο- σίδες πού τίς έδεναν γύρω στό κεφάλι…" Tare. ρα έριχναν ένα μαντήλι. Οί γρηές είχαν μαζί τους καί ταµπακιέρα για να ρουφούν το ταµ.πάκο τους. ίΑνακεφαλαιώνοντας όσα γράφη- κ"|.ν παραπάνω σημειώνουμε πώς στίς άρ- χ΄ες τού δέκατου ένατου αίώνα οί πηλιορεί- τισσε; φορούσαν μακρύ κεντητό πουκάμι- σο, πάνω από αυτό ένα κοντό σακάκι από αλατζά, τόν αλιμπαντέ. Στή μέση ζώνο- νταν ή χρυσοκέντητη μεταξωτή ζώνη μέ τα θίληκωτάρια. Στό κεφάλι φορούσαν κόκκινο φέσι μέ χρυσή φούντα, καί γύρω τυλίγονταν τό μαγνά τι. ίΑργότερα καταργείται τό πουκάµι- σο καί τό φουστάνι γίνεται μακρύτερο, ώς τόν αστράγαλο. ΄( ) αλιμπαντές αντικαθίσταται από τή βελουδε΄νια τζάκα, και γύ- ρω από τή µέση δένονταν φαρδιά κορδέλλα, ή ζώστρα. Στό κεφάλι για ένα διάστη- μα φορέθηκε τό μαφέσι, κι απ' τίς αρχές τού αίώνα μας έπικράτησε τό καλεμκε- ρί. Ή είκόνα (18) παρουσιάζει τήν πηλιορείτικη φορεσιά τής τελευταίας περιόδου. #; αντρική ι΄γοι γέροι φορούν (τα)… τήν παλιά πηλιορείτικη σκουτίσια φορεσιά, καί δέν είναι µ.ακριαή μέρα που κι ή φορεσιά αυτή θ,ανήκη στην ι- στορία. λείψανε πια καί οί παλιοί ραφτάδες πού τή φιλοτεχνούσαν, γι'αυτό καί δέν υπάρχει σήμερα ή διάκριση ανάμεσα στους ραφτά- δες, σ,αύτούς πού έραόαν τίς ντόπιες φορεσιές, καί στους φ ραγ γο- ραφ τ αδες, σ, έκείνους πού έρα€αν ευρωπαϊκές φορεσιές. 'H πηλιορείτικη αντρι- κή φορεσιά, όπως θά δούμε λίγο πιό κάτω στήν περιγραφή της, δέν έµεινε στερεό- τυπη. M‘s τήν πάροδο τού χρόνου καί τήν αλλαγή τών κοινωνικών όρων, παθαίνει κι αυτή μια συνεχή μεταόολή. Στίς μέρες µας όμως ή ' ' ' παράδοση σπάζει απότοµα μέ τήν όλοκληρωτική έπικρά- , τηση τής ευρωπαϊκής φορεσιας. : "τό κεφάλι φοριόταν κόκκινο φέσι μέ κοντή μαύρη μεταξωτή φούντα. 'Αργότερα όμως αντικαταστάθηκε από τό καλπάκι, (19) είδος φεσιού από µαύρο αστρακά, διπλοφοδραρισμένον, για να γίνη σκληρός. 'Ο τεπές γί- * 19 νονταν κωνικός καί ύστερα διπλώνονταν ώστε να γίνουν δίπλες πού σχηματίζουν όμόκεντρους κύκλους. μέ κέντρο τή μέση τού τεπέ. Το σχέδιο (20) δείχνει πώς είναι αρχικά ή κάθετη τομή τού καλπάκιού (α) καί πώς γίνε- {Lie το δίπλωμα (6). Στο στήθος, μετά τα ασπρόρουχα, φοριόταν τό που- κάμισο, π7 κάμσου, άσπρο από χασέ ή λινοµ.έταξο ύ- α' φάσµα, μέ παστάκια καί κολαρισμένο. Τό πουκάμισο, κοινό στα περισσότερα µέρη τής "Ελλάδας, είναι χωρίς γιακά, κι έφτανε αρκετά χαμηλά αλλά τό µέρος πού ήταν κάτω από τή μέση σκε- πάζονταν από τή όράκα. Td πουκάμισα τής τελευταίας περιόδου γίνονται από ξ, φό ρτι χρωµατιστό, ριγέή καρρώ πάντοτε σε σκούρα χρώµατα. 'Η βράκα ή το σαλόάρι γίνονταν από μαύρο ή σκούρο μπλέ αλατζά. 7Hrdv πολύ φαρδιά, μέ άπειρες δίπλες, καί πίσω σχημάτιζε ένα θύλακα, τήν κόφ α, πού στό όάδισµ.α πήγαινε δεξια-ζερβά. Τόν αλατζά πού προορίζονταν για σαλόάρια τόν ύφαιναν άσπρα/΄΄ Υστερα τόν έδαφαν οί µ. το ο γ ιατζή δ ε ςτών χωριών. 21 , … Για να σιδερωθή καί να πάρη τό ύφα- σμα γιαλάδα, περνιόταν από ένα µαρ- μάρινο ή πέτρινον κύλινδρο. Το σημείο του υφάσματος που όρι΄σκονταν σε επα- φή µέ τόν κύλινδρο χτυπιότανε μέ εί- δικούς ξύλινους κόπανους. από δυό συγ- χρόνως μπογιατζήδες, "ένα &… τίς δυό µεριές τού κυλίνδρου. Είχαν τόσο έξα- σκ'|,θή πού χτυπούσαν ρυθµικό καί τή στιγµή που ό ένας κατέβαζε µ." δρχ ή τον κόπανο, ό άλλος ανασήκωνε τό δι- κό του. "Οταν το µέρος ε΄'.είνο τού υφά- σματος σιδερώνονταν καί γιάλιζε, προ- χωρούοαν σέ καινούργιο, αοιδέρωτο µέ- ρος τού υφάσματος. ΄Εννοείται πώς ό κόπανος καθώς έ- πεφτε έκανε έναν θόρυόο πού ένοχλούσε τούς γειτόνους, κι από αυτού έμεινε καί ή γνωστή έκφραση ...καί τού μπογιατζή ό κόπανος "Υστερα τό σαλόάρι αντικαταστάθηκε από τό ό ρακί ή παν ου€ράκι,(21)από μαύρο σκ,τί (σκουτί), χοντρό μάλλινο ύφασμα πού γίνεται στόν τόπο.Γίνεται έπίσης κι από ρούχο (τσόχα) πολύ όαρύ. Τό βρακί είναι φαρδύ, όχι όμως όσο τό σαλόάρι, καί στή μέση σφίγγει, σουρώ- 22 νοντας, μένα κορδόνι. Το ποδονάρια στενεύουν πρός τα κάτω καί είναι κορδελιασμένα γύρω-γύρω μέ σειρήτι (γα΄ι'τάνι) μεταξωτό, κι αυτό προϊόν τής ντόπιας όιοτεχνίας. Δεξιά καί αριστερα έχει στα πλάγια κι από μιά έσωτερική τσέπη μέ τίς παρυφές κορδελιασμένες. Τό όρακί πέφτει μέ λίγες φαρδιές πτυχές ώς τό καλάμι τού ποδιού" μισή περίπου πιθαµ.ή πάνω από τόν ο… στράγαλο. 'Ο γενικός αυτός τύπος τού βρακιού έχει παραλλαγές από χωριό σέ χω- ριό: «βράκα αγιολαυρεντι'τικη>> (µακριά ώς τόν αστράγαλο σχεδόν) «όράκα μακριν- τζιώτικη>> (λίγο κοντότερη) Στή μέση ζώνεται τό ζωνάρι, ζ,νά ρι, από μαύρο σατέν ή σόφι, σόφ. Τό ζω- νάρι είναι φαρδύ περισσότερο από δυό πήχες καί μακρύ πέντε περίπου Μ πήχες, κι έτσι κάνει πολλές δίπλες πού χρησιµεύουν καί για θήκες τής καπνοσακούλας, τού τσιμπουκιού, τού πουγγιού καί άλλων αντικειμέ. νων. Στίς έπίσηµ.ες μέρες στό ζωνάρι, µπροστα δεξιά, διπλώνεται καί ένα άσπρο µαντήλι, μεταξωτό τίς περισσότερες φορές. Πάνω από τό πουκάµισο φοριέται τό γελέκι (22). Παλιότερα τά γελέκια γίνονταν από όελούδο, κατ' φεδένια, καί αντί για κου- 3 μπότρυπες είχαν θηλίτσες για να κουμπώνουν, κι αυτές μεταξωτές. Td χρώματά τους ήταν σκούρα, (πράσινο, γκρενά, μπλέ) µερικοί όµως νέοι τής έποχής φορούσαν καί κατακόκκινα γελέκια."Υστερα άρχισαν να χρησιµοποιούν τσόχα (ρούχο).Διπλώ- νουν σταυρωτά, µπροστά στό στήθος, κουµ.πώνοντας μέ μια σειρά από μεγάλα µεταξωτά κου… ι'., «πού τα δίλεύνι οί γ"ναίκις>>. Ή σειρα τών κουμπιών αυτών αρχίζει από τό κέντρο τής µέσης (πάνω από τόν όφαλό) καί κατευθύνεται λοξά πρός τόν ώµο. Td κουμπιά συνδέονται μέ τό γελέκι, μέ διπλό γα΄ι'τάνι μή- κους περίπου δυό πόντων, είναι σφαιρικά καί καταλήγουν σε μικρή φούντα. Μια άλλη σειρά από κουμπιά, συμμετρικά αντίθετα πρός τήν πρώτη, κατευθύνεται πρός τόν άλλον ώμο. Γύρω-γύρω τό 94 γελε΄κι, καθώς καί οί κουμπό- τρυπες, είναικορδελιασμένο μέ γα΄ι'τάνι. Στό έπάνω µέρος, μπροστά, υπάρχει πολλαπλή σειρα γαϊτανιών, σέ οπλο. σχέ- δια. Τό γελέκι δέν έχει µανί- κια, είναι πάντοτε φοδραρισμέ- νο καί πολλές φορέςή πλάτη είναι καµ.ώµ.ε΄.νη μόνο από δι- … θα..." , . πλή φόδρα. Στή ράχη, μερικές φορές, υπήρχε άνοιγ- μα πού έφτανε σχεδόν ώς τό σβέρκο. Το άνοιγµα αυτό ανοιγόκλεινε μέ κορδόνια σταυρωτά, όπως δείχνει τό σχέδιο (23). Τα κορδόνια ήταν μεταξωτά καί κατέληγαν σέ µικρή φούντα. Παλιότερα στήν πλάτη τού γελεκιού ήταν κεντημένος δικέφαλος αε- τός. "Οταν τό γελέκι ήταν χρωματιστό ό αετός ήταν κεντημένος µέ µαύρο μεταξωτό μπρισίμι. "Οταν τό γελέκι ήταν μαύρο γίνονταν χρυσοκέντημα. Τήν πα- ραπάνω πληροφορία, έπιόεόαιωμένη από πολλές προφορικές πηγές, δέν έγινε δυνατό να έξακριόώσω καί μόνος μου, παρ, όλες τίς σχετικές προσπάθειες. Πάνω από τό γελέκι φοριέται τό κοντογο ύ- νι, (24)παρόμοιο περίπου μέ τό γυναικείο, άλλα σημαντικά διαφορετικό στό κόψιμο. Τό κοντογούνι είναι κι αυτό από τσόχα ή από σκουτί, έχει μακριά μανίκια, είναι φοδραρισμένο καί στίς παρυφές κορ- δελιασµ.ένο. Δέν έχει κουμπιά ή θηλίτσες καί μένει πάντοτε ανοιχτό µπροστά, αφίνοντας νά φαίνεται τό σταυρωτό γελέκι. Τό χειμώνα ή φορεσιά συμπληρώνεται καί από κάπα ήτό καπουτέλι, (25) από τραγόµαλλο, "Η… μαύρο ήκαφέ. Οί κάπες τής Ζαγοράς ήταν όνομαστές σίόλη τή Μεσόγειο. '0 Fel. Beaujour μας πληροφορεί πώς στα τέλη τού 18ου αίώνα έξάγονταν επτά χιλιάδες κάπες. 20 'H κάπα είναι πολύ φαρδιά καί στό κεφάλι έχεικουκούλα, τό κ τσούλι ή κατσούλα. Τα μανίκια του είναι μακρυά καί φαρδιά. Δίπλα στή μανιγοκόληση, μπροστά, υπάρχει άνοιγμα, κιαπό τα δυό χέρια, σέ σχήμα Γ αναποδογυρισµένου. Τό άνοιγμα αυτό κουμπώνει, στή γωνια τού |-, µέ κουμπί καί θηλίτσα. Στό πίσω μέρος τής κατσούλας, ακριόώ; στόν αυχένα, υπάρχει μια μικρή φούντα, πάλι από ….. ., τραγόµ.αλλο. Ή κάπα φοριέται κατά τρείς τρόπους: Ρίχνεται αναπεταρίκι στό σώµα καλύπτοντας καί τα χέρια, ή rd χέρια όγαίνουν από τα ανοίγματα πού είναι στή µανικοκόληση, αφίνοντας rd µανίκια να κρέμονται έλεύθερα στήν πλάτη, ή φοριένται κανο- νικα rd µανίκια. '0 πρώτος τρόπος είναι ό πιό πρό- χειρος,ό δεύτερος χρησιμοποιείται στίς χειμωνιάτικες έργασίες στό ύπαιθρο, για νά µή έμποδίζονται οί κι' νήσεις τών χεριών από τα χοντρά μανίκια ότρίτος είναι όκανονικός. '0 καρπός τού χεριού προφυλάγεται από τό κρύο μπαίνοντας, σα σε τσέπες, σέ δυό πλευρικά ανοίγματα τής κάπας. Τό καπουτέλι είναι λα΄ι'κότερη φορεσιά. Οί πλούσιοι κιοί αρχόντοι φορούν τό χειμώ- να τή γούνα ή r’ αρνιακό κοντόπαλτο από μαύρο χοντρό ύφασμα, συνήθως τσόχα, φοδραρισμένο όλο 27 δα. Τό πουγγι΄, (27) για να όάζουν τα νοµίσματα, είχε κι αυτό κεντήματα μεταξωτά ή μέ χάντρες. Στό χέρι έπαι- ζαν συχνα χοντρόκοκο κεχριμπαρένιο κο µ.πολόί. ίΑνακεφαλαιώνοντας όσα γράφη- καν παραπανω σημειώνουµε πώς στίς αρχές τού 19ου αίώνα οί πηλιορείτες στό κεφάλι φορούσαν κόκκινο φέσι {1.‘5 ι.".αύρη φούντα καί στό κορµί άσπρο πού- κάμισο. μαύρο άλατ ζαδένιο σαλβάρι, χρωματιστό Θέλουδένιο σταυρωτό γε- λέκι καί μαύρο τσόχινο κοντογούνι. Στα πόδια άσπρες κάλτσες {1.5 χρωματιστά σειρήτια. καί µονοκόµατα παπαδίκα παπούτσια. Αργότερα τό φέσι αντικα- τασταθηκε από τό μαύρο καλπάκι, κα- μωµ.ένο από αστρακά, τό σαλόάρι από τό όρακί πού είναι ίδιο σχεδόν, τό γελέ- κι έγινε μαύρο καί τό κοντογούνι έμεινε ίδιο.Στά πόδια οί κάλτσες είναι µαύρες καί rd παπούτσια τα ίδια παπαδίκά. έσωτερικα {1.5' γούνα. Τό άρνιακό έχει μεγάλον γού- νινο γιακά, πού, όταν κάνει πολύ κρύο. τόν σηκώ- νουν κουμπώνοντάς τον απροστά {1’ ένα κουμπί, πού πιανει σέ µ.εταξωτή θηλίτσα. Στα πόδια φοριένται τό χειµώνα rd σκα- πίνια, χοντρές µ.άλλινες κάλτσες, καί τό καλο- καίρι πανίτικες. Οί κάλτσες, όπως σ, όλόκληρη τήν "Ελλάδα ήταν πλεχτές 1.5 τό χέρι απ' τίς γυ- ναί |.ςε ,Αρχικα ήταν ασπρες, A εντητές στα πλάγια, αργότέρα μαύρες. Τέλος, rd παπούτσια είναι μόνο- κύµατα έπάνω, χοντρά, χαμηλά, τα παπαδίκά Οί παλιοί ασίκηδες τών χωριών τα φορούσαν κο- λ 0 πα τ η τ ά, δηλαδή τού ένός παπουτσιού πατού- σαν τή -φτέρνα κι έτσι τό ένα πόδι αναγκάζονταν νά σέρνεται λίγο. Μερικά αντικείµενα συμπληρώνουν τή φορε- σιά: 'II καπνο σακούλα, κεντημένη από τήν αρ- ραόωνιαστικια {1.5 μετάξι ή µέ χάντρες. Πολλές φορές αντί για καπνοσακούλα είχαν µεταλλική ταµπακιέρα(26) που τή συγκρατούσαν µέ αση- μένια ‘28 αλυσύ βεβλδΟΥραφι΄α —- οι * 1) Αγγελικής Χατζημιχάλη: ιΕλληνική λαϊκή τέχνη . Ρουμ.λούκι, Τρόποι, 'Ικαρία. Αθήναι 1931 - σελ. 141. 2) Σοφίας Σ. 'Ηλιάδου: ‘0 μύθος τής ΄Αλκήστιδος καί di Θεσσαλαί γυναί- χεΒ - Αθήναι 1934 - σελ. 13. 3) Τό κουστούμι τών Έπαναστατών τού I878 δέν είναι ντόπιο. Βλέπε καί: Νικ. Γαντζοπούλου: "Ιστορικαί σελίδες της έν Πηλίου έπαναστόισεως.-ίΕν Βό- λω 1906 - σελ. 19.- «καί ήλθοµ.εν είς τήν θέσιν Φτιλιό αντικρυ τών Τρικέρων' έκεί έστάθηµ.εν όλη τήν ήμέραν καί ώπλίσθημεν ένδυθέντες άπαντες έπαναστα- τικά>>. 4) Δανιήλ ίερομονάχου καί Γρηγορίου ίεροδιακόνου, τών Δημητριέων: Γεωγραφία Νεωτέρική - Βιέννη 1791. 5) Γρηγορίου Κωνσταντα, Βιογραφία, λόγοι, έπιστολαί. 'Εκδιδόμενα υπό Ρ.Ν. Καμιλάρι. 'Εν Αθήναις I897 σελ. 29 6) "Αθω Τριγκώνη: Χρονικά του Βόλου. Βόλος 1934, σελ. 26, όπου καί ή σχε- τική με τή χρονολογία τής ίδρυσης τού Βόλου βι6λιογραφία. 7) Μ.Μ. Παπαϊωάννου: Γόλος- Βόλος καίτοι συγγενή σλαβικά τοπωνύμια στήν Έλλάδα. Αθήνα 1947, όπου καί οί σχετικές γνώμες για τήν καταγω- γή τού όνόματος καί ή βι6λιογραφία τού θέματος. 8) Δημητρίου Κ. Τσοποτού: '0 Βόλος(ί΄δρυσις καί εμπορική κίνησις αυτού κατά τα πρώτα δέκα έτη) 'Ev Αθήναις 1933. _ 9) O. M. de Stackelbergz Costumes et usages des peuples de la Gr‘ece moderne grav‘es d aprésles d3ssins exécutés sur les lieux en 1811 par 15.... Roma 1825 πίναξ XIV 1())Δηµ.ητρίου K. Σισιλιάνου: ‘H Μακρινίτσα καί τί) Πήλιον Οσπρια. μνη- μεία, έπιγραφαί) Αθήναι 1939 - Είκόνα έκτόςκειµ.ένου στήν αρχή τού όιβλίου. Λάθος είναι ακόµα καί ή χρονολογία 1825 γιατί σαφώς τονίζεται στόν τίτλο τού 6ιόλίου τού St πώς τα σχέδια έγιναν στα 181 1. 11) ((Θεσσαλικα χρονικά» "Ιστορικής καί λαογραφικής έταιρίας τών Θεσσα- λών (έκτακτος έκδοσις) Αθήναι 1935, σελ. 42. 12) Αθηνάς Ταρσούλη= 'Ελληνικές φορεσιές. - Αθήνα 1941, Τέταρτος φάκε- λος άριθ. 18 Adi 19… 13) Λεύκωμα Έλληνικών ΄Ενδυμασιών Μουσείου Μπενάκη - Αθήναι 1948 τόμος Α΄ πίναξ 28. 14) Κίτσου Α. Μακρή.- ‘0 ζωγράφος Θεόφιλος στό Πήλιο. Βόλος 1939. πί- νακες έκτός κειµένου 17,18,25,41 15) Δ. Κ. Τσοποτού: Γή καί γεωργοίτ1΄|ς Θεσσαλίας κατά τήν Τουρκοκρα' τίαν. ’Ev Βόλω 1912 σελ. 158. 16) Λεξικόν Έγκυκλοπαιδικδν (έπιμελεία Ν. Γ. Πολίτου) Αθήναι 1894-1896 τόμος πέμπτος, στη λέξη Μακρυνίτσα. «'Η άλλοτε ακµάζουσα 6ιομηχανία τών αλατζάδων έξέλιπε>>. 17) &… Κουκίδη: Τό πνευμα του συνεργατισμου τών νεωτέρων Έλλήνων καί τ΄ Αμπελάκια. Αθήναι 1948. σελ. 32. 32 — 18) Ν…… Γεωργιάδου: Θεσσαλία - 'Εν Βόλω 1894 σελ. 109. …) Ά Φιλαδελφέως; Ακτίνες έκ τής Θεσσαλίας - ίΕν Αθήναις 1897. σελ. 10 211) Felix Beaujour, ex consul en Grece - Tableau de Commerce (16 1a (Επεσε (1787 ' 1797) Paris τοµ.. Α' σελ. 252. σχέδια ΜΑΝ)… … ?? Λ ( (έ…ΘΟΣ (ΠΛΑΤΗ ΠΛΑΤΗ 7 / 1 … /'/'ίίίΨί) ΣΥΝΟΛΟ ΦΟΥΣ ΤΑ 3 ΦΥΛΛΑ ΛΈεΔΛιΜΠΔΝτ:Σ ΠΛΑΤΗ ξ ΜΑΝη ί… / ΣτΗΘοΣ 7 Σχ. Ώ Δα; * ΣγΝοΛρ ΛΑΤί-| … Γ|ΑΚΑΣ κΟΝτΟΓΟγΝ ι ΤΌΑΧΗ/Χ|Α ΓΔΜ… ΠΛΑΤΗ Στ Με 09 ΚΑΒΑ/ΧΟΣΧ [| ΟΔΟΝΑΡ| \ / ΣΥΝ O/\O 3 ΕΑ Κ Δ Γ€/Χ€Κί / |"ιΑκΑΣ Χ . …. « . …. ΧΣΥΝΟ/ΧΟ Θ .. .. * Μ »-ΣτΗοοΣ ΚΟΝΤΟΓΟΥΝ| Μπήκε) Τό βι6λίο τούτο στοιχειοθετήθηκε καί τυπώθηκε στό τυπογραφείο τού Κίτσου Α. Μακρή (Βόλος -Χατζηαργύρη 20) τό καλοκαίρι τού 1949 T0'1 σχέδια τυπώθηκαν στό λιθογραφείο Ν. Καλαμάτα (Κοραή 29) Οί έγχρωμες αναπαραστάσεις έγιναν από τό ζωγράφο Φώτη Ζαχα- ρίου. Τυπώθηκαν 350 αντίτυπα. Ή ξυλογραφική έκτέλεση τών αναπαραστάσεων τού Ζαχαρίου έ- γινε από τή ΛΟΥΚΙΑ ΜΑΓΓΙΩΡΟΥ. Ή ευγενική της προσφορά ήρθε μετά τήν έκτύπωση τού κειμένου, γι, αυτό καί δέν =… αναφέρεται στη θέση πού τής ανήκει. τα "πια τον πω…"!!! ει… ΣΕ "|…" l : 10

. καν την περασµέ- νη εΘδοµαδα στο Βόλο, µε τη συµµετοχη ελλήνων και ξέ- νων καΘ των των!!! ΄- κών επιστηµών. µε την ανά- πτυξη ΄θεσεων για τις παιδα- γωγικες σπουδές και κατευ… Θυνσεων. οι οποίες αποτε- ιλουν πρόκληση ενδιαφερον- τος για τους νέους πανεπιστη µιακους διδασκάλους, όπως δήλωσαν µε ενθουσιασµό κα- θηγητες. που έκαναν εισηγή- σεις .στα δυο επιστηµονικά συµπόσια. Προορισµός του Πα νεπιστηµιου Θεσσαλίας -ό- πως από την Πολιτεία έχει ο- ρισθει και ο πρόεδρος της Δι- οικουσας του Επιτροπής. καθη γητής κ. Λαζαρίδης. έχει δη- λωσει- είναι ν' αποκλείσει αυτό το τρίτο σε σπουδαιότη- τα ανώτατο εκπαιδευτικό ί- δρυμα. καθώς θα αναπτυχθεί ί στο µέσον του χερσαίου κορ- μού της Ελλάδας μεταξύ των πανεπιστηµιακών πόλων της Αθήνας και της Θεσσαλονι- -κα. ς στο περιθώριο των εργασιών των δύο επιστηµονικών συ π [ων . ν και τονίσΘηκε η ανάγκη. ως το συντομό- τερο αρχίσουν να λειτουργούν πανεπιστημιακά τµήµατα, έ- στω και σε νοικιασµένα κτί- ρια. µε τη µετάκληση στην αρχή επισκεπτών καθηγητών. Διότι η αναµονή ως την τελι- κή διαρρύθµιση και αξιοποίη- ση των αγορασθέντων κτιρί- ων θα πάρει χρόνο. Και δεν κρίνεται σύµφορο για την υ- πόθεση του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας να παραµένει αυ- τό απλός τίτλος. . =..= ΣΧΕΤΙΚΑ µε τα παραπά- νω. Θα πρέπει να αναγνωρι- σθεί ότι το σωστό στήσιµο ε- νός πανεπιστηµιακού ιδρύµα- τος του προορισµού του Πανε- πιστημίου Θεσσαλίας δεν μ… ρεί να συγκριθεί µε την ίδρυ- ση ενός ...νηπιαγωγείου, ω- στε να απαιτείται η ως δια µαγείας άμεση λειτουργία του! Χρειάζονται σοδαρές και µε μεγάλη χρονική προοπτική µελέτες. καθώς και συνεχής ροή γενναίων πιστώσεων για την οργάνωση της υποδομής του. Ωστόσο. κρίνεται ορθή η άποψη των προαναφερθέντων πανεπιστημιακών διδασκάλων …… οποιοι άΌ»ωστε είναι κατ' εξοχήν γνώστες των πρα- γµάτων- ότι πρέπει το συντο μοτερο να λειτουργήσουν τµή- µατα σχολών, παράλληλα µε το έργο οργάνωσης της υπό- δοµής του, ώστε το Θεσσαλι- κό Πανεπιστή;ιο ν΄ αποκτήσει ζωή και ζωντά.νια. ..

"; 20v Oi Aopiooi0i γνωρίζοντας πλέον που το πάνε oi ουνεταίροι τους … συγκαλούγ στη Λάρισα την 29η' Οκτωβρίου του 1984 γενική συγκέ- ντρωση φορέων µε θέμα: Διεκδίκηση σχολών του 0 Π. Κοντά σε αλλά αγωνιστικά µέτρα που πάρθηκαν είναι τα εξής: Κλείσι- µο καταστηµάτων του Ν Λαρίσης. κλείσιμο των σχολείων, όλων των βαθµίδων πορείες εργατών. µαθη των ολων των παραγωγικών τάξεων στους δρόµους της Λάρισας. έκδοση αγωνιστικών ανακοινώσεων, οι οποί- ες διαβιβάζονται στο κέντρο. απο- κλεισµό τέλος της πόλης στα σηµεία είσόδου του Νοµού καί της Πρωτεύ- ουσας κυρίως στον άξονα Αθηνών- Θέα/νίκης. Τα αποτελέσ…τα αυτής της κινητοποίησης είναι σ' όλους µας γνωστά. Στη Λάρισα δίνεται η "Ιατρική Σχολή, η Φαρµακευτική κα- θώς επίσης καί ε΄να πλέγμα παρεμφε- ρών Σχολών καί Τµημάτων. H πρώτη συμφωνία κυρίων επιτεύ- ": χθηκε. Η διαλαλούμενη φιλοσοφία τό …συγκεντρωτικού Πανεπ πάειπερίπα- "το. Στο τραπέζι των διαπραγµατεύ- σεων οι συνεταίρόι τα βρήκαν . "Επρεπε όµως να δικαιολογίσουν αυτή τη διάσπαση καί προς τα έξω, ιδαίτερα δε καί προς την πλευρά της Δ. Θεσσαλίας H δικαιολογία βρέθηκε. Γιά μας δεν είναι απλά µια δικαιολογία, είναι καί µια αλήθεια. µια πραγµατικότητα. ;; Στο Μα……ι………… &… άν… , * Στη Λαρισα υπήρχε η απαραίτητη υλικοτεχνική υποδοµή γιά την ιδρυση της …… Σχολής αφού είχε ……ι στην παραπάνω" πόλη η λειτουργία του περιφερειακού νοσο- …… Θεσσαλίας. Ετσι λοιπόν. δεν … . θα. έπρεπε …να διατεθούν άσκοπα χρήµατα vid την Με… των κτιριακών εγκαταστάσεων μιάς Ιατρι- κής Σχολής στον Βόλο. Μετά oping on’ όλο αυτό άρχισαν να ξυπνούν καί -οι πληβείοι» της Δ. Θεσσαλίας. ο αείµνηστος βουλευτής των Τρικάλων Δηµ. Μάντζαρης δεν µπο- ρεί να ανεχθεί την κατάσταση αυτή αδικία που διαπράττεται είς βάρος της Δ. Θεσσαλίας καί αφού συντάσ- σει µιά 0μολογουµέγης άριστα τεκ- µηριωμένη πρόταση-υπόμνηµα. µε ηµεροµηνία12.7.1983γιάτηνίδρυση του νέου Θ.Π., την στέλνει στον τότε ' πρωθυπουργό κ. Ανδρέα Παπανδρέ- Ξ.Ν γώ ] . με? .!) υπεραναπτυ µόνο δίπολο Βόλου- Λάρισάς ήταν και άτυπη καί λαθεµέ- νη. Καί πώς το νέο Πανεπ. έπρεπε να ιδρυθεί στη Δ. Θεσσαλία και οι σχολές του _vo επιµεριστούν µεταξύ των πόλεων' Τρικάλων καί Καρδίτσας ώστε να δοθεί µιά ποικίλη ώθηση καί στην περιοχή αυτή που αποτελεί μιά ono τίς περιοχές της ΞΕΧΑΣΜΕΝΗΣ Ελλάδας. & Κρίνουµε απαραίτητο να αναφερ- θούµε αποσπασµατικά σ΄ ένα τµήμα του παραπάνω υποµνήματα. Αναφέ- ρει λοιπόν ο αείµνηστος βουλευτής: «rid να µην Θεωρηθεί ότι τα # παρακάτω είναι δικά μου αυθαίρετα συμπεράσµατα επικαλούμαι τίς προ- τάσεις όλοκληρωμένης ανάπτυξης της Θεσσαλίας έτους 1982 του υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας στίς οποίες µεταξύ άλλων αναφέρονται καί το εξής: o) H μεγέθυνση της πληθυσμιακής συγκέντρωσης στη Λάρισα καί το Βόλο καί η ένταση της οριστικής βιομηχανικής εμπορικής καί owned/(ovum: δρασπ1ριότητας, δηµιούρσησε ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙ- ΄ ΒΑΛΛΟΝΤΟΣ καί λειτουργίας των πόλεων. του είναι δύσκολο να αντιµετωπιστούν Θα µπορούσε να μιλάει πιά κανείς, διά τα κακέκτυ- πα της Αθήνας β) Αντίθετα οι πόλεις τη…… καί Καρδίτσας δεν είχαν ουσιώδη ουµµετοχή στην ανάπτυξη του δευτερογενή καί τριτογενή τοµέα. Ετσι ώρας του πληθυσµού των ενδοχωρών των υπόψη κέντρων να…" - '"! '.".'=ια νέ#τι0Α|.- -νΕΝΕτι0Α- ROLLER ΜογΣΑΜΑΔΕΣ Αγτ|τΩΝ TZIOBAPAZ viEPMA ΑΣΚΛΗΠ|ΟΥ- ΤΗΛ 29747- ΤΡΙΚΑΛΑ '? "Ξ € 3 ή..., µετακινήθηκε α ού καί o γεωρ- γικός τοµέας λει ουργεί χωρίς τίς εξωτερικές οικ ομίες του δευ- τερογενή καί το ογενή τοµέα. ί΄ίαρακότω. σχε κά με τη στρατη- γική που πρέπει d ακολουθηθεί ή πρόταση αναφέρ?ι:-. .. οι στρατηγι- κές προτεραιότητες γιά την οικονο- µική, κοινωνική καί πολιτιστική ovd- πτυξη της περιφ ρειας Θεσσαλίας είναι...γ)Η συγκ , ση του ρυθµού παραπέρα αγάπτ ης Λάρισας καί Βόλου καί η αστι βιοµηχανική απο- κέντρωση στίς πό ις Τρίκαλα, Καρ- δίτσα καί το µικρ΄ ερα κέντρα... Εκτός όµως απ όλα αυτά καί άλλοι σοβαροί κατά τη γνώµη του λόγοι επέβαλλαν να γίν ιτο πανεπ. στη Δ. Θεσσαλία καί ει ι 0i εξής: 1. O άξονας Τρικάλων αρδίτσας αποτε- λεί χωροταξικό επίκεντρο µιας ευρύτερης περι 'ς που φαίνεται ότι αποβλέπει (κα πρέπει) να εξυπη- ρετήσει το Παν ιστήµιο. Διότι,διά της αρτηρίας "γης-Γρεβενών- Τρικάλωγ συνδέτ άµεσα καί με τη Δ. Μακεδονία µΞζλη περιοχή της (Φαρρών… … δος» . που θα ωφεληθείαποτη ίδρυση του Πανεπ. στη Δ. Θεσσαλία. Αλλωστε δια τη αρτηρίας Λαµίας- Δομοκού-Καρδίτ ς (πολύ συντομό- τερη της αντίστοιχης Λαµίας-Στυλί- δος-Λάρισας) συνδέεται άµεσα καί µε τη Φθιώτιδα. ΄ 2. Παγκόσμια ιδρύονται τα νε Παν. σε µικρές πόλεις που προσφέρονται περισσό- καί μελέτη ίναι η τάση να" πως χωρίς περισπασμού2 που συνεπά- γεται η διαβίωση ίς µεγάλες πόλεις» … Συµπληρωµατικά νουµε ότι είναι απαραίτητο ν αναφερθούν µερικά στοιχεία τα οποία πήραµε απ τους στατιστικούς πίνακες του υπου- ργείου Συντονισµού | Γενική διεύθυ- νσις εθνικών Λογαριασµών. όπου απεικονίζεται η κατανομή του ακαθά- ριστου εγχώριου προϊόντος κατά Νοµό. καί ο Ν. Τρικάλων κατέχει σταθερά την τελευταία θέση σε σύγκριση µε τους άλλους νοµούς … τού γεωγραφικού διαμερίσµατος της Θεσσαλίας. Τα .nohhd δηµοσιεύματα που είδαν το Φώς της δημοσιότητας στον Τρικαλινά Τύπο απο το 1985 καί δώθε καθώς επίσης καί οι κάποιες κινητο- ποιήσεις απ' την πλευρά της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν έφεραν κανενα θετικό αποτέλεσµα.… Το διευθυντήριο της Α. Θεσσαλίας είχε οργανώσει όλα τα σχέδια του κατά αριστοτεχνικό τρόπο. Η «απλό- χερη καί δίκαιη- διοικούσα επιτροπή μερίµνησε και για τα . Στη δε Καρδίτσα μελλοντικά ΘΑ λεπουργή- σει |νστπούτο Φυτικής προαγωγής. στο δε Τρίκαλα.. .|γστιτούτο Ζωϊκής Αναπαρανωνής. ή επί το λαικότερο ! Zwooxohi'i . Εγω βλέπετε. η εκτίμηση που τρέφει 0 Λαζαρίδης καί οι άλλα γιά τους Δυπκοθεσσαλούς. που µε ' λεπτομέρειες αναφερΘήκαµε προη- γουµέγως. Ο… ενοχλείται οΛαζα- οίδης … τις κινητοποιήσεις που γίνονται στη Δ. Θεσσαλία καί γι' αυτό συνέρχεται έκτακτα ή Δ… Επιτροπή wi ανακοινώνει ότι οι κινητα10ιήσεις ιστήΔ eeooahionopevo το έργο της «Διοικούσας Οργανώνει ένα δήθεν διεθνές υυπόσιο στη Αρμοστή…" µε εισηγήσεις. όπου …αν στο ωιπ΄τέρασυα i what ένι το Παγετι στον Βόλο καί-τη Λάρι . Ενδιαφέρον έχει να δούμε ποιοί ήτα εισηγητές. γτόπιοι καί "ξένοι. εισηγητές αυτοί, ήταν Φίλοι του Λαζαρίδη καί των άλλων της επιτρο- πής. Καί έτσι κατέληξαν… όλοι «eni- σιττυονικά- ότι στα Τρίκαλα καί στην σώσω δεν µπορούν να ιδρυθούν

• ".. …." . Ιον Η ιδέα της ίδρυσης του Θεσσαλι- κού Πανεπιστηµίου το οποίο θα "λειτουργούσε σαν "ένα αυτοτελές πανεπιστημιακό κέντρο στο ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΘΕΜΗΣ, ήταν μια ιδέα αρκετά παλιά.' ' Εκείνος πω έθεσε το ζήτημα της αναγκαιότητας της ίδρυσης ενός αυτοτελούς αυτοσυγκεντρωμ'ενου Πανεπιστηµίου στη Θεσσαλία, ήταν ο πρωθυπουργός της τότε Κυβέρνη- σης Γεώργιος Παπανδρέου, το 1964. Όμως η επακολουΘήοαοα πολιτική κατάσταση που επικράτησε στον τόπο μας τα επόµενα χρόνια δεν επέτρεψε σ' αυτόν την υλοποίηση της ιδέας αυτής. Απο τότε µέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 70 άλλαξαν πολλά στον τόσο μας. Η πιό μεγάλη αλλαγή ήταν η πανεπιστημιακή έκρηξη που , εκδηλώθηκε στη δεκαετία του 70 µε ,… την εισαγωγή στα ΑΕΙ χιλιάδων Φοιτητών καί την ανυπαρδα των . αναγκαίων πανεπιστηµιακών χώρων γιά να τους δεχθούν. Πανεπ. κτίρια κτισµένα πρίν απο μερικές δεκαετίες … καντόφθαλμη προοπτική λειτου- ργίας καί οργάνωσης ήταν αδύνατον ναδώσων απάντηση στίς προκλή- one …… της εποχής Η αναγκαιότητα για την ίδρυση καινούργιων πανεπιστηµίων εµφανί- ζονταν τώρα. εττιτακτική όσο ποτέ άλλοτε. ΄Ετσι τον Ιούλιο του… 1981 το επίσημο κράτος διαπιστώνει την * αναγκαικότητα της "ίδρυσης τω Θωοαλικό Πανεπ. καί αναγκάζεται απ' τα …… δεδοµένα που προκύπτων να εξαγγείλλει την ίδρυση ενός ειδικού "avenue Παι- δαγωγικό Πανεπιστήμιο-καί τα τμήματα που θα λειτουργούσαν ως παραρτήµατα των Πανεπ. της Αθή- νας καί της Θεσσαλονίκης. Η εξαγ- γελία αυτή δενυλσποιήθηκε μετά την - κυβερνητική αλλαγή που επακολού- θησε. Η νέα κυβέρνηση που προέκυ- ψε απ΄ τίς εκλογές του Οκτωβρίου τω 81 υιοθέτησε την ανάγκη της δηµιουργίας του Θεοο. Πανεπ. Το 1982 ορίζεται µια επιτροπή που φέρει τον ονομασία «επιτροπή στήρι- ξης του Θεοσ. Πανεπ.» Στην επιτρο- πή αυτή ωμµετείχαν οι 4 δήμαρχοι των θεσσ. πόλεων καθώς εττίσης καί ανάλογος αντιπροσωπευτικός αριθ- µός εµπε…μώνων απο κάθε πόλη Το έργο αυτής της …… Με, Μ…? && ΥΓ που… "κι'… '"… 000 TO εισηγηση τού κ. Δηµητρίου ' νουμ …΄σ καί ένα όνομα ή τέλος πάντων έναν ., ο που να προέρχεται απο . δυν άν γρηγορότερη λειτουργία του έου αυτού πανεπιστηµιακού ιδρύµατος. Καί πιό συγκεκριµένα την νεύρεση των αναγκαίων κονδυ λίω Ε ρόκειτο για την ΑΝΤΙΠΡΟΣΩ- ΠΕ ίΚΩΤΕΡΗ, ΔΗΜΟΚΡΑΤίΚΟ- περί-ι…. ENTIMOTEPH επιτι>οπΗ που… ιτούργησε ποτέ στα πλαίσια της υσης του Θεσσ. Πανεπ. O_ we n ζωή της παραπάνω επιτ πής δεν θα διαρκούσε για πολ . Εντελώς ξαφνικά καί αιφνιδια- στικ καί χωρίς να ενηµερωθεί καν ς από τους εκπροσώπους της Δ. (ζώσαλίας, χωρίς να σταλεί έστω ένα τυπικό έγγραφο όπου θα ανακοι- νώ νταν η παύση της επιτροπής στήριξης τού Θ. Π. καί ή δημιουργία μιάςΞάλλης επιτροπής στίς 4-4-1983 ανακοινώνεται η ίδρυση του νέου Π.ΘΣ στην εναρκτήρια συνεδρίαση του Εθνικού Συµβουλίου Ανωτάτης Παιδείας µε την ίδρυση καί άλλων Παν…. (Ιονίου καί Αίγαίομ). T τόσα τμήµατα που επρόκειτο να ζιτουργήοουν αρχικά ήταν τα εξήςέ 1. Τµήµα Επιστήµης Φυσικής Ava)" ς καί Αθλητισµού. ' ιδσγωγικό Τµήµα Δηµοτικής Εκπ δευση.ς 3. Π δαγωγικό Τµήμα Νηπιαγωγών . 4. Τ ήμα Γεωπονίας Φυτικής καί ΖωΤ Παραγωγής. 5. Τ µα Χωροτα8ας περιφερειακής Α ης. νος δε ανακοινώνεται καί η Μ α προσπαθήσαµε να διακρί- -΄ αυτήν την επιτροπή έστω εκπ τον 'ρο της Δ. Θεοοαλίας. Ποιοί σποτ εοαν καί συνεχίζουν να απο τελο τη διοικούσα επιτροπή του Θ.Π; το βλέπουµε πιό κάτω. Οί δήµ χοι Βόλου καί Λάρισας καί άλλαξ 10 µέλη 5 Λαρισαίοι καί 5 Βολιώτες. Καταλαβσ ετε λοιπόν τι επρόκειτο να συµβ ο εδώ καί εµπρός. Με µιά έπαιρνε καίριες απ άσεις για το μέλλον του Πανεπ. κ α' αυτην να μη μετέχει κανένας ε : ρόσωπος της Δ. Θεσσαλίας, η υπ εση ίδρυσης σχολών στα Τρίκαλα αί την Καρδί TOG, ήταν χαμένη προκαταβολικά, γιατί αυτοί είχαν το μ ίρι, αυτοί καί …το πεπόνι. Δ.Ε. εκλεγµένους καί μη της Δ. Θεοσαλίας; Με εφίµωσαν τη φωνή ενώ; ζωντανό…- του κοµματιού της Ελλάδας. .. Ποιός τους έδωσε το…δικαίωµα να αποφασίζουν αυτοί γι µας, γιά το μέλλον µας, γιά το µέ μας, ΄ των παιδιών Τι φοβηθήκαν άρα επιτροπή τους δεν εκπρόσωπος της -Δ. δημιουργώντας έτσι ' κύκλωμα αποφάσεων π σηματοδοτήοουν αποφ αστικά τα ' πολιτικά, κοινωνικά καί οικονοµικά µελλοντικά πράγµατα της Θεσσα- λίας; Εύκολα μπορεί κανείς ίνα διαγνώ- σει τίς προθέσεις τους. ε' … Ο αρχικός αντικειµενιιξό΄…ς σκοπός του Μεγαλοπαράγοντα Λαζαρίδη καί των άλλων ήταν να ιμώσει τίς ενοχλητικές, απαιτητικές νές των εκπροσώπων των απληβειΡν» της Δ. Θεσσαλίας. &… . . ! : Ετσι μας αντιμετωπιζ , έτσι μας αντιµετωπίζουν καί έτσ θα µας αντιµετωπίζουν εφ' όσον η δική µας στάση θα συνεχίζει να είναι παθητι- κή. |. άλα στη συγκέντρ άλση φορέων πού έγι τήγ4η Δεκεμβρίου στη ν πόλη µας ροπή όπου - Λάρισας). Διεφ6Νιων οι Λασιω6α.οι τον άλλο Ακουστε, κύριοι, τί αναφέρεταη στο ιστορικό ίδρυσης του 9. Π. στον φάκελλο Μανωστήμιο Θεσσα "' λίας». «To Θ.Π. αποτέλεσε γιά .… πολλά χρόνια στόχο διεκδικήσεωνι1 τόσο της τοπικής αυτοδιοίκησης όσο καί την τοπικών φορέων του Βόλου καί την Λάρισας καί των ΑΛΛΩΝ ι Θεσσ. πόλεων». , ' Οπως βλέπετε καµμιά, μα καμμιά …µνηµόνευοη δεν γίνεται συγκεκριμέ- να καί όνοµαστικα για τον Ν. Τρικάλων καί τον Ν. Καρδίτσας. Φαίνεται ότι γι' αυτούς πώς ακόµα καί η απλή µνημόνευση… τους θα προκαλούσε προβλήματα.» ' Οί αυνεταίροι σ' αυτή την εταιρεία έπρεπε να είναι οι 4 πόλεις της Θεσσαλίας, οι εξής2, δηλ. οΒόλο΄ς. 'Οταν συναντήθηκαν οι κύριοι Δ..Ε στην. πρωτη τους ουνε6ρίαση διεφάνη πώς ο κύριος στόχος του Βολιώπκου τμήματος της "τρως ήταν να δημιωργηθούν do fade καταστάσεις. ώστε όλες οι σχολές του en. να πάνε στον Βόλο. Na όμως που φάνηκε το πρώτο την… μεταξύ των ωνεταίσων (Βόλου- οποία ήθελαν καί αυτοί το ΄µεοάδι τους όσον αφορά την κατανομή των σχολών. Ομως οι Βολιώτες … ήταν ομετακίνητοι. Βλέπετε n περιβόητη φιλοσοφία του συγκεντρωτικού Πα- νεπ. δεν άφηνε καί πολλα περιθώρια επιχειοηωτολσγίας απ' την πλευρά τωνΛαοισαίων. . .. το . . . των 2 περναει δύσκολες.σπνμες. ικίν-, ο… τανμοί - ζοντσι σας; σχέσεις των . ων. Ανα ' . … - τοι μια αλλ "σοφία διά μέσου .; τοπικού ' ου αλλά καί του ABn ,! κού use απλανών… … … " προσωπι όπως των 2 πόλεων - *! οενας » ειρημστο,λονεί είς .; ΄ καί υπερασπίζειτα & -ς της πόλης " . . ΜΕΤΑ! |;

τ4κνΔΡομο1 οι- (0- 85 Ξκορποχώρι η περιουσία του ΟΔΕΠ, όµως... -| Αργολοοτή Βόλου προσφέρει το Μοναστήρι της στο Πανεπιστήµιο Θα γίνει αναδιαρυθµιση των κελιών του µοναστηριού. για να µένουν o αυτό οι σύνεδροι. πι ερευνητές, οι φοιτητές. Η Πολιτεία αποφάσισε ν' αξιοποιήσει τα µοναστηριακά κτήματα. Ορισµένα να τα περιλάθει στην κυριότητό της κι άλλα να τα διαθέσει στους (ακτήµονες) αγρότες. To σύνολο της μοναστηριακής περιουσίας είναι 2 εκατομμύρια στρέμ- νατα. Η Εκκλησία αντέδρασε στο μέτρο. O Προκαθήμενός της πήγε κατ' ευθείαν στον κ. πρωθυπουργό, στο Καστρί. Με την ελπίδα, ότι θα μπορέσει να κρατήσει στην κυριότητα τής Εκκλησίας τουλάχιστον το 1/5 της περιουσίας της. Κι ενώ συµ8αίνουν αυτά, µια µικρή Κοινότητα του Πηλίου, ) Αργαλαστή, παραχώρησε στο Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ένα µοναστήρι (µε τα κελλιά του και το κτήµα του, συνολικής έκτασης 250 στρεµµάτων) για να γίνει εκεί πανεπιστημιακό συνεδριακό κέντρο και πρότυπο αγρόκτημα μικρών και µε- γάλων καλλιεργειών. Το µοναστήρι Πάου της Αργαλαοτής, θα είναι το μοναδικό στην Ελλάδα. που θα έχει αυτή την αξιοποίηση. Κι αυτό συμ6αίνει. γιατί είναι το µοναδικό που δεν ανήκει στην Εκκλησία. αλλά σε µια µικρή (και φτωχή) Κοινότητα. Το παράδειγµα της Κοινότητας αυτής είναι µια πράξη, που θα τη ζήλευε και η Εκκλησία... ." . Αν o τεράστιος πλούτος, είχε χρησιμοποιηθεί σωστό και όχι σύµφωνα με τα µικροσυµφέροντα κάποιων ιερωμένων, που τον διαχειρίστηκαν όλο αυτό τα χρόνια, τότε, η Εκκλησια θα είχε προσφέρει ένα σηµαντικό έργο στο κοινωνικό σύνολο, όπως επιτόσσουν οι Γραφές. Της ΣΟΦΙΑΣ ΠΑΠΑΔΗΜΑ να εγκαταλειµμένο µονα- στήριτου 15ου αιώνα Θα ξα- να6ρεί τη ζωντάνια του. Αυ- τή τη φορά. όμως. οιπόρτες του δε Θ' ανοίξουν σ' αυτούς που Θα ΄θελαν να μονάσουν εκεί, αλλά στους επιστήμονες, φοιτητές και καλλιτέχνες, που επιθυμούν v' ασχοληθούν εντατικότερα µε τον κόσμο του επιστητού, τα Γράμµατα και τις Τέχνες. Πρόκειται για το µοναστήρι της Πόου΄ που Θρίσκεται κοντό στην Αργαλαστή, στο Πήλιο. Το μοναστή- ρι αυτό θα µετατραπεί σε κέντρο συνεδρίων και επιστηµονικής έρευ- νας και Θα λειτουργήσει με την ευ- Θι΄ινη του Πανεπιστημίου Θεσσα- λίας και του ΕΟΤ. Η πρωτοτυπία σ΄ αυτή την περί- πτωση δε Βρίσκεται απλά και μόνο στο γεγονός ότι ένα μοναστήρι με- τατρέπεται σε Ελεύθερο Πνευµατι- κό Κέντρο. Σημασία εδώ έχει ότι αυτή η αλλαγή χρήσης διευκολύν- θηκε, και τελικά πραγματοποιήΘη κε επειδή το κτίσμα του μοναστηριού και η περιοχή του ανήκει όχι σε κά- ποια Μητρόπολη ή στο 'Aylo "Ορος. αλλά σε μια Κοινότητα. Την Κοινό- τητα Αργαλαστής. Πρόκειται ίσως για το µοναδικό µοναστήρι, που έχει αυτό το καθε- στώς ιδιοκτησίας. Και ίσως γι' αυτό το λόγο το µοναστήρι θα ξαναζω- ντανέψει. Τ' άλλα μοναστήρια, που είναι σκορπισµένα σε πολλές και προνο- µιακές περιοχές της Ελλάδας, κα- ταρέουν. Εκτός αν η Εκκλησία θε- λήσει να μιμηθεί το παράδειγμα της μικρής και προοδευτικής Κοινότη- τας Αργαλαστής. Η παραχώρηση του μοναστηριού από την Κοινότητα Αργαλαστής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας γίνεται για 99 χρόνια. Τον επόμενο αιώνα η Κοινότητα Θα μπορεί να το ξαναπά- ρει στα χέρια της ή να το παραχωρή- σει για άλλα 99 χρόνια στο Πανεπι- στήμιο Θεσσαλίας. Το συµ6όλαιο για την παραχώρη- ,ση µοναστηριού στο Πανεπι- στή πογράφτηκε τον προηγού- µενο µήνα. Το υπέγραψαν ο πρόε- δρος της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου' καθηγητής κ. Παντελής Λαζαρίδης και ο πρόε- δρος της Κοινότητας Αργαλαστής κ. Στάθης Γιαννούτσος. Στο σκεπτικό της ομόφωνης από- φασης του Κοινοτικού Συμθουλίου αναφέρεται: «To Συµθούλιο ύστερα από µακρά διαλογική συζήτηση, αφού έλαθε υπόψη την πρόταση του προέδρου και σκέφτηκε ότι το όφελος γενικά της περιοχής της Κοινότητας Αργαλαστής από την αναστήλωση του μοναστηριού Αγίου Νικολάου Πάου Αργαλαστής και ειδικότερα από την παραχώρη- ση της χρήσης για επιστημονικούς σκοπούς του Θεσσαλικού Πανεπι- στηµίου είναι μεγάλο[...]». Αυτό το πιστεύει όχι μόνο η Κοι- νότητα αλλά (κυρίως) το Πανεπι- στήμιο, που έχει µεγάλους στόχους για την αξιοποίηση του ιστορικού µοναστηριού. Το µοναστήρι της Πάου έχει κη- ρυχθεί το 1983. με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού, ως ιστορι- κά διατηρητέο µνημείο. Γιατί «uno- τελεί αξιόλογο δείγµα µοναστηρια- κής αρχιτεκτονικής». Βρίσκεται στη θέση Πάου Αργα- λαστής, γι΄ αυτό είναι γνωστό ως μονή Πάου. Απέχει από το χωριό της Αργαλαστής 3 χιλιόµετρα. Περι6άλ- λεται από έναν απέραντο ελαιώνα που φθάνει «Βαθιά ως τη θάλασσα». ΄Εχει μέτωπο τον Παγασητικό και το νησάκι Τρίκερι. Αναστήλωση µε δαπάνη του ΕΟΤ Το μοναστήρι αποτελείται: 1. Από το καθολικό του Αγίου Νι- κολάου. Εσωτερικά το τμήμα αυτό είναι κατάμεστο από τοιχογραφίες που χρονολογούνται στα 1778- 1794. Τα μάτια των εικονιζομένων αγίων ειναι λογχισμένα από τους Τούρκους. Η γενική κατάσταση του κτιρίου αυτού είναι σχετικά καλή. 2. Από τα κελλιά που συγκροτούν ένα διόροφο κτίσμα σε σχήμα Γ και συνεχίζονται με υψηλό µαντρότοι- χο. Το συνολικό εμβαδόν των κελ- λιών είναι 450 τµ. 3. Από το ελαιόκτηµα που περι- 6άλλει το µοναστήρι. Πρόκειται για ένα εκπληκτικό 1o- nlo όπου τα λιτά κτίσματα συµπλη- ρώνουν την εξαίσια φύση. ΄Εχειγίνει ήδη µια προκαταρκτική μελέτη από τον EOT, nou µε δαπά- νες του θα γίνει η αναστήλωση του μοναστηριού. Η εποπτεία για την προώθηση του έργου αυτού ανίκει στον αρχιτέκτονα του ΕΟΤ κ. Ξε νο- φώντα Ελοσίτη. Στην "τεχνική περιγραφή», που έχει γίνει από τον αρχιτέκτονα κ. Κώστα Παρασκευά, αναφέρεται: «H επέµθαση στο µοναστήρι πρωταρ- χικό σκοπό έχει τη διάσωσή του. αφού και από την Πολιτεία έχει χα- ρακτηριστεί ιστορικό και διατηρη- τέο μνηµείο. Η επέμθαση αυτή, όµως, για να έχει νόημα πρέπει να δώσει χρήση στο συγκρότηµα τέ- τοια. που και στο κτίριο να αρµόζει και τις ανάγκες της περιοχής να κα- λύπτει. Η χρήση του από το θεσσα- λικό Πανεπιστήμιο σαν κέντρο συ- νεδρίων υψηλής στάθμης, που να παρέχει τη δυνατότητα διαμονής κάποιου αριθµού συνέδρων. η διορ- γάνωση σεµιναρίων σε φοιτητές με θέματα που ενδιαφέρουν την πε- ριοχή (γεωργικά, πολεοδομικά), σε συνδυασµό µε τη χρήση του κέ- ντρου για τη διοργάνωση πολιτιστι- κών εκδηλώσεων, θεωρείται ότι κα- λύπτει τις παραπάνω απαιτήσεις και θα γίνει πόλος έλξης για την Αργα- λαστή και την περιοχή γενικότερα». Η δαπάνη για την αναστήλωση και διασκευή του μοναστηριού θα κα- λύψει ποσό 75 εκατοµμυρίων. Η πρώτη φάση των εργασιών θα τελειώσει το φθινόπωρο. Η ολοκλή- ρωση του έργου θα γίνει το 1986. Φυτώριο πνευματικής ζωής Στο µοναστήρι της Πάου το Πανε- πιστήμιο Θεσσαλίας θα οργανώνει συνέδρια και σεμινάρια. Θα λει- τουργήσει εδώ και μια κλειστή αί- Θουσα πολλαπλών χρήσεων µε 80 θέσεις. Σ' αυτή την αίθουσα θα υπάρχει και σκηνή θεάτρου. Στο μο- ναστήρι θα υπάρχουν, άλλωστε. δύο θάλαμοι μεταφραστών για τα συνέδρια. όπως και ένας θάλαμος προθολών. Στο ισόγειο της πτέρυγας των κελλιών θα διαμορφωθούν δύο αί- θουσες σεµιναρίων για είκοσι σπου- δαστές. Ακόµη. στο μοναστήρι θα λει- τουργήσει μια μικρή 6ι6λιοθήκη για την εξυπηρέτηση των δραστηριο- τήτων του Κέντρου. Εξ άλλου, στην αυλή του µοναστηριού Θα διαµορ- φωθεί υπαίθριος χώρος εκδηλώ- σεων με 150 Θέσεις. Σ' αυτό το θεα- τράκι θα δίνονται συναυλίες ή Θα οργανώνονται άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις προς τιμήν των συνέ- δρων, που θα µπορεί να τις παρακο- λουθεί και το κοινό. Για την εξυπηρέτηση των συνέ- δρων, των καθηγητών και των ερευ- νητών Θα λειτουργεί ξενώνας στα κελλιά του μοναστηρίου με δυνατό- τητα φιλοξενίας 19 προσώπων. Ακόµη΄ θα λειτουργεί τραπεζα- ρία. που θα μπορεί να εξυπηρετήσει ταυτόχρονα 30 συνέδρους ή σπου- δαστές. Για πειραµατικούς και ερευνητικούς σκοπούς Το ελαιόκτημα που περιβάλλει 1o µοναστήρι Θα αποτελέσει τον χώρο όπου το Πανεπιστήμιο θα κάνει καλ- λιέργειες «για πειραµατικούς και ερευνητικούς σκοπούς». Αυτό το κτήμα θα αποτελέσει και τον χώρο άσκησης των σπουδαστών του Γεω- πονοδασολογικού Τµήµατος του Πανεπιστηµίου. 'Εχει διαπιστωθεί ότι στο Πήλιο υπάρχει όλη η ποικιλία της ελληνι- κής 6λάστησης. Το κτήμα αυτό θα αποτελέσει τον ιδανικό χώρο για τη μελέτη και την ανάπτυξη της ποικι- λίας των καλλιεργειών, που υπάρ- χουν στη χώρα μας. M' αυτές τις προύποθέσεις το μο- ναστήρι της Πόσο θα είναι µια πρώ- τη πετυχημένη αλλαγή του προορι- σµού και μετατροπή ενός παλιού χώρου χριστιανικής μοναστικής ζωής και λατρείας, σ' ένα σύγχρονο Πνευματικό Κέντρο. Το µοναστήρι αυτό του Πηλίου ακολουθεί το παράδειγμα των Δελ- φών, που από αρχαϊκά χώρος Θρη- σκευτικής λατρείας έχει σήμερα µετατραπεί σε πασίγνωστο κέντρο εθνικών και διεθνών διοργανώ- σεων, εκδηλώσεων του πνεύματος και της τέχνης. . από"… [Ξ

Πάνε µερες τωρα που οι οπου- δαστε΄ς των ανωτέρων σχολών της πόλης µας ζη τον την επέµ8αση της επίσηµηςπολιτείαςσ΄ένααπ'ταπιο καυτά προθλήµατό τους; Τη στέ- γαση΄ πρόβληµα που σε λίγο καιρό απειλεί να γίνει καυτό και σε πολ- λού εργαζόµενους αφού ma n δι9φωση του ενοίκιου αγγίζει το α τρίτο του συνόλου των ano δόχών τους µε ακόμα ...ψηλότερη προοπτική Για πολλούς από τους σπουδα στα το Πρόθλημα είναι απελπι- …' στικό δύσκολα Απελπιατική είναι και η οικονοµική αφαίµαξη των yo νιών τους που είναι υποχρεωµένοι να συντηρούν σχεδόν µιά ακόμα οικογένεια. προκειµένου το παιδί τους να προχωρήσει σε κάποιες ανώτερες ή ανώτατες σπουδές 'E- τσι η φοίτηση των νέων σε σχολές που έχουν έδρα πόλεις άλλες από τις δικές τους τείνει να γίνει προ νόμιο λίγων. αυτών που διαθέτουν ικανή οικονοµική επιφάνεια 016L1- αθάσταχτες για πολλές ελληνικές οικογένειες οικονοµικές δαπάνες που απαιτούν η στέγαση το φαγη- τά το ντύσιµο µα και οι άλλες ο νόγκες ενός φοιτητή ίσως µετα- τρα σε αρκετό σύντοµο xpo νικ στηµα σε απαγορευτικές δεσµεύσεις για σπουδές εμπό δια απροσπέλαατα στους o ραµατιαμούς για ίδια δικαιώματα µόρφωσης και επαγγελματοποίη- σης των νέων. Τα ίσα δικαιώματα κινδυνεύουν ω…ΘέΡιί ΞΞ!ωΚ83 ήδη να γίνουν σύνθημα κενό και η δωρεάν παιδεία να γίνει ουτοπική διακήρυξη αφού οι δαπάνες των σπουδών ξεφεύγουν ολοένα και περισσότερο από τις οικονομικές δυνατότητες του µέσου Έλληνα …Και ίσως όλο αυτό τα εµπόδια τρο - χοδροµησουν τις διαμαρτυρίες της νέας γενιάς σε άγνωστες µέχρι τω ρα αντιδράσεις που οπωσδήποτε δε Θα 'ναι τέτοιες που θα συµθό λουν Θετικά στην παραπέρα πορεία του τόπου Στη Λάρισα το πρόθλημα στέγης (nou είναι άµεσα). τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται ολοένα και οξύτερα ενώ συνάμα έρχεται σε & *» *** ΜΟΝΟΛΟΓΩΝΤΑΣ … ΣΤΕΓΗ I'IA AII'OYZ; αντίθεση µε τις φιλοδοξίες και τον αγώνα της πόλης µας να γίνει έδρα πανεπιστηµιακών σχολών Αυτό. γιατί σε τέτοια περίπτωση η αύξηση του αριθµού του φοι τη τόκοσµσυ Θα επιτείνει στο µέγιστο το πρό6ληµα της στέγασης του Πως Θα εξευρεθεί στέγη για ακόµα περισσότερους φοιτητές αν γίνει η Λάρισα έδρα πανεπιστήμιου αφού σήμερα µε σημαντικά λιγότερους από αύριο σπουδαστές οι στεγαστικές ανάγ… κες δεν καλύπτονται και όσες κα λύπτονται απαιτούν δυσπρόσιτα οικονοµικά ανταλλάγµατα; Δύσκολες µέρες λοιπόν, για τους σπουδαστές και ακόµα δυσκολό- τερες για τους αρµόδιους φορείς Το πρόΘληµα απαιτεί για Μ αντι- μετωπιστεί οικονοµικές δαπάνες τέτοιες που είναι ολοκληρωτικό α- ντίθετες µε την οικονοµική πολιτική λιτότητας που πρόσφατα αποφα οι'στηκε H χορήγηση στεγαστικών επιδοµάτων. ή η ενοικίαση ξενοδο χειακών µονάδων και η παράλληλη αύξηση του επιδόµατος διατροφής που προτείνουν οι οπουδαστές(και οι φοιτητές σ' άλλες πόλεις). έρ χονται σε πλήρη αντίθεση με το οικονοµικό κλίµα που καλλιεργείται µε την εξαγγελία των σκληρών οι- κονομικών μέτρων και τον μεγάλο περιορισµό των δηµόσιων δαπα- νών. H πρόσφατη διαμόρφωση της οικονοµικής πολιτικής δίνει έµµσ σα. αλλά προκαταθολικά αρνητική απάντηση στα αιτήµατα των απού δασών. που δεν µένει πιό παρά να ή ελπίζουν σε κάποια γενναία no- κιΝιποποιΜ:Η για τη Γεωπονική Σχολή, «mums: από τον …ο της Μ…'για την εποµένη της επετείου του όχι... να"… περιµένουµε ένα OXI (στη συγκεκριµένη πιο… .". η "ατονική στη Λάρισα.) για να κινητοποιηΜµε στην - κατά τα … - θεσσαλική πρωτεύουσα... Ενα είδος αγωνιστικού ετεροχρονισµού. κι αυτό. που χαρακτήρι- σε τα η… …µε... ιωνικό χρόνια! . * λιτειακή απόφαση Είναι όµως καιρός για τέτοιες γενναίες αποφάσεις Αποφάσεις που φυσικό δε θα καλύψουν μόνο τα αιτήµατα των σπουδαστών της Λάρισας αλλά και όλης της άλλης Ελλάδας που αντιµετωπίζουν και αυτοί τα ίδια προθλήµατα Σίγουρα καιρός είναι Μόνο που οι αποφό σεις θα πρέπει να µην είναι µόνο πλευρές Να µην είναι αποφάσεις παροχών μόνο αλλά και υποχρε ώσεων των σπουδαστών - φοιτη- τών προς την πολιτεία ΑΓΓΕΛΟΣ

Θεµα:… ο…" & ": ΥΨΗΛΟΥ επιστηµονικού ε- πιπεδου υπήρξαν τα δύο παι- δαγωγικά συµπόσια. που πρα γµατοποιήθη…καν την περασµέ- νη εβδοµαδα στο Βόλο, µε τη συµµετοχη ελλήνων και ξέ- ιου. Με τα συµπόσια αυτά το Πανεπιστημιο Θεσσαλίας έ- κανε την πρώτη του δυναμική εµφανιση κών επιστηµών. µε την ανα- πτυξη θέσεων για τις παιδα- γωγικές σπουδές και κατευ- θυνσεων, οι οποίες αποτε- ιλουν πρόκληση ενδιαφέρον- τος για τους νέους πανεπιστη µιακους διδασκάλως. όπως δηλωσαν µε ενθουσιασµό κα- θηγητες, που έκαναν εισηγη- σεις στα δύο επιστηµονικά συµπόσια. Προορισμός του Πα |νεπιστΞιου Θεσσαλίας -ό- πως α την Πολιτεία έχει ο- ρισθεί και ο πρόεδρος της Δι- ι οικούσας του Επιτρ ς. καθη νητης & Λαζαρίδης. κει Θη- λωσει- ειναι ν' αποτελέσει αυτό το τρίτο σε σπουδαιαπ - τα ανώτατο εκπαιδευτικό ι- δρυµα. καθώς θα αναπτυχθεί στο µέσον του χερσαίου κορ- µού της Ελλάδας µεταξύ των πανεπιστηµιακών πόλων ς Αθήνας και της Θεσσαλικό- κης. Εν προκειµένω πρέπει να υπογραµµισθεί ότι η επ … γη ."… ως έδρας του :… νεπιστημϊου Η! «Παλαι; ("μια τησ»; την επιζ……µι;…… , … ι- τά τις συζητηυιις τους oro περιθώριο των εργασιών των δύο επιστηµονικών συµποσίων - όλων των ελλήνων και ξέ- νων καθηγητών. που έλα|αν µέρος σ' αυτά και τονίσθηκε η ανάγκη. όπως το συντομό- τερο αρχίσουν να λειτουργούν πανεπιστηµιακά τµήματα, ε. στω και σε νοικιασμένα κτί- ρια. µε τη µετακληση στην αρέ| επισκεπτών καθηγητών. Δι ι η αναμονή ως την κλι- κή διαρρύθµιση και αξιοποίη- ση των αγορασθέντων κτι [- ων θα πάρει χρόνο. Και ν κρίνεται σόμπα για την υ- πόθεση του Πανεπιστηµίου 'Θεσσαλίας να παραµένει αυ- . τό απλός τίτλος. νων καθηγητών πανεπιστηµί-΄τ _ στο πανελληνιο.? στον τοµεα των ανθρωπων- …!… | 2% η… Η % ΣΧΕΤΙΚΑ µε τα παραπα- νω. θα πρέπει να αναγνωρι- σθεί ότι το σωστό στήσιµο ε- νός πανεπιστηµιακού ιδρύµα- τος του προορισµού του Πανε- πιστηµίου Θεσσαλίας δεν μπα ρεί να συγκριθεί µε την ίδρυ- ; ση ενός ...νηπιαγωγείου. ώ- στε να απαιτείται η ως δια ζ µαγείας άµεση µε µεγάλη χρονική προοπτική µελέτες. καθώς και συνεχής ροή γενναίων πιστώσεων για την οργάνωση της …δΜιης του. Ωστόσο. κρίνεται ορθή η άποψη των προαναφερθέντων λειτουργία που! Χρειάζονται σοβαρές και πανεπιστηµιακών διδασκαλιών % -οι οποιοι οι…" είναι κατ' εξοχήν γνώστες των πρα- γ ατων-- ότι πρέπει το συντο µ τερο να λειτουργήσουν τµη- µατα σχολών. παράλληλα µε το έργο οργάνωσης της υπο- δοµής του. ώστε το Θεσσαλι- κό Πανεπιστ+&ιο ν απόκτησει ζωή και ζωντα.νια. ?

…"",Μ,7ψ"Ζ 321] . . ' = ι ι .». Εκπαιδευτικοί από πολλές εύρωπαΙκές χώρες αναπτύσσουν την εµπειρία καί τόν προδληµατισµό τους σε σχέση με τήν εφαρµογή καί την επιτυχία τών προγραµµάτων τού ενιαίου σχολείου. Β΄ Διεθνές Παιδαγωγικό Συνέδριο Τό Ενιαίο Σχολείο προθληµατίζει τούς ε΄κπαιδευτικούς τό «Ενιαίο σχολείο - οί διεθνείς εµπειρίες καί οί ελληνικές προοπτικές» είναι τα οι… τού Β΄ διεθνούς παιδαγωγικού συνε- δρίου πού οργάνωσε ή παιδαγωγική εταιρεία της Ελλάδας. Τό θέμα του συνεδρίου αύτού είναι ίδιαίτερα επίκαιρο για τήν χώρα μας ή οποία Βρίσκεται στο στάδιο τού εκπαιδευτικού πειραµατισµού µε τήν ίδρυση τών πρώτων πολυκλαδικών λυκείων. τα οποία μπορούν νά Θεωρηθούν ότι αποτελούν ένα κατά προσέγγιση αντίστοιχο τού ένιαίου σχολείου τών χωρών τής Ευρώπης. Σήµερα. στίς χώρες αύτές οί στόχοι τού ενιαίου σχολείου είναι ή παροχή ίσων εκπαιδευτικών ευκαιριών στα παιδιά όλων τών κοινωνικών τάξεων. ή παράλληλη Θεωρητική καί πρακτική κατάρτιση καθώς καί ή συμθολή στήν παραγωγική διαδικασία. Ενα παρόµοιο πνεύμα διέπει καί τη λειτουργία τών πολυκλαδικών λυκείων καί έτσι οί έµπειρίες καί οί προΘληματισµοί τών εκπαιδευτικών τών εύρωπαϊκών χωρών µπορούν νά δώσουν πολύτιμα Βοηθητικά στοιχεία. τα οποία θα οδηγήσουν ίσως στην πρόληψη ορισμένων λαθών ή ακόµα καί στην εφαρµογή τού πνεύµατος του ενιαίου σχολείου σέ όλες τίς έκπαιδευτικές θαΘµίδες. Από τίς χθεσινές είσηγήοεις φάνηκε ότι ή εύρωπα'ική. αλλά καί η παγκόσμια εµπειρία στον τοµέα αύτό είναι πολύµορφη καί ποικίλη καθώς επίσης καί ότι 6 θεσμός είναι από αναθεώρηση στίς περισσότερες χώρες Πρέπει όµως να σηµειωθεί ότι ή κριτική πού δέχεται τα ένιαίο σχολείο δεν αφορά τήν κατωτερότητα του σε σχέση µέ 16 παλιό έπιλεκτικό σχολείο αλλά κυρίως τήν αποτυχία του να πραγµατώσει πλήρως τους στόχους του καί κυρίως τήν αδυναμία του νά θοηΘήσει στήν εξάλειψη τών κοινωνικών ανισοτήτων. Η εκτίµηση τών αίτιών της αποτυχίας αύτής διαφέρει ανάλογα µε τήν κρίση τού κάθε είσηγητή ή τίς ίδιαίτερες συνθήκες τής κάθε χώρας. προθληµατίζει όµως τούς εκπαιδευτικούς καί οδηγεί στο ερώτηµα κατά πόσο είναι έφικτό ή επιθυµητά ένα τέτοιο σχολείο µέσα στίς σηµερινές κοινωνικές καί οίκονοµικές συνθήκες. Ακόµα Βοηθά καί τούς Ελληνες παιδαγωγούς να αποφύγουν τα λάθη τών Ευρωπαίων συναδέλφων τους. Οί έργασίες τού συνεδρίου συνεχίζονται καί σήµερα στο A’ αµφιθέατρο της φιλοσοφικής σχολής µε τίς είσηγήοεις τού'έπίτιμου σύμ6ουλου του παιδαγωγικού ίνστιτούτου Κ. Χάρη. ή όποία έχει ώς θέµα τα ένιαίο σχολείο στην Ελλαδα καί τού Γάλλου επιθεωρητή εκπαίδευσης ll Μ.ι|.…. συζήτηση στρογγυλής τραπέζης µέ τήν συµµετοχή τών είσηγητών καί τήν συγκρότηση όµαδων εργασίας. ΕΛΕΝΗ ΑΝΔΡ|ΚΟΠΟ ΥΛΟΥ

&… ; (Θέα ιτΡ'|τ" 31 Ν!" |" 1985 … ΄ -:-Δ ...,… AAAAAAAAAAAA'AAAA AAAAA AAAAA “MENU“MI“ … 1“ “HP“ .… “P [ΜΜΜ “TA . ----…ιο…ο…Μ & ! [36 (Το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ;ιισµένσ και η' αληθεια …… "κρυ- Δ΄ 7 µε έδρα το Βόλο ι οι πλέι… ."ι-α?.ινι. Οι τελευταίες δηλΜις χειροπιαστή ττρσγ;ιατι…΄ιτη…τ η… πρωθυπουργού Ανδρέα Παπ… . ί " Η εξαγμΠα για την ιδρυτή Βοΐου και του υπουργού παιδείας Από… το [Όσιρι-… Τ… της Ν ', ξίος του | 06/4 &? Πέ του προσωπικό: από "τεν πρωθι,- Απσστσλσ Κακλαµάνη, για το Δηµοκρατίας (ινοποινόΘιΜν τα ι ησλη…σ'ων | Ε πουργό και πράος… τ… Πλαζα | πιιιτήµιο της Θεσσαλϊ τς cl- &&": και εχει . , Κ Ανδρέα Παπι;νδ;,-ΐου έγινε πρι"; vauI σαφως και καιηγορηµι τινα; Ε……) Μή ξ"… :) πανεπιστηµιο της ιεσσα- ' ΠΛΗΡΗΣ Η 'ΛΕΤΑΣΤΡΟΦΗ ο…… σοι 1, 441 ή Για… που επι6ε6αιώιει την Μα δεν οι… απλά ένα ' ::νεπι- TON .si'POTQN 5': ανω… Υ αµετάκλητη 06, ηση της κυ6ξρνη1 οτι ι…. Θα ειναι ένα πλή; .ς τη… ιστΓν ,… σης για την ενισχυση της περι…- νει στην…. Θα ειναι "τι τριτο Οι πρωτος»… (c και Μοτο εν- | σείι το χο "Μας σναπ…υ€ης … δ'"'-ώ"'ι … …π'󅵴α"ό ιδρ.νµα m ‘V "Ρ θουοισσµσ συ…. «κυρώσεις που τα οράµατα ολόκληρω γενεών µό της χώρας, μαζι µε το πανε» ΦΌψΟ…Μ…ήθη :… το Με… του …… … του θεσσαλικού λαού. …στην… της Αθηνα, και της ?ε? Σ…"… στον Αλµυρό … η… ο … K .?" Ο ορισμός εξάλλου ης. έδρας σα…σνικης και προορισμος του ει- χθές το Βράδυ στο Βίλα,"… 0- 730 µ .J < I; …. κ:-ι η διαταξη των σχολια που οι … αποσυµφσρήσει και να Άει πό την Νέα ΔψΜτισ. με οµι- ι Φιοι,ων 9 Ξ I : προσδιοριζο…αι για την πολη του ισωργησει ως πόλος οναπτυξης "να τους .xuoiouc χ……ω… ρω… at. q : ξ Βόλου, … δινξι νέες διαστάσξις τιιςΗπεριϊηςηΉ ή αυτή επιλογ΄ ου και Κουθελο. οπώειΣΟν …ο Μπο. Γ Ν Ο στην αναπτυ ιακή πορεια της α ιν pv κ . . η ιν ' … και . κ. Ν & - W γνησίας και ολψΜρου του μας. ΠΜ σιε1ται.µ…βργδ "µα ψ,. ε :): η…? Ώς την στον Κο… Ξ Ξ Ρχ µου της κεντρικής Ελλαδας. ΣυνΛ "Όλα του …τ?σνεπ΄ιΜμιου …. |0 "ΠΜ"… τιποτε 130 "+, … [Γ) 3- &… την πάψω κληρονοµια ., Θ…ι"."ΐΈ Θα ΜΥηθουνς δεν …ιΔµε|οιτψοαΠι AZOK Τε…… 0' µ… στη Φ … ' ε του νιώθοντας τις δυναµι- 'συ …… στη… …… ενώ Φαξ…. και η……… του μ, . στο Ξ Q“I ",: I“ πωοσ…ικέι Ιον πσρξ…ς… rm} άν. uknyuI αλλων παντπ στημια "Η… … …… … ήταν ".… A1 I .; ,… του µέλλοντος και ανοιγει και-΄ & ν' 59W|wfltdv &… "ινστι..= ! ¢fi … Uh,” " ν " Π Ρ σ νσυρισυς ορ ζρ΄ντες σ…ικηςι…… πα, ερευνητικά και : κλ "|… & Ν … : -- .. , . . . κατ…… -…Μσ :: να .. --- Χ ;: > προοδω και mend“. αναδιάρ- &. αναπτυχθιι…στην… … ιρ&1σα. MW. η …… a: “0‘0 C: : ? δ '-΄ &… στα ΤΙΜ. ' ι'.… 6…" - ' … … > «] θρωσης των ινει|µατικων … υνα ρ I αν… " Ν… Δ Ο… … Η , :: ξ : "> µεων της περι)χης….µας. Οταν ΜηρωΒυ πα "µπώ-… do: gm" :…. …" " Η? " Πο ",..." ζ: & Ξ Το πανω… τη…» Θεσσαλίας ? ήν") της ασσαλιας, θα δις-ξ . δ " … Π! …… "στα… Β…"! "|! ( >; είναι … " να. . Ο " τέσσερις "&…" πιστη-. τάραξε τον ……&…ωκ. πιο": …' ?"…"Μ Ολόκληρεες δεκατΐες οι ναδίρ # …: Ανθρωπιστικές ετ amuse, r. ;" &…" Βάσει της η……- ΑΝ…… νοσεις της δεξιάς κοροιδωαν| : ιστημες παρα|ωγής, "Τάμα ιθέας οποιοι 'ευτικέΩ γ σ TOV ώ ΝλΧ…λ0 τους Θεσσαλ(ύς που σε 3) λε; :; :1:ch και ζωης και θα΄΄ ιές επι- Duo m εντοι"πις 0 K. Hanov- 0. III II περιπτώσεις αναγκασ ηκ . ,… . . . .I III πουλήσουν τα σπιτια τους και Κυδωνητικη επιλσ|η ινπι ναι έστω: ι??? 'ζο?ά3 Ώ% Ξ…ΐΑ τα χωράφια τους για να σπουδό !'|…χυνθιΞ ο ρυθµός σ. απ'τυξης τΥΞξξ& ;ιεώδες ,…" 0-, I“ µ.μ. cow τα παιδιά τους σε πανεπι- r ;; ιδρύµατος ιδίας στη… αρχικη "ηδ, το …" "Μάι…" «ο &… H στήμια του εξωτερικού. Τα τριά- φάση της οργάνωσης τι υ, ωστε…- Θα ;" "&,ξ…'Μ Μ……" 0 I.8 00µ.μ μι… χρόνια της αυ6έρνησικ του η εισαγωγή των πρώτων μοιτητων. ο ο να 'Πί ' α…… ώ υ ι.… Κα ΠΑ.ΣΟ.Κ σ(.ραγϊωηκαν από τη n γϊνει με τους καλών»… & "Με …'- ΐον& Ν'? & Ο χάραξη και υλοποίηση µιάς απ…… εως και το χανει"… ΄ιµιο της ""… Ώς αν η & 3 Κ δασικής πολιτικής που ποδι… 'ιεσσαλιας να .ανταπο .ριΘ:Ι µε ειναι … ρνισηκκοι o. & ?? ο ο στ κνύει τη στοά… πολιτικη 6ούλη- ιπιτυχνα στο µεγαλο o απτυξια- … ΑΝ… ωστος "ο Φις && ση του ΠΑ.ΣΟ.Κ-να πωΜ…'΄ισει .ι5 πέσο p ΜΜΑ O I. |Ω "& πρωι… νονός… και ο… …… να στι πλακα η κοινωνικη Ρ Ι" Λ Μ κ Ν I . . αλλαγή, ρ γιισψΗσιΩιν ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ "Οι… ΚΕξξ?ξξΥξ…ΥΣ Η Λα Σηµερα Tpi-m 2ι.…5....85 ΑΠΟ ΤΟΥ ΣΥΝ A _ ι ΔΑΠΑΝΕΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑ η'1σιώρης A? Ενω… εκλο- ' I I "λ ' ΐο Π Ν.Δ. 1981 6? δις. γι & κέντρου Ν. Ιωνίας 8.30 Λ, Δεν μπορουν V0 WWW . έ" λο- | ΠΑΣΟΚ: 1985 I79 δις. … ε…… no ovIoI Kuficovwsc ότι οι "…αν… στον τ το 121. του προυπολογισιιού Παππάς Γ. Νάπα 8.'30 "' Μ…'Ό'Μ' "? "ο" …'ς λ'…'… Το πανεπιστήμιο της Θεσσα- Ζακσλικσς Π.. Βυζίτσα I 30 θελει, ο νέος ειλο-.γ|κΜ 843103 αιµα-µ: λι'ας είναι πιο χειστπισστη πραγ- -- Μηλιές 9.00 είνσι mammal Ο] Βοξ. στη… µατικότητα και οι πρώτες (που Βου6σλσύδης —— Κλιµάκιο λα… στον αγρότη… την ? …" που…) λές του Θα λειτουσγησσυν µέσα ΝΞ' Μηλϊνα 8 30 'Οι)… 0! "ενώ… πώς…"" ΣΟΚ. στο 3986. κλιµάκια NE: Hoop; 8.3OI-— &… και θα μωρι΄σουν το ΠΑ- … w 'Ηδη στο Βόλο, που αποτελει Δρυµώνα 8.30 …- ΜικροΘη6ες ΣΟΚ για vo μη nIzpaoIouv το ο…» γ…… στην έδρα του πανεπιστημίου α- 8 ΄ο0. δισ Των µσοΕυπυν. Με ο…" nap κι γοώστηκαν κτιριακές εγκαταστά Αυριο Τα… 22…5-85 δή "το ποσο» ο x Ανδρέα: Πο… "πιο στις συνολικής επιφάνειας 36052- Οµιλϊα του προέδρου στην 1w- nmfinou τόνισε στην Μο…… στι ο… κα χιλιάδων τιτραγωνικών µέ… ραλΙα οι συνετσιοιωΌι "ισχυουν το ς.. ιστς.|ι τρων αξϊας τρισωσιων δέκα εκσ- Πέµπτη Με Μ…… των συνετοιρων, Θσ οι"… οι)… τσμµυρϊων δραχµών. Πιτσιω,σης Δ: Τσκ… 8 33 υψώσω: µια µι…ιψη αν ΓΚ… η Οι uptempo: της "για…… Π…" Γ.: Σου… 830. µία… 6m να Μάι ων … "µια," δεξιάς, που προσπαθεί µε χ1λια Βου ' ης Κλι πο τους ”crowd": αν… ' '… ψέµµατα να υποδαΘµίσιι την αξια µε; Αµιλιαπσλη 7.30 α- ο οι "Με ή …… άλλοι. … Α"… του πανεπιστήμιου της Guyan— νος 9.00 ,… … … Με πρό …ν Με … Νας, δεν πιάνουν τόπο στη… ΚλιµάκιαΝΕ.: K. ζστζέα 0.30 τήν Βραδυνή ότι Μπανης Μον "Ιάσων στο κενό. -- Καλά Νεά 8.30 …-- Αγ. Βλά …να: τ…γ ' οι… … … Ta. πραγµατα ειναι ξεκαθσ- mo: 8.30 -'ΖαγοοΦ 8.30. οι… θΈαΜολ;Ξ…€ώ΄ ΜΑΝ ." * Ανσκσσισ στι: τη ? …… ΄ ΄. 'Οι | με …ο… και αλλά |»… … ΄Δ ,…Κ ζ

"ΘΑ πΑΡοογΝ so Iovmov Στο ει… ΘΕΣΣΑΛΟΣ. Αποφάσεις για την εδρα Θεσσαλικού …. Πανεπιστημίου . ΔΗΛΩΣΗ τον ΔΗΜΑΡΧΟΥ κ. ΛΑΜΠΡ0ΥΛΗ Με"… … τη……" I'IA ANAKomnzH TOY AHMAPXOY ΒΟΛΟΥ Στις 30 Ιουνίου το Εθνικό Συμβούλιο Ανώτατης Παιδείας (ΕΣΑΠ) συνερχεται προκειµένου 1 | - και µε βάση τις προτασεις των τεσαόρων ΤΕΔΚ του Θεσσαλι- κού χώρου - να συζητήσει το Θέµα της ίδρυσης του Θεσσαλι- κού Πανεπιστηµίου. κυρίαρχο σημείο του οποίου είναι και η έδρα. που διεκδικείται όπως είναι γνωστό ano τη Λαρισα και το Βόλο. Χθες ετοιµαστηκαν οι πρότυπος του Δηµοτικού Συμβουλίου Λόρι- ' σας απο την τριµελή επιτροπή που ορίστηκε στην έκτακτη συνεδρίαση της ΠροΠ€ρασµε'νης Δευτέρας και θα σταλούν στο ΕΣΑΠ παράλληλα" μ΄ αυτές των τεσσάρων ΤΕΔΚ. Εν τω µεταξύ και ενώ το θέµα εξακολουθεί να παραµένει ανοικτό. µιά δήλωση του δημάρχου Βόλου κ. Κουντούρη που είδε το Φώς της δηµοσιότητας την περασµένη Κυ- ριακή, έρχεται να δώσει αλλη διό- σταση στο θέµα. να στρέψει τα πραγµατα «Φυσιολογικά» υπέρ του Βόλου και v" αφήσει µια περίπτωση εγκαταστάσεως της έδρας στη Λα- ρισα. αυτή της «πολιτικής παρέµ- Baum») Συγκεκριµένα η δήλωση του δη- μάρχου της γειτονικής πόλης έχει ως εξής «O Βόλος προτείνεται σαν έδρα του Θεσσαλικού Πανεπιστηµίου. Η πρόταση αυτή περιλαμβάνεται σε σχέδιο Προεδρικού Διατάγµατος που έχει διανεµηθεί στα µέλη του Εθνικού Συµβουλίου Ανώτατης Παιδείας (ΕΜΠ) που θα συνέλθει στις 30 Ιουνίου για να συζητήσει το θέµα. Ηδη, στα µέλη του ΕΣΑΠ| ΣΥΝΕΧΕ'.Α στην 6η Σελίδα / .---……" διανεµήθηκε η σχετική εισήγηση και το σχέδιο Προεδρικού Διστόγµατας µε την παραπάνω πρόταση. Από την πρόσφατη επίσκεψή µου ξ στην Αθήνα και συγκεκριµένα από !΄ συναντήσεις που είχα "παραγο- * ντες του υπουργείου Παιδείας και µέλη του ΕΣΑΠ εχω την εντύπωση ότι στο θέµα της έδρας του πανε… στη…" η πω…… κλίνει αποφο- σιστικό υπέρ του θόλου. Εχει αρµοδίως εκτιµηθεί και ιδι- οίτερα η συµβολή του ερευνητικού κέντρου του Δήµου θόλου στη σω- στή οργάνωση και ανόπτυξη του πανεπιστηµίου µε τη µελέτη που εκπόνησε και που παραδόθηκε στη ιραµμστεία του sun και σ' όλα τα ιέλη του. προτείνεις πανεπιστηµίου. κπροσωπους κοινωνικών Φορέων πι αλλους , Αλλωστε. όπως είναι γνωστό. η ' -…΄µ-΄-., - | Μ.…" 177 θΑ"πΤΡΘογΝ ΑποολΣειΣ I'IA THE; ' εΔΡΑ οεΣιΑΛικογ πΑΝεπιΣτι-ιΜιογ τοπική Ενωση… Δήµων και Κοινο- τήτων Καρδίτσας µε συντριπτική πλειοψηφία έχε ταχθεί υπέρ του θόλου. ωςέδρας του πανεπιστηµίου και ευνσίκή διαφαίνεται η σταση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Τρικάλων. Εχει γίνει πεποίθηση σ' όλους ' ότι τα πλεονεκτήµατα που παρου- σιαζει ο Θόλος ως έδρα του πανε- πιστηµίου θα ασκήσουν αποφασι- στική επίδραση στην ολοκλήρωσή του και σωστή λειτουργία του και ορθολογική αναπτυξη και εξάπλωσή του a' ολόκληρο το θεσσαλικο χώρο. κατά συνέπεια µόνο µε πολιτικές παρεµβάσεις χωρίς να ληφθούν υπ' όψη αντικειµενικό κριτήρια και έξω της διαδικασίας του sun µπορεί να αλλάξει η εδρα του θεσ- σαλικού πανεπιστηµίου». H παραπανω δήλωση τέθηκι χθες το µεσηµέρι απο συντόκτη τη- «E» υπ' όψη του δήµαρχου Λαρισα… κ Αριστείδη ' οποίο… δηλ . «Πιστεύω ότι οι αρµόδιοι παρα γοντες εισηγητές και συντάκτες του νοµοσχεδίου για το Θεσσαλικό Πα- νεπιστήµιο θα κρίνουν το θέμα Τηι έδρας του µε Ψ…. - χωροταξιω. ιτηρια που σαφω- auv ινουν υπέρ της εγκαταστό | σεως της έδ του Β.Π. στ ' ' ισα, ρήγµα για το οποιο πιστευω ' ΜµΦωνούν και οι εκπρόσωπο ' της Τοπ. Αυτοδιοίκησης και "… αλλων εξω…… πόλεων και γε- …και… της Κεντρικής Ελλαδας Περισσότερα δεν έχω να δηλώσω Καλύπτομαι πλήρως από το κείµεν- µε τις προτάσεις του Δηµοτικού µα Συµβουλίου. που θα υποβληθι στην κα… ονηση και µέσα mo οσοι… περιλαµβανεται και το οι… της &… ------ ---4