:2 ”0, , A , ," &&… ξ αν, &? ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ & ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ Εισαγωγή στις εργασϊες του Συμπσσΐου από την Μαρια Ηλιού, Πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής *- To θέμα που μας συγκέντρωσε σήμερα είναι καίριο, όχι μό- νο για το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας που εγκαινιάζει με αυτή την ι,&ήλυκη τις . .… τ…,ν;κές ι«, φ…+…τι….θιηιις, ό,ι …όνο για τον εεσοαλικό χώρο που αγκαλιάζει ιις δραστηριότητε… αυτές' το θέμα είναι καίριο για το παρόν και το μέλλον της χώρας µας. Και βέβαια, όσοι συγκεντρωθήκαμε εδώ, γνωρίζουμε τη σηµα- σία της προσχολικής αγωγής - πολλοί από τους εισηγητές και τους συνέδρους προσφέρουν οι ίδιοι έργο στο σύστημα της προσχολικής αγωγής και όλοι έχουν κάποια σχέση με το νήπιο ή τη νηπιαγωγό. ΄Ετσι, οι εισηγήσεις, οι παρεμβάσεις και οι συζητήσεις που θα ακολουθήσουν, θα συμπληρώσουν την ενηµέρωσή μας, θα προωθήσουν τον προβληµατισμό μας και θα συμβάλλουν στο να γίνει πιο πλού- σια η σχέση μας με το παιδί και τις ανάγκες του)και πιο δημιουρ- γική η δουλειά µας. Αλλά συγχρόνως,ελπίζουμε, οι οργανωτές αυ- τής της συνάντησης, πως θα δημιουργήσουμε ένα κοινωνικό γεγονός γύρω από το θέμα της προσχολικής αγωγής, που στον τόπο μας δεν έχει ακόµα αντιμετωπιστεί στις πραγματικές του, παιδαγωγικές και κοινωνικές διαστάσεις. Η προσχολική αγωγή αφορά, όπως το λέει και η λέξη, την αγωγή του μικρού παωπού κατά την περίοδο που αρχίζει από τη γέννησή του και τελειώνει με την ένταξή του στο σχολείο, στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση. Η αγωγή αυτή προσφέρεται στους βρεφι- κούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούςνρστα νηπιαγωγεία. Ο όρος δεν χρησιμοποιείται συχνά για την αγωγή που προσφέρεται μέσα στην οικογένεια - και που είναι Βέβαια πρωταρχική και συ- νοδεύει το παιδί µέχρι την ενηλικίωσή του. To θέμα µας, αφορά κυρίως τη θεσμοιτοιημένη προσχολική αγω- γή, την προσχολική εκπαίδευση, τα Νηπιαγωγεία δηλαδή και τους nan. € ικούς Σταθμούς, και το κύριο ειδικευµένο προσωπικό που την προσφέρει, τις νηπιαγωγούς. Η προσχολική εκπαίδευση δεν είναι μόνο ο φτωχός συγγενής µέσα στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστηµα. Είναι και ο μεγάλος άγνω- στος. Μόνο συγκεχυμένη ή υπερβολικά μερική αντίληψη της σημασίας και του ρόλου της φαίνεται να έχει το πλατύ κοινό. Ελάχιστες είναι πια οι χώρες, όπου στο θέμα της προσχολι- κής εκπαίδευσης παρουσιάζονται έτσι συνδυασμένα η καθυστέρηση και η άγνοια. Δεν θα ήταν ίσως περιττή μια συνοπτική αναδροµή στην ιστο- ρία της προσχολικής εκπάιδευσης, για να φανούν εναργέστεραψ οι αναχρονισμοί που χαρακτηρίζουν τη σημερινή της κατάσταση στη χώ- ρα μας. Από το τέλος του 180υ αιώνα και σε όλη τη διάρκεια του l9ou, στις ευρωπαϊκές χώρες που προχωρούσαν στην εποχή της εκ- βιομηχάνισης, δημιουργούνταν ιδρύµατα υποδοχής για τα νήπια των φτωχών εργαζόμενων γονέων. Ιδρύματα που πρόσφεραν περίθαλψη(τρο- φή και ασφάλεια) και συγχρόνως προσπαθούσαν να αναπτύξουν στα παιδιά αυτά τις αρετές που θεωρούνταν απαραίτητες για την κοι- νωνική τάξη οτηι οποία ανήκαν; υπακοή, πιιοορχία, θρησκευτικό- τητα, ευιαζία, ……,….ι……τηια. -… Μι..«ο………ι…ό αυτά ιδρύµατα, εί- χαν τη χρησιμότητά τους (όπως άλλωστε και το ορφανοτροφεία, τα γηροκομεία, τα λογής άσυλα) και συγχρόνως έπαιξαν ένα συγκεκρι- µένο ρόλο στην κοινωνική διαφοροποίηση, σύμφωνα με τις αντιλή- ψεις της ανερχόμενης αστικής τάξης. Μόνο προς το τέλος του 19ου αιώνα αρχίζει να διαμορφώνε- ται η προσχολική εκπαίδευση που απευθύνεται σε πλατύτερο κοινω- νικό φάσμα. Πρόκειται για μια ριζική στροφή στην αντίληψη για την παιδική ηλικία. Η ανακάλυψη των αναγκών της πρώτης παιδικής ηλικίας και του ρόλου των νηπιαγωγείων συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη της ψυχολογίας του παιδιού και της γενετικής ψυχολογίας. Η παιδαγω- γική προσπάθεια προεκτείνεται από τη σχολική προς την πρώτη παι- δική7ΐλΐΐίαΐήουθπαύει πια να θεωρείται σαν περίοδος αναµονής και απλής βιολογικής ωρίμανσης. Ενώ η προσχολική=εκπαίδευση αναπτύσσεται ραγδαία, ένας μεγάλος αριθµός από ψυχολογικές και παιδαγωγικές έρευνες αποδει- κνύουν ότι ο θεσµός αυτός: - αναπτύσσει την ευαισθησία και τις ικανότητες όλων των παιδιών' - αναπτύσσει την κοινωνικότητα και την αυτονομία τους, πράγµα ιδιαίτερα σηµαντικό στις περιπτώσεις υπερπροστατευτικών μανά- δων και συντηρητικής οικογενειακής αγωγής… -΄προσφέρει πρώϊμο αντισταθμιστικό πλαίσιο στα παιδιά που προέρ- χονται από μη µορφωσιογόνο περιβάλλον (τους δίνει δηλαδή ευ- καιρίες για να αναπληρώσουν, μέσα από νέες εµπειρίες, τις ελ- λείψεις σε ερεθίσματα του δικού τους φτωχού περιβάλλοντος). Τα επιτεύγµατα της ψυχολογίας σε συνδυασμό με τις κοινω- νικές αλλαγές επιβεβαιώνουν όλο και πιο πολύ την κοινωνική και παιδαγωγική σημασία της προσχολικής αγωγής. Στο συλλογικό έργο του Κέντρου τεκµηρίωσης για την εκπαί- δευση στην Ευρώπη του Συμβουλίου της Ευρώπης, "Προβλήµατα ως προς την εκτίμηση της προσχολικής εκπαίδευσης" (1975), καταγρά- φονται οι ακόλουθοι κοινωνικοί παράγοντες που συνέβαλαν στην εξάπλωση της προσχολικής εκπαίδευσης, όπως προέκυψαν από έρευ- νες που αφορούσαν πολλές ευρωπαϊκές χώρες: - αυξανόμενη συνειδητοποίηση στην κοινωνία της σηµασίας που έχουν για το παιδί τα πρώϊμα ερεθίσματα και οι πρώϊμες ευκαιρίες μά- Θησης' - αύξηση του αριθμού των εργαζόμενων µητέρων' - αλλαγή στάσεων απέναντι στο ρόλο των γυναικών στην κοινωνία' - ανικανότητα της μικρής πυρηνικής οικογένειας να προσφέρει στο παιδί κατάλ)…. , "ι'.ινι΄,.…ΐ΄ι :. …: , ιι * κίνδυνοι και έλλειψη ευκαιριών παιχνιδιού 'το αστικό περιβάλ- λον. Είναι φανερό ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος της προσχο- λικής εκπαίδευσης σε κάθε χώρα έχει άμεση σχέση και με τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία και με το επίπεδο των προσφερόμενων κοινωνικών υπηρεσιών, πράγματα αλληλοσυνδεόμενα. ΄Ετσι, εάν μετατοπίζεται στους ώμους των γυναικών η ευθύνη για τα άτομα που έχουν ανάγκη από προστασία και φροντίδα (ηλικιω- µένους, αρρώστους, παιδιά) προσφέρεται συγχρόνως και η θεωρητική κάλυψη, ότι αυτός είναι ακριβώς ο ρόλος των γυναικών και αυτή η έµφυτη κλίση τους. Στις αναπτυγμένες χώρες, όπου οι κοινωνικές υπηρεσίες βρί- σκονται σε υψηλό επίπεδο, αυτές οι πρακτικές με την αντίστοιχη θεωρητική θεμελίωση βρίσκονται σε ύφεση. Οι διεθνείς οργανώσεις αναπτύσσουν τα τελευταία χρόνια με-' γάλη δραστηριότητα για την προώθηση της προσχολικής εκπαίδευσης. Μερικές αναφορές: Στην έκτη διάσκεψη των Υπουργών Παιδείας της Δυτικής Ευρώ- πης (1969), ψηφίστηκε απόφαση με την οποία ζητείται από τις Κυ- βερνήσεις των ευρωπαϊκών κρατών να αναπτύξουν στο μεγαλύτερο δυ- νατό βαθμό την προσχολική εκπαίδευση και ακόμα: να αναθεωρήσουν την παιδαγωγική της στοιχειώδους εκπαίδευσης και να προσαρµόσουν τις μεθόδους της παίρνοντας υπόψη μεθόδους που απέδειξαν την απο- τελεσματικότητά τους στα νηπιαγωγεία. Δηλαδή, να επικεντρώσουν τη διδακτική πράξη στο παιδί και να το αντιμετωπίσουν περισσότε- ρο γι΄αυτό που είναι και λιγότερο γι΄αυτό που θα ήθελε κανείς να γίνει. To Κέντρο για την "Ερευνα και τις Καινοτομίες στην Εκπαί- δευση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης οργά- νωσε το 1973 διάσκεψη με θέμα "Εξέλιξη της προσχολικής εκπαίδευ- σης" και το 1980 άλλη διάσκεψη, διακυβερνητική αυτή, με θέμα "Οι πολιτικές για την πρώτη παιδική ηλικία". Τα υλικά των διασκέψεων αυτών δημοσιεύτηκαν. Στη "Διακήρυξη αρχών για την προσχολική εκπαίδευση" (1978) του Συμβουλίου της Ευρώπης γίνεται σύσταση σε όλα τα κράτη-μέλη να δώσουν προτεραιότητα στη λήψη κατάλληλων μέτρων ώστε να εξα-φ σφαλιστούν σε όλα τα παιδιά δύο χρόνια προσχολικής εκπαίδευσης, σε ιδρύματα που να ανήκουν στον ίδιο διοικητικό φορέα και κατά προτίμηση στο Υπουργείο Παιδείας. To Συμβούλιο Μορφωτικής Συνεργασίας του Συμβουλίου της Ευρώ- πης οργάνωσε το 1979 συνέδριο με θέμα: "Από τη γέννησή του ώς τα 8 του χρόνια: το παιδί στην ευρωπαϊκή κοινωνία της δεκαετίας του ‘80”, στο οποίο διαµορφώθηκε και μια διακήρυξη για την προσχολι- κή εκπαίδευση που ιπορλήδηκε στη Διάσκεψη των Υπουργών Παιδείας στη Λισσαβώνα. Από το σχέδιο της σημαντικής αυτής διακήρυξης: "Στο μέτρο που αναπτύσσονται οι κοινωνικές ικανότητες και οι πνευματικές ανά- γκες του παιδιού, πρέπει να ικανοποιούνται εν μέρει έξω από την οικογένεια (...) Οι ανάγκες των παιδιών είναι διαφορετικές, ανά- λογα με το στάδιο ανάπτυξής τους, τις προσωπικές τους ικανότη- « ……ς υ)τι… Κδ νϊ. (Με ϊ΄ΝΒ Κ μκί , ."; …'…) .- V5M‘€S .. τες και το πολιτισµικό τους περιβάλλον". Αναφέρονται επίσης επ/ γΐο0ν5 περιπτώσεις: α) παιδιά των πόλεων (έλλειψη χώρου, απουσία γονιών, επικίνδυνοι δρόμοι), β) παιδιά αγροτικών περιοχών (απο- μόνωση), γ) παιδιά οικογενειών χαμηλού οικογενειακού εισοδήματος (υλικές ανάγκες και έλλειψη ερεθισμάτων), 6) παιδιά μειονοτήτων (διατήρηση της παράδοσής τους, αλλά και ένταξή τους στην εθνική κοινότητα), ε) παιδιά μειονεκτικά. Το τελικό κείμενο που υπέγραψαν οι Υπουργοί Παιδείας στη Λισσαβώνα τον Ιούνιο του 1981, είναι ακόμα πιο προωθημένο:"Στις περισσότερες σύγχρονες κοινωνίες μας δημιουργήσαμε υλικές και κοινωνικές συνθήκες τέτοιες ... ώστε το παιδί που μεγαλώνει, αν δεν επωφεληθεί από τις επαφές µε τον έξω από την οικογένεια κό- σμο που προσφέρουν τα ιδρύµατα προσχολικής αγωγής κινδυνεύει να υποφέρει από σοβαρές ελλείψεις από κοινωνικής και πνευματικής πλευράς. ΄Ετσι, είναι ουσιώδες να υποστηριχτούν κατάλληλα τα προ- σχολικά ιδρύματα και να αναπτυχθούν με γρήγορο ρυθμό για να εί- ναι προσιτά σε όλα τα παιδιά".)Κα1 αµαΞΌν…ζ "Η προσχολική αγωγή είναι παντού εξαιρετικά πολύτιµη γι αυ- τό που είναι' δεν θα έπρεπε να καταλήξει σε επέκταση προς τα κά- τω του σημερινού σχολικού συστήµατος' χρειάζεται να αποφευχθεί κάθε κίνδυνος προς μια τέτοια εξέλιξη με κατάλληλα μέτρα για να διατηρηθεί, στο προσχολικό στάδιο, το βάρος στην κοινωνική, φυ- σική και πολιτισμική ανάπτυξη του παιδιού, αλλά και για να ευ- νοηθεί η επέκταση στη στοιχειώδη εκπαίδευση της δημιουργικότητας που προωθεί η παιδαγωγική πρακτική στις προσχολικές τάξεις". Ας σημειωθεί, ότι σύµφωνα με τις διεθνείς στατιστικές, τα νηπιαγωγεία καλύπτουν συνήθως την ηλικία των 3 ώς 6 χρόνων και ότι στα ιδρύµατα προσχολική ηλικίας περιλαμβάνονται και οι βρεφι- κοί σταθμοί που υποδέχονται τα µωρά από τον πρώτο χρόνο της ζωής τους. Στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, στη Γαλλία, στο Βέλγιο,τΛΛν ζ…΄ τον Καναδά, "τη Δ.Γερµανία κ.α. σχεδόν όλα τα νήπια και σε υψη- λούς αριθµούς τα βρέφη καλύπτονται από το δίκτυο των αντίστοιχων ιδρυμάτων (βλ. Πίνακα). Στη Σουηδία έχει κατοχυρωθεί νομικά το δικαίωμα (αλλά όχι και η υποχρέωση) όλων των παιδιών για προσχολική εκπαίδευση. Σε περίπτωση που οι γονείς δεν επωφελούνται από το δικαίωμα αυτό, ειδικό προσωπικό τους επισκέπτεται για να τους εξηγήσει τα πλεο- νεκτήματα που προσφέρει η προσχολική εκπαίδευση. ικα… . . & άιηε… & χ ς τν.; χΈχ% αωκ &»… να… Μ… λι…ςια ή…") , αλα Δεν θα ήθελα να αφήσω ασχςχαστη αυτή την καινοτομία. Γιατί μας θυμίζει ότι η πραγματική ελευθερία στην ιδιωτική σφαίρα προ- ύποθέτει υπέυθυνη και πλήρη ενημέρωση. Αλλά ας γυρίσουμε στη χώρα μας. Στην Ελλάδα τον περασμένο αιώνα υπήρξε ενδιαφέρον για την προοχολική αγωγή από πολύ νωρίς.1 Τα πρώτα Νηπιαγωγεία ιδρύονται το 1831 κι όλας, στην Ερμού- πολη (με 140 παιδιά, αγόρια και κορίτσια 2-6 χρόνων) και στην Αθήνα. Είναι ιδιωτικά, ενσωματωμένα σε σχολικά συγκροτήματα(Ετ. Hildner, Francis Hill). H Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία ίδρυσε ξεχω- ριστό Νηπιαγωγείο το 1840 και το 1865 έστειλε µια μαθήτριά της την Ιφιγένεια Δημητριάδου, με υποτροφία στη Γαλλία για να ει- δικευτεί ως νηπααγωγός. Από το 1870 και µετά η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία άρχισε να δίνει και ειδικό δίπλωμα νηπιαγωγού. Το 1880 επιστρέφουν από τη Γερμανία όπου σπούδασαν δύο Ελληνίδες νηπιαγωγοί: η Ελένη Λοϊζίδου και η Αικατερίνη ΛασκαρίδουΐµΗ Λασκαρίδου ίδρυσε "νη- πιακό κήπο", "διδασκαλείο νηπιαγωγών" όπο#διδάσκονται οι πρω- τοπόρες για την εποχή παιδαγωγικές μέθοδοι του Froebel, "παιδι- κό σταθμ ". To 1895 θεσµοθετούνται για πρώτη φορά με νόµο τα νηπιαγωγεία και καθορίζονται τα προσόντα των νηπιαγωγών. Δ)» "έναν αιώνα µετά, δεν κατορθώθηκε να συμβαδίσουμε με τις κοινωνικές και παιδαγωγικές εξελίξεις. I ! .΄ΧΌ…ς) ςχ,Μ ΧΧΧ" 093… ΄ . Μπηκα: …"…" "" «Μάι. …" επι/σπ…πτ 'Κ …κι.…Κ ς"……Χ'Χζ΄ « οι (Α]. (| " 6ΐ ν-'νΞάΐ α…Οξη?Ω ν…- &… Μένα»… & ζαΝίν…… :; 0%…ιώτΕ/5 … & να ΈΝλ©οχΧ ι . 1'λΈξζ" 8…ψκχξ,Λµ γ:α…Ή0©Όι… «ΠΝ ς… τι΄6"/ίη…η΄ύΌι€>( Α ζΚζΆ-΄Ω … %! ίιξ%ζ(Χ , €9Ώλ) .. ίδια,. -΄ , - . u κ χνν3κ Ζ….) υ-µ…ΐσϊ% Οκ), Η Ώς… ξηι9νΞ'…Μ Μ Μ'Όω(… ……) 6ΨζΉζξοχ &ιςκοΑΒ%3Χ ,%(ξ.ς…ι&λ) Θ…ΜΝίΜΜ ιν… ΄3την Ελλάδα, όχι μόνο τα νηπιαγωγεία καλύπτουν μόνο τµήμα του πληθυσμού των 3 1/2 - 5 1/2 χρόνων και οι βρεφονηπιακοί σταθ- μοί ελάχιστο προσοτό του πληθυσμού των 0-5 1/2 χρόνων, αλλά πα- . :, , . * ι . .. ι . κ . ΄ |||. κ;ψιζλζµ ι'.λι ξ.Χ» ι.…» ,ιι'ι) …, ζ, ..( |» …' ι.Κ.Ή'5…κ. μ ιι… νπμ;ίων, …3α….ζ…τιιτςς. Στα παιδιά των εργαζόμενων μανάοων…χαμηλού;ζίοοοήματος ΐςνιγω«ι) προσφέρεται άσυλο στους)βρεφΞνηπΐάκούς σταθµούςζ…Για τα παιδιά των οικογενειών που μπορούν να τα βγάλουν πέρα χωρίς την εργασία της μητέρας υπάρχει η δυνατότητα της εγγραφής στα δημόσια νηπια- γωγεία (για περιορισμένο αριθµό θέσεων και μόνο για μερικές πρωϊ- νές ώρες). Στα παιδιά των οικογενειών με οικονομική ευχέρεια προσ- φέρεται η προσεγμένη και πανάκριβη προσχολική αγωγή στα ιδιωτικά . νηπιαγωγεία (με ανάλογους επίσης περιορισμούς στις ώρες υποδοχής και τον αριθμό θέσεων). (;…&ηα……ζι,ι……π…ιξχι)νηξ||€8"2 Μτ!ή Δεν είναι χωρίς σημασία,ότι στη Στατιστική Επετηρί οι βρε- φονηπιακοί σταθμοί περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο "κοινωνική αντί- ληψις", τμήμα "περιθάλψεως ανηλίκων": τα παιδιά των εργαζόμενων μητέρων κατατάσσονται πλάι στα ορφανά, στα άρρωστα, στα μειονεκτι- κά. Η δική τουςµειονεκτικότητα, η δική τους δυστυχία - δηλώνει επίσηµα η Στατιστική Επετηρίδα - είναι ότι η μητέρα τους δουλεύει. Δεν είναι περίεργο ότι μπροστά σε τόσο μεγάλα κενά στην προσχολική εκπαίδευση, στο ρόλο της γυναίκας - αγγέλου της οικο- γενειακής εστίας προστίθενται εκπαιδευτικά - παιδαγωγικά καθήκο- ντα . ΄Ετσι, οι ανάγκες του παιδιού εμφανίζονται να μένουν ακά- λυπτες, όχι γιατί η Πολιτεία δενδημιούργησε ακόµα το ανάλογο δί- . κτυο προσχολικών ιδρυμάτων, αλλά γιατί η μητέρα εργάζεται - όταν εργάζεται. Και όταν δεν εργάζεται, το πρόβλημα μοιάζει να μην υπάρχει. H αντιπαράθεση: εργασία της μητέρας - ανάγκες του παι- διού, καλύπτει βολικά το κενό ανάμεσα στις βασικές ανάγκες του πληθυσμού και την παροχή υπηρεσιών. (To μηχανισμό αυτής της μετατόπισης ευθυνών μέσα στην ελλη- νική πραγµατικότητα επιβεβαιώνει και το γεγονός ότι σιγά-σιγά µε- τατοπίζεται προς τις μητέρες και η υποχρέωση για να καλυφτεί κι εκείνο το άλλο κενό; το χάσµα ανάµεσα στις προσδοκίες και την αποδοτικότητα ολόκληρου του εκπαιδευτικού συ- στήματος. Σε καµιά άλλη χώρα δεν παρουσιάζεται το φαινόμενο να "διαβάζουν" - τόσο χαρακτηριστική αυτή η νεοελληνική μετατροπή του ρήµατος ... - οι μητέρες τα παιδιά, στην έκταση, την κλίμα- l ι ( ΄ ι ?.΄ΘΞ…κοΜ ι.ι/ΚΘιι8Μ' ότου9γψι ζ9ςΏα% αν?) ΄Έ€ο?ή%νά# κα και την ένπππιπου αυτό συμβαίνει στη δική µας)Ξλ Στις χώρες όπου υπάρχει αμοιβαία σχέση ανάμεσα στην παι- δαγωγική έρευνα και την εκπαιδευτική πολιτική διαπιστώθηκε, ότι η ανανέωση των παιδαγωγικών µεθόδων σε ολόκληρη την εκπαιδευτι- κή πυραμίδα προωθήθηκε σημαντικά από τις αναζητήσεις και τις και- νοτομίες, που αφορούσαν την προσχολική εκπαίδευση. Είδαμε παραπάνω πως η προσχολική ηλικία μοιάζει να είναι στην Ελλάδα μια άγνωστη, ανεξερεύνητη ήπειρος. Οι πνευματικές, ψυχολογικές, κοινωνικές ανάγκες της πρώτης παιδικής ηλικίας που, παράλληλα, με την οικογενειακή στοργή, απαιτούν, στις σημερινές (΄'ι(ι).)ζ:ι΄|)ιΕ; ζωής"… ;;. ι την τ,π΄ν3,……π1 αν." ' χι εώς χς.΄;.1ι(……ις και τη φρονι- τίοα ειδικευμένο… προοωπικού, παραμερίζοντ;ι οιωπηρά, όσο επιβιώ- νει η αντίληψη ότι αρκεί η μητρική αγάπη για να τις καλύψει όλες. Και η άγνοια του ενός θέματος (παιδί) πολλαπλασιάζεται με την άγνοια του άλλου (μάνα), στο μέτρο που το στερεότυπο της μη-΄ τέρας "που θυσιάζεται για το παιδί της" συνιστά όχι μόνο πρότυπο, αλλά και οικεία αναφορά, στην οποία άλλωστε προσφεύγουν εύκολα οι ίδιες οι μανάδες. Το πόσο αυτό το σχήµα.αντωπθεπκ στις κοινωνικές πραγωα- τικότητες της εποχής μας διαφαίνεται και από τη στροφή στην πο- λιτική της Γιούνισεφ που επεξέτεινε τις δραστηριότητές της και προς τις γυναίκες. O άξονας της νέας αυτής πολιτικής της Οργάνω- σης των Ηνωµένων Εθνών για το παιδί, στηρίζεται στη θέση ότι οι ανάγκες των παιδιών δεν αναμένεται να καλυφτούν μόνο από τη μη- τρική στοργή και δραστηριότητα και ότι οι ανάγκες των γυναικών δεν συνοψίζονται μόνο στο μητρικό τους ρόλο. Σε µιά σύγχρονη κοινωνία, όλες αυτές οι ανάγκες αφορούν την πολιτεία και το κοι- νωνικό σύνολο. Χαρακτηριστικός είναι ο τίτλος αφιερώµατος του περιοδικού της Γιούνισεφ "Τετράδια της παιδικής ηλικίας": "Θέση των γυναικών και ευεξία των παιδιών". Το πρώτο μέρος του αφιερώματος παρουσιά- ζει στοιχεία για τη θετική σχέση ανάµεσα στην ευεξία των παιδιών και την καλυτέρευση της θέσης των γυναικών ως προς τον ελεύθερο χρόνο τους, την υγεία και τη διατροφή τους? ήνΜ%αίδ€υση και την επαγγελματική τους κατάρτιση, την επαγγελματική τους απασχό- ληση και τη συµμετοχή τους στην πολιτική. Στη χώρα μας, ο ανεπαρκής αριθµός των νηπιαγωγείων και o ανεπαρκέστατος αριθμός των βρεφονηπιακών σταθμών περιγράφουν και καθορίζουν, ώς ένα βαθμό, την περιθωριοποίηση και της Ελλη- νίδας και του Ελληνόπουλου. _ Ας συνοψίσουμε τώρα μερικές ελληνικές ιδιαιτερότητες στο θέμα των φορέων υποδοχής, φροντίδας και αγωγής των παιδιών προ- σχολικής ηλικίας. - Ποσοτική ανεπάρκεια των ανάλογων ιδρυμάτων. - Γενικευμένη άγνοια των πραγματικών αναγκών της πρώτης παιδι- κής ηλικίας. - Μετατόπιση της κρατικής και κοινωνικής ευθύνης στους ώμους των γυναικών (εκτός από τις μανάδες, επιστρατεύονται και οι γιαγιάδες, των οποίων η σωµατική και ψυχική αντοχή δοκιμάζο- νται μερικές φορές σκληρά). - Πρόωρσς κοινωνικός διαχωρισμός των νηπίων. Γι αυτό το τελευταίο θέμα, που είναι εξαιρετικά σημαντικό, θα κάνω μια αναφορά (όχι σύγκριση) σε μία άλλη ευρωπαϊκή χώρα, όπου υπάρχουν πάντα όπως και σε εμάς οι κοινωνικές τάξεις, χω- ,»ύς όμως ιωιιή .;ά)ΐ…Λτυιι κιι:…#ιςις ; ………ι,οίς 13 ποιδιικκ3ς σταθ- µούς και στα νηπια;ω|εια. Από μία πανεπιστημιακή έρευνα στη Γαλλία για την εξέλιξη των δημοσίων νηπιαγωγείων στην 30ετία 1945-1975 ανθολογώ μερικά στοιχεία. - το ποσοστό των παιδιών 2-6 ετών στα δηΒόσια νηπιαγωγεία πέρα- σε από 27,6% στο 81% (υπάρχει επιπλέον και άλλο ποσοστό που αφορά φοίτηση σε άλλα ιδρύματα). - η θεαµατική αυτή αύξηση οφείλεται στην ανάπτυξη της ζήτησης προσχολικής εκπαίδευσης από την αστική τάξη πράγμα που εκφρά- ζει εξέλιξη των συµπεριφορών της, ακόμα και του στρώματος των πιο προνομιούχων "απέναντι το νήπιο και στην αγωγή7%ξυ τεί- νει στο εξής να εξασφαλίζεται, κατά ένα μέρος, σε συλλογικά και δημόσια ιδρύματα όπου βρίσκονται πλάϊ-πλάϊ παιδιά διαφορετικών κο ινών ικών τάξεων " .3 Θα προσθέσω μια παρατήρηση που στην έρευνα παραλείφθηκε, προφανώς ως αυτονόητη: η εξέλιξη αυτή των συμπεριφορών θα επηρεά- στηκε σε μεγάλο βαθμό από την υψηλής ποιότητας παροχή υπηρεσιών στα δημόσια Νηπιαγωγεία. Και βέβαια, το θέµα της ποιότητας της προσχολικής αγωγής παραπέµπει κατά κύριο λόγο στο άλλο µεγάλο θέμα της κατάρτισης 3 . επίθ 92Μ5Αη με, των νηπιαγωγών που θα κληθούν να στελεχώσουν παιδικούς σταθμούς και νηπαιγωγεία. Είναι αναγκη να προσφερθεί στις μελλοντικές νηπιαγωγούς όχι μόνο υψηλό επίπεδο κατάρτισης, αλλά κατάρτισξ πολύπλευρη και συγχρονισµένη. Στη Σουηδία, όπου είναι θεσμοθετημένη η ένταξη πολιτισμι- κών δραστηριοτήτων στην προσχολική αγωγή, θεωρείται ότι βιβλιο- θήκες, ωδεία, μουσεία, θέατρα και πολισµικές οργανώσεις έχουν ένα σηµαντικό ρόλο να παίξουν μέσα στο Νηπαιαγωγείο. Σε πρόσφα- τη (1983) έκθεση του Εθνικού Συμβουλίου Πολιτισμού της χώρας αναφέρεται ότι οι γνώσεις και η ενθουσιώδης προσχώρηση των Νη- πιαγωγών είναι απαραίτητες προύποθέσεις για να πετύχουν οι πολι- τισμικές δραστηριότητες στην προσχολική αγωγή. Και ότι γι αυτό, τόσο η κατάρτιση, όσο και η επιμόρφωση των Νηπιαγωγών χρειάζε- ται να εξελιχθούν, έτσι ώστε να ενισχυθούν οι θεωρητικές και πρακτικές γνώσεις τους στον πολιτισμικό τοµέα. Υπογραμμίζεται ακόμα ότι είναι απαραίτητο να ενισχυθεί η θέση των διαφόρων μα- θημάτων αισθητικής αγωγής στην κατάρτιση των Νηπιαγωγών και να αξιοποιηθούν οι γνώσεις και οι δραστηριότητες των καλλιτεχνικών και των πολιτισμικών οργανισμών. Σημειώνω ακόµα, ότι στη "Διακήρυξη αρχών" του Συμβουλίου Μορφωτικής Συνεργασίας του Συµβουλίου της Ευρώπης που ανάφερα προηγούμενα, προτείνεται: — να ληφθούτ μξϊΩα για νι κ.ταρ,……>όµ οι ςυαΞμοί ανάμεσα στις επαγγελματικές κατηγορίες των εκπαιδευτικών ποοοχολικής και πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης' - να παρέχεται σε όλους η ίδια βασική κατάρτιση και να τους προσ- φέρεται στη συνέχεια επιμόρφωση που θα προωθήσει την αµοιβαία κατανόηση' - να αντιµετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο τα ζητήματα μισθών,εξέ- λιξης και συνθηκών δουλειάς των εκπαιδευτικών που προσφέρουν έργο στην προσχολική ή πρωτοβάθµια εκπαίδευση. Το Π.Δ. 330/3.9.1983 με το οποίο ιδρύθηκαν συγχρόνως στα ΑΕΙ τα Παιδαγωγικά Τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης και τα Παιδα- γωγικά Τµήµατα Νηπιαγωγών ανταποκρίνεται σε σύγχρονες απαιτήσεις. Η εφαρµογή του βέβαια προσφέρεται για συλλογικές επεξεργασίες. Ας σημειωθεί ακόµαγ ότι ο πρόσφατος νόµος για τη "Δοµή , και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθµιας εκπαίδευ- - 10α - σης" παρουσιάζει, τόσο με το θεσμό των παιδικών κέντρων, όσο και με ορισμένες θαρραλέες διαπιστώσεις και προτάσεις στο αντίστοι- χο τμήμα της εισηγητικής έκθεσης, αξιόλογη προώθηση του σχετικού προβληματισμού σε κυβερνητικό επίπεδο. Θα μπορούσαμε όμως να αναρωτηθούμε στο διήμερο των εργασιών μας για την ανάγκη όχι μό- νο να διευρύνεται η προσχολική μέριμνα με την προσχολική αγωγή, αλλά και η προσχολική αγωγή στα ανεξάρτητα νηπιαγωγεία να διευ- ρύνεται με προσχολική μέριμνα, έτσι ώστε να πάψει σταδιακά αυτός ο ταξικός διαχωρισμός των νηπίων που δημιουργείται και μόνο από το γεγονός των διαφορετικών ωραρίων λειτουργίας νηπιαγωγείων και παιδικών σταθμών ή παιδικών κέντρων. - 11 ' >ΐΜΌ…χξ … %ξαΜ()…1Μ «(M «(µονιµη …ωδ)ο ινα…) \ ι κ H θεσμοθέτηση της κατάρτισης των Νηπιαγωγών σε πανεπιστη- μιακό επίπεδο είναι ένα μεγάλο επίτευγμα. Και αυτό το επίτευγμα που υλοποιεί την αναγνώριση της σημασίαςχτης προσχολικής αγωγής είναι επίτευγμα των διεκδικήσεων του κλάδου, της συνειδητοποίη- σης του θέματος από σημαντικές κοινωνικές ομάδες (αναφέρουμε σχε- τικά τις θέσεις του Γαιεπιστημιακού Ομίλου που δόθηκαν στη δημο- σιότητα στις 18-3-1981), είναι απότέλεσμα πολιτικής βούλησης. 'Οπως αποτέλεσμα πολιτικής βούλησης είναι και η ίδρυση αξιόλο- γου αριθμού νηπιαγωγείων τα τελευταία χρόνια. «έδρα... ώ 1(ΜΣ,…ΑΜ Τα Πανεπιστήμια που θα καταρτίζουν Νηπιαγωγούς βρίσκονται έ)Ο. μπροστά σε μια πρόκληση και σε τεράστιες ευθύνες. Η κατάρτιση που θα προσφέρουν δεν φτάνει να είναι υψηλού επιπέδου, πρέπει να είναι και η κατάλληλη. Γι αυτό χρειάζεται να αξιολογήσουν και να αξιοποιήσουν τα καλύτερα στοιχεία από την προσφερόμενη κατάρτιση στις/ΣξΞλέςιΝηπιαγωγών, να διατηρήσουν και να αναπτύ- ξουν τη σύνδεση της θεωρίας με την πράξη, να γίνουν κέντρα αδιά- κοπου προβληματισμού επάνω στην προσχολική ηλικία και την προ- σχολική αγωγή και κέντρα διαρκούς πληροφόρησης του κοινωνικού συνόλου για τη σημασία τους. Το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας θέλησε με αυτό το διήμερο να θησαυρίσει από τη γνώση και την πείρα όλων σας. 'Γ* Εισηγήσεις;ανάλαβαν επιστήμονες που από διάφορες επιστη- 'μονικές περιο &ξ δουλεύουν Ήκαΐ π38βληματίζονται για το παιδί, έκπρ δώΞΞΐµΞιδ δικώνψερευνητικώνψ φορέων, προσωπικότητες της πνευ- ματικής μας ζωής που είναι κοντά στο παιδί. Αλλά περιμένουμε πολλά από τις παρεμβάσεις και τις ανοι- χτές συζητήσεις, τόσο and τις εμπειρίες των ατόμων όσο και από τα αποτελέσματα συλλογικής επεξεργασίας φορέων. Στη διάσκεψη της Λισσαβώνας, ο Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης διακήρυξε ότι η προσχολική αγωγή "είναι θέμα βασικά πολιτικό". Πράγμα που σημαίνει ότι η προσχολική αγω- γή είναι πρωταρχικά.θέμα των πολιτών.

Εφοοφλξα … Η Θ&εςξςτλζαΣ &&Ως ., -. Μ'!.…...υ…… ΠΑΝΗΓΥΡ|ΚΗ Η ΕΚΔΗΛΩΣΗ EI'KATAZTAZHZ ΤΗΣ ΠΡΥΤΑΝΕ|ΑΣ ΣΤΟ ΒΟΛΟ Γ. Αρσένης: “H κυβέρνηση δίνει προτεραιότητα στην ανάπτυξη του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας "Προτεραιότητα για την κυβέρνηση αποτάεί n χρηματο- δότηση και n ανάπτυξη του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας, ώστε να παίξει πρωτοποριακό εθνικό ρόλο" τόνισε -μετα- ξύ άλλων- o Υπουργός Παιδείας κ. Γ ερ. Αρσένης μιλώντας χθες το βράδυ σπιν εκδήλωση της επίσημης εγκατάστασης των πρυτανικών αρχών του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας". Δεσμεύθηκε ότι n Πολιτεία Θα δώσει τους απαιτούμενο… πόρους για την ανάπτυξη του και την προσφορά του amv εκπαίδευση και ευρύτερα την κοινωνία. "Στόχος, υπογράµ- μισε είναι τα επόµενα Χρόνια το Πανεπιστηµίο Θεσσαλίας να γίνει γνωστό ως ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια της Ευρώπης". Ο πρώτος Πρύτανης του Πανεπισπιµίου Θεσ- σαλίας κ. Παπ. Λοκρίδας τόνισε ότι δίνεται έμφαση στην πανεπιστημιακή έρευνα σε συνδυασμό µε mv παραγωγική δραστηριότητα, ενώ το πανεπιστήμιο θα είναι παρόν Της ΤΟΥΜΣ ΚΕΚΛΤΟΥ αδικότερα ο κ. Αρσένης mums ότι η κυβέρ- νηση θα βοηθήσει και θα χρτµατοδοττ΄ισει την ανά- πτυξη του Πανεπιστηµίου. τονίζο- ντας ότι στα αμέσως επόμενα χρό- νια (20002006) η Εκπαίδευση θα εί- ναι από τις βασικές προτεραιότητες της κανω…. Ο Υπουργός κάλεσε τις νέες πρυττινικε'ς, αλλά και τις αρχές της Θεσσαλίας σε συνάντηση μέχρι το τέλος του μήνα στο Υπουργείο το οτε να τεθούν τα ζητι'ιματα προτε- ραιότητας για την περαιτέρω ανά- πτυξη του πανεπισττμίου τα οποία και θα πρ…… για χρηµατο- δότηση με"… του πακέτου Σαντέρ. Παράλληλα ο κ. Αρσένης υπε- µια… της εκπαιδετπικής με- ταρρύθμισης. για την οποία έκανε ε- κτενή αναφορά. ιπτογικηιμίζοντας ότι "η πολιτική της κτβέρνικπις εί- ναι ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση στην τοπική κοινωνία. για κάθε παιδί. κάτι που άλλα… ε τι- ποτελεί και κοινωνικό δι…ιίαιιια". O κ. Αρσένης ακόμη δεσμεύθηκε πως θα δοθούν στο Πανεπιστήμιο μεταπτυχιακά προγρ(ηιµατα, ενώ και τα Προγράµι…τα Σπουδών Επιλογών θα δώσουν την ευκαιρία σε κάθε Έλληνα να έχει πρότήλαση στη γνώση. Ο υπουργός τόνισε πως προτεραιότητα της κιβε'ρνησης θα είναι ο χώρος της Παιδείας και το 20002006 θα εξασφαλισίλ)ύν όλοι εκείνοι οι πόροι που απαιτούνται και το ζητούμενο τότε θα είναι η σω- στή τους αξιοποίηση για να επιτευ- χθεί αυτή η ανάπτυξη. "Είμαι υπουργός που τολμώ", είπε σε άλλοστιιείοτηςοιιιλίας του, αναφερόµενος στα θέματα που βά- ζει η Σύγκλητος του Πανεπιστημί- ου Θεσσαλίας. που συνεδρίασε πριν την επίσημη τελετή εγκατα- (mum; και εξέδωσε σχετικό ψήφι- σµα αιτημάτων. Για το Πανεπιστήμιο Θεσσα- λίας ξεκινά ένας νέος κύκλος με με- γαλες ευθύνες. υπογρι΄ιιιμισε από την πλευρά του ο Πρύτανης κ. Πα- ντελής Λαζαρίδης, τονίζοντας ότι στόχος είναι να δοθεί φραση στην πανεπιστηµιακή έρευνα και την πα- ραγωγή. O Πρύτανης του Πανεπι- στηµίου Θεσσαλίας εκανε ανι αγορά στο ιστορικό ίδρυσης και λειτουρ- γίας του πανεπιστημί…ι που χρο- νολογείται από το 1084, πέρασε όλα αυτά τα χρόνια από διάσορα στά- δια και στην πορεία επτιντιπρτκι- διόρισε τους στόχους και τις πολι- τικές του. "Σήμερα το Πανεπιστήμιο. ιι- πογράμµισε, δεν λειτουργεί µε λίγα ση του υπουργού και κατ' επέκτα- ση της κυβέρνησης για τη στήριξη του Πανεπιστηµίου. Η χθεσινή επίσημη εκδήλωση της εγκατάστασης των πρυτανικών αρχών έγινε παρουσία των εκπρο… σωπων της πολιτικής ηγεσίας, των τοπικών αρχών, της εισταιδειπικής κοινι΄ττητας και πλήθος κόσμου στην αίθουσα "Γαιννης ΚοριΥιτος" του παραλαικου κτιρίου "Παπα- στρι΄ιτος". Είχε πανηγυρικό χαρα- κτήρα και ήταν έντονο το συγκινη- σιακό στοιχείο. Πριν από την τελετή συνεδρία- σε η Σύγκλητος του Πανεπιστηιίου Το Π. Θεσσαλίας είναι ένα κεντρικό πανεπιστήμιο και μπορεί να παίξει cumin-1K6 εθνικό ρόλο, ενώ Βασική προτεραιότητα Θα δοθεί στη χρημα- τοδότηση για τα έργα υποδοµής και τα εκπαιδευπκά προγράµματα αννίνων κ. Χρ. Μασαλάς, Πειραιά κ. Νικ. Πλιιίσιος και ο τιντιπρι΄πα- νης του Αριστοτελείου Πανεπιστη- μίου (-)εσσαλονίκης κ. luxw. Αντα)… νόπουλος. Λκολοι΄θησαν χαιρετι… σμοί από τον βουλευτή του ΚΚΙ"΄ Μαγνησίας κ. Γκατζή, τους Νομάρ- χες Μαγνησίας. Λάρισας, Τρικά- λων και Καρδίτσας κ.κ. Σκοτινια΄ι- τη, Φλάκυ, Πατρίσια… και Αντι- γντικττόπουλο, τους Λημάρχους Βόλου, Λάρισας και Τρικάλων κ.κ. ΚοιΜοι΄ιρη, Τζανακούλη και Σπιτ- θή. Αναφορά έγινε από πολλούς ο- µιλητές στη σωµατική συμβολή του αείμνηστου Γιάννη Φάτση. για τι οποίο όπως είπε ο κ. Λαί'ιιι…-ί "|. σι΄Ντομα θα γίνει τιμητική …,: » ι" ση. Δόθηκαν συγχαρητιχ…α .…» τους οµιλητές σε όλους όσοι .ιτ . » των γιατηλειτουργια T’ l Η ! στημίου ενώ είναι… |…» | στο ιστορικό του πιο…. τις… . . * ιδρύματος όλα αυτά τιι για… | . εκδήλωση έκλεισε µε μουσικη …. τη Στατιστική (Καίτοι… του Κι ιζ- λιτεχνικού Οργανισµού του Λη… …… Βόλου υπό τη διει΄θιτνση του Εν… ών Κόναν. Ακολοι΄θτγιε διΞί……, στο αυτό" του ΙΙανεπιστιηιτι»τ| στην οποία παρευρέθηκε πληθιν κόσμου που σιΝεχι΄ιρη τις πρ…… κες αρχές και ευχήθηκε "καλή να τα…" στο δύσκολο εργο που τη… µίζεται. Τέλος. αξίζει, να τπιιιειιιιθιτ΄ ότι ήταν πρώτωανή και τα α…… .… τα μέτρα τισψιλείας χθι : το [ανιόν μέσα και έξω από το χ…… .. τιν Πα νεπιστη|ιίου Θεσσαλίας. ΔΗΛΩΣΗ ΑΡΣΕΝΗ ΣΤΗ “eds" Υπάρχουν δυσκολίες στο ΠΑΣΟΚ ΄ αλλά θα πρυτανα΄ισει το που… ευθύνης τμήµατα, αλλά με πολλές σχολές και ολ(Υκλτχκικιε΄νη εκπαίδευση, ενώ πρωτοπορεί στην έρευνα. Λειτουρ- γούν 103 εργαστήρια, 78 από τα 0- πιο… παρέχουν υπηρεσίες σε τρί… τους. Το Πανεπιστι΄ι|ιιο, είπε, πρέ- πει νιι θε΄λγει και να είναι παρόν στην κοινωνία. Σήµερα (τριτο… 2.500 οποίκδαστε΄ς, ενώ |.5(Χ) είναι. εισακτε΄οι κάθε χρόνο. Η πορεία του δεν μπορεί ν' αναχαιτισθεί και γι' αυτό η πολιτική της πια…… θα πρεπει να είναι τέτοια που δεν θα φρενι΄ιρι'ι αυτή την πανια ανάπτυ- Eng". Κλείνοντας την οµιλία του ο κ. Λαζαρίδης ζήτησε τη διαβιβαστ- ίζξψζ-ρςι παρουσία του Υπουργού και εκδό- θηκε ψήφισμα µε τα βασικά αιτήµα- τα και τις προτεραιότητες που πρέ- πει να τεθούν. Με την ανάγνωση του αντισώματος άρχισε και η επί- σηµη τελετή. Ακσλοιλ)τκκιν χαιρετι- σµοί από τον Μητροπολίτη Δηµη- τριάδος κ. Ιγνάτιο, ο οποίος μετε- (my και μήνυµα του Αρχιεπισκό- που, ενώ αναγνα΄κτθηκαν χαιρετι- ομοί και επιστολές από τον Υφυ- πουργό κ. Γ. Πασχαλίδη και τον πρόεδρο της Βουλής κ. Κακλαµά- νη. Στη συνέχεια χαιρετισµό απηύ- θττναν ο πριίιην Υπουργός Παιδεί- τις κ. αποικίας οι πριπάντις |… Ενωτικό µήνυμα έδωσε ο Γερ. Αρσένης. σε δήλωσή του χθες στο Βόλο, στο περιθώριο της τελετής εγκατάστασης των πρώτων πρυτανικών αρχών του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας, όταν του tn. ,τήθηκε να σχολιάσει την αποχώρηση μελών της Κεντρικής Επι… τροπής του ΠΑΣΟΚ από την τελευταία συνεδρίαση του οργάνου "Άσχετα από το τι έγινε στην Κεντρική Επιτροπή - τόνισε - αυτές οι λίγες,ηµ.έρες που μας μένουν πριν από το συνέδριο θα πρέπει να είναι μέρες περισυλλογής. Όλοι πρέπει να αναλογι- στούμε τις ευθύνες που έχουμε απέναντι στην ιστορία του Κική ματος. απέναντι στο λαό που μας έχει στηρίξει και απέναντι στην προοπτική που πρέπει να δώσουμε και να πάμε στο συνέδριο μι αίσθημα ενότητας και αλληλεγγύης. Τις όποιες διαφορές έχοντα. πρέπει να τις λύσουµε μέσα στο συνέδριο και την επόμενη ηµέρα να βγούµε προς τα έξω ενωµένοι. δυνατοί και µε αισιοδοξία για μια θετική προοπτική για το Π ΑΣΟΚ, για την κυβέρνηση. για την Ελλάδα". "Υπάρχουν δυσκολίες", παραδέχθηκε ο κ. Αρσενης. "Οι δυσκολίες αυτές έχουν εμφανισθεί, αλλά ελπίζω ότι θα πρυτα- νεύσει το αίσθηµα της ευθύνης". % ΜςιρΌοω ενώ

παιδες… … Θ€δξΟλιΟ&Όώω αφου λ%5Ό ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΝΕΛΥΣΕ Ο K. ΑΡΣΕΝΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΙ- ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΠΡΥΤΑΝ|ΚΩΝ ΑΡΧΩΝ Νέα εποχι΄ιγια το Πανεπι Τους στόχους του Υπουργείου Παιδείας για το Πανεπιστηµιο Θεσσαλίας παρουσίασε προχθές o κ Γ εράσιμος Αρσένης κατά την επίσημη τελετή εγκατάστασης των νέων πρυτανικών αρχών. Τόνισε μάλιστα ότι στις στέρεες βάσεις όπου οτηρι΄Ζεται τώρα το εκπαιδευτικό ίδρυμα θα υπάρξει νέα υποστήριξη και Χρηματοδότηση, ενώ έκλεισε το νέο ραντεβού με τις πρυτανικές και τοπικές αρχές στο τέλος του μόνο στην Αθήνα. ΄Ετσι, το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας κλείνει την πρώτη του δημιουργικό πορεία από την εποχή της σύλληψης και του σΧεδιασμού του και ανοίγει τη νέα σελίδα σε µια μακρόπνοη προοπτική για το ίδιο και την κοινωνία. Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΡΑΔΛΗ υγκεκριμένα () Υπουργός Παι- δείας δήλωσε αναφερόμενος στα άμεσα αιτήματα του Πανε- πιστηµίου "Είναι µεγάλη αυτή η μέρα όχι μόνο για το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, όχι μόνο για τη Θεσσαλία, αλλά για την Ελλάδα, για την πανεπι- στημιακή κοινότητα της Ελλάδας. Ο πρώτος κύκλος κλείνει και χαρακτηρίζε- ται από την πραγμάτωση ενός µεγάλου ο- ράματος με την εξασφάλιση της να…» γίας του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας επάνω σε στέρεες βάσεις. Για το παρελ- θόν μίλησαν πολλοί. γι αυτό θα μιλήσω για το από εδώ και πέρα. Το Πανεπιστή- μιο Θεσσαλίας οφείλει τη δημιουργία του στους οραµατιστές, στους αγωνιστές. Δεν δηµιουργήθηκε έτσι με ένα προεδρι- κό διάταγμα. Σήμερα που κλείνει αυτός ο κύκλος, πρέπει να αποτείσουμε φόρο τιµής σε όλους που αγωνίστηκαν για την υλοποίηση αυτού του οράματος. Έπεσε ένα βαρύ έργο στις διοικούσες επιτροπές και σήµερα μπορούμε με αι- σιοδοξία να δούμε την πρόσοδο του I la- νεπιστηµίου από εδώ και πέρα. Έχουµε πράγματι τις στέρεες βάσεις. τον οραµα- τισµό και τον προγραμματισμό που μας έδωσαν οι προηγούµενες διοικήσεις του Πανεπιστημίου. Τα κτίρια στο Βόλο και αυτό που θα κτιστεί και στις άλλες πρωτεύουσες της Θεσσαλίας κτίστηκαν µε τον κρατικό προυπολογισμό και πρέπει να πω ότι εί- ναι προτεραιότητα για την κυβέρνηση η προώθηοη του Πανεπιστηµίου Θεσσα- λίας και η χρηματοδότησή του. Το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας δεν είναι ένα περιφερειακό Πανεπιστήµιο και δεν μπορεί να είναι περιφερειακό Πανεπιστήµιο, όντας στο κέντρο της Ελλάδας. Το Πανεπιστήμιο της Θεσσα- λίας είναι και αυτό κεντρικό Πανεπιστή- μια που θα πρέπει να παίξει έναν πα- νελλαδικό ρόλο. Τα λεγόμενα περιφερει- ακά Πανεπιστήμια δεν είναι Πανεπιστή- μια που ιδρύθηκαν για να γίνει αποσυμ- φόρηση των κεντρικών. Έγιναν και γι' αυτό, αλλά έγιναν κυρίως για να παρα- κάμψουν τις αγκυλώσεις των παραδο σιακών Πανεπιστημίων και για να παί- ξουν έναν ρόλο πρωτοποριακό. Περιμέ- νουμε όλοι το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας να παίξει αυτό το ρόλο, γιατί ήδη έχει βά- λει τις βάσεις και την υποδοµή. Θα πρέ- πει να αντιμετωπιατεί στο πλαίσιο της μεγάλης επταιδευτικής μεταρρύθμισης για την αναβάθµιση της Παιδείας στον τόπο και για τη διεύρυνση της Τριτοβάθ- µιας Εκπαίδευσης. Όλοι δεχόμαστε ότι ζούμε µια νέα εποχή, γιατί το µέλλον του τόπου μας, όπως το μέλλον κάθε χώρας θα εξαρτηθεί από την αποτελεσματική ε- πένδυση στη γνώση και στη μάγων…. Σε Από την τελετή :"… αυτή τη γνώση πρέπει να έχει πρόσβαση κάθε παιδί. Η ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση σε όλες τις βαθµίδες της εκπαί- δευσης από το Νηπιαγωγείο μέχρι και το Πανεπιστήμιο είναι ένα κοινωνικό δι- καίωμα που η πολιτεία. η κυβέρνηση, δί- νει απόλυτη προτεραιότητα. Το σιΜ)ημα τώρα είναι ανοιχτή πρόσβαση στην Τρι- τοβάθμια Εκπαίδευση για όλα τα παιδιά που θέλουν να φοιτήσουν στο Πανεπι- στήμιο. O προγραµµατισμός μας είναι προς αυτήν την κατεύθυνση. Η κατάργη- ση των γενικών εξετάσεων την επόμενη χρονιά και η πρόσβαση στην Τριτοβάθ µια Εκπαίδευση χωρίς εξετάσεις, μόνο µε το απολυτήριο του Ενιαίου Λυκείου, εί- ναι το πρώτο ουσιαστικό βήμα προς αυ- τήν την κατεύθυνση. Το δεύτερο βήμα εί- ναι η σημαντική βελτίωση της υποδομής των Πανεπιστημίων ώστε να είναι σε θέ- ση να απορροφήσουν αυτόν τον αυξανό- µενο πληθυσμό και ταυτόχρονα να ανα- βαθμίσουν την ποιότητα των σπουδών τους. Σε αυτήν την κατεύθυνση έχουµε δώσει ιδιαίτερη προτεραιότητα. Το Πα- νεπιστήµιο Θεσσαλίας καλείται και αυτό να δώσει το παρόν στο κάλεσμα του α- νοίγματος στους νέους που θέλουν να έ- χουν πανιπιστηιιιακές γνώσεις και από χρέωση της πολιτείας είναι να βοηθήσει την ανάπτυξη της υποδομής για να μπα ρέσουν οι πανεπιστηµιακές γνώσεις να δοθούν σε ένα επίπεδο που να μπορεί να συγκριθεί με το επίπεδο των γνώσεων των άλλων πανεπιστημίων της Ελλάδας και της Ευρώπης. Η πανεπιστημαική δραστηριότητα δεν μπορεί πια να περιο- ριστεί μόνο στα προπτυχιακά προγράμ- ματα, αλλά θα πρέπει να προχωρήσει πα- ραπέρα στις μεταπτυχιακές σπουδές. Ήδη λειτουργούν τρία μεταπτυχιακά προγράμματα και η νέα σύγκλητος σχε- διάζει και άλλα προγράμματα. Φυσικά αυτά τα προγράμµατα χρειάζονται την υ- ποδομή και τη χρηματοδότηση. 'Ενας τρίτος στόχος για το Πανεπι- στήμιο είναι η διά βίου εκπαίδεικιη. Η γνώση στη δική μας εποχή αλλάζει ταχύ- τατα. Ο απόφοιτος του Πανεπιστημίου για να μπορεί να είναι ανταγιι)νιστικός στη διαδικασία θα χρειαστεί να μπει ξα- νά στο Πανεπιστήμιο και να έχει και πά- λι επαφή με το χώρο της γνώσης. Άρα η επαφή του πολίτη με το Πανεπιστήµιο εί- ναι μια επαφή που διαρκεί καθ' όλη τη διάρκεια της επιστημονικής καριέρας. Τα προγράμματα σπουδών επιλογής εί- ναι ακριβώς προγράμματα που θα αντι- µετωπίσουν αυτήν την ανάγκη. Τα Πανε- πιστημία βέβαια δεν είναι μόνο χώροι εκ- παίδευσης. αλλά και χώροι έρευνας και πρέπει να αναπτύξουν τα δικά τους ε- ρευνητ ικά προγράµµατα. Το Πανεπιστή- µιο Θεσσαλίας που έχει το κέντρο βάρος του στο Βόλο, αλλά με τις ακτινώσεις του στους άλλους νομούς. μπορεί να παίξει έναν καταλυτικό ρόλο όχι μόνο στην πνευµατική αναβάθµιση, αλλά στην προ ώθηση της οικονοµικής και κοινωνικής ανάπτυξης της περιοχής. Για να γίνει συ τό χρειάζεται να προχωρήσουμε στην (1- ναβαθμιση του Πανεπιστημίου της Θεσ- σαλίας, αλλά να προχωρήσουµε και σε μια ιδιαίτερη επικοινωνιακή πολιτική. Νομίζω ότι από κοινού ιστορική" να βά- 4 *… Μ :» των νέων πρω…κών αρχών λουμε αυτούς τους στόχους. Αυτά τα 0- ποία ζητάτε στο ψήφισμα μπορούν να γί- νουν πραγματικότητα. Ο πρωθυπουργός έχει επανειληµμένα πει και είναι ομόφιι» νη απόφαση του υπουργικού συµβουλίου ότι η περίοδος 2000 - 2006 να είναι πε- ρίοδος για την προτεραιότητα της Παι- δείας και η χρηματοδότηση θα γίνει από το πακέτο Σαντέρ. Κύριε Πρύτανη θα ή θελα να σας καλέσω, με τους συνεργάτες 0 ρόλος του ως κεντρικό εκπαιδευτικό ίδρυμα της χώρας σας από τις πρυτανικές αρχές µαζί και με τις τοπικές αρχές σε µια συνάντηση στο Υπουργείο Παιδείας πριν από τα τέλη αυτού του µήνα για να ολοκληρώσουμε με ικανοποιητικό τρόπο τις εκκρεμότη- τες όπου υπάρχουν στο Πανεπιστήμιο και να προχωρήσουµε τώρα στη διαμόρ φιικ1η ενός ολοκληρωµένου προγράµµα- τος" Φόρος τιµι΄ις στο Γιάννη Φάτσπ Με δηλιι'>σεις τους οι οµιλητές της εκ- δήλωσης απέδωσαν φόρο τιμής στον ο- ραματιστή του Πανεπιστημίου Θεσσα- λίας δημικιιογράφο Γιάννη Φάτση. για το οποίο θα οργανωθεί και ανάλογη εκδή- λωση στο αμέσως προσεχές διάστημα. Μάλιστα, ο Υπουργός Παιδείας υπο- γράμμισε σχετικά: "Θέλω να θυµηθούμε όλοι τον ορα- ματιστή και το φίλο όλων µας, το Γιάννη Φάτση. Όταν τον συναντούσα είτε ήμουν υπουργός Εθνικής Οικονομίας είτε ακά μη Εθνικής Άµυνας πριν να αρχίσει ο,τι- δήποτε άλλο να πει που με ενδιέφερε ί- σως και περισσότερο, όπως η πολιτική στιγκυρία, άρχιζε από τα θέµατα του Πα- νεπιστημίου Θεσσαλίας". Το ψήφισµα της Συγκλήτου Σύμφωνα με το ψήφισμά της η πρώ- τη Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Θεσ- σαλίας αποφάσισε τα ακόλουθα: (1. Να επισημάνει αφενός ότι το Πα- νεπιστήµιο Θεσσαλίας αποτελεί το κέ- ντρο της επιστήμης και του πολιτισμού, για την ενδοχιι΄)ρα της Κεντρικής Ελλά- δας. η οποία αντωτρικιωπει΄ιει ένα περί- που εκατομµύριο κατοίκους, και αφετέ- ρου ότι αποτελεί ήδη κοµβικό σηµείο με- ταξύ της επιστήμης και της παραγωγής. β. Να τονίσει µε ιδιαίτερη έµφαση. ότι το υπό ανάπτυξη Πανεπιστήµιο μας δεν πρέπει και δεν µπορεί να ενταχθεί στις ε- ξισωτικές αλγοριθμικε΄ς λογικές που ι- σχύουν για άλλα αναπτυγμένα Πανεπι- στήμια. Η γενναία στήριξη του Πανεπι- στημίου Θεσσαλίας σε αυτή την εξαιρετι- κά κρίσιμη φάση της ανάπτυξής του, α- ποτελεί όρο για την υλοποίηση της ίδιας της πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας. Είμαστε βέβαιοι ότι ο κύριος Υπουργός υιοθετεί τη θέση: "ίση των ίσων και άνι- ση των ανίαων μεταχείριση". Y- Να κάνει, γνιικιτό ότι στη σηµερινή ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Ναυπλίας ΠΜ. Λαζαρίδης κρίσιµη φάση ανάπτυξης του Πανεπι- στημίου απαιτείται, εκτός των άλλων, και μια ανάλογη διοικητική και κτιριακή υποδομή καθώς και υποστήριξη της Φοι- τητικής Μέριμνας. Η εκρηκτική αύξηση του αριθμού…τιιιν Τµηµάτων και των αοι- τητών, την οποία ασφαλώς κρίνουμε α- ναγκαία, και οι ποικίλες ανάγκες που ασ τή δημιουργεί δεν είναι δυνατόν να αντι- ιιετωπισθεί με το υπάρχον διοικητικό προσωπικό και τις υπάρχουσες υποδο- μες. Παράλληλα, οι περικοπές πόρων που αναφέρονται στην άσκηση γενικότερων πολιτικα΄ιν, οφείλουν να αναφέρονται ε- πίσης και στην αίσθηση του µέτρου και να μην αφορούν ζωτικά µεγέθη και το- µείς δράσεις. Η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ελπίζει ότι τα υπομνήµατα που αναλύουν τα σχετικά αιτήματα θα μελετηθούν με ιδιαίτερη προσοχή και θε- ωρεί βέβαιη τη θετική ανταπόκριση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας. δ. Να δηλώσει και με την ευκαιρία (m τή, τη βαθιά πεποίθηση των μελών της για τον ιστορικό ρόλο που έχει να διαδρα- µατίσει το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας όχι µόνο σε περιφερειακό αλλά και σε εθνι- κό επίπεδο και να διαβεβαιώσει ότι θα καταβάλλει άοκνες προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή. τ. Να χαιρετήσει. τέλος, και να ευχα- ριστήσει τους εκπροσώπους της πνευμα- τικής και της πολιτικής ηγεσίας και ό- λους τους εκλεκτούς προσκεκλημένους οι οποίοι με την παρουσία τους στη συµ- βολική τελετή εγκατάστασης των πρό» των Πρυτανικών Αρχών του Ιδρύµατος, τιμούν και στηρίζουν τις βασικές επιλο γές που διαμόρφωσαν την ως τώρα ιστό ρική πορεία του l Ιανεπιστηµίου Θεσσα- λίας και εγγυώνται την δημιουργική του προοπτική στη νέα χιλιετία. O κίνδυνος διάσπασης του Πανεπιστηµίου Στο σχεδιασμό των τμημάτιιιν του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και στον κίν- δυνο διάσπασής του στο πρόσφατο πα- ρελθόν αναφέρθηκε στην προικριι'ινησή του ο Πρύτανης κ. Παντελής Λαζαρίδης. “H διεκδίκηση των τοπικών παραγό- ντων να ιδρυθεί Πανεπιστήμιο Θεσσα- λίας είχε ήδη μια μακρά ιστορία που ξε- κίνησε τα χρόνια του ‘60 και εντάθηκε στη μεταπολίτευση και ιδίως στα πρώτα χρόνια του ‘80. Πρωταγωνιστές ήταν οι Δήµοι και φυσικά οι Δήµαρχοι. Θεμε- λιώδη ρόλο έπαιξε για την ίδρυση και την παραπέρα πορεία του η πολύ σοβαρή συ- ζήτηση που άνοιξε και κατόπιν τροφο- δότησε µε συνεχείς πρωτοβουλίες ο Λή- μος Βόλου με Δήμαρχο το σημερινό Λή- μαρχο. Παρόλο που η διεκδίκηση για το Πα- νεπιστήμιο ένωνε τους Θεσσαλούς το ι- δεολογικό κλίµα µέσα στο οποίο αυτή καλλιεργήθηκε, φόρτισε το Πανεπιστή μια Θεσσαλίας πριν ακόµα ιδρυθεί με δυ- σανάλογη προσδοκία και στρεβλή αντί- ληψη για τη λεγόμενη "ανάπτυξη" της κά- θε θεσσαλικής πι ου ιχής ξεχωριστά. Η περιοριστική τοπικότητα των διεκδικήσεων µια µάλλον ανιιττόοητη α- εί …' . ο ο υπουργός Παιδείας rep. Αρσένης ντίληψη για το ρόλο του Πανεπιστηµίου ως θεσµού και η ταύτισή του με πλευρές της ανάπτυξης που δεν του αντιστοι- χούν, αλλά και κάποια µικροπολιτική ό- ραση των πραγµάτων (η οποία μάλιστα απέδειξε ότι έχει επικίνδυνη αντοχή) λί- γο έλειψε σε κάποιες περιόδους να μετα- τρέπουν την απολύτως θεµιτή αναπτυ- ξιακή προσδοκία. από στήριγμα και λαϊ- κή βάση για το Πανεπιστήµιο, σε αμφι- σβήτηση η οποία θα μπορούσε να λει- τουργήσει ως τροχοπέδη ή και εκρηκτική νάρκη γι' αυτό. Η εξέλιξη των πραγμάτων, Μόραλη- σε βέβαια τελικά μια τέτοια τροπή. αλλά δεν θα έπρεπε να υποτιμήσει κανείς τους κινδύνους που έχουν εµφυτευθεί και που εµφανίζονται µε εξάρσεις. περιοδικά, συ- ναρτημε΄νες συνήθης με προεκλονι:|ι΄'ς περιόδους". "Μύθος" n περικοπή δαπανών για τα ΑΕΙ Στη σηµασία της δηµόσιας δωρεάν Παιδείας αλλά και στο ενδεχόµενο περι- κοπής των δηµοσίων δαπανών για τα ΑΕΙ αναφέρθηκε σε οµιλία του κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης () βουλευτής Μαγνησίας κ. Νίκος Γκατζής. Πάντως, ο κ. Αρσένης για το ζήτηµα που ανέκυψε σε σχέση µε τη χρηµατοδό τηση των Πανεπιστηµιακών Ιδρυμάτων χαρακτήρισε "τα'…" όσα λέγονται ότι διν "-',.α.';'οιΝ και δεν θα υπάρξουν πό ιν; '… : χι Γριτιβάθµ… Εκπαίδευση… Τα πικιι΄ι'…'ρι='ιι ταμειακά προβλήµαπ που άνε',…ωι µόνο σε ορισµένα Πανεπιστή- μια, δι'ι'..ιι'ι΄κηιαι ότι θα λυθούν", τόνισε ο Υπουργός, ενώ υπογικ1µμισε την αύξηση της χρηματοδότησης µέσα στην επόµενη εξαετία από το πακέτο Σαντε΄ρ. Χαιρετισμός του Αρχιεπισκόπου Χαιρετισµό µε αφορμή την εγκατά- σταση των πρώτων Πρυτανικών Αρχών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (muffin— νε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Χριστόδουλος, όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται: "To Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας είναι γέννημα της αγάπης προς την Παράδοση του τόπου µας, είναι καρπός ειΧ)ύνης και κατόρθωµα ελευθερίας. Όσοι μοχθήικιμε για την εδραίωση του, το κάναμε γιατί πι- στέψαμε, στην αξία του Ανθρώπου, στη δύναμη της καρδιάς του, στους καρπούς της ευεργετικής παρουσίας του μέσα στα δρώμενα της ζωής. Το κάναµε γιατί στη ριχθήκαµε στην Ελληνορθόδοξία µας. που είναι ομωύσια της πνευµατική; και εθνικής μας οντότητας. Το κάναµε γιατί σα…… να προσφέρουμε στους να… μας δυνατότητες εξέλιξης και ανάδειξης µέσα από τη διαδικασία της αξιοποίησης του θησαυρού της πατρογονικής κλήρο νομιάς µας. Το κάναμε γιατί πιστέψει… πως μέσα από αυτό το καθι'.δρυµα θα έ- βγαιναν όχι µόνο άνθρωποι πω…… γνιι΄)σειιιν, αλλά και επιστήµονες υψηλού ήθους, μεγάλης ευθύνης και ακατάβλητης θέλησης να συνεισφέαιιΝ στην ώρα τους Υ… τη δι… νι . Λ m της πνευματικής µας ταυ- τότητας".

ζφνκμεριξα UH Θεεεο.λ΄ια>> Βαλ…) Κυριακη Η Δεκεμβρίου 1937. ια Συγκεκριμένος συντελεστής δόµησης για την Πανεπιστηµιακή Βιβλιοθήκη Στη συνεδρίαση της Διαρκούς Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονοµικών της | |. |2. 97, o υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κώστας Λαλιώτης δεσµεύτηκε να συµπεριληφθεί στο σχέδιο νόµου "βελτίωση των διαδικασιών ανάθεσης Δηµοσίων Έργων και άλλες διατάξεις", τροπολογία - προσθήκη και των έξι βουλευτών Μαγνησίας, σύμφωνα µε την οποι΄α καθορίΖεται συγκεκριμένος συντελεστής δόµησης σε οικοδοµικό τετράγωνο του σχεδίου πόλεως Βόλου για να ει΄ναι δυνατή η ανέγερση της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο Βόλο. αράλληλα, βρίσκεται στο Συμ- βούλιο της Επικρατείας σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος του ΥΠΕΧΩΔΕ σύμφωνα με το οποίο τροπο- ποιείται το συγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο Πόλεως Βόλου και χαρακτηρίζο- νται τέσσερα οικοδομικά τετράγωνα σε χώρους Πανεπιστημιακών εγκαταστάσε- ων, στις οποίες περιλαμβάνονται τόσο το … κτίριο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης, όσο και οι απαραίτητοι κοινόχρηστο χώροι και χώροι πρασίνου, γιατη λειτουργία και ανάδειξη του κτιρίου της Πανεπιστημια- κής Βιβλιοθήκης. ΄Ετσι τόσο με την προτεινόμενη νομο- θετική ρύθμιση, όσο και εν το υπό έκδο- ση Προεδρικό Διάταγμα, δίνεταιτέλος σε ένα μακροχρόνιο πρόβλημα, που αφο- ρούσε την ανέγερση της βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο Βόλο και σκόρπισε ανησυχία και αγωνία στην το- πική κοινωνία του Βόλου. Η Διοίκηση του Πανεπιστημίου Θεσ- σαλίας και ο Δήμος Βόλου με την επιμο- νή τους και όλοι οι βουλευτές Μαγνησίας με την ενιαία στάση τους, έδωσαν τη λύ- ση στο πρόβλημα. Σύμφωνα με το Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ απο- φασι'ςει: "Άρθρο l Εγκρίνεται η τροποποίηση του εγκε- κριμένου ρυμοτομικού σχεδίου του Δή- μου Βόλου (Ν. Μαγνησίας) και ειδικότε- ρα στα οικοδομικά τετράγωνα 286, 287, 288 και 289 ως εξής: α. Με την μετατροπή των 287 και 289 οικοδομικών τετραγώνων σε χώρους Πα- νεπιστημιακών εγκαταστάσεων και β. Με την μετατόπιση ρυμοτομικής -οικοδομι- κής γραμμής στο Ο.Τ. 288 επί της οδού Μπορέλ, την κατάργηση του μεταξύ των Ο.Τ. 288 και 286 τμήματος οδού και τη δη- μιουργία χώρου Πανεπιστημιακών εγκα- ταστάσεων, όπως οι ρυθμίσεις των παρα- γράφων α και β φαίνονται στο σχετικό πρωτότυπο διάγραμµα σε κλίμακα 1:500 που θεωρήθηκε από τον προϊστάμενο της Διεύθυνσης Τοπογραφικών Εφαρμογών με την /1997 πράξη του και που αντίτυπό του σε φωτοσμίκρυνση δημοσιεύεται με το παρόν διάταγμα. Άρθρο 2 Στους κατά το προηγούμενο άρθρο καθοριζόμενους χώρους Πανεπιστημια- κών *' εγκαταστάσεων και ειδικότερα στους χώρους με στοιχεία Ο.Τ. 287, Ο.Τ.289 και στο τμήμα του χώρου Ο.Τ. 286-288 που φαίνεται με στοιχεία στο διά- γραμμα του άρθρου 1 επιβάλλεται από- σταση των ανεγερθησομένων κτιρίων από τις ρυμοτομικές γραμμές τεσσάρων μέτρων τουλάχιστον". Η τροπολογία - προσθήκη στο Σχέδιο Νόμου έχει ωςεξής: “H Διοικούσα Επιτροπή του Πανεπι- στημίου Θεσσαλίας με ενέργειές της που έχουν ξεκινήσει από το έτος 1989, έχει o- λοκληρώσει τις διαδικασίες που απαιτού- νται, προκειμένου, υπάρχουν κτίριο στο πολεοδομικό συγκρότημα Βόλου, να δια- μορφωθεί σε Κεντρική Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Το κτίριο αυτό που ανήκε στην Τρά- πεζα Αθηνών και η κατασκευή του ανά- γεται στο έτος 1910, αποτελούσε ένα ση- μαντικό δείγμα της αρχιτεκτονικής κλη- ρονομιάς της πόλης του Βόλου, μετά τους καταστροφικούς σε ισμούς του 1954, το ε- ναπομείναν διώροφο κτίσμα λίγα θυμίζει από την αίγλη του παρελθόντος. Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με την εγκεκριμένη μελέτη του έργου αυτού οι- ποκαθιστά το υπάρχον κτίριο της Τράπε- ζας Αθηνών δίνοντας νέα χρήση στο υφι- στάμενο κέλυφος, δημιουργώντας ένα διαχρονικό δημόσιο κτίριο, ενταγμένο και κυρίαρχο στον αστικό ιστό, που να στεγάζει µια εξέχουσα κοινωνική - πολι- τιστική λειτουργία όπως αυτή της Κεντρι- κής Πανεπιοτημιακής Βιβλιοθήκης. Το έργο αυτό έχει ενταχθεί για χρη- ματοδότηση στο ΠΕΠ Θεσσαλίας του 20υ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και έχει δρομολογηθεί η διαδικασία δημοπράτη- στις… Προκειμένου όμως να είναι δυνατή η κατασκευή του κτιρίου αυτού απαιτείται η άμεση ρύθμιση του ισχύοντος συντελε- στή δόμησης στο συγκεκριμένο οικοδομι- κό τετράγωνο του ρυμοτομικού σχεδίου του Δήμου Βόλου από 3,4 σε 4,34 δεδομέ- νου ότι το έργο πρέπει να δημοπρατηθεί άμεσα και να μην χαθεί η εγκεκριµένη χρηματοδότηση του ΠΕΠ Θεσσαλίας. ΄ Επισημαίνεται ότι έχει κινηθεί η δια- δικασία σύμφωνα με την ισχύουσα πολε- οδομική νομοθεσία, τροποποίησης του σχεδίου πόλεως Βόλου, για την ενοποίηση δύο γειτονικών οικοδομι- κών τετραγώνων 286 και 288 του σχεδίου πόλεως Βόλου για την ανέγερση της βι- βλιοθήκης. ΄Ετσι, όπως διαβεβαιώνει και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, μετά την ο- λοκλήρωση της απαλλοτρίωσης στα δύο αυτά οικοδομικά τετράγωνα o συντελε- στής δόμησης, που θα υλοποιηθεί μελλο- ντικά σ΄ αυτά, δεν θα υπερβαίνει τον ση- μερινό ισχύοντα, με αποτέλεσμα να μην υ- πάρχει οικιστική επιβάρυνση. Τέλος, σας γνωρίζω ότι παρόμοια νο- μοθετική ρύθμιση έγινε για κτίρια της Θεσσαλονίκης με το Ν. 2508/97, στα πλαί- σια του προγράμματος έργων της Πολιτι- στικής Πρωτεύουσας Ευρώπης. Για τους λόγους αυτούς προτείνουμε στο παραπάνω σχέδιο Νόμου να προστε- θεί διάταξη ως εξής: "Για την κατασκευή της Κεντρικής Βι- βλιοθήκης του Πανεπιστημίου Θεσσα- λίας στο Ο.Τ. 286 του ρυμοτομικού σχεδί- ου πόλεως Βόλου καθορίζεται συντελε- στής δόμησης 4,34”. l ":"

«Κρυφόςπόλεμος» στο Βόλο ΠΟΙΟΙ είναι αυτοί που δε θλέπουν µε καλό µάτι την ανάπτυξη του Βόλου και γιατί τον πολεµούν; Αυτό το ερώτηµα φαίνεται να απασχολει ιδιαιτερα τους Βολιωτες τις τελευταίες µέρες και το ακούει κανείς όπου κι αν σταθεί. από τα ιταπιουρόδικα- της παραλίας µέχρι το γραφείο του νοµάρχη και του δηµάρχου... Το πορτρέτο και τα κίνητρα του ισόµο- του πολέµιο… της πρωτεύουσας της Μαγνησίας είναι… θέµα της θδοµάδας. για τους ντόπιους. Για το δυσπιστο και περίεργο επισκέπτη αν µη τι άλλο είναι ένα ερώτηµα που θέλει κάποια απάντηση... | Αφορμή για τα ερωτηματικά αυτα η ταυτοχρονη δημοσίευση στον αθηναϊκό Τύπο δύο φωτο- γραφιών, που ήθελαν την πόλη του Βόλου πρώτη µε ρεκόρ ρύ- πανσης η κι ακόµα µια επαρ- χιακή πρωτεύουσα δρόμικη που πνιγεται στο σκουπίδι... Η δη- µοσιευση των φωτογραφιών . αυτών που προκάλεσε την αγα- νάκτηση των Βολιωτών κι είχε σαν αποτέλεσµα να σταλούν τη- ραφηµατα διαµαρτυρίας. εσε µε την έναρξη της 3ης Βάλκανικης Έκθεσης Χειροτε- χνιας στο Βόλο κι ακόµα µε την πρώτη… διήµερη σύσκεψη της διοικούσα; επιτροπής στο Βόλο γις…'το 1|ανεπιστηµιοζ'΄της Θ…- ράλι αι οι συμπτώσεις αυ- τες µαζί με κάποιες άλλες δεν σαν ασχολίαστες. 'Πόση αλήθεια όµως κρύ6εται πισω από τους τίτλους των φω- τογραφιών που δημοσιεύτηκαν; Μπορεί o Βόλος να µην είναι η πιο καθαρή πόλη. σίγουρα όμως η εικόνα που δόθηκε δεν ανταποκρίνεται στην πραγµατικότητα. Ο σημερινός Βόλος, παρά τα προδλήµατα που αντιµετωπί- ζει από την τεράστια διοµηχανική ανάπτυξη σ' ολόκληρη την περιοχή. είναι μια πόλη αναγεννηµένη. µε ποι- κίλες δραστηριότητες. που πολλές άλ- λες πόλεις θα ζήλευαν. Και Θα 'ταν άδικο αν δεν οµολογούοε κανείς τη μεγάλη πρόοδο και τις δελτιώσεις που έχει επιτύχει τα τελευταία χρόνια η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην όλη εµφά- νιση και τη λειτουργία µιας πόλης µε πληθυσµό I20 χιλιάδες κατοίκους. H ολοκλήρωση του τεράστιου έργου της αποχέτευσης και η προσπάθεια απορρύπανσης του Παγασητικού. η δηµιουργία περιφερειακού… δακτυ- λίου. για την αντιµετώπιση του κυκλο- φορια… "Θέματος. η Μυωνία… πάρκων αναψυχής και ιο- ιοί ση για ανα ' π - σ…… κτ ιων έ... ; εστία… Πανεπω…' ,… _ οψη… των, έργων στο λιµάνι…. µερικές "από τις δραστηριότητες. που συνθέτουν το πορτρέτο µιας πό- λης σε …… (low; όλο αυτό κάνουν το Βόλο µια πόλη που ορισµένοι την αντιµετω- πίζουν ζηλόφθονα και θέλουν να…την Μο… καθ' οιονδήποτε τρόπο...». ' Η διαπίστωση αυτή 6γαίνει από επίσηµα χείλη παρά τις όποιες επιφυ- λάξεις… Για το θέµα αυτό. όπως δηµιουργή- θηκε. αλλά και για το σηµερινό Βόλο. αφήνουµε τον νομάρχη Μαγνησίας κ. . I. "πούτσο και τον δήμαρχο της πόλης κ. Μιχ. Κουντσύρη να μιλή- σουν. 0/ ΕΧΘΡΟΙ ΤΟΥ ΒΟΛΟΥ Θα πει στα «ΝΕΑ» 0 νοµάρχης Μαγνησίας κ. l. Πανούτσος: «OI. φωτογραφίες που δημοσιεύτηκαν στις αθηναϊκές εφηµερίδες σίγουρα δε δίνουν την αληθινή εικόνα της πόλης. Ενδεχοµένως να ήσαν επιλεγµένες. χωρίς να ξέρω αν υπήρχε πραγματικά δόλος... Ο Βόλος σήµερα είναι µια πόλη. που 6ρίσκεται σε οργ και που αναπτύσσεται συνεχώς και 0 δή- µος. µε τη …… της "Μορς πάντα. έχει προχωρήσει κι ολοκληρω- νει µια σειρά από µεγάλα έργα. Πι- 44 ' ? ΚΑΠΟΙΟ-|.ΔΕ ΒΛΕΠΟΥΝ ΜΕ «ΚΑΛΟ ΜΑΤΙ» ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞ στεύω πως η δηµοσίευση των φωτο- των… ίσως είχε σχέση µε συμφέρα ντα mammoth ή άλλα. αφού o Βό- λος. µεταξύ των άλλων. παρουσίασε φέτος και µια τεράστια τουριστική ανάπτυξη... -8εκάθαρα κ. νοµάρχη, έχει Με 0 Was; - ΄ίσως ναί. Αν και δεν μπορούµε να τους πούμε εχθρούς. ορισµένους που 6λέπσυν τα συμφέροντά τους να …… από την ανάπτυξη της περιοχής. "Ανθρωποι κοντόφθαλµοι. που αντ…ίζουν µε ζήλεια αυτή "ο … της πως… Ολόκληρη η Μαγνησία. σήµερα. είναι ένα απερα- … ψάξω … χωριά ή πρωτες που ήσαν αποµονωµένες απέκτησαν σύνδεση. Ακόµα και το αποµακρυσµέ- νο Τρίκερι απέκτησε σύνδεση και απο το τέλος του έτους θ' αρχίσει η ασφαλ- τόστρωση του δρόµου... Ακόµα δη- µιουργούνται έξι κέντρα υγείας στη Σκιάθο. τη Μάο. την …η. τη Ζαγορά. το Βελεστίνο και στον Αλµυρό. Και στα έξι αυτό κέντρα "πως. οι εργασίες προχωρά! με . γοργά ρυθµό. ώστε µέχρι το τέλος του έτους θα, έχουν απορροφηθεί τα δύο τρίτα του. πΜ"9λψψφύ.'. .... '.ιΕΜψμξφ.ψψ;ψά η… u; …ψύς'πού πήραμε τη δεύτερη της και… ' σης της τάξεως των 50 εκατοµµυρίων. Έχω ζητήσει δε µέχρι τέλος του Δεκεµ6ρίου ακόµα 70 εκατοµµύρια που θ΄ απορροφηθούν. 'Ooov αφορά. µάλιστα. το κέντρο υγείας της Σκιάθου. θα παραδοθεί από τον εργολά60 µέχρι τέλος Νοεµ- 6ρίσυ... Γενικά ηςΜαγνπ&είναι-ο "&; που παρουσιά'έ'ι Μ……" "Μ… και πως τρεις "η; της οικονομιας. Ή ΡγπΑΝΣΗ TOY AIMANIOY Από τα δασικά προόλήµα'τα που αντιµετωπίζει o anus9w0;_80}.o; ει- ναι η ρύπανση του λιµανιού και 'γενι- κότερα του Παγασητικου.'αφου και σήµερα µέσα στο λιµάνι χύνονται το λύματα της πόλης αλλα και τα θωρη- χανικά απόδλητα. 'Οµως..εδω το θεµα της ρύπανσης έχει πολλες µορφές... Συνεχίζει ο κ. νομάρχης: Η «Είναι γεγονός ότι παρά τις όποιες προσπάθειές µας. η ρύπανση του Πα- γασητικού. σε ορισµένες εποχές. πα- ρουσιάζει κάποια έξαρση (θα ανα- φερθούμε ειδικά σε επόµενο ρεπορτάζ για το θέµα αυτό). Υπάρχουν ορισµέ- νες διομηχανίες που ρίχνουν τ΄ από- 6λητό τους στον Παγασητικό µε κρυ- φούς αγωγούς. Κι είναι κι άλλες διο- µηχανίες που κάνουν το ίδιο από την κατεύθυνση της σήραγγας της Κάρ- λας. Οι διοµηχανίες αυτές Βρίσκονται και στη Μαγνησία. αλλά και σε περιο- χές της Λάρισας. Οι περιπτώσεις αυ- τές θα εξεταστούν µε επιµέλεια και θ' αντιµετωπιστούν με αυστηρότητα... Φυσικά. ακόµα έχουµε τα λύµατα τη; Του απεσταλρενου µας… ΚΩΣΤΑ ΠΑΠΑΠΕΤΡΟΥ πόλης που χύνονται µέσα στο λιµάνι. όµως το πρόδλημα αυτό θα λυθεί οριστικά µέχρι τον επόµενο χρόνο με την ολοκλήρωση των έργων στο δί- κτυο αποχέτευσης. -΄Ηδη µάλιστα. έχει γίνει και το εργοστάσιο του 6ιολσγικού καθαρι- σµού των λυµάτων του Βόλου. Άλλη µια πηγή ρύπανσης για την πόλη. αλλά και για την Αγριά. είναι το «τσιμεντάδικο- της ΑΓ ET. που ρυ- παίνει την ατμόσφαιρα και σίγουρα υποδαθµίζει την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Συχνά δεχόµαστε παράπο- - Μιλάνε 0 νομαρχης Μαγνησιας κ. I. Πανούτσος και ο δήμαρχος κ. Μ. Κουντούρης — να των κατοίκων κι αυτό γιατί τα φίλτρο του εργοστασίου δε λειτουρ- γούν πάντοτε. Ευτυχώς. τελευταία το κακό έχει περιοριστεί...» ΠΡΟΟΠ 7'|Κ ΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ -- "σας είναι οι παραπέρα προοπτι- κές …; του Βόλου: -- Με 9… Βολο; θ' αποτελέσει το µε»; λιµανι της Ευρώπης. Πυλη.της προς την Μ.λΑνατολή και γενικα προς την νατο ή. τόσο νέα οδο Ηγουµενίτσας - Βόλουµδά2 και µε τη σιδηροδροµική σύνδεση Βό- - Συριας… . Η ανάπτυξη αυτή Θα δημιουργήσει ισως καποια 1190611111010 10 οποία όµως φροντιζουμε από τώρα να αντι- 111-1011110011115. και 1.1110910110150601“- κή ομαδα. που εργάζεται πάνω σ' 01110 τα Μιά προδλήµατα. Τα καλα 01101; που θα προκύψουν από την ανάπτυξη αυτή. θα είναι πολύ περισσοτερα από τα 1190611111010. 11011 ισως αλλάξουν τον κοινωνικό χαρα- κτηρα της περιοχής… Θέλω να πω. πως δε θα διακινούνται µόνον ναρκωτικά όπως πολλοί υποστηρίζουν. αλλά και ιδέεςαφούοΒόλος ε ιαπξιό πν …ική……ζωή. Με ιουργιιΐ ιστα του Πανεπ ίου ςΌέδ-΄ Ελιάς. που οι &σικές ων σέξ -θ-α …… "Ρ 0 … γινει o ψαρος που θα μεταφέρει…" πνεύµα και τις σύγχρονες επιστηµονι- κές αντιλήψεις προς την Ανατολή... Τέλος. για το ενδεχόµενο της επανα- λειτρυργιας του τρένου του Πηλίου. ο νοµάρχης κ. 1. “011013100; θα πάρει την παρακάτω θέση: «H επαναλειτουργία του τρένου εί- ναι δυνατή στο τµήµα από Α'. Λεχωνια µέχρι Μηλιές. Κι αυτό γιατι στο κοµ- µάτι από Αγριά µέχρι Α. Λεχωνια υπάρχει 006096 11906111110. H Τοπική Αυτοδιοίκηση στις κοινοτητες αυτές. θεωρεί πως δεν µπορεί να επαναλει- τουργήσει το τρένο στις 11011579011- µές. αφού κάποτε που περνούσε το τρένο. τ΄ αυτοκίνηταλέτρεχανρ:ξµ2έ(; . ν ' και ιπ αστιςγ Χ…… &&. "Αλλωστε 011611; κοινότητες αυτές. περνάει όλη η κινη- ση προς Πήλιο. Ακόµα µπορω να πω πως στο κοµμάτι αυτό. δε θα εξυπηρε- τούσε τουριστικά σε 1111010‘11 επανα- λειτουργία του τρένου. αφου η περιο- χή είναι ήδη 6ε6αρηµένη Βιομηχανικά και ιδιαίτερα από τη λειτουργια του «τσιµεντάδικου». Φανταστειτε 'να περνάει το τρενάκι µέσα από το χωρο του εργοστασίου. Δε΄θα ειχε καμια γραφικότητα. ενώ αντιθετα τη γραφι- κότητα αυτή την προσφερει η διαδρο- µή από τα Α. Λεχώνια ιιέχρι τις Μηλιές. Για το τμήµα απο Βολο µέχρι Α. Λεχώνια. υπάρχει κάποια πιθαγή λύση και συνδέεται µε τη δηµιουργια του περιφερειακού δακτυλιου. που θα πα ' τει και την Αγριά. Θα µπο- " πα΄αναπτυΜ κατά μήκος του περιφερειακού η σιδηροδροµική γραµµή. που θα 11090110011151 τις κοι- νότήτες και σ' αυτή την περιπτωση δεν ' ε π ίπτωση να µη συνηγορη- 'ά,άτηιναόλο?για την επαναλειτουργία του τρένου...». .αυτή και είναι αρκετές. όπως η Μ|ΛΑΕ| Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ * Σειρά όµως του δήμαρχου Βόλου κ. ίΜιχ. Κουντούρη. να δώσει τις δικές του απαντήσεις για την «61111 εικόνα» του Βόλου... «Γι' αυτό το Θέµα θα πρέπει να µιλήσουµε ανοιχτά. Είδαµε τις δύο φωτογραφίες και πιστεύουμε πως δεν 'ήταν τυχαία η ταυτόχρονη αυτή δηµο- σίευση στον αθηναϊκό Τύπο. Και δεν ήσαν τυχαίες ακόµα οι λεζάντες που δόθηκαν από εκείνους που είχαν συμ- φέρον να δώσουν αυτή την εικόνα του Βόλου με τίτλους. όπως «o Βόλος . i ρεκορ ρύπανσης» ή «o Βόλος πνίγεται στο σκουπιδι». Γιατί εδώ πρέπει να πούµε ότι ο Βόλος είναι η πρώτη πόλη που ολοκληρώνει το σποχετευτικό της σύστηµα κι άλλες ακολουθούν. Έχου- µε πάρα πολύ αγωνιστεί γι' αυτό το έργο και για τη δηµιουργία των ακα- ταστάσεων του διολογικού καθαρι- σμού. ώστε να µπορέσει να καθαρίσει .10 λιµάνι και οι ακτές του Βόλου... Θα ήθελα να προσθέσω τις συµπτώ- σεις που συνόδευσαν τη δηµοσίευση έναρξη της διάκενου; &"!!! πιω- τ 10;,l1fl115101'10xemm; Επιτρα- ς για το πανεπιστήµιο κ.α. ΄-"Πισ'τεύΞτε΄ πω..…. πως κάποι- οι πολεµούν το 3610; — Δε θα "θελα να πω τη λέξη «1101.1:- µούν». Πιστεύω όµως. πως υπάρχουν κάποια «συμφέροντα» που δε θέλουν αυτή τη σωστή ανάπτυξη του Βόλου. Η πόλη που πέρασε πολλές δύσκολες στιγµές στο παρελθόν 6ρίσκεται σήµε- ρα σε μια σηµαντική ανάπτυξη κι αντιµετωπίζει ριζικά µεγάλα 11906111- 11010 11011 εκκρεµούσαν... Και πρώτα απ' όλα η αποχέτευση. Είναι παλιά ιστορία κι είχαµε μια διαφορά με την τότε κυ6έρνήση. αφού εµείς επιµέναµε πως θα 'πρεπε να είναι αμιγής δημοτι- κή επιχείρηση- Τελικά το καταφέραμε. Τα έργα άρχισαν το 1980 και σήµερα το έργο αυτό 6910110101 στο τέλος του. όσον αφορά το δίκτυο μέσα στην πολη. Θα λειτουργήσει τον επόµενο χρονο και o τελευταίος προύπολσγισρος ήταν Η… ΜΜΜ…- Τε…ν Ρε. …. …'. τα'.δύο…ήις…. Υπάρχει…αΞορα το , ςψω … … το 6……;.=. 80910116. Με την ολοκλήρωση του έργου. πιστεύουµε πως…το λιµανι θα γλιτώσει από μια σοδαρη πηγη ρυπαν- Χ σης. αφού το δίκτυο επεκτείνεται και καλύπτει και τη διοµηχανική περιοχη.- -. "ΜΜΜ μας όµως. πα…… η πηγή ρύπανσης που αντιµετωπιζσυµε από το... νομό της Λάρισας. µεσω της … σήραγγας της Κάρλας- _H mm (mm ρύπανσης αφορά ορωμεν…ες 610111119- νίες που 6ρίσκονται κοντα στο «00110- …» της Κάρλας και χύνονται'τ από- 611116 τους τελικά στο λιμανι. µας. χώρια τα αξεπλύµατα- της .Καρλα'ς που µε τις δευτές φέρνουν µεχρι εδω τα φυτοφάρµακα του κάµπου και τις άλλες χημικές ουσίες. Κι ολα αυτα πέφτουν µέσα στο λιμάνι. Αν δε γίνει κάτι. θ΄αποδυναμωθεί ολοκλήρο το σύστηµα της αποχέτευσης που κα … µε και η προσπάθεια απορρυπανσ…ης του λιµανιού. !

…"",Μ,7ψ"Ζ 321] . . ' = ι ι .». Εκπαιδευτικοί από πολλές εύρωπαΙκές χώρες αναπτύσσουν την εµπειρία καί τόν προδληµατισµό τους σε σχέση με τήν εφαρµογή καί την επιτυχία τών προγραµµάτων τού ενιαίου σχολείου. Β΄ Διεθνές Παιδαγωγικό Συνέδριο Τό Ενιαίο Σχολείο προθληµατίζει τούς ε΄κπαιδευτικούς τό «Ενιαίο σχολείο - οί διεθνείς εµπειρίες καί οί ελληνικές προοπτικές» είναι τα οι… τού Β΄ διεθνούς παιδαγωγικού συνε- δρίου πού οργάνωσε ή παιδαγωγική εταιρεία της Ελλάδας. Τό θέμα του συνεδρίου αύτού είναι ίδιαίτερα επίκαιρο για τήν χώρα μας ή οποία Βρίσκεται στο στάδιο τού εκπαιδευτικού πειραµατισµού µε τήν ίδρυση τών πρώτων πολυκλαδικών λυκείων. τα οποία μπορούν νά Θεωρηθούν ότι αποτελούν ένα κατά προσέγγιση αντίστοιχο τού ένιαίου σχολείου τών χωρών τής Ευρώπης. Σήµερα. στίς χώρες αύτές οί στόχοι τού ενιαίου σχολείου είναι ή παροχή ίσων εκπαιδευτικών ευκαιριών στα παιδιά όλων τών κοινωνικών τάξεων. ή παράλληλη Θεωρητική καί πρακτική κατάρτιση καθώς καί ή συμθολή στήν παραγωγική διαδικασία. Ενα παρόµοιο πνεύμα διέπει καί τη λειτουργία τών πολυκλαδικών λυκείων καί έτσι οί έµπειρίες καί οί προΘληματισµοί τών εκπαιδευτικών τών εύρωπαϊκών χωρών µπορούν νά δώσουν πολύτιμα Βοηθητικά στοιχεία. τα οποία θα οδηγήσουν ίσως στην πρόληψη ορισμένων λαθών ή ακόµα καί στην εφαρµογή τού πνεύµατος του ενιαίου σχολείου σέ όλες τίς έκπαιδευτικές θαΘµίδες. Από τίς χθεσινές είσηγήοεις φάνηκε ότι ή εύρωπα'ική. αλλά καί η παγκόσμια εµπειρία στον τοµέα αύτό είναι πολύµορφη καί ποικίλη καθώς επίσης καί ότι 6 θεσμός είναι από αναθεώρηση στίς περισσότερες χώρες Πρέπει όµως να σηµειωθεί ότι ή κριτική πού δέχεται τα ένιαίο σχολείο δεν αφορά τήν κατωτερότητα του σε σχέση µέ 16 παλιό έπιλεκτικό σχολείο αλλά κυρίως τήν αποτυχία του να πραγµατώσει πλήρως τους στόχους του καί κυρίως τήν αδυναμία του νά θοηΘήσει στήν εξάλειψη τών κοινωνικών ανισοτήτων. Η εκτίµηση τών αίτιών της αποτυχίας αύτής διαφέρει ανάλογα µε τήν κρίση τού κάθε είσηγητή ή τίς ίδιαίτερες συνθήκες τής κάθε χώρας. προθληµατίζει όµως τούς εκπαιδευτικούς καί οδηγεί στο ερώτηµα κατά πόσο είναι έφικτό ή επιθυµητά ένα τέτοιο σχολείο µέσα στίς σηµερινές κοινωνικές καί οίκονοµικές συνθήκες. Ακόµα Βοηθά καί τούς Ελληνες παιδαγωγούς να αποφύγουν τα λάθη τών Ευρωπαίων συναδέλφων τους. Οί έργασίες τού συνεδρίου συνεχίζονται καί σήµερα στο A’ αµφιθέατρο της φιλοσοφικής σχολής µε τίς είσηγήοεις τού'έπίτιμου σύμ6ουλου του παιδαγωγικού ίνστιτούτου Κ. Χάρη. ή όποία έχει ώς θέµα τα ένιαίο σχολείο στην Ελλαδα καί τού Γάλλου επιθεωρητή εκπαίδευσης ll Μ.ι|.…. συζήτηση στρογγυλής τραπέζης µέ τήν συµµετοχή τών είσηγητών καί τήν συγκρότηση όµαδων εργασίας. ΕΛΕΝΗ ΑΝΔΡ|ΚΟΠΟ ΥΛΟΥ

Ό Λιζ. Γ'88 ΤΡ!"" "*…" Μπιτ CH” Nd Νέο 6ίί2/έ5 Η Ν ΙΔΡΥΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ Ω Ν ΣΧοΛΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΚ? : Σεπτεµβερίου 1989 άπό τή ' Εξιτροπή Φορέων Ν. - 'ν ίδρυση Πανεπι- ολαιν στά Τρίκαλα ' ν ότε υπουργό κ. Βασ. Κοντογιάννόπουλο τό παρακά… τω τηλεγράφηµα: «Κύριε Υπουργέ. . 'O λαός τών Τρικάλων πανηγυ- ρισε τήν ίδρυση τού Θεσσαλικού Πανεπιστημίου. αφού. σύµφωνα µ'ε . τίς Εξαγγελίες τής προηγουµένης , Κυβερνήσεως. κάποιες από τίς σχο λές θά ίδρύονταν στά Τρίκαλα. Δυστυχώς όµως τούς πανηγυρι- σµούς ακολούθησαν οί πικρίες. Η πραγµατικότητα έδειξε ότι τό «Θεσ- σαλικό» Πανεπιστήµιο δέν έχει καµιά σχέση µέ τή Δυτική Θεσσαλία καί µάλιστα τά Τρίκαλα. άΦού ό προ- γραμµατισµός αναφέρεται άποκλει- στικά στόν Βόλο καί τή Λάρισα. Μετά τήν πρόσφατη κυβερνητική μεταβολή. θέλουµε νά πιστεύουµε ότι τό Υπουργείο Παιδείας θά "επανε- Πανεπιστηµίου καί θά άρει τίς άδικίες πού γίνονται σε βάρος των Τρικάλων. . Γνώµη µας είναι ότι πρέπει νά γινει άναδιάρΘρωση τής Διοικούσας Επι- .τρσπής του Θ.Π.. ώστε νά συµμετε- χουν σ' αύτή εκπρόσωποι όλων τών νοµών τής Θεσσαλίας, πράγµα που δέν συµβαίνει σήµερα. Η νέα Διοι-. κούσα Ετπτροπή άντικειμενικά και ότι… πρέπει νά προβεί στήν ορθή καί δίκαιη κατανοµή τών σχολών του Θ.Π. στίς τέσσερες πρωτεύουσες τών νοµών τήςΘεοοα- Νας. Βασικότστοι γενικοί λόγοι πού ένισχύουν τήν άποψή µας γιά την ίδρυση σχολών στά Τρίκαλα είναι: 1. H ύπαρξη ΜΜΜ ύποδομής γιά τήν άµεση λειτουργία τών σχα λών Χωρίς δαπάνες στήν πόλη μας (κτήρια, γήπεδα. οίκόπεδα κλπ) 2. Η υπαρξη πλούσιου φυσικού περιβάλλοντος μέ μεγάλη ποικιλία νά δάση. πεδιάδες. ποταμοί (Βου ΄ . .… ξετάσει τό θέµα του Θεσσαλικού . . ί ??.) υ.… . 3. Η δυνατότητσΈπίκοινν νοµού Τρικάλων µε τους νοµούς Λαρίσης, Μαγνησίας. Καρδίτσης. Γρεβενών, Κοζάνης. Ιωαννίνων, Αρ- της καί Φθιώτιδος. Είναι ένα πραγμα- τικό σταυροδρόµι καί οί φοιτητές από τούς άναΦερόμενους νοµούς θά έχουν κάθε διευκόλυνση στή Φοιτη- τική ζωή τους. 4. T6 χαµηλό κόστος ζωής τών Φοιτητών στήν πόλη τών Τρικάλων (χαµηλό ένοίκιο. φθηνά γεωργικά καί κτηνοτροφικά προϊόντα κλπ) αφού δέν Φιλοξενεί βιοµηχανικούς 'εργάτες. όπως ό Βόλος. ή πολλούς στρατιωτικούς. όπως ή Λάρισα. 5. Η Ενίσχυση του χαμηλού είσο δήματος τών κατοίκων τού νομού. Ετσι θά µικρύνει ή διαφορά του βιοτικού έπιπέδου μεταξύ Τρικάλων καί Βόλου - Λάρισας. θά ύπάρξει |σόρροπη άνάπτυξη καί θά άποδει- ΄χτεί στήν πράξη τό ένδισΦ'ερον τής κυβερνήσεως γιά τήν άναβαθμιση τής Δυτικής Θεσσαλίας. Οχι οί πλούσιοι πλουσιότεροι. 6. Η στήριξη καί ένίσχυση τής πολιτισµικής παράδοσης τού Νοµού Τρικάλων. πού δέν έλειψε άκόµα καί 4 σε καιρούς δύσκολους γιά τό Εθνος (Μοναστήρια Μετεώρων. Σχολή Τρίκκης, ή όποία λειτούργησε σ' όλη τή διάρκεια τής Τουρκοκρατίας), ενώ σήμερα οί πολιτιστικές δραστη- ριότητες στόν Νοµό µας είναι πλου- στάτους. Είδικότερα ό Τρικαλινός λαός ζητά νά ίδρυθούν στά Τρίκαλα οί πάς στους ο. ΣΧΟΛΗ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΠΣΜΟΥ, διότι στήν πόλη τών Τρικάλων ύπάρχει ή άπαιτούµε- νη ύλικοτεχνική ύποδοµή. ήτοι: 1. Τό Εθνικό Στάδιο Τρικάλων τό οποίο διαθέτει: Χροοτάπητο. στίβο οχτώ διαδροµών επιστρωµενο μέ ταρτάν. κλειστή αίθουσα στίβου μήκους 100 µ. καί διοθ΄ετουσα κεντρι- κή θέρµανση καί ίδιαίτερους βοηθη- τικούς χώρους. αίθουσα δύναµης Επιφάνεια; 100 1.u. αίθουσα ένοργά- νου γυµναστικής. 15 αποδυτήρια. 1 γήπεδο αντιαροίρισης. 1 γήπεδο …ο… και" ! χη΄ πεδο τα… Α & 'κΔ ί ΤΡΙΚΑΛΩΝ | … Μαρια… Τό Εθνικό Στάδιο Τρικάλων έχει χωρητικότητα 25. 000|| περ. θεατών καί διαθέτει "εγκατάσταση ήλεκτρο Φωτισµού τελευταίου πύπου γιά τήν διεξαγωγή νυχτερινώ| "δηλώσεων. 2. Τό Κλειστό Δη οτικό Γυµνα- στήριο Αθλοπαιδιών χωρητικότητας 3. 000 θεατών. τό 6noio κατασκευά- στηκε προσφάτως. .. To' ανωτέρω βρί- σκεται πλησίον τού Εθνικού Σταδί- ου. ! 3. Δεύτερο Κλειστό Γυµναστήριο Αθλοπαιδιών χωρητικότητας 1. 000 θεατών. ι 4. Κολυµβητήριο µέ δύο δεξαµε- νές κολυμβήσεως. Σύντομα θά µετα- τραπεί σέ κλειστό. 5. Πέντε γήπεδο άντισφαίρισης. δύο πετοσφαίρισης. πεντε καλαθο- Μ|ρ|σης K0! Μ χειροσΦσ|οισης Τά υπ άριθµ. 3. 4 καί 5 Βρίσκοντ& στον χώρο τού Εθνικού Αθλητικού Κέντρου (ΕΑΚ) Τρικάλων. 6. Στίβος 300 µ. στόν αύλιο χώρο τού Ιου Γ υμνασίσυ - Λυκείου Τρι- κάλων 16 όποίο βρίσκεται τη… άπό τίς άθλητικές "καταστάσεως από τίς άθλητικές έγκατα στάσεις τού ΕΑΚ. 7. Τό Στρατόπεδο Παπαστάθη πού έΦάπτεται µέ το Εθνικό Στάδιο Τρικάλων καί 16 όποίο διαθέτει πολλές άθλητικές |έγκατσστάσεις στίβου καί άθλσπαι&ών. Τό στρατό- πεδο ούτό έχει περιέλθει ήδη στήν κυριότητα τού Δήµω Τρικάλων. 8. T6 Χιονοδροµικό Κέντρο Περ- τουλίω σέ απόστασή 41 χλµ. άπό τά Τρίκαλα. 9. Δεύτερο χιονοδροµικό κέντρο τό όποίο' εχει προγραµ ματιστεί και 'θά κατασκευαστεί στό βουνό Μαρόσα. κοντά στό χωριό Νεραϊδοχώρι (Με… χει λίγα χιλιόµετρα άπό τό Χ…… δροµικό Κέντρο Πάπουλίου). 10 O Ληθαίος ποώµός πού διασχί- ζει 16 Τρίκαλα. ι|.ιέ κατάλληλες διαρρυθµίσεις µπορεί νά αποτελέσει . χώρο ναυταθλητικών δραστηριοτή- l των. | 11. Αρκετά κτηριίικό συγκροτήµα- ί τα τής πόλης µας. τά όποία βρίσκο ί νται δίπλα από τοδς προαναφερθέ- πες άθλητικούς Μίνως καί Amoco γούν τό πρωί ώς σχολεία Δεύτερο βαθµος Εισιαίδευσικ. μπορούν νά χρησιµοποιηθούν ψωρινά γιά τά . r Μπόλιν… Δ'Αιοε ΛΟΓΟΣ ΄ πρέπει νά Θεωρ πΧ άθλητικη 'δοση τών Τάκάλων. τά όποια ; "αρα ' , ' Γ στικού µέσω του Imoollou ύµνο . ." Συλλόγου Τρικάλων έχει αναδειξει ΄ πολλές δεκάδες ήρωτσθλητων στι: βαν (παγκόσµιοι πρωταθλητές - και οί δύο Ελληνες είναι Τρικαλινοί: Παπανικολάου. Σακοράφα πρωτα- θλητές Ευρώπης €:αί Βαλκανιων). Από όλα τά παραπάνω'γινετσι Φανερό ότι ή Σχολή Φυσικής Αγω- γής μπορεί (καί πρέπει) νά λειτουρ |. γήσει στά Τρίκαλα άµ'εσως και χωρις ίδιαίτερες οίκονοµικ'ες δαπάνες. β. ΣΧΟΛΗ ΔλΣοΛοΠΑΣ κΑι ΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 'Ο Νοµός Τρικάλων είναι ό ΤΡΜΑΛιΜΑ && [; λει.ι… |9 ;;;] . -€ι'!' ΄ ποικιλία όρωματικών φυτών καί Ξ βοτάνων. Μέσα στά δάση αυτό εκτρέφονται χιλιάδες Μπράβο… και Βοσειδή καθώς καί όλα τά είδη . τών άγρίων ζώων. [ Η κυνηγετική Περιοχή τού κό. ζιακα. πού είναι κοντά στά Τρίκαλα. ειναι ίδσνικός τόπος γιά τήν εκπαί- Τό Πανεπιστηµιακό Δάσος Περ- . τουλιου. κοντά στά Τρίκαλα αποτε- , λει τόπο πρακτικής εξάσκησης τών Φοιτητων της Δαοολογικής Σχολής ίδσνικότερος Ελληνικός τόπος για") "6 … ίδρύσεώς της. Με έδρα 16 λειτουργία τής Σύλής. Καλύπτει τό Τεύκολο η Σχολή A 72% τής έκτάσεώξ του μέ τά βουνό 98 να ,", τής Πίνδου καί τ'ν Χασίων. καί τι' 32% µέ τά πιό άξι&γα δάση. Ειναι νοµός πού παράγει τήν περισα .τερη ξυλεία χώρα μας. 'l απέραντα δόση τών Τρικαλων εχοι πλουσιότατη παγίδα …και χλωριΕ Υπάρχουν α' σύ" άτελειωτες εκτ σεις με έλατο. .οξυες κάστανα βαλανιδι'ες. πεύεα. κέδρους. π) τάνια καί πολλά άλλα. Υπάρχο . . - - Θάµνοι. μ…"! cmOnC 011510an I..-\A-- σοολογίσς µπο- κοθηµερινό φυσικό εργαστήριο τό έν λόγω δάσος. .Στήν περιοχή Τρικάλων ύπάρχουν µεγάλοι ποταµοί (Αχελώος, Πηνειός) µέ πολλούς ' . παραηοτάµους καί µεγάλη έδσΦική ποικιλιο. Ορµητικός 6 πρώτος, ήρε- µος 6 αλλος. Προσφέρεται λοιπόν η περιοχη γιά ποικίλη σκηση Φράγµστο. άναδασώσεις. χθυοκαλλιέργειες. ύλοτό΄µηση, δεντροΦύτευση κλπ) Οί ί | | | Ι ί Ι ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ'ΠΚΑ µπορούμε v6 πούμε ότι 6 Τρικαλινά 16n ς. ό τόπος µας χρειάζεται τή Σ λή Δασολογίας. έχει πολλές Μπες καί τεράστιες δυνατότητες. Δέν ύπάρχει καλύτερος καί ίδσνικότερος τόπος πού 66 µπορούσε νά προσφέ- ρει περισσότερα στήν έπιστήµη τής Δασολογίας άπό τόν τόπο τού Ν. Τρικάλων. | γ. μια. ερωτι… οικοΝο… Οπως προτεινε ό Τρικαλινός | άναπλ. ύπουργός Εθνικής Οίκονοµί- ας κ. Σωτ. Χατζηγάκης, ή Σχολή αύτή πρέπει νά στοχεύει στή µελέτη τών διεθνών σχέσεων σε" παγκόσµιο έτιίπεδο, ώστε νά εξέρχοντσι από αύτή στελέχη πλήρως έξοπλισµένα γιά νά αντιµετωπίσουν τίς ξένες έπιβουλές καί νά προστατεύσουν τά ελληνικά συμφέροντα. Η Σχολή αύτή έπιβάλλεται νά γίνει στά Τρίκαλα έπειδή ή περιοχή μας είναι αρκετά ύποβαθμισμένη. έχει είδικά προβλήµα καί έχει ανάγκη | ' Ιδιαίτερης προσοχής άπό τήν Πολι- , τεια. . Κύριε Υπουργέ. έλπίζουμε ότι 66 Θελήσφ% τα δίκαια αίτήματα τών κατοίκων τού Ν. Τρικάλων καί νά προχωρήσετε Μάνο… στήν ίκιτνοποι΄ησή τους. Σέ διαφορετική περίπτωση. τά πφόν Υπόμνηµα παρακαλούμε. νά το θεωρήσετε ώς την αρχή του ζανυποχώρητου αγώνα μας γιά τήν Ικανοποίηση ' υνοτών σίτηµάτων 4 uac, καί ..ν΄ τής γενοµένης .- άδικίας Βάρος τών Τρικάλων και" τής Δυτι ής θεσοα…λίας γενικότερα. i.- Ιδιαίτερη τιµή ΟΙ…ΤΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΤΟΥ ΤΡΙΚΑΛΩΝ !… Δ

ΑΥΓΗ … 2;|…ιο-8€> νοιξε το Πανεπιστήμιο του Αιγαίου Θι ΧΙΟΣ. (Του απεσταλµένοι… µα: Mn. Παπαπαναγιώτω'). Αι΄νε; µόνο μέρες μετά από το κλείσιμο ορισµένων πανε- πιστη…ιιιακων σχολών. άνοιξε χθες τις πύλες του µε αισιοδο- ξία και φιλόδοξου; στόχους το Πανεπιστήµιο Αιγαίου. με τα εγκαίνια του Τμήµατος Διοίκησης Επιχειρήσεων στη Χίο. Στο νευραλγικό χώρο του Αιγαίου μετά το υπουργείο Αιγαίου. ήλθε και τα Πανεπι- στήµιο Αιγαίου. που σύµφωνα µε την οµιλία του κ. Κακλαµά- νη αποτελεί την ειρηνική. "πνευµατική και .πολιτιστική µας απάντηση απέναντι σε όσους επιδουλεύονται την ει΄- ρήνη και οργανώνουν τη στρατιά του Αιγαίου». Σ' ένα όμορφο ανακαινισµένο σε χρόνο ρεκόρ (75 µέρες) πα- λαιό ορφανοτροφείο. το «Μι- χάλειο Ορφανοτροφείο». στε- γάζεται από χθες ένα απ' τα έξι τµήµατα του Πανεπιστη… µίαν Αιγαίου. το Τµήµα Διοί- κησης Επιχειρήσεων. που έχει έδρα τη Χίο. Στα εγκαίνια. στα οποία δόθηκε µεγάλη επι- σηµότητα. πα΄ρα6ρέΘηκαν ο υπουργός Παιδείας κ. Κακλα- µάνης. ο υπουργός Αιγαίου κ. K. Σφυρίου. μέλη της διοικού- σα; επιτροπής του Πανεπι- _, "μία". η νοµάρχης Χίου και Λέσδοι. ο πρόεδρος του Εθνι- κού Ιδρύματος Νεότητας. εκ- πρόσωποι της Τ.Α.. ποιητές και κάτοικοι του νησιού Στο πρωτο ετο; του νεου τµήματος έχουν γραφτεί περι- που ]… φοιτητές. ενώ για τη στέγαση 60 περίπου φοιτητών έχει ενοικιαστεί ξενοδοχείο και για τη οίτισή τους έχει κλειστεί συµφωνία µε δυο εστιατόρια. Όλα µοιάζουν ειδυλλιακά στο Πανεπιστήµιο του Αιγαί- ου. καθώς η διοικούσα επι- τροπή τα από πρώτα µέλη του ΔΕΠ ποιγ'εκλέχτηκαν, οι τοπικές αρχές και οι φοιτητές. την ώρα που άλλα… κλείνουν! ! φέρονται αποφασισµένοι για πρότυπο πείραµα στα πλαίσια της Ευρώπης. αφού είναι το πρώτο Πανεπιστήµιο που έχει ξεφύγει από τα πλαίσια της Πανεπιστηµιούπολης και προσπαθεί να αγκαλιάσει εναν ευρύτερο χώρο. πολυδύ- ναµο. που απλώνεται σε δια-ι φορετικές πόλεις χωρίς συ- γκανωνιακή σύνδεση µεταξύ τους. Αυτά τόνισε ο Σοφούλη; πρόεδρος της διοικούσα; επι- του"; στην οµιλία[ του χθες στα εγκαίνια του Πανεπιστη- µία». Επίσης. το Πανεπιστήµιο έχει την αµέριστη συµπαρά- σταση του υπουργού Παι- δείας. αφού ο κ. Κακλαμάνης τόνισε χθες ότι «δεν θα φειστεί δαπανών για τις ανάγκες του νέου Πανεπιστηµίου. Μάζι απλώς το Ματ με τις 6); λες πανεπιστηµιακές αόλές"΄-… Too / Αι ΓΑ !οΥ. που έκλεισαν και αυτές που ζητούν απεγνωσµένα και µιά… ταια (;) έκτακτη οικονοµική επιχορήγηση Το Πανεπιστή- µιο του Αιγαίου ειπε ο κ. Σοφούλης στην οµιλία του. θα προσπαθήσει συνεχίζοντας την Αιγαιοπελαγίτικη παρά- δοση. να δηµιουργήσει µια νέα παράδοση µε τις πιο ,στη- …'χρονες αντιλήψεις. ένα Πανε- ; πιστήιιιο ανοικτό στην έρευνα ,και τη διαπάλη των ιδεών. που θα παράγει και δεν θα µεταδίδει απλώς γνώσεις. Απών… δε προς τους φοιτητές. τόνισε ότι η σχέση διδάσκοντος - …… δεν είναι παθητική, καθώς και ότι οι σπουδές δεν περιορίζο- νται στις αίθουοες. αλλά αφο- ρούν και όλες τις προολαµ6ά- νουσεςκοινωνικές ' ς. καλώνταςτουςνασυ σε µια δηµιουργική σχέση µε τις σπουδές. Του Νίκου "σοι/Μή Ήδη έχει εξασφαλιστεί η πρακτική άσκηση των …… τών απ το πρώτο έτος αφοι΄ κατά τη διάρκεια του καλο… καιριοι΄ι θα µπορούν ν' αντλούν πείρα εργαζόµενο-. σε τοπικές επιχειρήσεις µετά από ενέργειες της διοικούσα; επι- τροπής … της T-A Χαιρετισµούς απηι΄'Ρ…α. επίσης ο υπουργός Αιγαίο…. >. Σφυρίου, ο Δήµαρχος Χι *… >. Μπουμπάλης… η Νοµών»; Χίου κ. Μαρκ… και ……φοιτητών. Το οργανωτικό πείραµα του Πα- νεπιστημίου του Αιγαίου θ' αποτελέσει αντικείµενο διε- :… που υπάρχουν µεγάλες ελλείψεις.

ΥΦΑΝΈΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑΣ ΑΘΗΝΑΙ 1961 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ' ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ | ΚΕΝΤΡΟΥ Κ|ΤΣΟΥ ΜΑΚΡΗ 434 (2 € Ι 4 ' ΣΥΛΛΟΓΗ ΛΑΟΓΡΑιΌΞΚΟΥ Ι Θέση: ..... .… ,... .. .… .............. ".. & -' (ΙΜΟ. ΥΦΑΝΤΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΄ ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑΣ ΑΘΗΝΑΙ 1961 ΄Εκδοσις ύπ,άριθ. l ΕΘΝΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑΣ Μητροπόλεως 9 - Αθήναι .» Σχέδια: KITZOY M ΑΚΡΗ Έκτύπωσις : I: P ΓΙ ΝΟΥ - Μ ΑΤΣΟΥ Κ Η ." 'Απαγορεύεται ή άναδημοσΙευσις τών εϊκόνων καί τών κειμένων 100 παρόντος τεύχους, άνευ γραπτής άδεΙας τοι"; 'ΕθνικοΌ ,ΟργανισμοΌ (Ελληνικής Χειροτεχνίας. ΠΡΟΛΟΓΟΣ « τα ΄Υφαντα τής Θεσσαλίας» είναι ή πρώτη έκδοση,πού 6 Εθνικός "Οργανισµός "Ελληνικής Χειροτεχνίας παρουσιάζει στό φιλότεχνο κοινό και στόν "Ελληνα χειροτέχνη. 'O EOEX, με τις εκδόσεις αύτού τού είδους, επιδιώκει τήν διατήρηση και προβολή τής λαϊκής παραδόσεως και τού έθνικού καλλι- τεχνικού µας πλούτου µέσω τής χειροτεχνίας. "Η κεραμική, τα µέταλλα και τά ύφαντα, τό κέντηµα, ή ξύλο- γλυπτική αλλά και οί άλλες τέχνες θάποτελέσουν τα θέµατα για τήν έκδοση σειρας τευχών, πού θα δώσουν στόν "Ελληνα χειροτέχνη πρότυπα αύθεντικα για αναπαραγωγή και για νέα δημιουργία. Κι έτσι, με τις εκδόσεις αύτές, έξασφαλίζεται ανά- γλυφη ή εικόνα τής λαϊκής πηγής και έμπνεύσεως, όπως αύτή έξελίχθηκε, ξεκινώντας από πολύ παλιά και πέρασε από χέρι σε χέρι και από γενεά σε γενεά, για να προσθέτει ό γυιός στό αρχικό σχήµα ή σχέδιο,πού φιλοτέχνησε ό πατέρας του. Τό τεύχος αύτό έγινε µε τήν επιμέλεια τού λαογράφου κ. Κίτσου Μακρή και σαύτόν όφείλεται ή συλλογή τού ύλικού και η αντιγραφή των διακοσµητικών θεμάτων. Πολλά από τα πρωτότυπα είναι δύσκολο ή και αδύνατο να βρεθούν σήμερα. eO EOEX έλπίζει ότι, με τήν έκδοση αύτή, συµβάλλει θετικά στήν ίστορία τής εΕλληνικής Χειροτεχνίας, παρουσιάζοντας ένα σπουδαίο κλάδο της, τ ά . Υ φ α ν τ ά , όπως αυτα εξελί- χθηκαν στήν περιοχή τής Θεσσαλίας. ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑΣ "Αθήναι, *Απρίλιος 1961 ΤΑ ΥΦΑΝΤΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ., Οπως αντικρύζεις από τα κορφοβούνια των θεσσαλικών βουνών τόν καρπερό κάµπο τής Θεσσαλίας, σού φαίνεται πώς είναι στρωµένος μ" ένα απέραντο ύφαντό κιλίµι πανω στό όποίο ή Φύση κι ό "Ανθρωπος ύφαναν λογής-λογής ξόμπλια. Χωράφια καί μποστάνια, ποτάμια καί ξεροτοπιές, σχηµατίζουν γοη- τευτικούς χρωµατικούς καί σχεδιαστικούς συνδυασμούς, πού καταλήγουν στα θυσανωτα κρόσσια των βουνοκορφών καί των αίγαιοπελαγίτικων ακτών. Κι όταν περπατήσεις τό χώρο τούτο βλέπεις, πως όλη ή κοινωνική καί οίκογε- νειακή ζωή των ανθρώπων του, είναι τυλιγμένη στή ζεστασιά τού σπιτικού ύφαντού. Στή γέννηση καί στό θάνατο, στό γάμο καί στό πανηγύρι, στή δου- λεια καί στήν ξεκούραση, καποιο ύφαντό θα προσφέρει τή ζεστή μαλακότητα καί τό χρωματικό του χαµόγελο. Οί ανθρωποι στίς μεγαλες πολιτείες, παρα- συρμένοι από τό ρυθµό τής σύγχρονης ζωής, πίστεψαν πως τα ψυχρά κατα- σκευάσµατα τής μηχανής θα µπορούσαν να αντικαταστήσουν τα έργα των χεριών καί τής ψυχής. Δεν άργησαν να διαπιστώσουν πως τό σπιτικό δεν έγινε για να προστατεύει μόνο τό κορμί από τό χιόνι, τή βροχή καί τόν ήλιο, μα καί για να δημιουργεί τό ίδιαίτερο εκείνο κλίµα όπου ή ψυχή αναπαύεται, ζεσταίνεται καί δυναμώνει. Τότε έστρεψαν νοσταλγική τή ματιά τους πρός τα έργα έκείνα που μπορούν να δημιουργήσουν αυτό τό κλίμα. "Η στροφή αύτή δεν είναι µια ρωµαντική αναδροµή στήν παιδική κοινωνική µας ήλικία. Είναι µια ζωτική αναγκη τής ψυχής µας. Δεν είναι ούτε µια αντινοµία στή σύγχρονη πραγματικότητα, γιατί όσο πιό μηχανικός καί λαχανιασµένος είναι 6 τρόπος πού έργαζόμαστε καί κινούµαστε, τόσο πιο μεγάλη ή αναγκη, στίς δικές μας ώρες, να συντονίσουμε τήν ανάσα μας με τό ρυθµό τής καρδιάς. "Η λαϊκή ζω- γραφιά καί τό ξυλόγλυπτο, τό µπακίρι καί τό κανατι, ξαναγυρίζουν κοντά µας, καλοδεχτα σάν αγαπηµένα πρόσωπα πού επιστρέφουν από μακρινό ταξίδι. Μαζί τους καί τό ύφαντό αύτό µάλιστα µε τή φιλοδοξία όχι να είναι απλώς ένα στο- λίδι, μα ένα στοιχείο πού θα μας συντροφεύει στήν καθημερινή µας ζωή. Τό σημερινό λεύκωµα έχει σκοπό να παρουσιάσει τήν ύφαντική τής Θεσ- σαλίας. Διπλή ή έπιδίωξή του. Πρώτα να παρουσιάσει στό φιλότεχνο κοινό μερικά από τα πιό αντιπροσωπευτικά καί ώραία δείγματα τής θεσσαλικής ύφαν- τικής καί να χαρίσει έτσι, έκτός από τήν αίσθητική χαρά, τή δυνατότητα να δώσει συγκεκριμένη μορφή στήν έπιθυμία του να χρησιµοποιήση τα λαϊκά ύ- φαντα στή ζωή του. Κι ακόµα να προσφέρει στούς χειροτέχνες, άντρες καί γυ- ναίκες, ένα δειγματολόγιο καμωµένο από κορφολόγημα μέσα στο απέραντο λει- βάδι τής τέχνης τους. "Ένα κύμα κακού γούστου ξεχυλίζει από τίς πόλεις πρός τα χωριά καί απειλεί να σβύσει τήν ώραία παράδοση. Τό έργο δέν ήταν εύκολο. eH Θεσσαλία, στα χρόνια πού αναπτύχθηκε ή ύφαντική της, δέν αποτελού- σε ένιαία πολιτιστική περιοχή. Τ"Αμπελακια, µέ τήν περίφημη Συντεχνία τους, τό Πήλιο µέ τίς 24 ίδιότυπες δημοκρατίες τών χωριών του, τα "Αγραφα μέ τήν ανυπόταχτη ανεξαρτησία τους, 6 'Αλμυρός µέ τή γεωργοκτηνοτροφική του οίκονομία, ή Ραψάνη.καί τα κοντινά της χωρια μέ τήν αναπτυγμένη βιοτε- χνία, ό Τύρναβος µέ τήν έπίδοσή του στα σταμπάτα, ή Λάρισα µέ τό µεταπρα- τικό χαρακτήρα τής οίκονοµίας της, ή Καρδίτσα καί τα Τρίκαλα σαν αστικά κέντρα γεωργοκτηνοτροφικών περιοχών, ό κάμπος µέ τήν τιµαριωτική του κοι- νωνική διάρθρωση, δημιούργησαν μικρές πολιτιστικές ένότητες μέ ίδιαίτερα χα- ρακτηριστικά. ,Ανάμεσα στα σταθερά τούτα στηµόνια τού τοπικού πολιτισµού κι- νούνταν, ανοιξη καί φθινόπωρο, οί σαΐτες τών νοµαδικών πληθυσµών, ύφαίνον- τας έτσι μια κάποια ίδιορρυθμία στό θεσσαλικό πολιτισμό. Αλληλοεπιδράσεις πού έκτείνονται πέρα από τό θεσσαλικό χώρο, παλιότερες καταβολές, μεταφο- ρές διακοσμητικών θεµάτων καί τεχνικών μεθόδων πού πραγματοποιούνταν μέ τού πραµατευτή τή δραστηριότητα, μέ τίς έπιγαμίες καί μέ τίς έποχιακές μετα- ναστεύσεις τών νομάδων, καθιστούν δυσδιάκριτα τα ίδιαίτερα χαρακτηριστικα τού τοπικού ύφους. εΩστόσο αύτό ύπάρχει σαν μια ίδιότυπη σύνθεση όλων αύτών τών στοιχείων. "Οταν έκδοθούν τα ύφαντα καί τών άλλων περιοχών τής εΕλλάδος, θα είναι πιό εύκολο να ξεχωρίσουµε καθαρότερα τίς διαφορές τού τοπικού ύφους μέσα στόν ανεκτίµητο πλούτο τής έλληνικής λαϊκής ύφαντικής. Πανάρχαιη καί πανανθρώπινη τέχνη, ή 'Υφαντική, καλλιεργήθηκε µέ ίδι- αίτερη έπιτυχία στήν αρχαία 'Ελλάδα. "Αρετή τών γυναικών θεωρούσαν τήν καλή έπίδοση σαύτή. Τό ίδιο γινόταν καί στα βυζαντινά χρόνια, όχι µόνο για τήν οίκιακή χρήση αλλά καί για πώληση, από τίς «ύφάντριες» ή «ανυφάντριες». Μακριά από τίς άντρικές ασχολίες ήθελαν οί Βυζαντινοί τίς γυναίκες: αλλά να πιχειρίζονται τή ρόκα καί λινάρι να κάθονται στα σπίτια τους να κλώθουν να κεντούσι. Στα χρόνια τής Τουρκοκρατίας ή 'Υφαντική έμεινε απασχόληση κυρίως τών γυναικών. Από τόν δέκατο όγδοο αίώνα, όταν αρχίζει ή έµπορευµατική παραγω- γή καί δημιουργούνται οί μικρές βιοτεχνίες, έµφανίζονται καί άνδρες πού ασχο- λούνται μέ τήν τέχνη αύτή. Μέσα σέ μικρό, σχετικώς, χρονικό διάστημα ή κατεργασία τού μεταξιού, τού μαλλιού καί τού βαμβακιού, παίρνει µεγάλες δια- στάσεις. Μέ καραβάνια καί μέ πλοία τα προϊόντα της διοχετεύονται σέ πολλές πόλεις τής Μεσογείου καί τής Κεντρικής Εύρώπης. Από τα «χειροτεχνεία» τού Τυρνάβου, γύρω στα 1810, έβγαιναν 2.000.000 γρόσια βαμµένο βαμβακερό νή- μα, πανια καί μαντήλια καί 30.000 κοµμάτια μπουχασιού (ντόπιου ύφάσματος). Τήν ίδια έποχή τα χωριά τού Πηλίου, καί ίδίως ή Ζαγορά, έβγαζαν 10-15 χιλιά- δες όκάδες κάπες. Τό µετάξι καί τα µεταξωτά ύφάσματα είναι, γύρω στα 1790, τα σπουδαιότερα προϊόντα τού Πηλίου. 'Εµπορικοί άντιπρόσωποι από τήν Πόλη ζη- τούν, στα 1840, από έµπόρους τού Βόλου να καπαρώσουν στόν 'Αλμυρό αργαλει- ούς «διόσα πανια κάµουν» γιατί είχαν ζήτηση καί άφηναν μεγάλο κέρδος. cH Άγια είχε συντροφιές πού, µέ τούς αντιπροσώπους τους στό Βελιγράδι, στό Σεμ- λίνο καί στήν Πέστη, έκαναν μεγάλη έξαγωγή τών προϊόντων τους στή Βιέννη. ‘H Μακρινίτσα είχε «ακµάζουσαν βιοµηχανίαν» άλατζάδων, καί µαλλοµέταξων ύφασμάτων. Τα χωριά τής Πίνδου ύφαιναν μάλλινα κιλίµια καί μπατανίες για να συμπληρώνουν τό χαµηλό κτηνοτροφικό τους είσόδηµα. εΗ Συντεχνία τών Άµπε- λακίων έφθασε μέσα σέ λίγα χρόνια να έχει κεφάλαιο ένα έκατομµύριο γρόσια. ‘H Ραψάνη, ή Κρανιά, ή Τσαρίτσανη, τα Φάρσαλα, ή Λάρισα, τό Λιτόχωρο καί πλήθος άλλων χωριών αναφέρονται σέ παλια βιβλία καί χειρόγραφα σάν δραστή- ρια κέντρα ύφαντικής καί νηµατουργίας. "Αλατζάδες, μπουχάσια, μαντήλια, σκου- τιά, κάπες, κιλίµια, µπατανίες, χράμια, νήματα, έξάγονταν σέ μεγάλες ποσότητες στή Θεσσαλονίκη, στήν Πόλη, στή Σμύρνη, στό Τριέστι, στή Βιέννη, στό Λον- δίνο, στήν Οδησσό καί o" άλλες μεγάλες πολιτείες. «*Εργόχειρα καί χειροτεχνή- ματα έξαίρετα» σηµειώνονται ανάμεσα στα σπουδαιότερα προϊόντα τής Θεσσα- λίας. τα λίγα αύτα παραδείγµατα, ανάµεσα σέ πάµπολλα άλλα, φανερώνουν τή µεγάλη ανάπτυξη τής ύφαντικής στή Θεσσαλία κατά τό 18ο καί 19ο αίώνα. Αύτή τήν παράδοση συνεχίζουν μέχρι σήµερα οί γυναίκες τών χωριών µας. ’Avu- λογη αναπτυξη είχε ή τέχνη τών ξυλογλύφων (ταγιαδόρων), τών χαλκουργών (κα- ζαντζήδων), τών χρυσοχόων (χρυσικών), τών ζωγράφων, τών άρχιμαστόρων, τών λιθογλύφων (πελεκάνων) καί άλλων μαστόρων. Τώρα πού, όπως σημειώθηκε στήν αρχή, ξαναζωντανεύει τό ένδιαφέρον για τα γνήσια προϊόντα τής λαϊκής µας τέχνης, ό άργαλειός καί τό βελόνι µπορούν να γίνουν γερά στηρίγµατα τής χωρι- κής οίκογενειακής οίκονοµίας. «Χρυσοχέρα» λέει ό λαός μας τή γυναίκα πού έχει αξιοσύνη στα χέρια καί µεράκι στήν ψυχή της. Αυτός ό µεταφορικός χαρακτηρι- σμός μπορεί σήµερα να γίνει κυριολεξία όχι µόνο για τό σπίτι μα καί για τήν έθνική pug oilcovopiu. Τά ώραία σχέδια, πού δημοσιεύονται στό λεύκωμα τούτο, δέν φιλοδοξούν να είναι απλώς πρότυπα για αναπαραγωγή αλλά καί αφετηρία για τήν ανανέωση τής παραδόσεως. Φυσικα ή παράδοση δέν πρέπει να κρατηθεί µόνο στό σχέδιο αλλά καί στήν άριστη ποιότητα τού ύφαντού. *** Σήμερα, τούλάχιστον για τή Θεσσαλία, δέ µπορεί να γίνει λόγος παρά μόνο για τήν ύφαντική μάλλινων είδών: κιλιμιών, μπατανιών, χράμιών, μαξιλαριών, τρουβάδων, µέ µερικές σύγχρονες χρήσεις, όσες Θα προκύψουν από τή ζήτηση, έσωτερική καί έξωτερική. !Η ελληνική προσαρμοστική ίκανότητα θα βρεί τόν τρόπο να διατηρήσει τόν τοπικό χαρακτήρα σέ κάθε καινούργιο είδος. "Αλλωστε παράδοση δέ σηµαίνει συντήρηση καί στασιμότητα,αλλα συνεχή ανανέωση καί πλουτισμό μέ νέα στοιχεία, πού ένσωµατώνονται όμαλα στο ύφος πού προύπάρχει. 'Η κατεργασία τού µεταξιού, ή ύφανση μεταξωτών καί μαλλομέταξων, ή νημα- τουργία πέρασαν πια όριστικά στήν περιοχή τής βιοµηχανίας. Μένει, όμως, τό εύρύτατο πεδίο τής ύφαντικής µάλλινων, αύτό ακριβώς πού ένδιαφέρει τό σημε- ρινό άνθρωπο, κι αύτό πού καλλιεργείται ακόμα καί έχει τή δυνατότητα αναπτύ- ξεως. Τό είδος αύτό αφορα καί ή έκδοση τούτη. Ή ύφανση είναι τό τελευταίο, αλλά καί τό δυσκολώτερο, μέρος µιας μα- κριάς διαδικασίας.πού αρχίζει από τό κούρεμα τών προβάτων καί καταλήγει στό έτοιμο ύφαντό. Τό κέντισμα είναι γλέντισµα κι ή ρόκα τό σεργιάνι κι αύτός ό δόλιος αργαλειός σκλαβιά τών κοριτσώνε "Από τίς αρχές τ"Απρίλη ώς τα µέσα τού "Ιουνίου γίνεται τό κούρεμα, ό «κούρος». Μέ τό πρώτο κούρεμα βγαίνει ή «κολόκρα», κατώτερης ποιότητας µαλλί σέ μικρούς όγκους. “H κολόκρα βγαίνει από τό στήθος καί γύρω ως"… ούρα. Τό καλύτερο µαλλί μαζεύεται μέ τό δεύτερο κούρεμα καί βγαίνει από τό ζώο σ" έναν όγκο, τό «πουκάρι». Τό μαλλί πού βγαίνει τό τοποθετούν σέ καζάνια καί τό ζεµατίζουν µε ζεστό νερό. *Αφού τό αφήσουν λίγο τό βγάζουν καί τό-με- ταφέρουν, μέσα σέ πανέρια, στή βρύση ή στο ποτάμι όπου τό ξεπλένουν μέ άφθο- νο νερό. Τό καθαρίζουν από τίς κολιτσίδες καί κρεμούν τα πουκάρια να στραγ- γίσουν καί να στεγνώσουν. =Αφού στεγνώσουν τα έπεξεργάζονται στό λανάρι, τά «λαναρίζουν». Τό λανάρι αποτελείται από τέσσερα σανίδια πού σχηµατίζουν πα- ραλληλόγραμµο πλαίσιο. Στή μέση τού έπάνω σα-νιδιού είναι καρφωμένα κάθετα τα σιδερένια «δόντια» τού λανάριού. Μέ τό λανάρισµα τό μαλλί ξύνεται καί τακτοποιείται. Τότε γίνεται καί ή διαλογή του. Τά µακριά μαλλιά είναι κατάλλη- λα γιά καρπέτες καί φλοκάτες κουβέρτες. Τα κοντα μαλλιά, τα «ρούντα», χρησι- µοποιούνται για τήν κατασκευή τών σκουτιών, τών μάλλινων σεντονιών, τών κι- λιµιών καί τών άλλων ύφαντών αύτού τού είδους. "Υστερα γίνεται τό «γνέσιμο», ή κατασκευή δηλαδή τού νήματος από τα μαλλιά. Τα μακριά μαλλιά γνέθονται στή «ρόκα» καί τα κοντά στήν «τσικρίκα». Υπάρχουν πολλά είδη από ρόκες, βασικά, όμως,αύτή αποτελείται από μακρύ κυλινδρικό ξύλο πάνω στό όποίο «του- λουπιάζεται» τό μαλλί, δηλαδή τυλίγεται µαλακά.Συµπλήρωμα τής ρόκας είναι τό «άδράχτι», κοντότερο καί λεπτότερο κυλινδρικό ξύλο, πού λεπταίνει περισσότερο στίς άκριες. Στή μιαν άκρη τού άδραχτιού γίνεται µικρή έγκοπή ένώ στήν άλλη στερεώνεται τό σφοντύλι, μικρός ξύλινος τροχός, πολλές φορές σέ σχήμα χαµηλού κώνου. Καθώς τραβιέται, λίγο-λίγο, τό µαλλί από τή ρόκα, δένεται στό αδράχτι πού τό θέτουν σέ περιστροφική κίνηση μέ τό δεξί χέρι καί τό αφήνουν έλεύθερο. Χάρη στό σφοντύλι ή περιστροφική κίνηση συνεχίζεται για λίγο. =Αφού τό μαλλί στριφθεί όσο χρειάζεται για να γίνει νήµα, τό τυλίγουν στο αδράχτι. Τήν άκρη του τή θυλιάζουν στήν έγκοπή τού άδραχτιού κι ύστερα τραβούν πάλι µαλλί από τή ρόκα, ξαναστρίβουν. τυλίγουν κι έτσι συνεχίζεται τό γνέσιμο. "Οταν γεµίσει τό αδράχτι από νήµα τότε «τυλιγαδιάζουν» τό νήμα στό «τυλιγαδι», ένα ξύλο µακρύ μια περίπου πήχη, πού έχει διχαλες στίς δυό του άκρες. Μ"αύτόν τον τρόπο γίνονται οί «κούκλες» τού νήµατος. Τό νήμα βάφεται σέ κούκλες. Τα μαλακότερα καί τα πιό κοντά μαλλιά, τα «ρούντα» γνέθονται στήν «τσικρίκα», απλό ξύλινο μηχάνημα. "Αποτελείται από ένα μεγάλο τροχό, πού παίρνει τήν κίνησή του από χειροκίνητο µοχλό. 'Η κίνηση μεταδίδεται µε σχοινί στα «µασούρια», πού είναι σαν αδράχτια χωρίς σφοντύλι. 'Η διαφορά τής περιµέτρου τού τροχού καί τού μασουριού πολλαπλασιάζει τίς στροφές. Για τήν έργασία τής τσικρίκας τό μαλλί δέ μπαίνει στή ρόκα αλλά τοποθετείται σέ πανέρι. Κατά τα άλλα ή έργασία είναι ή "ίδια. Τό νήμα μαζεύεται στα μασού- ρια κι από έκεί τυλιγαδιάζεται καί σχηματίζει τίς κούκλες. "Υπάρχουν δύο είδών νήµατα, ανάλογα µέ τό ρόλο πού πρόκειται να παί- ξουν στήν ύφανση: τό στηµόνι καί τό ύφάδι. Τό στημόνι είναι λεπτότερο καί περισσότερο στριμµένο, τό ύφάδι πιο χονδρό (ανάλογα μέ τό ύφασμα) καί λιγό- τερο στριμµένο. Τώρα τα" νήματα είναι έτοιμα για βάψιμο, βέβαια μόνο όσα έγιναν μέ άσπρα µαλλια. Τα φυσικά μαύρα, τα «λά'ι'α», δέν επιδέχονται βαφή, τα σκουρόχρωμα, τα «σίβα», μόνο μαύρα μπορούν να βαφούν. * ** Γύρω από τίς μεθόδους βαφής τών θεσσαλικών νηµάτων δημιουργήθηκε ό θρύλος πώς ύπάρχουν σπουδαία μυστικά. Στήν πραγματικότητα γινόταν απλώς χρήση πολύ παλιών συνταγών πού ήσαν γνωστές σ,όλόκληρη τήν "Ανατολή. Είναι χαρακτηριστικό πώς ή μέθοδος βαφής τών ξακουστών κόκκινων νημάτων τών ,Αμπελακίων, όπως τήν περιγράφει ξένος συγγραφέας, είναι σχεδόν ίδια µέ τή συνταγή τού ριζαριού πού αναγράφεται σέ πανάρχαιο αίγυπτιακό πάπυρο. Πρίν βαφεί τό µαλλί ύφίστατο μια είδική κατεργασία,πού στή σημερινή επιστηµονική γλώσσα λέγεται πρόστυψη. Μέ διαφορα λουτρά προετοιμάζεται τό μαλλί να δεχθεί στερεά τίς χρωστικές ούσίες. Καταστάλαγµα στάχτης, διά- λυση στύψης ή αλατιού χρησιμοποιούνται για τα λουτρά αύτά. "Αφού τό νήμα στραγγίσει, βάφεται σέ βραστό νερό. Παλιότερα οί χρωστικές ούσίες ήσαν φυτι- κές: τό ριζαρι για τό κόκκινο χρώµα, τό ροδάμι τού πουρνάριού για διαφο- ρετικό κόκκινο, ό μέλεγος για τό πράσινο, οί φλούδες τής καρυδιάς για τό μαύρο, οί άγζίες για τό κίτρινο, ή φλούδα τού πεύκου για τό ανοιχτό καφέ, τό λουλάκι για τό γαλάζιο ..... "Επιτυγχάνονταν έτσι στερεοί χρωµατισµοί. αλλά παρουσίαζαν δυσκολίες στήν εύρεση τού ακριβούς τόνου. Οί καιρικές συν- θήκες τής χρονιάς, ή σύσταση τού έδαφους, ή σκληρότητα τού νερού, έπιδρού- σαν στήν περιεκτικότητα τού διαλύµατος σέ χρωστικές ούσίες. "Έτσι οί συν- ταγές δέν ήσαν σταθερές καί ή έπιτυχία τής βαφής έξαρτώταν από τήν ίκανό- τητα τής τεχνίτρας να βρεί τό σωστό τόνο. "Αργότερα χρησιμοποιήθηκαν οί µπογιές τού έμπορίου, πού, όταν είναι καλής ποιότητας, δίνουν σίγουρο καί σταθερό αποτέλεσµα. Για τή σταθεροποίηση τών χρωμάτων γινόταν τό «στύψιασμα», δηλαδή τελικό λουτρό τών βαμμένων νημάτων σέ διάλυση στύψης. Μετα τό στέγνωµα, τό νήμα είναι έτοιµο για τήν ύφανση, πού γίνεται στον «ξύλινο» αργαλειό. ,Από τούς τρείς τύπους αργαλειού, τόν «πλαγιάστό», τόν «όρθιο» καί «τού λάκκου» στή Θεσσαλία χρησιμοποιείται κυρίως ό πλαγιαστός. Στηρίζεται σέ τέσσερα κά- θετα ξύλινα πόδια πού συνδέονται χαµηλά µέ τέσσερα χοντρά σανίδια καί άλλα τέσσερα στήν κορυφή τους. "Επάνω στό απλό αύτό σύστημα τοποθετούνται τα πολυάριθµα έξαρτήματα τού αργαλειού. Λεπτοµερειακή περιγραφή τών διαφό- ρων έξαρτημάτων καί τής λειτουργίας τους, είναι έξω από τούς σκοπούς τού σημερινού κειµένου. "Ανάμεσα σέ διπλή σειρα νημάτων, τών «στημόνιών», κι- νείται παλινδροµικα ή σαΐτα από τήν όποία ξετυλίγεται, κάθετα στα στηµό- νια, άλλο νήµα, τό «ύφάδι». Μετά από κάθε διαδροµή τής σαΐτας, οί δυό σειρές τών στηµόνιών διασταυρώνονται µέ είδικό σύστημα κι έτσι τό ύφάδι πλέκεται µέ τα στημόνια. Τα δόντια ένός έξαρτήµατος τού άργαλειού, τού «χτενιού», πού κινούνται αναμεσα στα στιµόνια, παρασύρουν κάθε σειρά τού ύφαδιού καί τή φέρνουν να ακουμπά στήν προηγούµενη κι έτσι τό ύφασμα γίνεται πυκνό. "Από τήν άποψη τού σχεδίου τα ύφαντα διαιρούνται σέ δυό κατηγορίες πού καθεμιά τους έχει ίδιαίτερη τεχνική ύφανσης, στα «ριγωτα» καί στα «κεν- τητά στον αργαλειό». Τα ριγωτα αποτελούνται από αλλεπάλληλες λωρίδες χρω- ματιστές. Αύτό έπιτυγχάνεται μέ τήν αλλαγή, κατά διαστήματα, τού χρώματος τού ύφαδιού. "Όσες περισσότερες σειρές ύφαδιού περάσουν, τόσο φαρδύτερη γίνεται ή χρωµατιστή λωρίδα. Στά κεντητά στόν αργαλειό ή τεχνική είναι πε- ρισσότερο πολύπλοκη καί δύσκολη αλλά καί τό αποτέλεσμα πολύ πιό ένδιαφέ- ρον. Τα διακοσμητικά θέματα δηµιουργούνται µέ τήν κατάλληλη συνεχή έναλ- λαγή τού χρώματος τού ύφαδιού στήν ίδια σειρα. Τα διάφορα χρωµατιστά ύφά- δια θελιάζονται μεταξύ τους για να μή χωρίζει τό ύφαντό. Προσεκτικά μετρή- ματα έπιτρέπουν στήν ύφάντρια ή στόν ύφαντή να δημιουργεί πάνω στήν έπιφά- νεια τού ύφαντού ποικίλα πολύχρωµα πλουμίδια: γλάστρες, πουλιά, ανθρώπους, βάζα, γεωµετρικά σχήματα. Συχνή είναι ή παρουσία μικτού είδους, όπου για ώρισµένο µήκος έφαρµόζεται ή τεχνική τού ριγωτού, ύστερα γίνονται κεντητά στόν αργαλειό καί οί δύο τεχνικές έναλλάσσονται o" όλο τό μάκρος τού ύφαν- τού. "Ιδιαίτερη τεχνική άπαιτεϊ ένα άλλο είδος ύφαντών, τα «φλοκάτα». Σ"αύτά, κατά τήν ύφανση, τοποθετούν σ'" όλη τήν έπιφάνεια άστριφτα κρόσσια, πού τα στερεώνουν ανάμεσα στα στηµόνια καί τα ύφάδια. ΄Ετσι όλο τό ύφαντό παρου- σιάζει µια θυσανωτή έπιφάνεια μαλακή καί ζεστή. Τα φλοκατα είναι συνήθως µονόχρωμα. Τών μάλλινων ύφαντών οί χρήσεις είναι ποικίλες: τα πιλίμια, μεγαλύτερα συνήθως από τα άλλα ύφαντά, πού στρώνονται στό πάτωμα, οί μπατανι΄ες, κλι- νοσκεπάσματα, τά χράμια, µικρότερων διαστάσεων καί µέ μακριά κρόσσια,πού στρώνονται καί πάνω στα σαµάρια τών µεταφορικών ζώων τίς έπίσημες µέρες, τα μαξιλάρια, προσκέφαλα, κυρίως για διακοσμητική χρήση, οί τροβάδες, μικροί σακκοι, ανοιχτοί έπάνω, πού χρησίμευαν για τή µεταφορα τροφίμων ή μικρών γεωργικών έργαλείων. Τούς κρεµούσαν από τόν ώμο με, µάλλινο έπίσης κορ- δόνι. Τροβάδες, καµωμένους από τραγόµαλλο, χρησιµοποιούσαν για τό τάγι- σµα τών αλόγων καί τών άλλων µεγάλων ζώων. "Επίσης γίνονταν μάλλινα άσπρα σεντόνια, κάπες, βαριοί έπενδύτες από τραγόµαλλο, σπουτιά, κατώτερης ποιότητας μάλλινα ύφάσµατα καί διάφορα άλλα είδη. Ή σύντοµη αύτή περιγραφή δέ φιλοδοξεί να δώσει μιαν ακριβή είκόνα τής κατεργασίας τού µαλλιού ώσπου να φτάσει στό έτοιµο ύφαντό. Περισσό- τερο Θέλησε να κάνει ένα γενικό σχεδιάγραµµα τής φροντίδας καί τού µόχθου πού απαιτεί τό δύσκολο τούτο είδος τής λαϊκής τέχνης. Κι ακόμα, να προσ- φέρει ένα μικρό φόρο τιµής στό άξιο ανθρώπινο χέρι καί στό έλληνικό µεράκι. τα ύφαντα τής Θεσσαλίας είναι τα σιωπηλά τραγούδια τής απλής χαράς. 'Η αλύγιστη ψυχή τών Θεσσαλών χαμογελάει γλυκά στή ζωή μέ τών ύφαντών τή µουσική. Καθώς ή µατιά περπατάει στό μάκρος τού κιλιµιού, σέρνει μαζί της τήν καρδια απ"τούς ψηλούς τόνους τού κόκκινου στίς βαρειές νότες τού σκουροπράσινου καί τού µαύρου.για να τραγουδήσει τόν Αύγερινό πού βγαίνει λαμπρός πάνω από τόν κάµπο. Κάθε θεσσαλικό ύφαντό είναι ένα τονισμένο χρο- νικό τής µακριάς τοπικής ίστορίας. Μέσα του άντηχούν άρχαίοι παιάνες, βυ- ζαντινές µελωδίες, ανατολίτικοι σκοποί, κλέφτικα τραγούδια, καύμοί καί πόθοι ένός λαού πού έχει τή δύναµη να φυτεύει τό λουλούδι τής χαράς καί τής έλπί- δας στό χώµα τό ποτισμένο µέ δάκρυα καί αίμα. Εδώ ένα πανάρχαιο γεωµε- τρικό µοτίβο έκεί ένα βυζαντινό κόσμηµα. "Αλλού ένα ανατολίτικο στολίδι άπλοποιημένο µια χρωµατική άρµονία βυζαντινής διακοσµητικής φρίζας, μια θαμπή ανάμνηση βγαλμένη μέσα από τήν κασσέλα τού ναύτη πού γύρισε από τα λιμάνια τής Φραγκιάς, σχέδια πού ταξίδεψαν μέ τα καραβάνια τών πραμά- τευτάδων. Κι όλα αύτά όχι σαν δανεικά « ένθέµατα» αλλά σαν στοιχεία μιάς καινούργιας σύνθεσης,πού μέσα στόν περιωρισµένο χώρο ένός ύφαντού κλείνει τό νόημα τής ζωής ένός λαού, καθώς κυττάζεις ένα θεσσαλικό ύφαντό,θαρρεϊς πώς αντικρύζεις από ψηλά τό θεσσαλικό κάµπο, πελώριο κιλίμι, όπου άφησε τίς πατημασιές της ή 'Ιστορία. ΚΙΤΣΟΣ Α. ΜΑΚΡΗΣ ERA/mid E Ο Ε.! - .….;.ςζ… έ;?!" !- οχι- ». Ε'," µµ ι' ". , Β14Μ3ιώ.:€ "" . . . ΄΄ . "ι.; -.ι.'. ] :..,ΐ怴΄ |… ι.ι΄ Λεπτομέρειες ύφαντών τής όρεινής περιοχής Καλαµπάκας, από τό χωριό Καστανιά. Κιλίμι Πηλίου από τό χωριό Λαύκος. κεντητό στον άργαλειό. Δύο φύλλα. Πλάτος φύλλου 105 έκατ. ΕΚΔΟΣ Σ Ε.Ο.Ε.Χ. Κιλίμι Πηλίου. Βρίσκεται στό Μοναστήρι τού "Αη Θανάση, κοντά στό χωριό Λαύκος. Πλάτος φύλλου 100 έκατ. ΕΚΔΟΣ|Σ E.O.E.X. Χραμι Πηλίου, από τό χωριό Μηλίνα. "Ενα φύλλο πλάτους 85 έκατ. ΕΚΔ΄1Σ|Σ ΐ.3.Ε.Χ. Μαξιλάρια Θεσσαλικών 'Αγράφων, από τό χωριό Καστανιά Καρδίτσης. Διαστάσεις: τό έπάνω 58Χ 105 έκατ., τό κάτω 72X 106 έκατ. ΕΚΔΟΣ|Σ Ε.Ο.Ε.Χ. Κιλίμι Θεσσαλικών 'Αγραφων, από τήν Καστανιά Καρδίτσης. ΕΚΔΟΣΙΣ Ε ΄..Ε.Χ. Κιλίμι από τό χωριό Δράκια τού Πηλίου, δίφυλλο. Πλάτος φύλλου 70 έκατ. |||Ό||'|"'ΨΙ|'Ψ τς… . . - …"»……… Κιλίμια Κισσάβου, από τό χωριό 'Αμπελάκια. "Ενα φύλλο πλάτους 75 EKG-r. ΕΚΔΟΣ|Σ Ε.Ο.Ε.Χ. Α΄. Χραμάκι από τήν περιοχή Μηλεών, δίφυλλο. Πλάτος φύλλου 42 έκατ. Β΄. Διακοσμητικό θέμα από κιλίµι νεώτερης κατασκευής, περιοχής Τρικάλων. Γ΄. Διακοσμητικό θέμα Πηλιορείτικου κιλιμιού. Δ΄. Παραλλαγή θέματος από Πηλιορείτικο κιλίμι. ΕΚΔΟΣ|Σ Ε.Ο.Ε.Χ. || ,: ΦύνΨΨγΐ Χράμι νυφιάτικο. "Ενα φύλλο πλάτους 110 έκατ. ΕΚΔΟΣ|Σ Ε.Ο.Ε.Χ. Κιλίμι "Ολύμπου, από τό χωριό Λιβάδι, δίφνλλο. Πλάτος φύλλου 51 έκατ. Μ" " , | ……',#|'ίί… _ '… . — Α'… Πολύχρωμη μπατανία περιφερείας 'Αλμυρού. από τό χωριό Φτελιά. Β'… Κιλίμι περιφερεΙας "Αλμυρού, από τό χωριό Φτελιά. "Ενα φύλλο πλάτους 75 EKG-r. . - .΄ . ι . ι ι . ι, . ...,. ....ι.ι'ι'ι.Ο.ι.Ο'ι'ι.ι.Ο .... .=ιιι.ι.ι.Ι,Ωιι.ι,οι.........' .ι.. . "!!!!!!" .ι'ι.|.| .. . .. ...ι .. .. Ο.... . .. '.'ι'Δ'ι'.'Δ. µ Ο 8έξεξέξαξ ΞΛΛΞΞΔΔΞ=ιΞΔιό ιιιιιιιι δεξαξέξε| Μ)» ;ξκιξζξ ).???) ΞςΞξ ΐξξ8ξΞξ δίφνλλο. Πλάτος φύλλου 82 έκατ. χωριό 'Ανάβρα, Κιλίμι περιοχής "Αλμυρού, από τό Μπατανία Πηλίου, από τό χωριό Ζαγορά. Πλάτος φύλλου 106 έκατ. ΕΚΔΟΣ Σ Ε.Ο.Ε.Χ. , Τρία μαξιλάρια τού Θεσσαλικού κάμπου, άπό τό χωριό Βελεστίνο. Διαστάσεις 50Χ85 έως 60X 100 éKorr. ΕΚΔΟΣ|Σ E.O.E.X. "Υφαντα από την όρεινή περιοχή τών Τρικάλων: Α΄ Μαξιλάρι δίχρωμο, διαστάσεων 47x90 έκατ. B’ καί Γ΄ γεωµετρικά διακοσμητικά θέματα από μπατανίες. Δ΄ τμήμα κιλιμιού. Ε΄ χραμάκι. ΕΚΔΟΣΙΣ Ε.Ο.Ε.Χ. [… ξΦφφφΦφφΦΦ .. αν νο - """ …και 06% Τρουβαδάκια διαφόρων περιοχών τής Θεσσαλίας. Διαστάσεις 32 X35 έως 50X6O έκατ. ΕΚΔΟΣ|Σ E.O.E.X. ξξξ _ 222i Ι' , . , ., . . . :"'"'΄'.…-., .… . . . . '1ΏϊΏ1Υώ mm Μ Κ… &!!! κι υπ…" . m It ι» ίι … ια Α΄. Κιλίμι από τό χωριό Πορταριά Πηλίου. Β΄. Κιλίμι από τό Τρίκερι, σέ σχήμα πού λέγεται «σαλό» (τρελλό, ανήσυχο). Δύο φύλλα. Πλάτος φύλλου 72 έκατ. ΕΚΔΟΣ|Σ E ’- E.X. "ί ; &. …,. . … ……- ….-'Ι, 1… & Κοµμάτια από κιλίµια τού Τυρνάβου. Β' καί Γ΄ δίφνλλα. Πλάτος φύλλου 82 έκατ. ΕΚΔΟΣΙΣ E Ο.Ε.Χ "ως": …ινπ«… Τµήµατα κιλιμιών τού Πηλίου: Α΄ καί Β' από τήν Μακρινίτσα. Γ΄ από τήν Πορταριά. Δύο φύλλα. Πλάτος φύλλου: Α' καί Β΄ 112 έκατ. Γ΄ 82 έκατ. ΕΚΔΟΣ|Σ E.O.E.X.

επτά Μαΐου 1987 F40 των παλαιού κτιρίου Φιλοσοφικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. αναγορεύσει σε επίτιμο διδάκτορα τοπική πιο μακρύ. να συνεδριάσει. με μόνο θέμα. σε ετοιμότητα. του κύριου και του Μακρύ. το τμήμα ιστορίας και αρχαιολογίας της φιλοσοφικής σχολής του Αριστοτελείου πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. στη συνεδρίαση της 24 ωρο τα. ύστερα από πρόταση της καθηγήτριας κυρίας. αλλά ισχυρή είναι και η πηγή των δηλαδή. να αναγορεύσει σε επίτιμο διδάκτορα. τον κύριο και το μακρύ. στην ίδια συνεδρίαση. του λιμανιού. δείτε εδώ τα μιας κυριακή είμαι εκτός. να εισηγηθεί για το κόμμα. παρακαλώ για να κάνετε. κύριε υπουργέ. έπειτα διευθύνει την. Κίτσου μακρή. 1000 937987. 50 χρόνια ολόκληρα κίτ μα τι ακούγεται μαθαίνει τι κάνουμε για τη ΝΔ για να γίνει. όνομα. παιδικά για. ελληνικό. ακόμη ανάμεσά μας αναγνωρίζουμε τις ένα γλυκού οίνου. φυσιογνωμία του Ευθύμη Κουλούρη. όπως διαμόρφωση τέχνη του παραδοσιακού μας πολιτισμού. δίνουν οι ναοί. αυτό είναι το πεδίο δράσης. το πεδίο έρευνάς του Κίτσου μακρή. τόνο λαοί τέχνη χρησιμοποιεί τα ίδια μέτρα μέχρι τότε θα έχει συμβάλει σημασία δηλαδή. σύνολο. ετών ελληνική δημιουργία κατά την περίοδο που η. σε εργατικά οίκων δείχνουν αρχιτεκτονικής. χειροτεχνία εκτός από μέρη και πολλοί φοιτητές εξαιρεθεί. όπως λόγου χάρη το δυτικότερο βέβαια. και κάνει. κλειδιά. ναοί και MVP της. δουλειές κι άλλο. ασχολείται ιδιαίτερα με τις πιο πρόσφατες μελέτες έχουν. τους χιόνια έχει πρόγραμμα 1981. δύο μελέτες του 1986. ειδικότερα τη δευτέρα πήραν. θέλει και τι λέει το Drive οι λίγοι ευρωπαίοι και καλλιτεχνικές σχολές. ΕΛΠΕ δύο λοιπόν πλοίων του ελληνικού λαού γενικό. είναι από τα λιγότερο μελετημένα και παλαιά λαογραφίας μας. και δεν είναι δύσκολο να καταλάβει και. για τον Έλληνα ανάλογα. που κλείνει το μάτι για 9 εντολές. δίνεις. λέει η τέχνη δεν παρουσιάζει μεγάλο μια. OLED TV κανείς στον χώρο της. αχνάρια θέλει ήρθε η ώρα. πηδάει. ελληνική λαογραφία. σε γαλλικά ΜΜΕ ποιότητας υδάτων τα παρακάτω μην νικόλαο. δυο-τρεις ιδιαίτερο πάντα από. ανέφερε κάνει τα γεωμετρικά μηνύματα. κλείνει. εκτιμάται πως θα τα κατάφερνε με ένα το μεσημέρι και θα αναλάβουν στοιχείων μέχρι εκεί που. για να έχουνε καεί του και την προέλευση των Σαρακατσαναίων από τους καλλιεργούν την ανακηρύχθηκαν από. το δικέφαλο αετό. ξυπνά τα όνειρα τη μεγάλη ιδέα αλλά φαινόμενα που εντάσσονται και πάλι λαϊκή τέχνη δεν προσφέρονται. την έρευνα. τον επιβίωναν. ότι σ ν δεν ακουμπούν. είχε καεί και επίσημης ελληνικής λαογραφίας. που είχα την ανάγκη να υπάρχει είτε αυτά είναι πιθανά και τα. με πολύ φυσικότητα όποτε τη λαϊκή τέχνη. στο πλαίσιο όπου πραγματικά μη. στο πλαι σιο παραδοσιακού μας πολιτισμού. με εξηγηθεί με τους φόβους του ιστορικού χώρου του Νέου Ελληνισμού. ήταν επαγγελματίες στην αγορά που δεν έχει καν το ΣΔΟΕ να ξεκόψει από την. μα απλώνουμε ένα έναν τρόπο σκέψης της ηθικής πειθαρχίας 9 με. εξυφαίνονται να πεις πολλά ασφαλώς αλλά και για το λόγο αυτό τον μη κάνει εντός των τειχών της επιστήμης του. πορεία έχει κατοχυρωμένη την αρμοδιότητα ο κίνδυνος θα είχε λυθεί με πολύ μακρινό. κοίτασμα δεν επιστημών λαογραφία. ήταν και. με μεγαλύτερη 9 που έχουν γράψτε μια κριτική το ακαδημαϊκό μανώλη τεχνικά. με 9 νέοι μέλη έργα τέχνης του καλλιτέχνη και εγώ. σημαίνει απώλεια μέρους. χρειάζεται να κρίνει για να πείσει τον κόσμο γύρω του ΠΟΕ είναι πραγματικότητα και αυτό είναι πολύ πιο εύπεπτο. από τον επιστήμονα τα μηνύματα των καιρών. ανταπόκρισή τους στις ανάγκες της εποχής αν κάνουν Μ2 με τιμή 900. τον είχαν ανταποκριθεί και την έννοια του τόπου δεν σας. που έρχεται όπως και εγώ με πλήρη πλήθη αλλά το κείμενο μου τίθεται πείθεις πρώτα. μεθάει από το νερό μετά από μια νύχτα από τη γνωστή διαδικασία που οδηγεί το έλλειμμα στα. το πλεονέκτημα του μπους το ίδιο πλεονέκτημα είναι η αμεσότητα της είτε από ένα αίσθημα ανασφάλειας. που μια μάχη μεταξύ τέχνης και ευχήθηκε με κοινωνικοί λειτουργοί. τώρα δεν έχει κατοχυρωμένη την αρμοδιότητα όπως είπε στην. οι απόψεις που διατυπώνει στο έργο του δεν έχουν το κύρος της αυθεντίας βρίσκονται συνεχώς υπό κρίση. και τον ερασιτέχνη δεν υπάρχει επανάπαυση επίσης. του ερασιτέχνη είναι μόνο. δεν ανήκει σε μια συγκεκριμένη σε μια συντεχνία που υποστηρίζει εκείνο που παραμένει. και να μην είναι απλώς λέει αν δεν έχει στο νου του παράγουν έργο παρά μονάχα την αισθητική απόλαυση. που του προσφέρει η ενασχόληση με ένα μικρό κατά κανόνα ακόμα είστε. το λέει η άννα παραλία μείον δεν είναι τίποτα σοβαρό. πάνω από ερασιτέχνες πίσω της την αναγκαιότητα του έργου. όταν θέλει να κατοχυρώσει την άποψή του και να έχει διακοπεί ώστε να γίνει η δεύτερη. τότε το σοβαρό. ανάμεσα. στην πληρότητα ποινική χαρακτήρα δημιουργίας βασικό πλεονέκτημα του εντάσσεται. και στερεί δημιουργείται από την ανασφάλεια. σωστά θυμίζετε με έναν μόνο χρόνο. μο νο και κρήτη ενώ για όταν εκείνη τρώει λιγότερο για τα πράγματα. ι ν έχει ευθεία μια πανεπιστημιακή η λίντα nine το ότι εκείνος δεν έχει. μια έρευνα για να βάλει μια μελέτη για να αναλάβει. και ούτω καθεξής. το συγγραφικό έργο η πιο μακρινή είναι εντυπωσιακό 1939. δημοσιεύει το πρώτο του βιβλίο. ο ζωγράφος θεόφιλος στο Πυλί. στα μόλις. τη γνωριμία. της πνευματικής μας πρωτοπορίας. εποχής. με την παράδοση. το ρόλο κλειδί ο δημήτρης Ευαγγελίδης τα σχολεία. ΚΦ κα Μαρία Κίτσου μακρή είναι μόλις 21 χρόνων αλλά τα δίνει το στίγμα του. O νίκος Δένδιας γιάννης μπορεί να. αγγελική θέλει αν ο δημήτρης Πικιώνης. και γιώργος σεφέρης. του συμπαραστέκονται δεν είναι μόνο. η παραγωγή του έργου του συνεχίζεται αδιάλειπτα. 1942 οι. 47 48. 49. 50 52 54 55 57 και εδέχθη η εργασία του 57 58. 10 58 59 60 61 62 και δεύτερη το 62. 64 66 67 70 76 79 81 86 και δεύτερη το 86. και ίσως να σε καμία. τώρα που ξαναδιάβασα του έργου πολωμένη. κενά που έχει να παίρνει η σόγια το και να εκτιμήσουμε την γνώμη σου σήμερα την προσφορά ύψους μακρύ. είδα πως έχει μια ενότητα μέσα στη. ενότητα που οφείλεται κατά τη γνώμη μου. εις βάθος και με κόπο λογικές αρχές. που οδηγούν με σιγουριά τα χρήματα μέσα από τα σοκάκια του παραδοσιακού μας πολιτισμού. χωρίς παρά τα ποιήματα και χωρίς αδιέξοδα. σαν το μήνυμα υστερία της. πρώτα και κύρια μεθοδολογική η αρχή του. είναι ίσως φέρει η αντιμετώπιση του αντικειμένου πώς είναι δυνατόν. ανιχνεύεται από το πρώτο κιόλας βιβλίο ζωγράφος τεό ταυτοποιεί βιβλίου τον πρόλογο που. δεν έχει σκοπό να παρουσιάσει μόνο τόσο σε μιαν ορισμένη περίοδο της καλλιτεχνικής ζωής. είχαν δώσει πληροφορίες για τον άνθρωπο θεό ήλιο. πολύ μέλισσας. έργο του ζωγράφου που θεωρώ. αφού το ηρωικό στοιχείο της τέχνης που. ήρθε να το μεταφέρει και στην ζωή όταν τον βλέπουν με τρόμο το όλο κείμενο Μεγαλέξανδρο να οδηγείς οι δήμαρχοι από τον τακτικό στρατό. ήρθε με τον Δήμο μας έναν πίνακα ο Μέγας αλέξανδρος. μάχεται εναντίον των τριών το. στο πολύτιμο αυτό σήμερα. ο Κίτσος Μακρής. παιδείας όχι μονάχα μ.μ. τον αέρα που. θεωρεί φίλους του Πηλίου αλλά και επιμείνουν στον λόγο. τα ανέκδοτα που κυκλοφορούσαν για το παράξενο στα ανέλαβε το βρα ρ ζωντανεύουν τις συνθήκες της ζωής του. και το περιβάλλον. μειώνονται. ακριβό. του φαινομένου που μελετά. κάθε φορά. μέσα στο περιβάλλον του είναι μια άλλη όψη της περιεκτικότητας λιπιδίων O ίδιος Μακρής. αντάξια της στο χώρο και στο χρόνο δίνει την ιστορική διάσταση των φαινομένων. εφόσον το ιστορικό περιβάλλον αλλά φυσικό είναι να αλλάζουν και τα επιμέρους στοιχεία. πόσο άξια είναι ο πρώτος που επισήμανε το φαινόμενο της αλλαγής. στη λαϊκή. το 1949. στο πανέμορφο. και από πρακτική άποψη πλοίο. γρήγορη καις. πορεύτηκε. κύριο μέλημά μας είναι η γραφή κι να πούμε χωρίς άδεια. όπως και τη λαϊκή τέχνη γενικότερα. ακολούθησαν κάποια κοινή αλλά σαν μια διαρκώς εξελισσόμενη πραγματικό. όπου οι παλιές μορφές σε έναν διαλεκτικό αγώνα με νέα στοιχεία συνθέτουν ένα νέα μορφή. του για την αντιμετώπιση αλλά ένα και ενώ ήμασταν μια νέα σύνθεση όταν περιγράφεται ένα είδος. κόπους του ίδιου λαού βράχος. σε μιαν ορισμένη στιγμή. τότε. αξίζει το κείμενο μέσα στο βιβλίο γεννάει την ψευδαίσθηση ότι αυτή είναι η μόνιμη μορφή. μόνιμη ταινία δράσης. πράσινη μορφή. σε μια ορισμένη εποχή πόσο σε κα χαρά διατυπωμένη εδώ η ιστορική διάσταση. του παραδοσιακού μας πολιτισμού. και τόσο πρώιμα. αρκεί να σκεφτεί κανείς πως η αναγνώρισή της από την επίσημη ελληνική λαογραφία ανεπίσημη είναι της πρωτεύουσας. εκκρεμεί ακόμη παρά τις φιλότιμες προσπάθειες ορισμένων από μας. εδώ στην επαρχία. μολονότι οι ιστορικές πληροφορίες διά βίου και το αίτημα της για την πρόωρη χωρίς σκιά ν. επιχειρεί ωστόσο μια περίοδο λογιστή της. όπως λέμε συ. είναι μια πρακτική. που θα την ακούσει. είχαν που θα την ακολουθήσει. τις περισσότερες εργασίες. ακριβώς για μια όχι και τόσο πολύ για τον ιστορικό χρόνο για την κάτια Γέρου τη. και τις δομές της. για κίνηση. και την αλλαγή. είμαστε πολύ μακριά. από το ακίνητο της ελληνικής λαογραφίας όπου όλα είναι από αρχαιοτάτων χρόνων. πάντοτε τα ίδια αποτυπωμένα υποτίθεται. στην ψυχή του λαού. με τον Κίτσο μακρή. είμαστε σαν βόμβος τον κόσμο της νεοελληνικής. ιστορίας. στο βιβλίο του ο καπετάν Στέργιος πάτε εσείς όμως τι ισχύει για τους. είναι 155. Κίτσος Μακρής ζωγραφίζει με χάρη αλλά και νέα κριτήρια πάντα την εποχή της ακμής του αρμάτων νισμούς τόποι. . 10 μου που έχω. και τους πρωταγωνιστές. με τις πληροφορίες του δία. τον Δία θεέ μου πάντα και τα οικονομικά μεγέθη. και εδώ είναι το πρόβλημα πως. τόσο σε εργάσιμες ημέρες. τόσα μεροκάματα για τρόπους για πουλάρια όπως γράφουν τα συμφωνητικά. διερευνά μια λαογραφική. γιατί παίρνει τις πληροφορίες από τη ζωντανή πόλη με παράδοση. είναι αρχικά εκτεθεί και φυσικά οι πληρωμές μέχρι και. και πολύ ενημερωμένο. στην αμέσως επόμενη εργασία του 1957 Αρχιτέκτων επίσημος ζητάει μια απλώς. δηλώνει χωρίς περιστροφές. το ενδιαφέρον για τις προσωπικότητες της λαϊκής τέχνης. βρισκόμαστε ή σαν ιππότες της καθιερωμένης λαογραφία τους αντίληψης και λέει. ότι μια μόνιμη ισοπεδωμένη. ζωντανή παράδοση δραστηριότητες μακριές. δεν εξαφανίζει την ατομική καταξίωση. αντίθετα πολλοί θα. γιατί της δίνει ένα σταθερό. το ίδιο δεν. το θέμα διαλεκτικής σχέσης. παράδοσης και προσωπικότητα. στη λαϊκή τέχνη επανέρχεται συχνά στο έργο που. ένα ξεχωριστό παράδειγμα. Puma διευθύνει ένα πάρα πολύ. Μπόλαρη ως πολεοδόμος. κρύψεις. στη μακρινή και η μεγάλη σειρά των επωνύμων ζωγράφων. από το 2000. πια τον ζωγράφισαν τα αρχοντικά στη δυτική μακεδονία. τετράγωνο χωριά. στο πήλινο. με υπομονή και με τίνος ανιχνεύει την καταγωγή τους. και τις πληροφορίες για τη ζωή και το έργο. αλλά δεν τον ενδιαφέρουν μόνον τυχαίο δεν. τον ενδιαφέρουν οι χώροι για τους. ιδιοκτήτες των πολιτικών. που παραγγέλνει ζωγραφιές. τον ενδια έρει να αναστήσει το περιβάλλον όπου γεννήθηκαν οι ζωγραφιές που μελετά. στο σύνολο. να αναστήσει. το ιστορικό πλαίσιο. παραδοσιακού μας πολιτισμό. σε μια μικρή πρωτότυπη μελέτη. από εκείνες που δημοσιεύεται στην εφημερίδα το βήμα. έξι Απριλίου 1976 χρονολογία. συνδυάζει άψογα για τους χορηγούς με αφορμή τις έχει ίδιες επιγραφές. αρχοντικά. ταυτόσημη ότι γίνονται μελέτες. πάνω από την εσωτερική πόρτα του αρχοντικού συνήθως. μέσα σε πλαίσιο με μπαρόκ διακόσμηση. ζωγράφους. έκανα μια. ευθύνη και τους ιδιοκτήτες του σπιτιού. παραλύουν. υγεία αν. και πάντων των κακών άφθονη. λόγου υγείαν όταν τη βία. δόξα. πέραν των 100 το πρωί. μελετώντας τα βιογραφικά των συγκεκριμένων ιδιοκτητών. ο Κίτσος Μακρής διαπιστώνει ότι οι ΤΕ γαρ με πτήση κοινού με τις επιθυμίες του ιδιοκτήτη. βρισκόμαστε μπροστά σε συγκεκριμένα πρόσωπα. το πάρτι των μεγαλεμπόρων μεγαλεμπόρων και ο ίδιος παρά τις. από τα Αμπελάκια. κώστας πέθανε στη φυλακή στη βιέννη για χρέη. των καρπών και φιλικό Κωνσταντίνος ορατό από το Τσεπέλοβο Ζαγορίου. που και αυτός έμεινε με μια σύνταξη αγωνιστή δευτέρας πράξεως. και πέθανε στην αθήνα. δραστηριοποιείται τέχνη ήταν μαζί από τα. από τα ιστορικά αυτά πρόσωπα. και από τις πληροφορίες που μαζεύει μιλάει είπε. οδηγούμαστε μέσα από τα σύγχρονα κανάλια της ιστορικής με το. σε ένα γενικότερο φαινόμενο. καινούργια νοοτροπία είμαστε στα τέλη του δέκατου όγδοου αιώνα των χωρών μας των δύο πλοία. αποκλείει τις μεσαιωνικές αρετές των Μυρτώ το έλεος και την ταπείνωση. και καμαρώνει. όπως γρά Μακρής. τι λέτε για τη δημιουργία. και καλοπέρασης. μετά. βεβαίως και για τα γράμματα. είναι τώρα. δηλαδή στα χρόνια του ελληνικού διαφωτισμού. γράφουμε πιο μακρύς. κύριες πηγές. δυνάμεις των καινούργιων κοινωνικών δυνάμεων που βγήκαν στο προσκήνιο. πόσο καίρια είναι τα προβλήματα με τα οποία καταπιάνεται με τους Μακρής έγινε νομίζω φανερό. στο μεγάλο συνθετικού αργού. λαϊκή τέχνη του Πηλίου. 1976 βρίσκει κανείς συγκεντρωμένη γνώση και τον προβληματισμό. των μικρότερων εργασιών του που προηγήθηκαν. αλλά επειδή το σύνολο είναι πάντα κάτι περισσότερο από το άθροισμα των μελών του. βρίσκει κανείς εκεί και μια καινούργια διάσταση που υποβόσκει τις προηγούμενες εργασίες του. αλλά τώρα διατυπώνεται καθαρά. τους συγκριτική. μόνες σας. μελέτη της λαϊκής τέχνης μιας περιοχής γράφει. δεν μπορεί να έχει έστω και σχετική πληρότητα. χωρίς παράλληλη γνώση της Τέχνης. όλων των περιοχών της χώρας μας καθώς και των γειτονικών λαών. λίγο ρούμι διασύνδεσης. για πληρο ορίες περί κώδικα. τον οδηγεί από το πλοίο στην ήπειρο. απ'όπου κατάγονται οι ζωγράφοι οι μαστόροι. που έχτισαν τις εκκλησίες και τα αρχοντικά του Πηλίου. το βιβλίο του Χιονιά ποιητές ζωγράφοι. από τους χρόνια έτσι ένα μη. προχωρεί και στα αλβανικά σύνορα. που δημοσιεύθηκε το 1981 είναι η στάση μας λέει μια εκτεταμένη παραπομπή. το προηγούμενο. λέει τη τέχνη του Πηλίου. το βιβλίο το για τους κανονιέρηδες ζωγράφους. στηρίζεται σε ένα ροκ φωνή και επίπονη επιτόπια έρευνα όπως και τα προηγούμενα αλλιώς. μόνο που εδώ μας εξομολογείται. για τα άλλα σήμερα. επιτόπια έρευνα γράφει. άρχισε το 1975. και συνεχίστηκε πέντε καλοκαίρια. στην ήπειρο δυτική μακεδονία τη θεσσαλία την Ακαρνανία. κάλυψε πάνω από 100 παιδιά του το μοναστήρι για. όπου υπήρχαν πληροφορίες. ενδείξεις. και εργασιών για τον ζωγράφο. όλα έχουν μια επίδειξη μακρύ. ξεκινούν από την προσωπική σχέση. με τα πράγματα. και με τους ανθρώπους που τα γνωρίζουν. τους ιεράρχες των χωριών. η φθορά του χρόνου όμως είναι αμείλικτη και για τους γέρους. και για τα πράγματα που δεν. Τσάτουμας. γράφει η ξύλινη stay. και ζωγραφισμένο σόδας. καλείται πολύ λιγότερο από το μάρμαρο του αρχαίου ναού. και από τις ψηφίδες των βυζαντινών ψηφιδωτών. λαϊκές ζωγραφιές γέροντας δεν είναι δυστυχώς ένα. με την ετυμολογική σημασία εγώ. αν το. στη φυσική φθορά του χρόνου προστέθηκαν νησί τις καταστροφές του πολέμου. τη φωτιά και το τσεκούρι που άλλαξε τη μορφή και τη ζωή των ορεινών μας πορεία. και ακόμα. τις συνεχείς καταστροφές των ευτελών αυτών παραδοσιακών μας μνημείων από την άγνοια και την κερδοσκοπία και τέλος. όσον αφορά τη λαϊκή τέχνη του Πηλίου τους σεισμούς του 1955 τότε βλέπει. πως δεν είναι πολλά μπορεί να κάνει κανείς. ωστόσο πάντοτε υπάρχει περιθώριο να σου φύγει πολύ από αυτό το όριο. εκμεταλλεύτηκε όσο κανένας άλλος ο Κίτσος Μακρής του είμαστε όλοι. βαθύτατα υποχρεωμένοι. μετά τους σεισμούς του 1955 στο Πηλίου θυμάται μια συνέντευξη τα συνεργεία κατεδαφίσεων. για να ανοίξουν δρόμο έδεναν με ένα χοντρό συρματόσχοινο. καρδιά πολιτικά. γεμάτα από τοιχογραφίες της ξύλο καθηγητής κ.ά. αριστουργήματα θα τράβαγε μια που το 1007. όχι ένα βιβλίο οι τρεις 10. έτρεξε στο δήμαρχο τον και του πόνου του Γεωργίου ήταν. και μέσω αυτού μας λέει καταφέραμε να σταματήσουν οι κατεδαφίσεις έτσι γλύτωσαν πολλά πολιτικά. και τώρα αυτά τα ελέη 1957 10 χρόνια πριν. άρχισαν να συντηρούμε. από ειδικά συνεργεία. χάρις του Κίτσου μακρή. χαιρόμαστε κι εμείς σήμερα. το έργο του η μαύρη. τόσο στίχο το ερευνητικό το αισθητικό. γιατί ως διευθυντής του οργανισμού χειροτεχνία αυτό όλο το σχολείο τι και με τις σύγχρονες εφαρμογές συνεχίστε. ολόκληρο το έργο του ως τελευταία του λεπτομέρεια. είναι χρήσιμο. γιατί ανταποκρίνεται στις ανάγκες της εποχής. πιο συγκεκριμένα. στις ανάγκες της μεταπολεμικής ελλάδας. που πάσχιζε να βρει το πολιτισμικό τους στήριγμα ύστερα στην καταιγίδα της κατοχής και του εμφυλίου. στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια η διελκυστίνδα ανάμεσα στην παράδοση και τον εκσυγχρονισμό. έμοιαζε πια χαμένο παιχνίδι. εκσυγχρονισμός θα το κερδίσετε ήταν σίγουρο. κόβοντας το σκοινί με το μαχαίρι. για Κίτσος Μακρής διάλεξε την πλευρά της παράδοσης. ποια συγκυρία ήπιες καταβολές τον έκαναν να συμπαραταχθεί με την αδύνατη πλευρά. και να προσπαθήσεις εναλλαγών που έμοιαζε χωρίς ελπίδα να κερδίσει το παιχνίδι της παράδοσης. ας πούμε πρώτα για τις καταβολές. γεννήθηκε στη λάρισα το 1917 και 1926 μετακόμισε οικογενειακώς στο όλο. όπου πατέρας του εκδότη στη λάρισα τίμησε εφημερίδας πρόοδος και ιδιοκτήτης βιβλιοπωλείου και του γραφείου. είχε εγκατασταθεί από το 1925 μητέρα του ενας πολύ καλλιεργημένος άνθρωπος. καταλαβαίνει λέει. Οίτης συνέντευξη μια νοικοκυρά 1925 με δική της βιβλιοθήκης από 300 βιβλία ήταν κάτι το πρωτοφανές. η μητέρα του έσπρωξε τα παιδιά της στις τέχνες. και τα γράμματα. και εδώ μπαίνει η συγκυρία. όπως η ίδια μας διηγείται. 1937. 19 χρόνων ευτυχώς. βοηθάει στις προβολές. τον αείμνηστο καθηγητή της ιστορίας της τέχνης στο πανεπιστήμιο μας τον δημήτρη Ευαγγελίδη. που βρισκόταν στο χώρο για μια θύρα διάλεξε. φαίνεται ότι έτσι σε ένα διάστημα εδώ έχουμε τους. δεν ψάχνει να βρει στοιχεία. είτε έρθει κάποια στιγμή Ευαγγελίδης στον νεαρό πολιτικό που. δίνοντάς του έτσι χωρίς να το ξέρει. ένα στόχο. στα 1976. στην εισαγωγή του μεγάλου βιβλίου του και επιλέγει και τέχνη του βιβλίου ο Κίτσος Μακρής. υπέγραψε. ανθρώπινο είναι. και ας τους συγχωρέσει Αναγνώστης. να στρέψω λοιπόν με συγκίνηση τη σκέψη μου προς την αφετηρία. άγνωστοι ν την ωραία μορφή του Δημήτρη Αγγελή καθηγητή τότε της ιστορίας της τέχνης στο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. του μέσα. από τις ακτινωτές εφηβικές μου τάσεις. ξεχωριστή θέση στα. εκείνη που μου ταίριαζε και μου την έδειξα. από τότε έως σήμερα που έφυγε από τη ζωή ο δημήτρης Ευαγγελίδης με περίμενε και με καθοδηγούσε. με Σοφία και γνώση. παρουσία του μένει πάντα μέσα. το πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. το ιστορικό και αρχαιολογικό τμήμα της φιλοσοφικής σχολής σε τιμά σήμερα Κίτσου μακρή για το έργο σου. που είναι συμβατό με τη ζωή της. μακάρι οι εταίροι μας να σε γιατρό. ψήφισμα του τμήματος ιστορίας και αρχαιολογίας. αυτής φιλοσοφικής σχολής του Αριστοτελείου πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. τέσσερις Kids μαρτυρίου. για τα 50 χρόνια εξαιτίας. τους προσφοράς στην ελληνική νοοτροπία. οι καθηγητές του τμήματος ιστορίας και αρχαιολογίας της φιλοσοφικής σχολής Art Δήμου Νέας Γιώργος Γεωργαντάς. όχι ποτέ βίαιος βρίου δύο. κυμαίνεται. κοινοποίηση της ΔΟΕ τα θύματα παρά. μια. την ίδια αγωνία. διαβάζω όμως υπάρχουν πολλά βήματα ιδιαίτερα το. παρά με ιλιγγιώδη ταχύτητα το βήμα παρά. κύμα είναι too much ακόμα. από τη δημοσίευση με τέτοια επιμονή για ένα και ένα. τα βήματα των. συντελώντας έτσι στην ευρύτερη από άμμο η δημιουργία. στην Πειραιώς στο Γάζι από όπου με τη Honda του πήρε. το τίμημα των 1,1 ευρώ βέβαια μη λιγότερο από ένα τοίχο με διπλή σημασία. να αναγορευθεί σε επίτιμο διδάκτορα του τμήματος. και μας έχουν μείνει μέχρι να. έχει αγροτική γη είτε πάνω είτε κάτω από τα. από τότε κάθε φορά που κάνουμε. έχει. έλαβε το μήνυμα. ιστορίας και αρχαιολογίας φυσικών προσώπων και πολύ. το κύριο και το δάκρυ να τρέχει με 1200 ίππων ο. δεύτερη κρατικές τράπεζες νόμου είναι. εγώ ειμί κύριος μπαμπάδες μανδύες. καθηγητής της κλασικής αρχαιολογίας. είναι πρόεδρος του τμήματος ιστορίας και αρχαιολογίας στο νοσοκομείο οι γονείς. δεινά. παρά τον πανεπιστημιακό νόμο πολιτικού τμήματος εκπομπών. τον Κίτσο μακρή επίτιμο διδάκτορα του τμήματος ιστορίας και αρχαιολογίας στο πρόσωπο οι γονείς. δημοσίων αγοραίο και πάσας τας πρωτοβουλίας αυτό πανεπιστημιακό που το αξίωμα παρεχόμενες ακούνε. number of the Seas. κύριε υπουργέ. πρύτανη μου. που μας δίνει το μισθό ναοί της με μια. κυρίες και κύριοι. στη μεγάλη συγκίνηση και ευγνωμοσύνη μου για την τιμή που μου δίνετε συχνά από καρδίας σας ευχαριστώ. θεωρώ πως έχει συμβολικό χαρακτήρα πώς φιλοσοφική σχολή του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ΤΕΙ πόσιμου. θέλησε να τιμήσει όλους τους λαού γράφει χρήση ινδικής επαρχίας που κάτω από δύσκολες συνθήκες. μου που του Μακάρι να γράψουν να κατατάξει και να ερμηνεύσουν που απόμεινε από τον παραδοσιακό οικισμό. καθώς το συγκεντρωμένο ειδικού ακούγατε σε ποσότητα και αναβαθμίζεται σε πιστότητα. θεωρούν από χωρίς καλές κριτικές και τεχνικής ποιες παρεμβάσεις τους λόγια καθώς συγκρούεται ελαφρά πλοία έχει πιο μακρινή από την αντίφαση μέρα άραγε τα κριτήρια της. διατηρεί υψηλή για παροχή ακόμα πολύ κόσμο έγινε πλατύτερη. στον τομέα της Πλοηγικής είτε. και ιδιαίτερα των εικαστικών τεχνών ΚΚΕ και τρώω και φρέσκια θεωρώ καλό τις τελευταίες δεκαετίες. αλλαγή υπήρξε η αφετηρία του ξέρουμε πια με βεβαιότητα Porsche από την εποχή. της νεοελληνικής αλλαγές στα χρόνια του Μεσοπολέμου τα κυριότερα καλλιτεχνικά ρεύματα της Ευρώπης. έχουν το νέο υλικό τους αντίστοιχα. παρακάτω κάποιοι που σας πρώτα. όπως βλέπετε το μαύρο μου. άκου σου σπίτι γραφίστα περνάει. το νέο πλαίσιο της είναι από το σπίτι του στο. O ακαδημαϊκός ρεαλισμός. με σημαντική καθυστέρηση βέβαια με πολλές ιδιαιτερότητες. εδώ πρέπει να γίνει για τη σχέση ανάμεσα στα μόνιμα μιάσματα του παρελθόντος. και στη σημερινή άνοδο με επιτυχίες πολύ ξεχνάω το υποπροϊόν τον πολιτισμό αλλά να αποφεύγω το πολύ μικρό κείμενο το πρωί ας αρκεστούμε για όραμα στήριγμα γερό ας αρκεστούμε στην αγορά στη Χιλή λιγότερο κάποιοι επιτήδειοι πια πίστωση προς ιδιωτικές τραγικές εικαστικές τέχνες. αλλά κρίνοντας από ανατολή και δύση. αναδείχτηκαν οι ισχυροί και επαρκές έκφραση του λαού μας σε ορισμένη ιστορική περίοδο και αυτό νομίζω πως είναι το αληθινό νόημα της παραβολής που διέκρινε στασιμότητα και επανάληψη αλλά συνεχής και συνεπής ανανέωση που έχει μια βάση ίδια και διαμόρφωνε μόνιμου Ποιοι φεύγουν Ποιοι. τερατώδεις τεχνοτροπίες στον πάγκο δουλευει κεριά να επισημάνουμε τις ποικίλες πηγές θεμάτων της ελληνικής καλλιτεχνικής δημιουργίας από τα μνημεία του λόγου δημοτικά τραγούδια. παροιμίες παραδόσεις τους. τρίμηνη παράταση για την ίδρυση του μοναστηριού του μεγάλου σπηλαίου louis ακούω συνέχεια. διεθνές πατριαρχικά ελληνικού περνάει στιγμές ενώ για την ανάρτησή μου που είναι σενάριο γάμου του όποιος περνάει και το πρόβλημα της υγείας σου τώρα πια. είναι δηλαδή ένα τονισμένη ένα των 1.900 που ακούς είναι κυρίως το έργο. κάπου φωτογραφίες ακούγονται. κάπου εκκλησιαστικά αντικείμενα έναν έμπορο από το νόμο αφού ένα τμήμα τρεις ευρώ το λίτρο χυμό του Οικονόμου γράφει εγώ από το κουμπί της μεγάλης παρασκευής στο ΟΣΔΕ πελεκάνου και το μένος και πλευρά σου του είπε τα είδη που εισάγονται. πως τόσο οι ίδιοι οι δικαστικοί δημιουργία δεν παρουσιάζει και φέτος η αλεπού είναι επίσης η πρώτη περίπτωση πηγή ακόμα και σωστά να γίνεις διεθνούς αεροδρομίου ας επαναλάβουμε πως λέει είμαστε μοιάζει σαν θαύμασα ούτε του γλυκού νερού 1000 τραυματιών χωρίς εξατμίσεις. τα στοιχεία που με μια βάρκα που ελκύουν ουσιαστική διεργασία η μόνη ένσταση στη δική της εικαστική γλώσσα του όπως αυτή διαμορφώθηκε στο πέρασμα των αιώνων θέμα μουσικών ισχύ του ελληνική κοινότητα τη λέξη που να ελκύει και τη γλώσσα που είναι γυναίκες η κλήτευσή του τουριστικού λιμένα ο παίκτης του ΠΑΟΚ Tomas το παράπλευρο τώρα ξέρω ότι ζω σε αντίθεση με τον σύγχρονο μασάζ μένει ξένος όσο πιο γρήγορα. που είμαι και εγώ με τις θεωρούμε τεχνικές μασάζ της στα ανθρώπινα δυστυχώς θεωρούμε τις προσφέρουμε ψευδώς το μέρα και λεβεντιά και τώρα κύριε διοικητή ερχόμαστε στο θέμα της σημερινής βιβλίο σας που αναφέρεται στα φαινόμενα εκείνα που συντελούν στην ανάπλαση στοιχείου βέβαια ούτε κ Παλαιότερες εποχές γιοι της να μειώσει τα και έτσι έγινε και μάλωναν μεταξύ τους μου θυμίζει τον υπουργό με τον οποίον θεωρούν. διαφάνηκε και τρεις περίπου ώρες κ Πασχάλη Μ λειτουργία της ανάστασης. το παιδί σας κλαίει τελικά βγήκαν τα γερμανικά. μουσικά τα τούρκικα που του κειμένου παραμένει ξενοδοχεία καταρρίπτουν κάνουμε πρώτη φορά ανισόπεδων. το φαινόμενο αυτό πλήττει κάθε έτσι δηλαδή οι. που πολλοί δεν τον Ηλία που δίνει ευκαιρία των στοιχείων. η σχηματοποίηση η επιχειρούμενη μου αναγωγή των μορφών σε Plus πλήγματα οι. γεια σας είμαι των μεν προς τον κύριο μας για τις πτήσεις με τρεις. που ψύχει συρρικνώνεται και κάθε εποχή του νέο αγωγό δίχτυ και λειτουργική προσαρμογή κατά τόσες γίνεται κλήρωση πολυ PES τουρισμός είναι βασικός Δίου καπνό. της εκπαίδευσης κατά προτίμηση μαζί σας δεν. όλα αυτά δεν είναι αποκλειστικό. της τέχνη της λαϊκής δημιουργίας παρά και τις άλλες θεραπείες στην περίπτωσή μας. Now που συγκροτούν την ιδιαιτερότητα κάθε τέχνης είναι η ποσοτική και υλική παρουσία O τρόπος άρθρωσης ο βαθμός προχωρά η στις κατ' ιδίαν συζητήσεις τους. ας το επιχειρήσουμε σήμερα με προβολή και σχολιασμό μιας σειράς από τον κο βέβαια το είδαμε μια αναγκαστικά μέσα στους τρεις πιο περιορισμένος και μια περιληπτική κέρδη της σήμερα και περιοριστούμε μόνο όσοι είστε εσείς που κατά. καταβάθος ζηλεύω πολύ καλές ιδέες αλλά και σε άλλες ιδέες και. του μάλιστα πήρε εντός του χώρου της δράσης θα πει κανείς το πραγματικό μου είπαν πλαστικού One of us λιπαρή ύλη το έγκλημα ήταν πλέον δεν πρέπει να ξεχνούμε πως. πέρα από τις 41 ιδιαιτερότητες μερικές τεχνικές όπως οι ηθοποιοί είναι που ορίζονται για το γήπεδο παιδούλα φωτισμό και τις ειδικές συνθήκες προσέγγισης αλλά ας το πόσοι ξέρουν ποιοι είχαν φύγει και αρκετοί φίλοι και χρήση τους χώρους με μολυσμένη φυσική τεχνητή πηγή φωτός και Κυριάκος τυχαία τον τροπικό πιάνοντας ΚΚΕ γραφική ύλη κύκνου και στις δύο περιπτώσεις. αφαίρεση και τη σχηματοποίηση ισχύει τουρισμού χωρίς να αφαιρέσετε το μέτριο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό και περιστασιακών στοιχείων γενναία ανέγγιχτη η αναβολή του θέματος απλώς γεύμα εγώ ήμουν τώρα όταν τα ούρα εμφανίζουν 15 δόσεις σε εκείνους τους κόπους του να παίζει τη μουσική του έργου στον με το ΚΚΕ ΚΚΕ το θέμα σχηματίζεται από πολλές βελόνες διαφόρων ομάδων σε υπολογισμένη διάταξη σχηματοποίηση είναι έντονο το ίδιο συμβαίνει. είναι άφαντοι οι ν στην οποία τι κάνουμε κρυμμένη εναλλαγή χρωματιστό ανοιχτά πλέον κατά διαστήματα στην ίδια σειρά απλά ησυχάσει είχα μπροστά μου το θέμα. βέβαια ακόμα είμαστε στις κάλπες μετά τις ζημιές και του κλειστού χώρου χρόνου ακουστική χαλκογραφίες που μπαίνει στο παρίσι το 1748 υπάρχουν 32 λαϊκές παραλλαγές στη ζωγραφική. τρεις ακόμα ένα φωτογραφία σε ένα εντελώς χωρίς χαρακτήρα αφού το πακέτο Nova του κώστα καρρά έχει και του αντίστοιχου έργου του του χρόνου μου πια που δεν είναι ακριβής είναι ενταγμένος σε ένα συγκεκριμένο βίντεο ειρήνη του μωρού ξέρει πια σου πουλάμε τα δέντρα με τον μπαμπά μου. βασιλιά. το επίπεδο βεβαιότητας στοιχείων από τις ΗΠΑ το ποίηση είναι που πάντα ηπείρου. βέβαια θα ήταν λάθος να αποδώσουμε μύλοι καφετιέρες κυκλικού σχήματος ποίηση μόνο στις τεχνικές ειδικές δημιουργίες τους που θεωρούν. εδώ έχουμε σχεδιάσει μια αέναη φαν του πως με την εναλλαγή του προβλήματος που δημιουργείται με το θεό. είναι κυρίως λειτουργία ρεύμα γι αυτό και εμφανίζεται και σε τέχνες του που είναι εφικτή περισσότεροι πιστότητα κόκκους γι ξυλογλυπτική τη ζωγραφική γυναίκα είχαν στίχο με τη λογική και πυκνή έκφραση των δημοτικών τραγουδιών καθώς το θέμα περνά μια που. χαιρετίστηκε και από γενιά σε γενιά. αρκουδάκι που είτε έχει κύριο και μέλη του νότου κάπως. από το βαθμό καθαίρεσης της θυματοποίησης που μπορούμε να κρίνουμε την πανέμορφη ενώστε. τα νεότερα είναι λιγότερο πυκνά ήρθαν αρκετές παραστάσεις ισχύουν. του δεύτερου μισού του δέκατου αλλά και των ανθρώπων που επέβαιναν στο πλοίο στα ΑΕΙ και. τεχνικές εκθέσεις από τις καλαμιές και υλική. σημειώνει ότι στο σπίτι του ελάχιστα σε θυσίες έχουν εξωτερικά το είναι ψηλός με βάση πηγές ήδη στέγη ενώ το έχει ανάγκη. που παρίσταναν πάει το ΤΧΣ πηγή της μεθόδου τι ξύλο κλπ κλπ τα. να πούμε ποιο πιόνι την παλαιότητά τους. ακραία περίπτωση της σχηματοποίηση της γη και ύδωρ μαύρο μάξι δάνεια από το περιστύλιο. είναι τρεις τρεις και ένα ευθεία γραμμή από τη δευτέρα να στη ροκ όπερα του γόνατος οίδημα αλλά έχει κάνει τη μισή δόση Ποιοι από αυτούς που άλλοτε πολύ ουσιαστική δουλειά της περιοχής κρήτης ένα τρίγωνο ένα δεύτερο τρίτο και μια γραμμή μόνο. παραφθορά παρουσιάζεται κατά κανόνα σε θέματα πέρασαν στη λαϊκή μας τέχνη μέσω των παλαιότερων κανένα γραφείο περιοδικών με τη μισητή προέλευσης Προκοπάκη ποιημάτων που πάει να σε προς ώρας λόγω καθώς το θέμα περνάει από χέρι σε χέρι του στη σχέση οι Warriors με τον άνθρωπο κατασκευαστή δεν υφίσταται τη νευρική επεξεργασία πύκνωσης Παρόλα αυτά θα λέγαμε αλλά δεν πήρες χαμπάρι παραστατικό καπνού και το γκρι που ήδη έχει γίνει. έναν κλάδο που χαρακτηρίζει σήμερα είναι ακόμη πιο άσχημα. νέα μεγάλη πίστη έχουν γνώση ανώμαλο πειραματίστηκαν ούτε ποιητές στιχουργοί ξύλο στη σκάλα πατέρας που έχει παιδί που περιόρισαν κατά του μου όταν είμαι πολιτικός λίγο ίσως χορήγηση ειδικής δυσκολίας θέματα τους μαθητές της Β και οι ΗΠΑ στο. του πρώτου βιολιού λέξεις αφού πλέον που μπροστά μου με εντολή να κάνει το ίδιο για το θέατρο και συνέχεια όμως τον τελευταίο. πρότυπο λέξη καρέ μοιάζει διστακτικός και στους κινητήρες. υπάρχουν λύσεις το ποσοστό μας αυτή η λέξη σε άλλη αιτία μέχρι τον τελευταίο που δοκίμασαν και διαβεβαίωσε πως η γη είναι εξ αρχής εδόθη διαπίστωσα ούτε ο τελευταίος στα πιο αδύνατο να πειστεί να υπογράψει έτσι πως έφτασε στο σπίτι του από το κοχύλι είναι έξι και σαν ήχος και σαν περιεχόμενο του σιγά αν και υπήρξαν κάποια από τα πυρηνικά τους προς ευλογία το φαινόμενο παρατηρείται και στη λαϊκή υγεία γεωγρα πλοία έτσι βάσει πάντα των εισαγωγών στο. τεκίλα πάνω 300 π.Χ. από τον βασιλιά των παιχνιδιών γυμνού που. άρχοντα και τώρα μου έλεγε. καθώς ισχύει εκεί που μόλις είχε βγει έξω ακατάλληλα αναπνοή που γιατί παραπέμπει σε λέξεις περισσότερων ερημιά μου την έδωσε κάποιος ναύτης της Μακρινίτσας με κοινή γενική π.χ. σε ένα νησί. καταλάβουν το μνημόνιο να μην μπορούν να ελέγχουν την υγεία δεν άργησαν να διαπιστώσουν 109 τραγικά προσωπική. όπως λένε και οι σκοτεινές γωνίες σε ισχύος της παράνομης δράσης. λοιπόν όταν έβαλε στον επιγραφή άρα δεν πρόκειται για κάποιο λάθος να δουν το. δεν αρκούν ούτε το. μου παιδί με συμμετοχή του ρήματος παρά μου αλλά δεν έχει εξήγηση του ΚΥΠΕ Κατεβάστε και οι ίδιοι είναι αλλά τώρα πια δεν έχουν πόσο σου πέραν τούτου και. κατέχουμε ένα κουβά ἐκείνους πού έκρυβε. παναγία και ούτε χούντα μας η εξαίρεση με τον teammate του ως δικές του ήρωα σύνθεση δείτε τις χαρακτηριστικές λεπτομέρειες ιδιαίτερα πολυσυζητημένο θάνο άγνωστοι λαοί είμαστε αυτός. ρόλου της μεγάλο κεφάλι λίρες τον χρόνο. σε σκόνη έχεις μια σκεπή και ΠΑΓΝΗ είναι. του εκφραστή του Νέου χώρου. μ.μ. στα απαραίτητα μέτρα προς σας του μπαρόκ διαφάνειες που Καραϊσκάκης του θεού 1799 είναι εκείνο που δεν κλείνουν με. είναι πολύ μεγαλύτερος από τον. όχι του γνωστού μας ως σερβιτόρα μάρκου 1000 π.μ. views 1795. είναι διπλάσιο σχεδόν απούσα εγγενούς κάνουμε. και το χαίρεται με επιλογή τους κέντρο έχει τη σημασία του έργου είναι. υπουργοί μεγαλύτερου από τον Ντράγκι. του πρίγκιπας εγώ μέσα σε εκρηκτικό. και ένα video που μας δένει τα. είναι τριπλάσιος. θα τους πάρει επιβαρυμένους σταδίου του NBA 1700. CNN εξ αρχής τότε θα γίνουμε το 1909 μας και τι τον έκανε υπουργό από τους και αυτό. του που είχε καεί. γίνεται τεράστιου ώστε να είναι εκφραστικό της γεύσης του όταν εξηγεί απλά ξύλου που π κλπ η έξαρση αντίστοιχης το θέαμα οι περιπολίες των δημοτικών τραγουδιών βέβαια καθώς επίλυση και ζωγραφική οι ίδιοι και οι τρόποι. της Κομισιόν για το έργο του του κακού οι εικαστικές τέχνες παρουσιάζουν μια έξαρση σε πολύ. παιδική χαρά θα σου βγουν υπερβολή. χαρακτηριστική η περιγραφή εισφορές στις χαρές σε δημοτικό τραγούδι ποιοι κρατούν το μωρό. ισχύει ο κ μας ταρακουνήσει τον Marc Marquez να μην ειδικοί λόγοι το χώρο εκεί όπου γίνεται και η πίτα του ηρακλή της κυβέρνησης δείτε έτσι πάει τίποτα τη νύχτα που γεννήθηκε σε ισχύ θα τεθούν μήνα πάει και προ 9 μήνες ακόμη και μια κλήση 1000 γάλα και άλλα κενά που και καλά κάνουν το πράγμα όπως είμαστε συνέχεια το μωρό εκλεγείτε καν το. πολύ πιθανό αλλά αντίστροφα τα ανοίγει ισχύει κρίση άνθρωπο λόγω του Σιμενόν όπου οι κάτοικοι της Καρπάθου σαν μικρό τη στιγμή που έδωσαν φως σκοτάδι όλο το αριστερό του 1910. με κουστούμι του ανθρώπου δεν δικαιολογείται τέτοια τώρα αποδίδει καρπούς η ψυχολογική ερμηνεία του φαινομένου εντός ευρώ πλήρως ΣΙΑ Ε.Ε. ΔΝΤ που τροποποιείται σου γράφει ο γκρας εξαίρει τη γη κάτι τέτοιο υπό τον άνθρωπο σχεδίασε υπερβολικά μικρό τον 7ο εξαιρετική πηγή όταν κάποιος παρατήρησε αυτή την υγεία σου να μασά παρά την Τασούλα και σε έναν υγιή άνθρωπο πάλι και θα έπρεπε τόσο ο στενός όσο αυτό εξέφρασε. μας τους ανθρώπους που επί της εποχής μου φαίνεται πια τόσο σπουδαίο όσα έχουμε κοινούς που πωλήθηκαν εδώ και στον κόσμο οι ιδέες του χρόνια τον μαρξ ήταν αυτός ο λόγος για την υγεία έτσι η κρίση δείχνει μιας ανθρώπινης φυλής μελών του σώματος προπαντός ροκ. έστω και σε σπάνιες περιπτώσεις αντικείμενο του νίκου Ρουμπή ποιες ψυχολογικές και κοινωνικές καταστάσεις σας. πάντα θέλουμε να χρησιμοποιούμε συγκεκριμένα κριτήρια δεν πρέπει να ξεχνούμε πως υπάρχει απλώς διεκδικεί τώρα την οποία εκφράζει λεηλατείται στηρίζεται σε βάθος χρόνου και μια άλλη πτυχή του ένα θεσμού τους we are the world μνηστή του πρωτομάστορα κάτω από ποιες συνθήκες άσκησης των αντίστοιχων δραστηριοτήτων είναι κατά καιρούς η Apple παράθεση διοικητή και προπαίδεια επιδράσεις της συγκεκριμένης είχε φορτώσει περίπου ώρα Κουρής με αυτούς που ο ίδιος θέλει. με περισσότερη πρώτη ημέρα της κουρκουμίνης παρουσιάζουν πολύ τολμηρές ερωτικές σκηνές του ΚΘΒΕ πίνακας έρωτας του CFO η λογομαχούν πρόγραμμα αυτό βεβαιώνουν πως φέτος πέντε. ένα έχουμε ακούσει λέει παρά σε heavy rock σκηνή σας. της διαλυμένης σήμερα συλλογής πάνω Ελούντα. παρομοίωση δηλαδή να γίνει νόμου χώρου μια σέξι κοινότητας του Λαογραφικού Μουσείου κ Ιλίου Καρδίτσας. ηθογραφία στη πρόσοψη κάθε λαός στη ΝΔ όπου αυτή επηρεάζεται παρά που ειδικά από. τον stan lee γνωστά ως λαοί κα σατιρικά έργα να μη γίνει εξαίρεση υπογραμμίζονται τα στοιχεία τόνισαν τα πλοία να καυτηριάσει Τεχνίτης του τέρας σαν άλλη Κουράκης χρόνια δουλειά σπίτι γης του μου πούλησε 10 το πρωί στο κατάστημα με ΦΠΑ το έργο σε καφενείο του Πλαταμώνα σατιρίζει η αδυναμία των ανθρώπων να συλλάβει καταστάσεις ξεφεύγουμε από την άνεση του σπιτιού τους σημείο του έργου έγινε όμως και η απάντηση στην μούρη. ψεύδους χωρικούς ένα άλλου Γάλλου ζωγρά ους του ίδιου αιώνα. με θέαμα από την αρχαιοελληνική μυθολογία. εισιτήρια γύρω από ένα τμήμα του κάθετου άξονα και σε μερικές περιπτώσεις ένα δεύτερο μείζον δύο. μπορούμε να υπολογίσουμε έναν νοητό κάθετο άξονα αυτό είναι ανήθικο όχι.